장음표시 사용
131쪽
pronuntiatione oratoria cernitur, duas partes facit, coli timιationem et distributiIMem; et illam quidam sesinit, orationis emineiandae accelerationem clam ain. , nimirum tum locum habet, Cum orator assectu concitatus, continuo et accrescente impetu loquitur. Ipso enim Rhetor, vocis modum in eo genere adhibendum descripturus, in contin atione, inquit, adaucto mediocriter sono vociS, verbis continuandrS, vocem quoqtie -- gere oportebit, et torquere sonum, et celeriter cum clamore verba conscere, t im volubilem rationis vociferatio consequi possit. Id faciunt, qui, ut Cicero ait r.
2'. aceruatim multa frequentanteS, Ra complexione devinciunt. Denique memoriae etiam virtus est, continuare verba , hoc est, sine haesitatione, et intermissione, ex memoria orationem proferre. Itaque Quintil. , . 6 l. haec coniunxit turbari memoria, et contiuvandi verba
Obseruasse mihi videor, Ciceronem duplici istam
vocem sensu adhibuisse, totidem metaphoris nixo, quarum nam ex Graecorum loquendi consuetudine, alteram vero ex fundo Latino promsisse videtur. Cum enim Graeci hetores vocibus συστρέφειν, συστροφ/, καταστρέφεσθα usi essent, ubi breuitatis rotunditatis, contradi ionisque notio significanda erat, iisque τὸ πλατυνειν, διμβρωνειν, et μῆκος opposuissent, id quod copiosius in Lex. gr. techn demonstrauimus, Cicero primum contortum dixit, quicquid nimia breuitate elatum esset, ex eademque obscuritatem vel difficultatem quandam traxisset. Huc pertinet praeceptum illud Lib. i. de Inuent. cap. O. ne quid in ratione perturbate, ne quid contorte dicatur, et de r. I, 8. Vbi res contorias et di ollas simillimo sensu iunxit. Quamuis Graevius ad Herenn I, 9 ubi idem narrationis praeceptum occurrit, contortam narrationem de confusione ordinis rerum XPliqat, quae rerum coniungendarum transpositione, et non necessariorum interpositione fiat perturbatam autem ad temporum confusionem refert Aldus vero Manutius contorte dicere de hyperbatis intelligebat. - eque absimilis metaphora eit, qua idem implicatum et tortuosum in oratione dicit, quod obscuritatis
132쪽
talis et dissicultatis vitio laborat, de in g, I. - Deinde, cum apud Latinos contorqueri hasta vel iaculum diceretur, quod ante quam emitteretur, manibus agitatum vibrabatur, ut e maiore cum vi et vehementia
et elem tale ferretur cf. Uirg. Aen. II. a. II, 6s. XJJ, 49 0 hinc, quicquid in oratione vehementius ani- Os Driret, siue ob celeritatem pronuntiandi ex acuta breui a te ortam, siue ob impetum et spiritum et vim dicentis aliquo assectu concitati, id omne contoriJlieri, et contortum dictum est. Itaque Cicero in Orat. O.
contortam et acrem orationem oratoris forensis, opponit historicorum rationi dicendi tractae et fluenti . . leniori moderatiori, quoniam in ea magis perspicuitas
et explanatio se ordo, et concinnitas, quam Vis et e teritus, aut impetus sententiarum quaeritur. Et ibi domCap. O , Demosthenis, inquit, non tam vibrarent fulmina illa nisi numeris contorta ferrentur cf. Quintil. 9 4. Ii 6. ubi lenibus opponuntur contorta his aures excitantur, illis mulcentur. - Lubet in hoc loco, quomodo diuersae gentes ad unam eandemque rem signi- scandam variarum rerum similitudines arripuerint, varia ueri utque metaphoras animaduertere Graeci quidem, ut illam sententiarum vim, neruosamque Veluti breuitatem notarent, etsi iis quoque verbis usi sunt, quae contrahendi contorquendique potestatem iubent, tamen non Θ alta vel iaculo vel tormonto, sed potius de serpentibus cogitarunt, quae vires suas contorquendo, et membra Conglobando maxime augent et exserunt itaque Demetrius de loc. 8. λογον σπειρααέ- νον προς eiνοτητα, rationem in gyrum tortam dicit,
adeo exti a disybluitur orationi iracundia: t filuae, cum se contorserint, pugnant huiuscemodi est orationis breui compressio, quae in gyrum quali torta sit ob gra- Citatem. Quis dubitet, domesticam Romanae gentis, Narti ad dies ae armorum consuetudinem, bellatoriamque indolem eo etiam valuisse, ut dicendi vim contentionemque iis maxime metaphoris significarent, in quibus pugnae, belli, aciei, telorumque similitudo reperiretur p
133쪽
riretur vid. quae de huiusmodi metaphoris ad oe.
