장음표시 사용
91쪽
d accusator constituendo, qualis est Ciceronis anto Verrinas. Et Sulpiu Vidi . Inst. Rhet. p. 2qq. ubi, quod Cicero ex contentione dixit, concertativam causam appestiat, si aut leges aut rogationes ad populum aut sententiae senatus inter se diuersae sint, et certent. Hinc dicitur causam discere orator vel patronus causae, cum ab altero docetur et instruitur de controuersiae statu et omni argumento, quod tradi are oratione debet. v. Cic. Inu. 2, 4. et de r. 2, 24.
Deinde vero etiam Ciceroni de Inu. I, 6. causa appellatur, quam Hermagoras, de quo ibi sermo est,
υποδεσιν dixerat h. e. quae habeat in se controuersiam an dicendo positam cum personarum certarum interpo,
sitione vid. quae dicta sunt in LeX. gr. techn ad OQ. Θμις et Cic. r. I, I et , O ubi quaestio certa dicitur, et Cap. 9. ubi Graecorum disciplina ab Antoni vituperatur, quod aisam appellent, rem positam in disceptatione et controuersia, eamque a quaestione
distinguant, quae in infinita dubitatione posita sit. Hinc et causae simpliciter dici solent de controuersiis iudicialibus, quatenus his opponi debeant orationes suasoriae vel ponsilia. Ita Quintil. 3 8 67. et seqq. f. Cic.
Top. I. et de Orat. 2, 3 ubi Theopompum cavsas omnino nunquam attigisse narrat. Dionysius enim alic. p. ad Pomp. auctor est Theopompum multas de
Apud Ciceronem oratio celeris et concitata in vigore quodam pronuntiationis cernitur, qui e celeribus ingenii motibus oriri solet, ut tarditas proloquendi maxime tardum ingenium prodit. Ita de r. 2, 2I. Similis celeritas est, quae in dicacitate et acutis iocis adhiberi solet, quoniam tales ioci breuitate sua maxime Pungunt γοργοτης et τάχος Graecorum, quibus perpetuitas et continuatio sermonis contraria est. v. Cic. r. 2, 4. et Cap. s. ubi exemplum talis celeritatis ponitur. Cap. autem 3. nullo in loco, inquit, sermo scit est de concione populi plus facetiae prosunt, et celeritas, et breue aliquod dies um. f. quae in LeX. gr.
techn ad Oc. ταχος et inis ad voc cursus adnotata
sunt. Vitiosam celeritatem, quae praecipitenr, spi Gm, et caecatam orationem efficiat, tractat Cic. in Bruto
92쪽
Cap. 6. -- Quintilianus, qui in notionum subtiliorum
translate exprimendaruna artifficio inprimis excellit, celerem leti otrandam distributionem appellat Lib. 3, 4. I 6. quae breuitatis et tam pendii causa res omnes non exhaurit, sed praecipuas rantum nominat, adeoqu non ex summae veritatis legibus iudicanda est, plane vini ermn rofundum in vita communi dicere solemus non veritatis sed br uitatis gratia , Qui laudativam materiam honestorum inquit, deliberativam utilium, iudicialem iustorum qua trione confineri putant, celari magis et rotunda distri bistione utuntur ' Simili modo In narratione celeriter dicuntur, quae breuissimis verbis, ἀσυνθετως. et membratim absoluuntur, omissis omnibus quae ad causam non proprie pertineant. v. Quintil. , I. l. ubi notat a Graecis hanc expositionem dici rin/τοφιου h. e. circumcisam, quae superuacuis careat Hinc Et bib. C, . Oῖ. quam alibi r uitatem Sallustio tribuerat velocitatem appellat huic scriptori inprimis pro-
Priam. -- DPnique cum rationi metro constrictae pedes tribuerent eterps non mirum est, celerem et Ohilem orationem dictam osse, quae breuibus, stabilem Contra et grauem, quae longis syllabis maxime ab uv- daret. Sic Quintil. 9 4. 83. de tribracho et molossor horum pedum inquit, nullus non in rationem Venit sed quo quique sint temporibus pleniores, longisque syllabis magis stabiles, hoc grauiorem faciunt rationem, breues celerem et mobilena s. Macrob. Saturn. S. 3. ubi illa celeritas orationis ex Homero et
In actionis oratoriae parte illa, quae motu Corporis Continetur cum et ceruicis mouendae dignitas quaedam requireretur. Orta sunt praecepta rhetorica, quae huius motus vel vitia notarent, vel virtutes Com. mendarent. Iam in utroque genere metaphoris qui blis dam si sunt Rhetores, qua ad technologiam rhetori- eam recte referri videntur. Itaque Ciceroni Or. 8.gnollitia ceruicim dicitur vitiosa quaedam ceruicis iactatio, quae assectutionis et mollitiei speciem habeat. Nam decor et grauitas oratoris postulat ut non in V nam Corporis partem motuin conserat, sed, ut Cicero Praecipit, rniaco magis toto e me moderetur Et
93쪽
Quintilian. I, I. . , Obseruandium erit, ut recta sit facies dicentis, ne supinus vultus, ne delem in tor ram oculi, ne inclinata tro bet ceruix id quod etiam Dio Prus. r. de Regno . αποκλινειν τον τραχήλου dixit Libro autem , a. 39. reprehendit declamatores, qui in narratione, quae leniorem et moderatiorem aes ionem postulet, ceruicem Fonant, . . resediant, quod non nisi in summa contentione et assemibus expromendis fieri solet. s. Clau Cic. in ceruix et omnino resoll. ac Autumn Lib. 2. Cap. . a sqq. inpri- nais pag. III. et sqq.
