장음표시 사용
642쪽
Paulus contristetur, propterea quod aliquid habet simile rei, quam Paulus dii per prop. 16 pari. 3.); vel propterea quod
Petrus Solu re aliqua p0titur, quam ipse Paulus etiam amat videprop. 32. pari. 3 cum eiusdem Schol.), vel ob alias causas harum praecipua Vide in Schol. prop. 55. pari. 3.). Atque adeo inde fiet per desin. 7. assecl. ut Paulus Petrumidio habeat, et con Sequenter sacile et per prop. 40. part 3 cum eius sch0l. ut Petrus Paulum contra dio habeat, atque adeo per prop. 39. Part. 3. ut invicem malum in serre conentur, hoc est per prop. 30. huius ut invicem sint c0ntrarii. t assectus tristitiae Sena perpasSi eSt per pr0p. 59. pari. 3.); ergo homineS, quatenu eou nictantur assectibus, qui passiones sunt, possunt invicem SSecontrarii; q. e. d.
SCHOL. Dixi, quod Paulus odio Petrum habeat, quia imaginatur, id eundem possidere, quod ipse Paulus etiam amat. Unde prima fronte videtur sequi, quod hi duo ex eo, quod idem
amant, et Donsequenter ex eo, quod natura c0nveniunt, Sibi imicem damno Sint atque adeo, si hoc verum est, salsae SSentpropositio 30 et 3 l. huius partis. Sed si rem aequa lance exami nare Velimus, haec omnia convenire omnino videbimus. Nam hi duo non Sunt invicem molesti, quatenu natura c0DVeni utit, hoc eSt, quatenus uterque idem amat; sed quatenus ab inricem discrepant. Nam quatenus uterque idem amat, eo ipso utriusque amor lavetur per prop. 3I pari. 3.), hoc est per desin. 6. asseci. eo ipso utriusque laetitia 1 vetur. Quare longe abeSt, ut, qualenus idem amant et natura e0nveniunt invicem molesti sint sed huius rei causa, ut dixi, nulla alia est, quam quia natura disere pare Supponuntur. Supponimus namque Petrum ideam haberere amatae iam possessae, et aulum c0ntra deam rei amatae amissae. Unde sit, ut hic tristilia, et ille contra laetitia amici a tur atque eatenus invicem contrarii sint. Et ad hunc m0duinostendere facile possumus reliquas odii causa ab hoc solo pen dere, qu0d homine natura discrepant, et non ab eo, in quo D
643쪽
PΛRS IV. 353 PROPOS. XXXV. Quatorius homines ex ductu ra
tionis vivunt, eatenu tantum natura Semper neceSSari conVeniunt. DENION STR. Quatenus homines assectibus, qui passiones Sunt, conflictantur, possunt Sse natura diverSi per prop. 33. huius et invicem contrarii perprop. praeced.). Sed eatenuS40-mine tantum agere dicuntur, quatenus ex ductu rationi VIVIInt per prop. 3 pari. 3.); atque adeo quicquid ex humana natura, quatenus ratione de simitur, Sequitur, id per desin. . pari. 3. per S0lam humanam naturam, tanquam per proximam Suam ausam, debet intelligi. Sed quia unusquisque ex Suae naturae Iegibus id appetit, quod bonum, et id amovere conatur, quod malum esse iudicat per prop. q. huius); et quum praeterea id, quod ex dictamine rationis bonum aut malum eSSe iudicamus, necessario bonum aut malum Sit per prop. I. pari. 2.) ergo homines quatenus ex ductu rationi vi unt, eatenu tantum ea neceS- Sari agunt, quae humanae naturae, et con Sequenter unicuique homini necessario bona Sunt, hoc est per cor0ll pr0p. 3l huius)quae cum natura uniuSeuiusque hominis conveniunt. Atque adeo homines etiam inter Se quatenus ex ductu rationi Iamni, nece Sario Semper eon eniunt; q. e. d. COROLL.M. Nihil singulare in rerum natura datur, quod homini sit utilius, quam homo qui ex ductu rationis vivit. Nam id