장음표시 사용
611쪽
PARS IV. 34IItum imaginamur, eatenus aliquid imaginari supponimur, qu0d ipsam ad memoriam redigit sive quod rei imaginem excitat videprop. 18. pari 2 eum eiu Sdem Schol.), ac proinde eatenus emeit, ut ipsam ac si praesens esset contemplemur per coroll. prop. l7.part. 2.). Atque adeo per prop. 9. huius assectus erga rem contingentem, quam scimus in praeSenti non exiStere, caeteris paribus remisSior erit, quam assectus erga rem praeteritam; q. e. d.
PROPOS. XIV. Vora boni et mali cognitio, qualentis
Vera, nullum assectum coercere potest Sed tantum quatenus ut affectu consideratur.
DΕΜοNsTR. tactus est dea, qua men maiore ni Vel minorem sui corporis existendi vim, quam antea, assirmat per gen. ais desin.); atque adeo per prop. l. huius nihil positivum habet, quod praesentia veri tolli possit et consequenter vera boni et malic0gnitio, quatenus vera, nullum assectum coercere potest. At quatenus assectus est vide prop. 8 huius), Si sortior assectu coercendo sit, eatenus tantum per prop. 7 huius assectum coercere p0terit; q. e. d.
PROPOS. V. Cupiditas, quae sex vera boni et mali
cognitione oritur, multis aliis cupiditatibus, quae o affectibus, quibus confictamur, oriuntur, restingui vel coerceri potest.
DEΜONSTR. Ex Vera boni et mali cogniti0ne, quatenus haec perprop. 8 huius assectus est, oritur necessario cupiditas peri asseet des.), quae eo Si mai0r, quo assectuS, ex quo Oritur, Imaior est per prop. 37 pari. 3.). Sed quia haec cupiditas per hypothesin) ex eo, quod aliquid vere intelligimus Oritur, equi tu ergo ipsa in nobis, quatenus agimu spe prop. 3. Part. 3.).Λtque adeo per Solam nostram essentiam debet intelligi per desin. 2 pari. 3.); et conSequenter per prop. 7. pari. 3. eius vis et incrementum sola humana potentia definiri debet. Porro cupiditates, quae ex assectibus, quibus constetamur, oriuntur, eo etiam maiores sunt, quo hi assectus vehementiores erunt atque adeo earum vis et incrementum per prop. 5. huius potentia amarum
612쪽
externarum definiri debet, quae, Si cum n0Stra comparetur, nostram potentiam indefinite superat per prop. 3. huiuH. Atque adeo cupiditates, quae ex Similibus affectibus oriuntur, vehe mentiores esse possunt illa, quae ex vera boni et mali cognitione oritur ac proinde per prop. 7. huius eandem coercere vel re stinguere poterunt; q. e. d.
PROPOS. XVI. Cupiditas, quae ex cognitione boni
et mali, quatenus haec cognitio suturum rospicit. oritur, facilius rerum cupiditate, qua in praesentia SuaVe Sunt, coerceri et restingui potest.
DEMONsTR. Assectus erga rem, quam suturam imaginamur. remisSior est, quam erga praeSentem per coroll. prop. 9. huius . At cupiditas, quae ex Vera boni et mali cognitione oritur, tametsi haec cognitio circa reS, quae in praeSentia bonae Sunt, verSetUr, restingui vel coerceri potest aliqua temeraria cupiditate per pro p. praeced. cuius demonstr. universalis aest). Ergo cupiditas quae ex eadem cognitione, quatenu haec suturum reSpicit, oritur, lacilius coerceri vel restingui poterit etc. q. e. d.
PROPOS. XVII. Cupiditas, quae oritur ex Vera boni
et mali cognitione, quatenus haec circa re contingente versatur, multo adhuc tacilius coerceri potest cupiditate rerum, quae praesente Sunt.