contentio notauimus, et cf. Cresili. Vacati Autumn Lib. III. Cap. 24 sqq. Neque mirum est, Graecos Alusis potius quam Marti libantes, ut oratores Vehementes, acres, Contentiosos declarent, σαλπιγγας, κρουστικὰς, υπερφωνουντας, βακχευοντας, τυριπαγίζοντας, et τὸ ψ
χὐ των λογων Commemorare, ut idem ille resollius pluribus exemplis docuit, et nos passim in exico nostro technol. adnotauimuS. Contractu S.
Contractum dicendi propos tum, quid sit apud Quintilianum, ad voc secus explicamus. - Contrahi etiam verba dicuntur Ciceroni Or. s. cum in pronuntiatione ultima vocalis liter alterius verbi elidittir, propterea quod sequens verbum a vocali incipit: gr. συναλοι- epi, de qua vid Lex. gr. techn inprimis autem in voce contractum dicitur, cum vox non late se extender ad sonos graues acutosue potes propter quasdam in
faucibus angustias vel aliud incommodum Stimme. Nonis issem In ange Cic. r. 3, T. Huic contrarium est istiusum, Stimine ou eitenarosiem Ui auge. Sic et Quintil. I, 3. S. contractam fusae opponit, ubi de naturali vocis habitu et indole sermo est. Nisi orto et nunc contractam dixit ut subinissam, et veluti vorecundam, ut quandam loquentis sollicitudinem et naturalem timiditatem in vocis sono etiam expressam indicare videatur. Sunt enim, quibus a natura talis tanquam ex metu et anXietate angusta vox est Fufam autem, liberiori spiritu, et cum quadam confidentiae audaciaeque naturalis indicio prolatam die Dinlatite, glaiebam ehlammene Stimine, im Gegensatae de fr*ern, rei tern unberangenern Plane ita Quintil. 3. 48. pronuntiationem sententiae, sollicitudinem et timorem quendam significantis contractam et jubmissam postulat, quale commemorat illud Ciceronis is etsi vereor , iudices, ne turpe si pro fortis'mo viro dicere incipientem timere. Contra latum et fusum appellat, quod in eo-dsm Ciceronis exordio sequitur: non enim Oroia con .sessus vester cinctus est, ut solebat. Ergo etiam vox et omnis pronuntiatio, qua haec dicuntur tum erit, cuni illa liberius, et contentius et veluti audacius enuntiantur Quare etiam alio loco, in quo docet, Suomodo
134쪽
quomoti, affectibus dicentis et rebus ipsis accommodanda vox sit, . q. se in metu, inquit, et verecundia vox it contracta at in egressionibus fusea et jecuraeclaritatis Eodem sensu etiam S. 73. Ammissa et contracta vox iungitur, eique erecta et concitata opponitur. Contrarius.