homini utilissimum est, quod eum Sua natura maxime conVenit per coroll. prop. 3I. huius), hoc est ut per se notum homo. thomo ex Iegibus Suae naturae absolute agit, quando ex ductu a tionis vivit per desin. . pari. 3), et eatenus tantum cum natura alterius hominis necessario semper c0nVenit per prop. praeced.). Ergo homini nihil inter res singulares utiliu datur, quam homo te. q. e. d. COROLL. II. Quum maxime unusquisque homo suum sibi utile quaerit, tum maxime homines sunt sibi invicem utiles. Nam quo magis unusquisque suum utile quaerit et Se conSerVare conatur, e magi virtute praeditu est per pr0p. 20. huius), sive quod idem est per desin. 8 huius), eo maiore potentia praeditus Spinoxa I. 23
644쪽
est ad agendum ex suae naturae legibuS, hoc est perprop. 3. pari. 3. ad vivendum ex ductu rationis. At homines tum maxime natura conveniunt, quum ex ductu rati0nis vivunt per prop. praeced.). Ergo per praec coroll. tum maxime homines erunt sibi invicem utiles, quum maxime unusquisque suum utile ibi quaerit; q. e. d. SCHOL. Quae modo ostendimus, ipsa etiam experientia quotidie tot tamque luculentis testimonii testatur, ut omnibussere in ore sit hominem homini Deum esse. Fit tamen raro, ut homines ex ductu rationis vivant sed cum iis ita comparatum eSt, ut plerumque invidi atque inricem molesti sint. t nihilominus vitam solitariam vix transigere queunt, ita ut plerisque illa definitio, quod homo sit animal Sociale, valde arriserit; et reverares ita se habet, ut ex hominum communi societate multo plura comm0da oriantur, quam damna. Rideant igitur, quantum velint, res humana Saurici, eaSque detestentur the0logi, et laudent, quantum poSSunt, melancholici vitam incultam et agrestem, hominesque contemnant et admirentur bruta experientur tamen homine mutuo auxilio ea, quibus indigent, multo facilius sibi parare, et non nisi iunctis ciribus pericula, quae ubique imminent, vitare p0SSe ut iam taceam, quod multo praestabiliussit et cognitione nostra magi dignum, hominum, quam brutorum
facta contemplari Sed de his alias prolixius.
PROPOS. XXXVI. Summum bonum eorum, qui ir
tutem Sectantur, Omnibus commune QSt, eoque Omne aeque gaudere OSSunt. DEΜοNSTR. Ex Virtute agere est ex ductu rationis agere perprop. 24. huius , et quicquid ex ratione conamur agere est intelli
gere per prop. 26. huius). tque adeo per prop. 28. huius
Summum bonum e0rum, qui Virtutem Sectantur, est Deum cogn0Scere, hoc est per prop. 47. pari 2 et eiuSdem Schol. , bonum, quod omnibus hominibus commune est, et ab omnibus homini-b , quatenus eiusdem sunt naturae, possideri aeque p0teSt;
645쪽
SCHOL. Si quis autem roget quid si summum bonum e0nim, qui virtutem Sectantur, n0n SSet omnibus commune an non inde, ut supra vide prop. 34. huius Sequeretur, quod h0mines, qui ex ductu rationis vivont, hoc est per prop. 35. huius)h0mineS, quatenu natura conveniunt, essent invicem contrarii ΤIs hoc sibi responsum habeat, non ex accidenti, Sed ex ipsa natura rati0nis oriri, ut h0minis summum bonum omnibu sit commune, nimirum, quia ex ipsa humana esSentia, quatenus ratione desin tur, deducitur; et quia homo nee esse nec concipi p0SSet, si pote statem non haberet gaudendi hoc summo bono. Pertinet namque per prop. 47. pari. 2. ad mentis humanae SSentiam, adaequatam habere cognitionem aeternae et infinitae essentiae Dei.