Cie a trito fu S. Hac metaphora Quintilianus cum eleganti signisi
cantia utitur, ut declaret, nimia emendandi, circumcidendi, limandique cura saepe peiorem orationem fieri, quam antea fuerit; veluti, qui nimium secant medici, et cicatrices multas faciunt, et boni sanguinis multum profundunt Ita et oratio cicatricosa et exsanguis fieri potest quae antea satis recta et speciosa et valida erat. Quintil. IO, . Sunt, qui ad omnia scripta, tanquam
vitiosa, redeant, et quas ni9i fas t retrum esse, quod
primum es, melius existiment, quicquid es aliud, idquθfaciant, quoties librum in manu resumserint, suriles medicis etiam integi ra secantibus Accidit itaqile, t cieatricosa snt, et exsanguia, et cura peiora En essende Spurei vo Verbesseruirgolichi in Vortrage eine euen- nigeli Schris ellers. f. quae ad Voc calaminari notauimus: nam hoc verbo significatur vitium illud, quo oratio cicatricosa efficitur Non possum mihi temperare, quin Lichtenbergit, incutissimi artis Mogarthianae
explicatoris, sententiam ab hoc loco non alienam, Om-mtimorem. Is de aliqua effigie cuius formam Hogar-thius, cum mutare vellet, peiorem fecisset, quam antea
94쪽
C me iis ni Vt calamistrum Rhetores Latini exprobrant his, qui
elegantius, quam par est, et mollius Orationem suam Comant et ornant, ita idem scriptorum generi cincinnos quos instrumentum illus fingit, eodem sensu tribuunt Qua res Cicero cincinnos cum fuco iunxit Lib. 3. de Orat. Cap. s. se eo Citius in Oratoris aut in Oetae cincinnis et fuco offenditur, quod sensus, in nimia Voluptate, natura . non mente satiantur; in scriptis et in dictis non aurium solum, animi iudicio etiam magis infucata vitia noscuntur. Et Sueton de Augusto Cap. 6 exagitabat, inquit, nonnunquam inprimis Maecenatem suum, cuius αυροβρεχεις, ait, cincilius usquequaque persequitur et imitando per iocum irridet Hic est quem Macrob. Saturn 2, 4. Maecenatis stilum rei nisunt, mollem, et dissolutum dicit qualem et copiosius et uni tibiis metaphoris describit Seneca p. Ii q. quem locuti attulit Schulae ius ad Dial. de corr. Eloq. b. I. los. Vbi ille Auctor calamistros Maecenatis commemorauerat. Ex eiusdem metaphorae veluti fonto hauriebant, qui crispum dicebant, si quid oratio ex oppolitis. comparibus, similibusque figuris, vel ex concisa breuitate, affectati acuminis ha-boret Sic do tali loco Ciceronis in orat. pro Planci, Gellius m. m. a. refert Antonium utilianum Rhetorem hoc modo iudicasse: crypum sane inquit,
agmen rationis , rotundumque, a modulo ipso numerorum venustum, Teii quod cum venia degendum sit verbi paulum ideo immutati, ut sententiae fides salua
Circuitus ire vitio. Circuitum virborum pro periodo dixit Cic. r. 3.
O. ubi idem et orbis, ut Graeci κυκλος, Vocatur. Cf. orat. Cap. 23. et I et vid. e X. gr. techn ad Occ. περίοδος et κυκλος. et resoll. Theatr. Rhet. 3. 26. p.