In si uri elocutionis Auetor Herenn. 4, 8. contrarium commemorat, hanc vim habens, ut ex rebus diuers ditabus alteram breuiter et facile coinrmet. Aquila Rom. p. I 8 id oppostum e contrariis vocat: gr. αν- τίθετον. f. Cie. r. 3. 4. Orat. a. Quintil. 9, 3. 9O.vbi id om osse statuit, quod Graecorum ναντιότης, .e sumta ex adueryo probatio, negatque in figuris numerandiim. Cuna contrarii syponuntur contraria, quae Graoc αντιθετα nominant, inquit Cicero r. O. -
Verba plata contVarie idem Or. 2 6s est genus ridiculi, cum ei qui nos lacessit, codem modo respondetur. - Contrarium genus argumentationis, idque vitiosum, Cicero Inuent i, O desinit, quod contra ea
dicitur, quae ii, qui audiunt secerunt. Quintiliano autem , 3. O. contrarium est, quo aduersarius enovi potest. - De contrariis legibus diximus ad voc.
Seneca in controu. Lib. I. praes quamuis contendit controuersiae nomen recentius esse, et post Ciceronem demum induetum, qui causam dixerit, quaestionem certis personis et temporibus sinitam, v voc. cato, et cf. ois Inst. Rhet. Lib. I. p. q. tamen, ut Senecam refellamus uti possumus loco Ciceronis de Orat. 2, 3 ubi diserte OritroversaS, quae temporibiis et eryonis notatae snt, . . orenses, commemorat, iisque ii nitas quaesiones opponit Cap. 9. etiam causae controuersam, quam mox et causam dicit, possitatu in rerum disceptatione et controuersia, oppositam quaestioni, quae in inlinita dubitatione insit. f. Cic. r. 3, 38. et ostius de Rhetor. at et Constitui p. q. Quas autem Seneca Controuersa dixit, et commemorauit Plinius Epist. 2, 3. :iusae fictae erant, quas Rhetores in utramque partem agere et tradiare, quibusqile
135쪽
veris causis forensibusque praeparare iuuenes solebant Do his vid Sueton de Clar Rhet. Cap. l. p. 7 i. sed Ern ubi easdem olim appellationes, Graece συντ ερις nominatas notati Tales fuerunt, quas Hadrianum Caesarem declamasse dicit Spartian Cap. 46. Apud Quintilianum controuersae simpliciter pro orationibus iudicialibus dicuntur, opponunturque Dammis, uuae sunt ex genere deliberativo. L Lib. a. q. q. et Lib
q, T. P. O6 sqq. - Controueris argumentationi ges nus, eoque vitiosum, Ciceroni de Inu. , 9. dicitur
Graecorum αντι στροφά . vel ἐπιστρο pi, figura verborum, per quam ad postremum verbum continenter reuertimur, ut desinit Audi Herenn. 4, 3. Cic. r. 3 sq. ad extremum conuerso ad quem locum tre-baeus hoc exemplo utitur Poenos pop. Rom. iussitis vicit, armis vicit, liberalitate vicit vid. Lex o r technin voc ἐπιφλορά. In Orat. Cap. 39. hanc C mam ita designat eum tu idem verbwn Oratio coniicitur cf. Quintil. 9, 3. 33. et Aquila Om. P. O. qui ἐπαναφορα contrariam acit. Sed quae simpliciter contin si dicitur apud Ciceronem . c. hanc formam orationis em-cit, ut si dicas: Sine inuidia cu*a plectatur, et siue eulpa invidia ponatur. - Conuersio etiam Cicesroni Or. 3, 48. et 49. dicta, quae Graecis αμπη et συστροφῆ de periodi ea rotunditate, quam iunctus cum initio
sententiae finis ossicit. Sic ad numerum oratorium l. c. inter alia et hoc refert ut oratio conuersiones absolatas habeat h. e. periodorum res a forma et proportio sit. Ea sunt, quae in periodis υκαταστροφοι appellat Demetr Phal de loc. O. Ibidem, non emper, inquit, tendum es perpetuitate et quas conversoue verborum, sed saepe carpenda membris minutioribus oratio es. Eodem modo Aquila Rom. p. I 8 ed. Rulinii. periodicum illud dicendi genus, quod κατεστρααμένον Graeci dixerunt, conuersum et circumscriptum appellat.
C o mi a. Si de verbis et elocutione quaeritur, copia in e pedita quadam et profluente celeritate inest Id patet e Cic.