PROPOS. XXXVII. Bonum, quod unuSquiSque, qui Sectatur virtutem, sibi appetit, reliquis hominibus
etiam cupiet, et eo magis, quo maiorem Dei ha-bvori cognitionem.
DEΜONSTR. Homines quatenus ex ductu rationis vivunt, sunt homini utilissimi per coroll. 1. prop. 35. huius); atque ade sperprop. I9. huius ex ductu rationis conabimur Decessario emcere, ut homines ex ductu rationis vivant. At bonum, qu0dinuSqui que, qui ex rationis dictamine virit, hoc est per prop. 24. huius)qui virtutem Sectatur, sibi appetit, est intelligere perprop. 26. huius). Ergo bonum, quod unusquisque, qui rirtutem Sectatur, sibi appetit, reliquis hominibus etiam cupiet. Deinde cupiditas, quatenu ad mentem resertur, est ipsa mentis esSentia per t. assect desin.): mentis autem essentia in cognitione consistit per pr0p. li pari. 2. quae Dei cognitionem involvit per prop. 47. part . . , et Sine qua per prop. 15. part l. nec SSe nec concipi potest. deoque quo mentis essentia maiorem Dei cognitionem involvit, eo cupiditas, qua is, qui Virtutem sectatur, bonum, quod sibi appetit, alteri cupit, etiam mai0r erit; q. e. d. ΛLITER. 0num, quod hom sibi appetit et amat, constantius amabit, si viderit, alios idem amare per prisp. 31 pari. 3.).Λtque adeo per coroll. eiusdem prop. conabitur, ut reliqui idem ament. Et quia hoc bonum per pr0p. praec. 0mnibus z0mmune 23.
646쪽
est, eoque omne gaudere possunt conabitur ergo per eandem rationem ut inue eodem gaudeant, et per prop. 37 pari. 3.)eo magis, quo hoc bono magi fruetur; q. e. d. SCHOL. I. Qui ex solo assectu conatur, ut reliqui ament, quod ipse amat, et ut reliqui ex ipsius ingenio vivant, Solo impetu agit, et ideo odiosus eSt, praecipue iis, quibus alia placent, quique propterea etiam student et e0dem impetu conantur, ut reliqui contra ex ipsorum ingenio vivant. Deinde quoniam Summum, quod homines ex assee tu appetunt, bonum Saepe tale eSt, ut unuStantum eius p0SSit SSe compos, hinc fit, ut qui amant, mente sibi non conStent, et dum laudes rei, quam amant, narrare gaudent, timeant credi. t qui reliquo conatur rati0ne dueere, non impetu, sed humaniter et benigne agit et sibi mente maxime constat. Porro quicquid cupimus et agimus, cuiuS 3US3 SumuS, quatenus Dei habemus ideam, sive quatenuS Deum c0gn0Scim US,
ad religionem resero. Cupiditatem autem bene faciendi, quae ex eo ingeneratur, quod ex rationis ductu rivimus, pietatem voco Cupiditatem deinde, qua homo, qui ex ductu rationis vi it, tenetur, ut reliquos sibi amicitia iungat, honestatem v0c0, et id honestum, quod homines, qui ex ductu rationis j nt, laudant, et id contra turpe, quod conciliandae amicitiae repugnat. Praeter haec civitatis etiam quaenam sint fundamenta ostendi. Dimserentia deinde inter veram virtutem et impotentiam facile ex supra dictis percipitur nempe quod vera virtus nihil aliud sit, quam exs0lo rationis ductu ivere atque adeo impotentia in hoc solo consistit, quod homo rebus, quae extra ipSum sunt, duci se patiatur et ab iis ad ea agendum determinetur, quae rerum externarum communi c0nstitutio, non autem ea, quae ipsa ipSius natura in se sola conSiderata p0Stulat. tque haec illa sunt, quae in scholio propositionis 18 huius partis demonstrare promisi, ex quibuSapparet legem illam de non mactandis brutis magis vana superStitione et muliebri misericordia, quam sana ratione landatam eSSe. Docet quidem ratio nostrum utile quaerendi necessitudinem cum hominibus iungere; sed non cum brutis aut rebus, quarum n3tur a natura humana est diversa, sed idem ius, qu0d illa in nos habent, nos in ea habere. Im quia uniusciatusque ius Virtute eup0tetitia uniuscuiusque desinitur, longe maius homines in bruta,
