Opera quae supersunt omnia

652쪽

SCHOL. Quantum hae menti besse vel prodesse possunt in quinta parte explicabitur. Sed hic notandum, quod corpus tum mortem obire intelligam, quando eius partes ita diSponuntur,

ut aliam motus et quietis rationem ad invicem obtineant. Nam negare non audeo corpus humanum retenta sanguinis circulatione et aliis, propter quae corpus vivere exiStimatur, posSe nihilo minus in aliam naturam a sua prorsuS diverSam mutari. Nam nulla ratio me cogit, ut Statuam corpus non mori, nisi mutetur in cadaver; quin ipsa experientia aliud suadere videtur. Fit namque aliquando, ut homo tales patiatur mutationes, ut non lacile eu dem illum esse dixerim, ut de quodam Hispano poeta narrare audiri, qui morbo correptus fuerat et quamvis ex eo convaluerit, mansit tamen praeteritae suae vitae tam oblitus, ut sabulas et tragoedias, quas secerat, Sua non crediderit SSe, et Sane pro in sante adulto haberi potuisset, si vernaculae etiam linguae fuisset oblitus. Et si hoc incredibile videtur, quid de insantibus dice muS, quorum naturam homo provectae aetatis a sua tam dive Sam esse credit, ut persuaderi non posset, se unquam insantem suisse, nisi ex aliis de se coniecturam saceret Sed ne superstitiosis materiam Suppeditem movendi nova quaeStiones, malo haec in medio relinquere.

PROPOS. XL. Quae ad hominum communem Oeietatem conducunt, sive quae efficiunt, ut homines concorditor vivant, utilia fiunt, et illa contra mala, qua discordiam in civitatem inducunt.

DEΜONSTR. Nam quae essiciunt, ut homines concorditer v xant, simul emciunt, ut ex ductu rationi vivant per prop. 35. huius), atque adeo per pr0p. 26 et 27. huius bona sunt, et per eandem rationem illa contra mala sunt, quae discordia concitant; q. e. d.

PROPOS. XLI. Laetitia directe mala non St, Sed bona tristitia autem contra directe est mala.

653쪽

Schol. est assectus, quo corporis agendi potentia augetur vel iuva tur tristitia autem contra est asseetus, quo corporis agendi p0tentia tinuitur vel coercetur adeoque per prop. 38. huius laetitia directe bona est etc. q. e. d.

PROPOS. XLII. Hilaritas sexcessum habere nequit,

Aed semper bona est, et contra molancholia semper mala. DEΜοNsTR. ilaritas vide eius defin in schol prop. 1 l.

pari. 3. est laetitia, quae, quatenus ad corpus refertur, in hoc conSistit, quod corporis omnes partes pariter sint assectae, 0c est per prop. li pari. 3. quod corporis agendi potentia augetur vel iuvatur, ita ut omnes eius partes eandem ad invicem m0tus et quieti rationem obtineant atque adeo per prop. 39. huius hi larita semper est bona, nec excessum habere potest. Λ me lancholia cuius etiam desin vide in eodem scitot prop. II. Pari 3. eSt tristitia quae, quatenus ad corpus refertur, in hoc consistit, quod corporis agendi potentia absolute minuitur vel coe cetur adeoque per prop. 38. huius semper eSt mala ; q. e. d.

PROPOS. XLIII. itillatio Oxcossum habere poteSt

et mala esso dolor autem eatenus poteSt esse

bonus, quatenus titillatio Eoi laetitia est mala.

DEMONsTR. itillatio est laetitia, quae, quatenus ad O pus refertur, in hoc consistit, quod una vel aliquot eius partes prae reliquis assiciuntur vide eius desin in schol prop. 11. pari. 3.), cuius assectus potentia tanta esse poteSt, ut reliqua compori actiones superet per prop. 6. huius), eique pertinaciter a haereat, atque adeo impediat, quo minus corpuS aptum Sit, ut plurimis aliis modis assiciatur adeoque per prop. 38. huius)mesa esse potest. Deinde dolor, qui contra tristitia est, in se Solo consideratus non potest esse bonus per prop. 4 l. huius). Verum quia eius vis et incrementum definitur potentia causae externae cum nostra comparata per prop. 5. huius , possumus erg0 huius assectus infinit0s virium concipere gradu et modos per prop. 3.

658쪽

huius); atque adeo eundem talem concipere, qui titillationem

poSSit coercere, ut exceSSum non habeat, et eateuuc per primam partem prop. huius ellicere, ne corpus minus aptum reddatur, ac proinde eatenus erit bonus q. e. d.