136쪽
Cic. Brut. 9 et 6 I. ubi um curionis viam verborum laudasset, mox hanc ipsam laudem ita repetit, ut ei expeditam illam et pro luentem celeritatem tribuat. Si de generibus variis dicendi sermo est, copia pertinet ad amplum, varium Ornatumque habitum rationis, estque inter virtutes oratoris eloquentis, ciuilis et forensis, proprias, cuius imaginem descripsit Cic. Or. 8. Et in Bruto Cap. 3. Menelaum, quamuis
dulcem auctore Homero, tamen oratorem negat existimandum esse, quoniam parso dixerit Breuita enim,
ait, laus es interdum in aliqua parte dicendi, in niversa eloquentia arιdem non habet, hoc est, oratoris est, non breuiter, sed copiose et uberrime dicere. Itaque Cic. de Inuent. I, I init copiam dicendi veluti κατ εοχὴν pro ipsa eloquentia, et summo eloquentiae studio dixit. Hinc et copiae, breuitas opponitur Quintil. O l. 6. Copiae autem vitium est, redundare, effrιndi, ibid. . 62. Quae quo pertineant, luculenter Plinius p. Lib. , O in Fonteii cuiusdam oratoris iudicio declarauit is respondit mihi, inquit, Fonteius Magnus, unus e Bithynis, plurimis verbis, paucissimis rebus. Est plerisque Graecorum , ut illi, Oyia, Olubilitas tam longas, tamque frigidas periodos uno spiritu, quasi torrente, contorquent. Itaque Iulius Candidus non inu nuste solet dicere, aliud esse eloquentiam, aliud loquentiam ' cf. Seneca Epist. O.
Figura eloc. gr. πλοκῆ, in qua idem verbum aut nomen bis continuo positum diuΘrsa significat. Sic Aquila Rom. p. 9. Pith. p. I Ti. Ruhnk. Cicero hanc formam dicendi varie, ut solet, locutus est de Orat.
3 sq. eiusdem verbi crebrius positi quaedam distinctio.
Orat. 39. cum continenter unum verbum nou in eadem
Figura eloc. gr. πανορθωσις, ἐπαρθωτια, αετανοια, de quibus vid. Lex. gr. techn. quae tollit id, quod letum est, et pro eo id, quod magis idoneum Videtur, reponit. Auct Herenn. 4, 26. ubi bene vis Oratoria huius figurae, quae aliquid vitii aut temeritatis habere videri possit, explicatur et defenditur ra. hoc
137쪽
hoe fonte lausit, quae de eadem figura habet Georg. Trapezunti Lib. s. Rhet. p. 9. - Cicero Or. 3, 3. tria genera et modos correctionis facit, vel ante, vel postquam dixeris, Vel cum aliquid a te se reiicias.
In Oratore autem Cap. 39. ita definit cum corrigimus nosmetimos, quas reprehendentes. Hanc poenitentiam dicti appellat Quintilianus , a. o. e Graeco sμετανοια translato vocabulo, quod seruauit Rutil. Lup. p. s. Praecedens correctio Aquilae Rom. dicitur gr. προ/ιορθωσις, quae, ubi aliquid necessarium dictu et insuaue audientibus, aut odiosum nobis dicturi sumus, praemunit Quam aliam correctionem nominat inter figuras Verborum Cic. r. 3, 4. videtur esse huius formulae dicendi qui seriptores Graecos latine verterunt, verius dicam, peruerterunt. Strebaeus in Commentar ad h. l. hoc exemplum posuit is Nam posta quam isti vicerunt, atque adeo Victi sunt eam quomo-co appellem victoriam, quae victoribus plus calamitatis, quam boni dederit δ' vid. Iul. Rusinian. p. a. Pith.
Correptio. Figura eloc qua duabus diuersisque sententiis et rebus unum datur verbum minime utrisque conueniens. Ita Iul. Rusin. p. o. Graecorum συλλη φιν interpretatur, de qua plura in Lex. gr. techn diximus, unde et nonnulla petenda sunt, quae ad hanc Latinorum technologiam pertinent. Corruptu S.