647쪽
quam haec in homines ius habent. Nec tamen nego brmis sentire: sed nego, qu0 pr0pterea non liceat nostrae utilitati consulere et
iisdem ad libitum uti, eademque tractare, prout nobi magi conventi quandoquidem nobiscum natura non conveniunt et eorum assectus ab assectibus humanis sunt natura diversi. Vide schol. prop. 57. pari. 3. Superest, ut explicem, quid iustum, quid iniustum, quid peccatum et quid denique meritum sit. Sed de his
SCHOL. II. In appendice partis primae explicare promiSi, quid laus et vituperium, quid meritum et peccatum, quid iustum et iniustum sit. Laudem et vituperium quod attinet, in scholio propositionis 29. partis 3 explicui de reliquis autem hic iam erit dicendi l0cus. Sed prius pauca de statu hominis naturali et civili dicenda sunt.
Existit unusquisque Summo naturae iure, et conSequenter latiam naturae iure unusquiSque ea agit, quae ex Suae naturae necessitate Sequuntur; atque adeo Summo naturae iure unUSquiS-que iudicat, quid bonum, quid malum sit, suaeque utilitati ex suo ingenio e0nsulit ride prop. 19 et 20. huius), SeSeque Vindicat vide coroll. 2. prop. I0. pari. 3.), et id qu0d amat conServare, et id quod odio habet destruere conatur vide prop. 28 pari. 3.). Quod si homines ex ductu rationis viverent, potiretur unusquiS-que per coroll. l. prop. 35. huius hoc suo iure absque ullo alterius damno. Sed quia assectibus sunt obnoxii per cor0ll pr0p. 4. huius), qui potentiam Seu virtutem humanam longe Superant perprop. 6. huius), ideo Saepe diversi trahuntur per pr0p. 33 huius atque sibi in 4cem sunt contrarii per prop. 34. huiuS), mutuo dum auxilio indigent per schol prop. 35. huius). Ut igitur h
mines concorditer vivere et sibi auxilio Sse poSsint, neceSSe St, ut iure suo naturali cedant et se invicem securos reddant, Se nihil acturos, quod p0SSit in alterius damnum cedere. Qua autem ratione h0esieri possit, ut scilicet homines, qui assectibus necessario sunt obnoxii per c0r0d prop. 4. huius atque inc0nStantes et varii per pr0p. 33 huius), 0ssint se invicem Securo reddere et fidem invicem habere, patet ex propositione 7 huius parti et pr positi0ne 39. partis 3. nempe quod nullus assectu coerceri p0 est, nisi assectu sortiore et contrario assectui coercendo, et quod
648쪽
unusquisque ab inserendo damno abstinet timore maioris damni. Hae igitur lege societas firmari poterit, si modo ipsa sibi vendi- .et ius, quod unuSquigque habet, sese vindicandi et de bono et
