장음표시 사용
111쪽
ex omni argumentatione, breuiter exponitur vid. O . Ratiocinatio.
borum consi ructio dicitur quae facit omne parte or . tionis aequabiliter perpolitas. Ea conseruabitur, sici crebras vocalium concursiones, a et iisdem literae nimiam assiduitatem, eiusdem verbi nimiam assiduitatem, in verborum traiectionem, S longam verborum continuationem vitabimus in his inest, quae dicitur Cic. r. I, 33 collocatio conformatisque verborum. Vnde et ei compositioni, horridus ermo, ut forte essu-Xerit, opponitur Quintil. 9, . . omnino autem Quin. tilianus compositionis tres parras facit . C. g. a. oridineon iuncturam, numerum. Cicero in Brutora eam fructitram vocat veluti κατ εξοχην, quoniam ea si Oratio securata, et facta quodammodo, et ad quendam
modum numerumque conclusa Naxime autem valebunt
-ad vim compositionis intelligendam, quae Quintilianus in principio Cap. 4 Libri . usque ad s. 8. eleganter et egregie disputat. Quorum haec veluti summa est. Vt, quem in poemate locum versscatio, eum in oratio. ne compositio habeat.
1 his is oratoris vim esse, ut composte et ornate et
copiose dicat, primum illud compost dicere in eo erit,
ut verborum rectus et elegans delectus constructioquest reliqua ars in locusionis ornatu et Copia cernetur. Haec ita nobis videbantur recte se habere. Quamuis, cum alium locum similem Cap. s. consideraremus, incepimus dubitare, an Cicero in usu illius vocabuli sti sibi constiterit. Ibi nimirum propriam oratoris vim ita definit, ut oratorem dicat esse, qui, quaecunque ros inciderit, quae sit dictione explicanda, prudenter. et composte , et Ornate, et memoriter dicat, cum quadam etiam actionis dignitate. Nonne existimemus his verbis descripta esse quinque illa oratoris ossicia, quae dicuntur, i retionem, dispoisitionem, elocutionem, meis moriam, Pronuntiationem Ergo compost dicere uno non ad concinnitatem verborum, sed ad rectam con-
112쪽
cinnanique rerum Hispositionem pertinebiti Eamque
sententiam confirmabit Cap. I. ubi vis et facultas oratorii in easdem parte quinque distributa, in eo osse dicitur, ut a debeat reperire quid dicat h. e. inuenti, a inuenta non solum ordine, sed etiam momento quodam et iudicio dispensare atque ' Oniponere h. e.
dispositio. f. Lib. I9. etc. quo loco simul causa illius formulae loquendi intesiligitur Sed a se nondum sufficiunt , Nam, quamuis diSyonere et compori Te,s composite dicere, in uniuersum in eadem re cernitur. tamen illud prius maxime ad ordinem , O postfrius autem ad oratoris iudicium et pri deutiam pertinere, partim e loco laudato, partim Vero, et praecipue ' quidem P. X Lib. I. de Or. Cap. 6 patet, ubi haec sunt Redeo in Ordinem collocationemque rerum ac locorum . . Cuius ratio est duplex altera, quam affert natura causarum, altera, quae oratorum iudicio et prudentia comparatur Nam ut aliquid ante rem dicamus, deinde, Vt rem e ponamus, post ut eam probemus nostris praesidiis confirmandis, contrariis resutandis deinde ut concludamus atque ita peroremus,
hoc dicendi genus natura ipsa pratis cribit Ut vero statuamus, ea . quae probandi, docendi, persuadendi causa dicenda sunt, quemadmodum con ponamus, id est vel maxime proprium oratoris prudentiae. Sed ut ad locum supra commemoratum Libri de Or. I, II. redeamus, Cicero ibi moc orationem compositam , et ornatam et lartilio quodam it expositione disinctam iungit unde patet eum in voce componere et derivatis notionem studii, deleetus it artificii elegantis in verbis tollocandis sibi informasse. Quae causa est, cur alii quoque compostam orationem opposuerint extempos ali, ut Sueton Aug. q. f. LeX. gr. techn in v c. συγκῶσθα Des solix autem verbis cogitasse Ciceronem, euincunt proXime sequentia: haec autem oratio, si res non subest ab oratore percepta, aut nulla sit necesse est aut omnium irrisione cludatur Quid
enim est tam duriosum, quam verborum Vel optimorum atque ornatissimorum sonitus inanis, nulla subieeta sententia, nec scientia γ Itaque compositum dicendi genus in Britto I 8 erit, elegans, Concinnum,
accuratum Mox ibidem commemorat in C. Pisone et erborum delictum elegantem . aptam et quas rotulidam confruis
113쪽
eonsructionem, non dissimili sensu. Narn hac talia i