DEΜοNSTR. Propositio haec eodem modo, ac pr0p. praeced. demonstratur ex coroll. prop. 12 huiuS. SCHOL. His me causam ostendisse credo, cur homine Opi nione magi S, quam Vera ratione commoveantur, et cur vera boni
et mali cognitio animi commotiones excitet et saepe omni libidinis generi cedat. Unde illud poetae natum Video meliora proboque, deteriora sequor , Quod idem etiam Ecclesiastes in mente habuisse videtur, quum dixit' risui auget scientiam, auget dolo-1 Vid. Ovid. metaph. I, 20 sq. 2 Vid. lib. Cohel. 1, 8. cl. v. 17. Dy2 II
613쪽
PAR IV. 343rem. tque haec n0 eum in finem dico, ut inde concludaui, praestabilius esse ign0rare, quam scire, vel quod stulto intelli gens in moderandis asseclibus nihil intersit sed ideo quia necesScest, nostrae naturae tam potentia in , quam imp0tentiam n0Scere,
ut determinare possimus, quid alio in moderandis assectibus possit et quid non possit et in hac parte de sola humana impotentia me acturum dixi. Nam de rationis in allectus potentia Se paratim agere conStitui.
PROPOS. XVIII. Clipiditas, qua o laetitia oritur,
caoteris paribus fortior Si cupiditate, quae X tristitia oritur.
DEMONSTR. Cupiditas est ipsa hominis essentia per t. asseet. desin. h0 est perprop. 7. pari. 3. conatus, quo homo in SUOeSSe perSeverare conatur. Quare cupiditas, quae ex laetitia ori tur ipso laetitiae assectu per desin laetitiae, quam vide in schol. pr0p. l. pari. 3. iuvatur Vel augetur; quae autem contra ex tri stitia oritur, ipso tristitiae assectu per idem schol. minuitur et coercetur. tque adeo vis cupiditatis, quae ex laetitia oritur, potentia humana, Simul et p0tentia causae externae quae autem ex tristitia, sola humana potentia definiri debet ac proinde hac illa sortior eSt q. e. d. SCHOL. is paucis humanae impotentiae et inconstantiae causas, et cur homine rationis praecepta non servent, explicui. Superest iam, ut ostendam, quid id sit, quod ratio nobis prae scribit, et quinam assectus cum rati0nis humanae regulis conVeniant, quinam contra iisdem contrarii Sint. Sed antequam haec prolix nostro geometrico ordine demonstrare incipiam, Iubet ipsa rationis dictamina hic prius breviter ostendere, ut ea, quae Sentio, facilius ab unoquoque percipiantur. Quum ratio nihil contra naturam postulet, postulat ergo ipsa, ut unuSqui que SeripSum amet, Suum utile, quod revera utile St, quaerat, et id omne, quod hominem ad maiorem persectionem revera ducit, appetat, et absolute ut unusqui Sque Suum esse, quantum in SeeSt. 0DSerVare conetur. Quod quidem tam necesSario verum est, quam quod totum Sit Sua parte maius Vide prop. 4 pari. 3.