349. - Circuitu loquendi L circumlocruio Quintiliano 8 6. 9. est, quae Graecis περίφρασια cum id quod uno aut paucioribus certe verbis dici potest, pluribus explicatur. Ea interim ad deformitatem rei tegendam necessuria est, interim autem soli ornatui seruit. Cum in vitium incidit, περισσολογία dicitur Quo pertinet notatio
95쪽
notatio hao Quintiliani e Libri . prooem. g. a.
- Quod recte dici potest, circum S amor Verborum. V. Quod id om alio loco Lib. 8, 2. T. loquacitati tribuit. Vnde se apud Auet ad Herenn. q. a. irortitio Ofini tu oratio rem implicem assumta circumscribens locu tione. f. Quintil. Lib. O l. 2. Gell. . . , i. et quae infra diximus ad voc loquacitas. Ci, Cum c fu S. Quintil. 4, 2. 2 circismcisam X positionem vocat.
quam Graeci συντομον, h. e. quae uperuacuis Careat,
diuersam a breui, quae possit etiam aliquid ex necessariis desiderare. Sed haec disputat ex Graecorum disciplina, quam non plane amplectitur. s. oc breuis.
Rhetores nonnullos, qui materiam Rhetorices in-smitam, et ad omnes res latissime patentem statuebant, eam ob causam artem circumclirrcntem vocasse, tradit Quintil. , at T.
Ci, eis ni di mi o. Quintiliano dicitur genus illud periodi 1mplicis,
cum se iis uti longiore ambitu circumducitur. Sie Lib. , . I9. Vbi tali circuitiductionis excinplum sex Ciceronis Verrina adfert, coli. g. I 4. Graθci rLῆνο ριονοκωλον περιοδον dixerunt. Vt pluribus ostendimus in Lex. gr. techn ad DC. περίοδος. Ab eo genere
Fabius distinguit alterum, quod membris et incisis, plures sensus habentibus, constet. - Georgio rapezunt. Lib. . Rhet. p. 3. . circumductio definitur, orationis congerieS, quae militudine rerum in longius
compositionem protrahit haec forma puro sermoni opposta es. Haud dubie ista eadem es . quam Graeci Rhetores, Hermogenes et Aristides, περιβοDiu dixtire, do
qua satis notauimus in LeX. gr. P. AIq.gi rura m iam s. Expresso e Graeco περιφερῆς et περιβαὰρ ei: vo cabulo Quintilianus , I. O circumlatam orationem dicit partim periodicam, partim copia et ubertate qua indam instruAam, quare eandem et deductam appellat, veluti inter manus artificis Xtensam atque amplificatam.
96쪽
Bhirmannus iam ad Ouid. Motor, . ubi deducere carmen Occurrit, metaphoram ad artis opera pertinere formantium aliquid et sua gentium, indeque traductam ad copiose elatam dictionem, docuit vid. CX. gr. θClin. ad VoC. περιφλερης , περιφορὰ περιβολῆ, et περιβαλον , X quibus vocibus etiam magis expressa est, quam Quintil. 4, 2. IIT. circumiectam rationem appellat h. e.
copiosam, dilatatam, contrariamque Ua sermoni vid. VOC pressus, et circumductio. iris v m liniris vid. voe P lasma. Ci rura se bi, Drum se mi paci o. Circumscripti verborum ambitus stant veluti ad
circinum circumductoae periodi, nimis accurate rotundae, atque e nimia concinnitatis Cura ortae. Itaque Cic. r. a. arguti, certi circΠmscriptique verborum ambitus commemorantur assim sensi coli. Cap. 66. ubi circumscripte et rimerose dicere. τῆ incis et men bra- mn dicere opponitur. s. ex gr. 2Clin. in περιγραφὴ et περιφερης - Syllogismos autem circumscriytos, quos Plinius dixerit, ad voc enthymema notauimus. Simili sensu Ciceroni Or. 3, a circumj cripta Xplicatio est breuis', qualem se definitio praestat. Et uintil. 9, 3. i. diserte docet duplicem circitum cripilauis vim esse, nam quae comprehensam reuiter sententiam, alteram, quae fultionem notet. - figuris elocutionis etiam circumscriptionem timerat Cic. r. 3, 4. quam tamen siguram esse negat Quintil. 9, 3. I. slaudat eam ex Rutilio, cuius ὀρισμὸν haud dubie siuinterpretatus est.