cero mirince variat dicendo. Ita mo Cap. 79. de Calidii oratione haec addit: nihil nisi loco postitum, ttanquam in Vermiculato emblemate, ut ait Lucilius, structum verbum videres; id quod ad artificiosam verborum concinnamque structuram collocationemque pertinet, unde suaves numeri, mollisque et lenis pronuntiatio pendet. Cf. Orat. O. Vbi coinpost scriptoris he- ne structo collocatio commemoratur. I i. contrarius est inconditus scriptor, ut sententiae apta et compsitae, sententia dissipata, dissuens, dissoli ita quae omnia ibi Cicero iunxit. f. Cap. I. in . - .Quintilianus etiam Lib. O, 3. 4. lene et nitidum et compositum dicsendi genus coniunxit. Vid. Voc. altare. Quamuis aliam metaphoram secutus compostam aetionem Lib. I , 3. IIO. dixit moderatam, quietam, qualis esse solet in initiis Orationis, ubi nondum calor ex affectu oratorem occupauerit: tum enim gestus cum ipsa orationis celeritate robrescit plane ut Seneca, qui cum p. o. in Serapione reprehendisset, quod soleat magno cursu verba conuoluere, hoc non probo, inquit, in philosopho cuius pronuntiatio quoque, sicut vita, debet esse composta. Comprehenso. Comprehenso verborum pro periodo dicta Cic. Brut.
44. Vid. O . ambituS, et s. Orat. 7. ubi Cicero aliam quoque metaphoram addidit a creyidine ductam, cui tanquam fundamento innititur aedificium, ne collabatur is omnia, inquit, tanquam crepidine quadam, comprehensione longiore sustinentur.' Haec nempe opponit iis quae membratim et per incis dicta ostent. Georg. Trapezunt. Lib. . Rhet Hermogenem secutus comprehensonis species quasdam acit circvitum et ambitum his usus definitionibus comprehensio est duorum aut plurium membrorum ad absoluendam sententiam inter se cum dependentia compositio circuitus est totius orationis rotunda et coadia densa cum frequentatione verborum compositio: cmbitus est membrorum inter se ad absoluendum sensum sine vi et commoratione comprehensio. Eidem comprehensioni subiicit etiam produationem spiritus, et continuationem, πνευμα et περιβολὴν ab ermogene appellatas. - Pro omni orationis contextu comprehensonem Cicero dixit Or. 8.fin.
114쪽
Coneertatorius. Coneertat tuus. Concertatorium dicendi genus, quod et foren e et iudiciale dicitur Cic. Brut 83. oratoris ciuilis et forensis proprium est, habetque Vim et contentionem , ad animos motion dos fleectendosque aptam, quae abhorret a ceteris generibus ut historico et vulgari, in quo sedatior lenior, et simplicior oratio esses debet; ἐναγωνιον λογον Graeci dixere, de quo vid. Lex. gr. techn. et in D. voc contentio. - Concertativam autem accWationem Latini quidem Rhetores dixerunt, quam Graeci αντικατηγορίαν, Attiam accusationem Quintilianus appellat, cum litigatores vel idem crimen inuicem intentant, vel aliud atque aliud. Lib. , O et , a. 9 sqq. Concertativam causam quam dixerit Sulpicius lector, ad voc causa notauimus.
C o me e si me e u s.cr. συγγνώμη, forma aliqua desensionis in statu auridiciali, cum reus Mi postulat ignosci. a diuiditur
in purgationem, et deprecationem. Ita A. Herenn. l. q. De eadem Cic. nu. II. concelsio est, inquit, cum
eus non id quod factum est defendit, Ad vi ignWcatur,
postilat vid. voc iuridicialis, et nuent. Lib. 2, 3I. ubi uberius id genus explicatur. Est et illud genus concesponis, qua figurate, . . cum aliqua indignatione et affectu odii concedimus, ut quod velit quis faciat. Hanc vim ut Rufin. p. 28. Graecorum πιτροπῆ tribuit. - Non concessum argumentationis gΘnus, eoque vitiosum, Ciceroni Inuent. I, 9. dicitur, cum id, quod augetur, in controuersa es.con et Iiatio. IIane in figuris elocutionis commemorat Cic. r. I, 3. ad quem locum trebaeus hoc exemplum adfert: Fide sapientiaque vestra fretus plus oneris sustu- .li, quam serre me posse intelligo. Quintilianus autem Lib. I , 3. Isq. conciliatio, inquit, aut commendatione morum, aut orationis suauitate constat Latius autem ate illa conciliatio, quae ad omnem oratoris artem pertinet, multumque ad vincendum valet; doqua elegans disputatio est Antonii apud Cic. de Ori
115쪽
Cone innitas. orationis ille habitus, qui in concinnitate cernitur, ita comparatus est ex veterum Rhetorum sentenistia, ut virum in vitio an in laude ponatur, singulis in locis dispiciendum sit. In uniuersum autem ornatus venustatisque accurationem, artisque captationem ignificat, habetque locum in iis omnibus dicendi formis, in quas certa aliqua verborum, vel ordinis, vel interualli, vel magnitudinis dimensio cadit. Qui ergo de industria hoc agit, v v. c. verba verbis quasi demensa et
paria respondeant, ut crebro conserantur pugnantia. Comparenturque Contraria ut pariter extrema terminentur, eundemque in Uendo sonum referant Gr.