616쪽
344 ETHICES Deinde quandoquidem virtus per defin. 8 huius nihil aliud est,
quam ex legibus propriae naturae agere, et nemo Suum esSe perprop. 7. pari. 3. conServare conetur, niSi ex propriae suae naturae
jegibus hinc sequitur primo, virtutis undamentum Ss ipsum
conatum, proprium eSSe conservandi, et felicitatem in eo consistere, quod homo Suum esse conSe are potest. Secundo equitur. Irtutem propter Se SSe appetendam, nee quicquam, qu0d ipsa praestabilius aut quod utilius nobis Sit, dari, cuiu causa deberet appeti. Tertio denique sequitur, eos, qui se interficiunt, animo eSSe imp0tentes, eoSque a cauSis externis Suae naturae repugnantibus prorsu vinci. Porro ex postulato 4 partis 2. Sequiatur, nos essicere nunquam poSSe, ut nihil extra nos indigeamus ad nostrum esse conSerVandum, et ut ita vivamus, ut nullum commercium cum rebus, quae extra no sunt, habeamus etsi praeterea n0Stram mentem Spectemus, Sane n0Ster intellectus imper sectior eSSet, si men Sola SSet, nec quicquam praeter se ipSam intelligeret. Multa igitur extra nos dantur, quae nobis utilia quaeque propterea appetenda sunt. Ex his nulla praestantiora e c0gitari poSSunt, quam ea quae cum n0Stra natura prorSUS 0u-Veniunt. Si enim duo ex gr. eiusdem prorsus naturae individua
invicem iunguntur, individuum c0mponunt singulo duplo potentius. Homini igitur nihil homine utilius nihil, inquam, homines praestantius ad suum Sse conServandum optare s0SSunt, quam quod omnes in omnibus ita conveniant, ut omnium mentes et corpora unam quaSi mentem, unumque corpu componant, et omne Simul, quantum P0SSunt, Suum eSSe conSerVare c0nentur,
omneSque Simul omnium commune utile ibi quaerant. Ex quibus Sequitur, homines, qui ratione gubernantur, hoc est, homines, qui ex ductu rationis suum utile quaerunt, nihil sibi appetere, quod reliquis hominibu non cupiant, atque adeo eoSdem iustos, fidos atque honesto eSSe. Haec illa rationis dictamina sunt, quae hic paucis ostendere propoSueram, antequam eadem prolixiori ordine demonstrare inciperem, quod ea de causa seci, ut, Si fieri poSSet, eorum attentionem mihi constitiarem, qui credunt, hoc principiuna, quod scilicet unusquisque suum utile quaerere tenetur, impietatis, non autem virtutis et pietatis esse landamentum. P0Stquam igitur
617쪽
rem sese contra habere breviter ostenderint, pergo ad eandem e dein via, qua hucusque progressi Sumus, demonStrandum.
PROPOS. XIX. Id unusquisque e legibu Suae ia-turae necessario appetit vel aversatur, quod b0nuna vel ni alunt esse iudicat. DEΜοNSTR. Boni et mali cognitio est per prop. 8 huius)ipse laetitiae vel tristitiae assectus, quatenus eiuSdem Sumu c0nscii ac proinde per prop. 28 pari. 3. id unusqui Sque neceSSario appetit, qu0d bonum, et contra id aversatur, quod malum esse iudicat. Sed hic appetitus nihil aliud est, quam ipsa hominis essentia seu natura per desin appet quam Vide in Schol. prop. 9.part. 3. et assect desin. l.). Ergo unusquisque ex solis Suae naturae legibus id necessario appetit Vel averSatur etc. q. e. d
PROPOS. XX. Quo imagis unusquisque Suum utile
quaerere, hoc St, Suum SS CODSerVare conatur et potest, eo magis virtute praeditus est; et contra quatenues unusquisque Suum utile, hoc St, Suum esse conServaro negligit, eatenus Si impotens. DEΜoNsTR. Virtus est ipsa humana potentia, quae sola hominis essentia definitur per defin. 8 huius), hoc est per prop. 7.
pari. 3.), quae Solo conatu, quo homo in Su SSe perseverare conatur, desinitur. Quo ergo unusquisque magi Suum esse c0 SerVare e0natur et pote St, eo magis Virtute praeditu est, et con- Sequenter per prop. 4 et 6 pari. 3.), quatenu aliqui Suum esse conservare negligit, eatenus eSt impotens q. e. d. SCHOL. Nemo igitur nisi a causis externis et Suae naturae contrariis victus suum utile appetere si, suum SSe conServare ne gligit. Nemo, inquam, ex necessitate Suae naturae, Sed a causis externi coactus alimenta aversatur vel se ipsum interficit, quod multis modis fieri potest. Nempe interficit aliquis se ipsum eo ctus ab alio, qui eius dexteram, qua en Sem eaSu prehenderat, contorquet et cogit versus cor ipsum gladium dirigere vel quod ex mandato Iranni, ut Seneca, c0gatur Vena aperire SuaS, hoc eSt,
618쪽
maius maluin min0re vitare cupiat Vel denique ex eo, quod causae latentes externae eius imaginati0nem ita disponunt et corpus ita assiciunt, ut id aliam naturani priori contrariam induat et cuius idea in niente dari nequit per prop. 30 pari. 3.). At quod honio ex necessitate suae naturae conetur non existere vel in aliam Dr-niam mutari, tam est imp0SSibile, quam quod ex nihilo aliquid fiat, ut unusquisque mediocri meditatione videre potest.