Argumentorum genus est, quod Latini dicunt exeircum flantia, quam Graeci περAτασιν appellant, hoc est, ex antecedentibus, iunctis et consequentibus, o quo Quintil. , IO IOq. s. ossius do Rhetor Nat. et Constitui. p. 36. seqq. -- De partibus circumstantiae,
xerunt, copiose exposuit Atiret. Augustin. in Princip. Rhet. p 293. Pitia. Sunt laec quis, quid, quando, ubi cur, quemadmodum, quibus adminiculis. Horum nempe omnium vel plurimorum congregatione omnis
97쪽
d 9 quaesti ciuilis conflatur f. Cassiodor Compend. Rhet. p. 336, CD N S. Cita vox, cui tarda opponitur Cic. r. 3, 37 adnatia ratem veluti vocis indolem quandam pertinet, nono
nullis hominibus a natura propriam das flagro im
Ciuilis sermo, ubi opponitur verbis priscis, obsole.
th adeoque obscuris, dicitur quasi ciuitate donatus, o tus, Vsitatus, adeoque perspicuus vid. Sueton docili Gramin. Cap. O. et quae ad Oc. πολιτικος in Lex. gr. techn notauimus. Cula ru S. In variis vocis generibus quae quidem ad eius qualitatem pertineant, Quintil. 1, 3. 1'. claram et Obthyam commemorat Puto haec eadem genera esse, qua apud Ciceronem de Nat. Deor 2 68 graue et
cculum, Minime avf hohe, oder aus time Tane inge- , ichtet. Nam ita multi natura laeti sunt, ut mature vel ad acutum, vel ad grauiorem sonum vox inclinet. Ergo hae duo praecipue ad eam vocis qualitatem sertinent, quam Quintilianus explicare volebat. Et tamen non ita ut Cicero, appellabat ergo Verba mutauit, rem seruauit, ut saepe fit. Sicuti autem acuta vox exilitatem illam notare potest, quae in summis vocis sonis auditur, ita et oblisa, in quo eadem metaphora est grauiores sonos significabit. Quintilianus quidemmo tria genera Vocis grauiS, acutae et flexa Com. memorat, sed hoc discrimon non tam natΗram Vocis,
quam eius fimi et accenturi speciat, qui ipse vel gravis vel acutus vel circumflexus esse solet, Sed obtusa
vox etiam est rauca, cum vocem obtu)Idi re dicendo X.,
saepe hiat et insistit, claudicare dicitur Cic. r. 3, si
98쪽
Ut in versu vulgus, inquit, si est peccatum, videt, sic, si quid in nostra oratione claudicat, sentit. vid. Lex. gr. in χωλος et in D. Voc fluctuans. Lyrculsentius in Orat. Cap. 63. claudicanti, et suctuanti opponit aequa- Iiter consanterque ingredientem, liae ideo numerosa sit. Dein do ibidem Cap. i. claridicare et in fere oratio dicitur tum etiam, cum est infracta et amputata, hoc est, cum membratim et per breuia incisa offertur, ita ut una sententia, quam oportebat apta et continuata periodo comprehendi, Variis membris concidatur. Ita- quo in o loco claudicanti rationi Opponitur ea, quae cum sententia pariter excurrit. Illa est qu*m Graeci ειρομένην haec, quam κατεστραμ αενην dixere, de quibus cneribus in Lex techn. r. iSputauimus. In Bruto Cap. 63. de Antistio Oratore. Hachio, inquit, paullum cum viti vocis, tum etiam ineptiis claudica-hat, h. e. offendebat, indecens erat, et minus suaviter ad oculos auresue accidebat. Ad eandem metaphoram pertinet quod Quintil. . . O. clausulas membrorum clauda et pendentes appellat, cum ita abrumpitur oratio, Vt non impleat aures, nisi accidant sequentia, quae veluti sensum absoluant , Quaedam clausulae, inquit, sunt claudae et pendentes, si relinquantur sed sequentibus suscipi et sustineri debent, eo- quo facto vitium, quod erat in me, continuatio
Hoc nomine Quintilianus , . 3. appellat duas
sormas elocutionis , quarum na coniunctionibus caret, λαλυσις, vel συνῆετο dicta altera coniunetionibus abundat, quam πολυσυνδετον et συνάφροαν vocarunt Grae-
ei. Deinde addit haec omnibus scriptores Iu nomina dederunt, yed varia et ut cuique singenti lacu t. Fons quidem unus, quia acriora facit et insantiora, quae dicimus, et vim quandavi prae se ferentia, velut aepius