PROPOS. XLIV. Amor es cupiditas excessum ha

bere OSSunt. DEΜONSTR. mor est laetitia per defin. 6. assecl. concomitante dea causae externae. itillatio igitur per schol prop. II. pari. 3. concomitante idea causae externae amor est atque adeo amor per prop. praec. excessum habere potest. Deinde cupiditas eo est maior, quo assectus, ex quo oritur, mai0riSi per prop. 37 pari. 3. . Quare ut assectus per prop. 6. huius reliquas hominis actiones Superare poteSt, Sic etiam cupiditas, quae ex eo dem assectu oritur, reliqua cupiditates superare, ac proinde eundem exceSsum habere poterit, quem in praecedenti propositione titillationem habere ostendimus; q. e. d. SCHOL. Bilaritas, quam bonam esse dixi, concipitur lacilius, quam obServatur. Nam assectus, quibus quotidie conflictamur, reseruntur plerumque ad aliquam corporis partem, quae prae reliquis afficitur, ac proinde assectus ut plurimum exceSSum habent, et mentem in sola unius obiecti contemplatione ita detinent, ut de aliis cogitare nequeat et quamvis homines pluribus assectibus obnoxii sint, atque adeo rari reperiantur, qui Semper uno eodemque assectu conssicientur, non desunt tamen, quibus unus idemque assectus pertinaciter adhaereat. Videmus enim homines aliquando ab uno obiecto ita assici, ut, quamvis praesens non Sit, ipsum tamen coram habere credant, quod quando homini non dormienti accidit, eundem delirare dicimus vel insanire nec minus insanire creduntur, qui amore ardent, quique nocte a que dies solam amasiam vel meretricem omniant, quia risummovere Solent. At quum avarus de nulla alia re, quam de lucro vel de nummis cogitet, et ambitiosus de gloria etc. hi 0 creduntur delirare, quia molesti solent esse et odio digni aestimantur. Sed revera avaritia, ambitio, libido etc. delirii species sunt,

quamvis inter m0rbo non numerentur.

659쪽

PARS IV. 363

PROPOS. XLV. odium nunquam poteS QSSe bonum.

DEΜοNSTR. Hominem, quem odimus deStruere conamur

perprop. 39. pari. 3.), hoc est perprop. 37. huius aliquid eo

namur, quod malum est Ergo etc. q. e. d.

SCHOL. I. Nota me hic et in seqq. per odium illud tantum intelligere, quod est erga homines. COROLL. I. Invidia, irrisio contemptus, ira, vindici et reliqui assectus, qui ad dium reseruntur ve ex eodem oriuntur, mali sunt, quod etiam ex pro p. 39. pari. 3. et prop. 37. huiuS patet. COROLL. II. Quicquid ex eo, qu0d odio affecti sumuS 3p- petimus, turpe, et in civitate iniustum est. Quod etiam patet expr0p. 39. pari. 3. et ex desin turpis et iniusti, quas vide in schol. prop. 37. huiuS. SCHOL. II. Inter irrisionem quam in 1 coroll. malam esse dixi et risum magnam agnosco disserentiam. Nam riSUS.

ut et iocus, mera est laetitia adeoque, modo exceSSum non habeat, per Se bonus eSt per prop. 4 l. huius). Nihil profecto nisi torva et tristis superstitio delectari prohibet. Nam qui magis decet

famem et sitim exstinguere, quam melancholiam expellere mea haec est ratio et sic animum induxi meum. ullum numen, nec alius nisi invidus, mea impotentia et incommodo delectatur, nec nobis lacrimas singultus, metum et alia huiusmodi, quae animi impotentis Sunt Signa virtuti ducit sed contra, quo maiori laetitia asscimur, eo ad maiorem persectionem tranSimus, hoc St, e nos magis de natura divina participare necesse est. Rebus it que uti et iis, quantum fieri potest, delectari non quidem ad nauSeam uSque, nam hoc delectari non est viri est sapientis. Viri, inquam, Sapientis St, moderato et suavi cibo et potu se reficere et recreare, ut et odoribus, plantarum irentium amoenitate, r- natu, musica, ludis exercitatoriis, theatris et aliis huiusmodi, quibus unusqui Sque absque ullo alterius damno uti potest. Cor pus namque humanum ex plurimis diversae natutae partibus com p0nitur, quae continuo novo alimento indigent et vario, ut totum corpus ad omnia, quae ex ipSius natura equi p0SSunt, aeque aptum sit, et consequenter ut mens etiam aeque apta sit ad plura

660쪽

simul intelligendum. Hoc itaque vivendi institutum et cum nostris principiis et cum communi praxi optime convenit; quare Si quae alia, haec vivendi ratio optima est et omnibus modis omneudanda, nec opus est, de his clarius, neque prolixius agere.

PROPOS. XLVI. Qui ex ductu rationis Vivit, quan

tum potest, conatur alterius in ipsum odium, iram,

contemtum etc. amore contra Sive generositate compenSare. DEΜοNsTR. Omnes odii Metus mali sunt per coroll. 1. praec prop.); adeoque qui ex ductu rationi vixit, quantum potest, conabitur cicere, ne odii assectibus conssicietur per prop. 19. huiuS), et consequenter per prop. 37. huius conabitur, ne etiam alius eosdem patiatur assectus. At odium odio reciproco augetur et amore contra exstingui poteSt per prop. 43. pari. 3.), ita ut odium in amorem transeat per prop. 44. pari. 3.). Ergo qui ex ductu rationis irit, alterius odium etc. amore contra tompen Sare conabitur, hoc est, generositate cuius desin vide in schol prop. 59. pari. 3.) q. e. d. SCHOL. Qui iniurias reciproco di vindicare Vult misere profecto vivit. t qui contra studet odium amore expugnare, ille Sane laetus et secure pugnat aeque lacile uni homini ac pluribus resistit, et fortunae auxilio quam minime indiget. Quos vero vincit, ii laeti cedunt, non quidem ex desectu, Sed ex incremento virium. Quae omnia adeo clare ex solis amoris et intellectus definitionibus sequuntur, ut opus non sit eadem sigillatim demon

strare.

PROPOS. XLVII. Spo et metus assectu non P0S

Eunt eSSe per Se boni.

DEΜοNsTR. Spei et metus assectus sine tristitia non dantur. Nam metus est per 13 asse et desin .hiristitia, et spes vide explicationem 12 et 13. assect desin. non datur sine metu. cproinde perprop. 4 l. huius) hi assectus non p0Ssunt SSe per se