quidem in eo genere orationis versatur quod has ornandi argutias nec desiderat nec fert in concinnitatis vitium incurrere, vel concinnitati studeres dicitur. Nam in eo genere, quod ἐπιδεικτικον Graeci vocarunt, quodque, ut Cicero ait, quasi ad inspiciendum et delet tationis cauta comparatum est, venia datur concinnitati sententiarum, iudice eodem Cicerone r. a. Cum omni hoc loco comparandus est Isocrates in Panathen p. 684. d. olf ubi de eadem concinnitato simillimo modo loquitur. Sed definitius etiam concinvitatem dictam fuisse Ciceroni eam partem collocationis, qua forma ipsa verborum orbem suum quendam conficiat, patet ex orat. O. ubi collocationis tres partes ponit, compositionem, Ominuitatem, et numerum.
Has autem partes Cap. 44. ita luculentius exposuerat: is collocabuntur igitur verba, inquit, v I aut inter sesquam aptissime cohaereant extrema cum primis, h. e. compositio a aut ut forma ipsa concinnitasque ver borum conficiat orbem suum h. e. concinnitas aut 3
ut comprehenso numerose et apte cadat h. e. numerus . Deinde Cap. S. formae quaedam junt rationiS, inquit, in quibus ea concinnitas inest, ut sequatur numerris necessario. Iam figuras illas nominat, quas supra
commemorauimus. f. r. . ubi scriptoribus concinnis haec vis tribuitur, ut sint faceti, florentes, et ornati, iisque impoliti opponantur, qui rudium et imperitorum orationem imitentur cf. resoll. Theatr. Rhet 3, s. p. 3q3.
116쪽
Contiones non solum dictae sunt orationes in concionibus seu populi publicis conuentibus habitae, sed
etiam κατ' ἐξοχήν, Vt δημηγορια Graecorum v. LeX. gr. tech in h. v. orationes illae, quas historiis interserere, Thucydidi exemplo, solebant. Vnde opponebantur orationibus, iis nimirum, quae in foro et iudiciis habebantur. Sic Plin. p. I, 6. de Saturnino: is in historia magis satisfaciet vel breuitate vel luce vel splendore etiam et sublimitate narrandi. Nam in cou-cionibus eadem quae in orationibus vis est, pressior tamen et circumscriptior et adductior. Et Cicero Or. 9. de Thucydide is ipsae illae conciones ita multas habent obscuras abditasque sententias, ut vix intelligantur, quod est in oratione ciuili vitium vel maximum. Idem tamen in Bruto 3 easdem simpliciter orationes appellat. s. Iustin. Ηist. Lib. 38. . ubi Troium Pompeium tradit reprehendisse in Liuio et Sallustio, quod contiones direct a pro sua oratione operi suo inserendo, historiae modum excesserint. v. Berger Stat pulcr. or. p. 4 S. sqq.
Cicero concisum ii oratione omnino dicit, quod nimia breuitate efferatur, ita ut non tam breuitati servitum sit, sed magis venustati vid. r. 2, O. Mirae,
tion. Itaque etiam Quintilianus Lib. q. vlt in vitio ponit partiti0nen concsam, quae plures iusto partes easque minutas aciat. a1n et arιctoritati, inquit, de trahunt inrita ilia, nec iam neVibra sed rusa, et
huius gloriae cupidi, quo subtilius et copiosius tu i evideantur, et superuacua sumunt, et quae natura iiDigularia sunt secant, nec tam plura faciunt, quam mistiora. Unde et in pronuntiatione vetat, ne spiritus crebro receptus concidat sententias Lib. II, 3. 3. et
S. N. concidere monem , nimio manuum aut corporis motu, cui contrarium vitium est, si nianus otiosa sit. - Apud Cur Fortunat. Rhet. p. I. genus narrationis commΘmoratur concisum, cum res gestae quoniam nobis obsunt, non continua narratione significantur, sed per totam rationem per paruas partes sparguntur
117쪽
guntur et quasi conciduntur, si statim singulis occur ramus, quod in narratione sacere non possumus. C o nua id e ris.