erimipentes assemS. - Aquila Roman P. 48. d. Huhnh. ἐπιτροχοαγμογ, qu im Fercursorimn vocat, a coaceruatione, quae haud dubie est συναθροισμος Graecorum, eo differro dicit, quod cum illa res diuersas pluresue in eundem locum confert haec distantia plura inter se percurrens velocitate ipsa circumponat. viii. Congeries et ἐν cursio. Coagmen-
99쪽
cit r e. V. 'ba verbis coagmentare Ciceroni Or. 23. dicuntur, qui verba inter se tam apte est concinne collocant et iungunt, ut quasi artificiosum quoddam agmen faciant, quod fit, cum nimio studio cauent, ne quid hiulce aut aspere concurrat. Unde Orat. 3, 3. coagmentatu et Iaetiis concursus verborum, hiulco opponitur cf. Brut. IT. Eodem modo Quintil. 2, O. T. infelicem sollicitudinem oratoris reprehendit, qui aegre Verba Vertat, et perpendendis coagmentandisque eis intabescat die
Cogitatis. Quintilianus Lib. O, 3 sqq. praeter stilum, s. studium scribondi, et extemporalem dicendi exercitatio
nem, tertium etiam eloquentiae UXilium commemorat, cogitationem , quae inter scribendi laborem, extemporalemque fortunam media sit. Haec, inquit, paucis admodum horis magnas etiam causa complectitur: haec , quoties intermissus es somnus, ipsis noctis tenebris adiuuatur haec inter medios rerum actus aliquid inuenit vacui, ne otium patitur. Neque enim rerum ordinem modo intra se disponit, sed verba etiam copulat, o tamque ita contexit orationem, ut ei nihil praeter manum desit. Simillimus est locus Ciceronis r. 3, 33. os subitam et fortuitam orationem commentatio et Ogitatio facile vincit, hane Usam profecto sidua et diligens scriptura superabit. f. Clau. Cic. in h. v.
C. g m m iis a tis . Cognominata verba, ut Graecis συνωνυμα, Ciceroni dicta in Partit. r. is. Huc et pertinet, quam Omninnionem nominis interpretatus est Aquila Rom. p. l. Graecorum συνωνυμία, h. e. id genus elocutionis, quo utimur, quoties uno verbo non sitis videmur dignitatem, magnitudinem rei demonstrare, ideoque in eiusdem signification plura conseruntur. Ab ea forma non multum dicit disterre ταυτολογιαν , quae eandem rem pluribus verbis significet. In synonymia ni mingulas partes ex ordine idem significantes poni, in hac
100쪽
autem unius nominis aut verbi prius positi vim deinceps pluribus verbis explicari. Cohortatio. Auctori Libr. ad Herenn g, 3 ubi de voce et pronuntiatione πα θητικῆ, quam amplificationem appellauerat, sermo est, cohortati dicitur contentio vocis, qua aliquid peccatum amplificans auditorem ad iracundiam adducit. Mox de Rhetor Cap. q. v cohortatione, ait, temur voce attenuatissima, clamore leui, δε-no aequabili, commutationibus rhbris, maxinia celerita, te. - Cicero autem in Partit. r. Cap. r. cohortationes dicere videtur, quod vulgo genus causae deliberativum vocatur. Nam tria illa genera causarum oemodo commemorat Illud iam est iudicii, quo riaque in causa genere tamur augendi. In illi enim causis, gliae ad delectationem exornantur', demonstrativis ii ioci tractandi sunt, ru mouere possunt exi ectationem. Ddmirationem, voluptatem in cohortati onibus autem deliberativis bonorum ac malorum enumeratione et exaempla valent plurimum. In iudiciis caulis iudicialibus)actuVhtori fere, quae ad iracundiam, reo DrumdqMe, quae ad misericordiam pertinent. Causa illius denominationis est, quod ad suasionem, quae illius generi deliberativi propria est, etiam cohortatio pertinet. s. Cap. 6. et 27.
Modus est tractandae causae coniecturalis, per collationem, cum accusator id, quod aduersiarium fecisse criminatur, in neminem alium, quam in aduersarium quavis ratione cadere demonstrat. De eo genere exponit Auet ad Herenn. . . Cum autom argumentatio probabilis sit collatione, res cum re ex similitudine confertur Cic. inuent. I, O CL VOC. Omyarabile.
De ea denique collatione, quam παραβολην Graeci vocarunt, ad voc similitudo fusius disputauimus. Collectio. Cicero tu Brut 88. cosaione appellat summas eorum, quae Vel a nobis vel ab aliis dicta erant. Hi collectionibus pollebat inprimis Hortensius memor fequae ustus vitta coiitra, quaequθ die dixisset. Eandem