PROPOS. XXI. Nomo potest cupere beatum ei SP, bene agθre et bene Vivere, qui inuit non cupiat
eSse, gere et Vivere, hoc St, actu XiSlere. DEMONsΤR. Huius propositioni S demonstratio Seu potius resipSa per Se patet, et etiam ex cupiditatis definitione. Est Dinicupiditas perci assect desin. beate Seu bene vivendi, agendi te. ipsa hominis essentia, hoc Si per prop. 7. pari. 3.), 0 natuS,
PROPOS. XXII. Nulla virtus potest prior hac neni pe
conatu Sese conServandi concipi. DEMONSTR. Conatu Sese conservandi est ipsa rei essentia perprop. 7. pari. 3.). Si igitur aliqua Virtus poSSet hac, nempe hoc conatu prior c0ncipi, conciperetur ergo per desin. 8 huius ipsa rei essentia se ipsa prior qu0d ut per Se notum PS abSurdum. Ergo nulla Issi tu etc. q. e. d. COROLL. Conatus sese c0nservandi primum et unicum vi tutis est fundamentum. Nam hoc principio nullum aliud potest priuS c0ncipi perprop. praeced. , et abSque ipso perprop. I. huius nulla irtus potest concipi.
PROPOS. XXIII. Homo quas onus ad aliquid a Pn
dum doterminatur OX o. quod id fas habet in ad- nequataS, non potest absoluto dici ex virtute agere Sed tantum qua tonus determinatur X O,
619쪽
DEMONsTR. Quatenus huiuu ad agendunt determinatur ex eo, qu0 inadaequatas habet ideas, eatenus per prop. l. pari. 3.)patitur, hoc est per desin. l. et 2 pari. 3. aliquid agit, quod per Solam eiu eSSentiam n0 potest percipi hoc est per desin. 8 huiuS), quod ex ipsius virtute non sequitur. t quatenus ad aliquid agendum determinatur ex eo, quod tutelligit eatenus per eandem prop. l. pari. 3. agit, hoc Si per desin. . pari. 3.), aliquid agit, quod per solam ipsius essentiam percipitur, Sive per desin. 8 huius qu0d ex ipsius virtute adaequale Sequitur; q. e. d.
PROPOS. XXIV. x virtute absolute agere nihil
aliud in nobis est, quam ex ductu rationi ligere, Vivere, Suunt Osso coiiservare haec tria idem significant ex undanionio proprium utile quaerendi.
DEMONSTR. Ex virtute absolute agere nihil aliud est per desin. 8 huius), quam ex legibus propriae naturae agere. At nos eatenus tantumm0d agimus, quatenus intelligimia spe pr0p. 3. pari. 3. . Ergo ex virtute agere nihil aliud in nobis est, quam ex ductu rationi agere, vivere, Suum esSe conServare, idque per coroll. prop. 22 huius ex undamento suum utile quaerendi;
PROPOS. XXV. Nomo suum esse alterius rei causa
conNerVar Conatur. DEMONSTR. Conatus, quo unaquaeque re in Suo SSe per Severare conatur, Sola ipSius rei essentia definitur per prop. 7. Part. 3.). eaque Sola data, non autem ex alteri u rei SSentia neceS- Sari Sequitur per pr0 p. 6 pari. 3.), ut unu SquiSque Suum SSecon Servare e0netur. Patet praeterea haec prop0Siti ex coroll. prop. 22 huius partis. Nam si homo alteriuS rei causa suum esSeconSer are conaretur, tum res illa primum esset virtutis fundamentum ut per Se notum), quod per praedictum coroll. est ab Surdum. Ergo nemo Suum eSSe ete. q. e. d.
PROPOS. XXVI. Quicquid ex ratione conamur, nihil aliud est quam intelligere nec men quatenu ram