Cum Rhetores ad concinnitatem et numerum orationis inprimis etiam hoc referrent, ut sententiae in fine apte caderent, et iucunde terminarentur, hinc a ta illa quoque metaphora est, qua dicerentur numeri aperte concrus, cum orationis partes et membra cum tanta numeri et rhythmi cura et concinnitate posita et iuneta essent, ut artificium et istudiumo nandi appareret, et in oratione Versuum quorundam, et Poeticae concinnitatis similitudo deprehenderetur. Tales numeri
similes formae dicendi, asserunt. Nam in his similos verborum, sententiarumque exitus Rethma risichemaria monte et sine quaeruntur. Ita Cic. Brut. 9 in Calidii oratione laudat, quod numeriS, non aperte, nec
eodem modo semper, sed varie diSsimulanterque conclusis adfricta fuerit. Scilicet artem celare et dissimularo,
etiam in hac re summae artis est. - Faciliori sensu Quintil. 9 4. Ias periodum Praestare debere dicit, ut sensum concludat. Vnde et comprehensonem Rhetores pro periodo dixerunt, quoniam si ius a et absoluta esst, totum aliquem sensum suo veluti orbe et ambitu com prehendere debet. Et Cic. r. s. conclusam, terminatamque orationem non alio sensu dixerat.
C o me Lusis. Primum concluso dicitur, quem ἐπίλογον Graeci
vocarunt, artifcioit temninus orationis, tribus partibus, enumeratione, amplificatione, commiseratione constans, ut est ap. Audi . Herenn. I, 2 et 2, O. Similis
est Ciceronis de Inu. I, o definitior Concluso est
exitus et determinatio totius rationis, habetque tres partes, enumerationem, indignationem, conquestionem. Deinde in figuris etiam elocutionis commemorat conchisonem A. Herenn q, O quae breui argumentatione ex iis, quae ante dicta sunt, aut facta, consciat id, quod necessario consequatur. Cicero autem ta3, 53. rationi aptam coneltisonem inter lumina vel s-guras sententiarum refert. Ad quem locum tresbaeus hoc Xemplo utitur is Quodsi pro repubi oportere a
118쪽
cedere ad periculum, et ratione demonstratum est, texemplo comprobatum ii sapientes sunt existimandi, qui nullum pro salute patriae periculum vitant. - Porro sententiarum conclusio pro periodo dicta Cic. r. s . Latius vero patet ea, quam Lib. a. de r. Cap. 8. et alibi verborum conclusionem appellat. Nam rhythmum et numerum orationis intelligit Strebaeus quoques de clausula apte et suaviter cadente accepit Sio
Lib. q. q. quem cantum et versum, item verborum numoram, et Ucum modum dixerat, O vocis rode-xationem, et erborum conclusionem appellat vid. Voc. concludere. Denique, cum Quintil. Lib. IO, 2. T. reprehendit eos qui praecisis conclusionibus obscuri, Sallustium et hucydidem superare existiment, de ἀποξο- σεσι cogitandum est, quas, qui breuitatis nimiae vel
acuminis causa mittunt, obscuram rationem reddunt, quam inde ανταποξοτον, οἰνακολουθον et δυσπαρακολουθη-
τον Graeci dixerunt vid. Lex. Gr techn in h. voce. Co nisi si C o num iu S. In eadem verba impetus et concursio, figura elocutionis a Cicerone memorata de r. 3, 4. Capperonerius ad Quintil. 0 I. intelligit Graecorum συμπλοκῆν, cuius exemplum est Ciceronis pro Mil. Qiιι eo γω-
flutauit Antris. Quis produxit Appius. Sic et Stre.
baeus. f. Quint. . . l. - Alia est Locum, s. voca. lium iterarum cocicursio unde vel hians vel spora oratio redditur, de qua vid Cic. r. 44 sqq. Idem Ou- cursus etiam vocalium dicitur Quintil. . . 3ῆ. qui.
cum accidit, inquit, hiat et interjisit et quas laborat
oratio. - Alius concursus oris est eorum, qui, si inter dicendum aut memoria fefellerit aut cogitatio non suffragetur, labiis trepidant. Ita lue Quintil. II, 3. 6. hanc quoque cum verbis colluctationem appellat, et alio loco . Ial cum ore concurrente rixari. cf. Seneca de Bones. 2, I de Ira , s. r. piit. l. ita loca Gessi erus ad Quintil. O, T. . laudauerat. Cresollius in acati Autumn Lib. 2. p. 228. haec habet: Qui timidi sunt et verecundi iis facile labra coeunt, et aegre diducuntur, quod Latini scriptores Os conclιrrere, siue labra dicere solent. Sunt autem eiusmodi homines in periculo, ne compressa nimium labia, dum volunt postea diducere, Ionitum edant, quod graecae eruditio.