meso iudicandi quaeque adeo potestatem habeat communem vi vendi rationem praescribendi, legesque serendi, easque non ratione, quae assectu coercere nequit per Sehol prop. 17. huiuS), sed minis firmandi. Haec autem societas legibus et potestate Sese conseri andi sirmata civitas appellatur, et qui ipsius iure defenduntur cives. Ex quibus lacile intelligimus, nihil in statu naturali dari, qu0 ex omnium consensu bonum aut malum Sit, quandoquidem unusqui Sque, qui in Statu est naturali, Suae tantummodo utilitati consulit et ex suo ingenio, et quatenus Suae ut Iilatis tantum habet rationem, quid bonum quidve malum sit, de cernit, et nemini nisi sibi soli obtemperare lege da tenetur a que adeo in statu naturali peccatum concipi nequit at quidem in statu civili, ubi et communi consensu decernitur, quid bonum quidve malum Sit, et unusquisque cicitati obtemperare tenetur. Est itaque peccatum nihil aliud, quam inobedientia, quae propterea sol ciritatis iure punitur; et contra obedientia iri meritum ducitur, quia eo ipso dignus iudicatur, qui civitati commodis gaudeat. Deinde in statu naturali nemo ex communi consenSualicuius rei est d0minus, nec in natura aliquid datur, quod possit dici huius hominis esse et non illius sed omnia 0mnium sunt ac proinde in statu naturali nulla potest c0ncipi voluntas unicuique suum tribuendi, aut alicui id, quod eius sit, eripiendi, hoc est, in statu naturali nihil fit, quod iustum aut iniustum possit dici: at quidem in statuit fili, ubi ex communi consen Su decernitur, quid huius quidve illius sit. Ex quibus apparet, iustum et
iniustum, peccatum et meritum notione eSSe extrinSecaS, non autem attributa, quae mentis naturam explicent. Sed de his satiS.
PROPOS. XXXVIII. Id quod corpus humamina ladisponit, ut pluribus modis possit assci, vel quod idem aptum reddit ad corpora externa pluribues modis assiciendum homini est utile; et eo utilius,
649쪽
PARS v. 359 quo corpus ab eo aptius redditur, ut pluribu modis assiciatur, aliaque corpora afficiat et contra id noxiuni est, quod corpus ad haec minues aptum
DEΜoNSTR. Quo corpus ad haec aptiu redditur, eo mens
aptior ad percipienduti redditur perprop. 14. part 2.); ade0que id quod corpus hac ratione disponit aptunique ad haec reddit, Si
necessario bonum seu utile per prop. 26 et 27. huius), et eo ut lius, quo c0rpus ad haec aptius potest reddere, et contra per eandem prop. 14. pari. . inversam et prop. 26 et 27. huius)noxium, si corpus ad haec minus aptum reddat; . e. d.
PROPOS. XXXIX. Qua ossiciunt, ut motus et quie
ti ratio, quam corporis humani partes ad invicem
habent con SerVetur, bona sunt; et ea contra mala,
quae efficiunt, ut corporis humani partes aliam adinvicem motu et quietis habeant rationem.
DEΜONSTR. Corpus humanum indiget, ut conServetur, plurimis aliis corporibus per postul. 4. pari. 2.). t id, qu0dlammam humani corporis constituit, in hoc consistit, quod eiu pa te motu suos certa quadam ratione Sibi invicem communicent per defin ante lemma 4. quam vide post pr0p. 13. pari. 2.). Ergo quae emciunt, ut motu et quieti ratio, quam corporis humani partes ad invicem habent, conservetur, eadem humani corporiSχrmam conSerVant, et consequente essiciunt per postul. 3. et 6. pari. 2. ut corpus humanum multis modis amet, et ut idem compora externa multis modis assicere possit adeoque per prop. praec.)bona sunt. Deinde quae essiciunt, ut corporis humani partes aliam motus et quieti rationem obtineant, eadem per eandem defin part 2. emciunt, ut corpus humanum aliam formam induat, hoc est ut per se notum, et in fine praelationis huius partis monuimus ut corpus humanum destruatur, et consequenter ut omnino ineptum reddatur, ne possit pluribus modis mei, ac pr0inde per prop. praee. mala Sunt q. e. d.