119쪽
eruditionis auctores βριγαβαλῶν dicunt. a. o. 'φοφῶν τοῖς χειλεσι, ut docti monuerunt Condimenta. Gonera illa et modi dicendi, ex quibus oratio suavitatem et venustatem trahit, quales sunt in facetiis, lepore, urbanitate etc. v. Cic. r. 2 67. et Lex. Gr.
Figura elocut cum ratione amplificationis aut commiserationis, eiusdem unius aut plurium verborum it0ratio. Ita definit Auct . Herenn. 4, 8. Cf. LEX. gr.
quibus Graeci illam formam significarunt. Amnis illi
figurae est, quam idem Rhetor interpretationem vocat, quae non iterans idem redintegrat verbum sed id commutat, quod positum est, alio verbo, quod idem valeat. Cicero eandem innuit de r. 39. his cum emba duplicantur, vel geminantur, ut ait Quintil. 9, 3. 28. vel amplis andi vel miserandi gratia vid replicatio. Iul. Rufinian. p. C. duplicationem interpretatur αἰνα ὀλλωσιν, qua idem Verbum continuatim repetatur. vid. Voc inclusio.
Auct Herenn. I, 3. Coni malis, inquit, est nostrorum argumentorum expositio cum asseveratione. Ciceroni de nu. , 24 dicitur ea par orationiS, per quam argumentando nostrae causae dem et auctorita, tem et rinamentum adiungit oratio. Sequitur ibi uberrimus locus de iis rebus, ex quibus argumentatio Omnis, causarum singulis generibus apta, conficiatur. De hac confrinatione, quae in partibus orationis tertium locum post narrationem occupat, copiosius agit Quintil. 4, 3. Probanda sunt, ait, quae propter hoc eXposuimus, Q. e. narrationem causae sequi debet con- matis earum rerum quas narrauimus. Quod Qui
120쪽
Conformatio. Auruari Herenn q, 3. conformatio dicitur, cum
aliqua quae non adest, persona confingitur, quasi adsit, ut cum re muta aut insormis it elogans, et sormata, et ei oratio tribuitur ad dignitatem accomm data aut actio quaedam. Describitur in his προσωπο-ποίια, coniuncta cum δωλοποιι et ηθοποιια, de quibus cf. LeX. gr. techn. - Cicer autem ea voce titur, ut notet, quas vulgo 't ras sententiarum, Graeci σχηματα διανοια vocant, Vt Cic. Brut. T. et r. 39.
ubi conformatio sententiae dicitur. s. Quintil. 9, 2. et Clau. Ciceron in h. v. Cois frigisus. Versus et voces confragosas Quintil. I, I sin appellat, in quibus ex pluribus et asperrime coeuntibus inter se syllabis naagna dissiculta pronuntiandi nascitur Metaphora luculenter translata ex aquis, quae inter obstantia saxa se frangunt, et reluctantur: unde illi generi oratio aeqrtabiliter uens opponitur. V. VOC. fusus. Lib. , . II 6 ettiam fragosis , lima, et , . 29. inaequalia et confragosa ita eminentibu opponuntur, ut illa in vitio, haec in virtute sint. Nam ad illa impingimus et offendimus, haec admiramur vid. Berge de nat pulcr. r. p. 3ῆ8 sq. Vbi hoc omne genus dicendi, numeris et suavitate et concinnitate carens, scriptorum veterum recentiorumque exemplis apto illustrat. Similis metaphora est, qua Sidon. Apollin. Lib. . epist asperitatem illam orationis significat, cum orationem salebrosas assam iuncturaS, per came-xam palati volutatani balbutire dicit. Cf. Senec. p. IOO. Itaque et Quintilian. Ira, . 6. orationem salebrosan et re sentem dicit, quae memoriae vitio vel negligentia interrumpitur der stochende orira eines Reduers, de selilech memoriri at. Eandem mox δε- formem hastationem appellat.
simplex et undique praecisa narratio, inquit Quintilianus . . T. non tam narrati vocari potest, quem confuso Vid. 2X. r. PClin. in Voc συγχυτιή,