Apud Quintilianum, qui inprimis hae voco utitur
sensu rhetorico, corruptus is dicitur, qui sententiarum acumen et concinnitatem, ex prauo κακοθλίας studio. ambitiose sectatur, Lib. I, 3. . Omnino enim ea voce prauum rerum bonarum sum, et quandam a recta ratione aberrationem atque excessum notare soleti te Lib. IO, 2 laetis opponit corruptos h. e. qui ubertatem orationis ita cupide sectantur, ut in proximum huic virtuti vitium incidant. De corrupto aut vitioso dicendi genere locus classicus est Lib. IA, IO. 3. Vbi ita nominat, quod aut verborum licentia Vultet, aue puerilibus sententiolis astulat, aut immodico tumore tur-gbeat, aut inanibus oeis baechetur, aut adiuris, s k- a viter
138쪽
viter excutiantur, flosculi niteat. aut praeeipitia pro sublimibus habeat, aut specie libertatis infantat. Credibilis. In argumentatione probabili credibile est, quod
sine ullo teste, auditoris opinione irmatur. Sic Cic. Inu. t. o. s. OC argumentatio. Credibilis narratio, uuae sit, tradit Quintil. 4, 2. a. Credibilis erit narratio ante omnia, si prius confri erimus animum Urum,
ne quid naturae dicamus aduersum deinde si causas et rationes factis praeposuerimus, non omnibus, sed de quihus quaeritur; f personas conuenientes iis, quae facta credi volemus, consituerimus, vel contra, s defendemus ;praeterea loca, tempora, ot milia. C, im i O. Gr. διαβολη, quasi denuntiatio eorum, quae sutura sunt, apud Iul. Rufinian. p. 27 qui inter figuras sententiarum eam commemorat , et laoc Ciceronis pro Milone exemplo utitur Erit, erit illud profecto tempus, et illucescet aliquando ille dies etc.
Ci r suo. Cicero r. 3, 33. reprehendit nonnullos, qui eloquentiam in clamore et cursu verborum positam putent. Significat id, quod nos dicimus, in gelavi e muge.
gtites Mauhuserh. andem et alio loco r. Cap. 6. celeritatem, volubilitatem, sumen verborum, eodem sensu appellat. Vnde in loco supra laudato malos oratores, qui ad clamorem et verborum illam volubilitatem omnia reserrent, clamatores ad cis ydram, et latrantes dicit Cap. q. atque in his inest, quam Cap. s. sustitiam loquacem nominat. Quintil. IO, I. circulatoriam volabilitatem appellat, cui vim orandi opponit. cf. Senec. p. o. ubi in summa metaphorarum Cursum illum et volubilitatem exprimentium varietate. Haterii oratoris rationem ita describit nunquam dubitavit, nunquam intermist, me incipiebat, semel desuebat.
In ea re autem, qui moderatiores erant, gradari diecti sunt, quo nomine ipse Seneca ibidom Ciceronem vocat Huc et pertinet uentia dicendi quam graui
139쪽
veterum eloquentiam opponit immian Marcell. Lib. 3O, Expeditam et facile currentem rationem Clacero Brut 63. cum laude commemorat. f. Cap. s. ubi do Asiaticae dictionis genere disputans, verbis Otifcri et incitato, Aeschylum Cnidium est Milesium Aeschinem commemorat, in quibus admirabilis orationis cujus fuisset, et deniques addit Hortensium adolescentem illo genere orationis florΘntem, clamore fecisse. Iam hic omnis cursus, quo incitatius etiam suere oratio dicitur Ciceroni Or. 63. maxime e breuitate pedum
oritur longitudine tarditas Cursum inquit,
contentiones magis requirunt, is Witionem tarditatem. Quo sensumorat Serm. I, C. . Est breuitate opus,
ut eurrat sententia etc. Quintilianus, qui Lib. 9 4. 43 sqq. illam ipsam pedum celoritatem et tarditatem passim commemorat subtiliori etiam discrimine uinum tribuit breuibus syllabis, si quibusdam longis misceantur, easdem autem, si continuentur . ext Ita e dicit. OPlurimum auctoritatis, inquit . 9 i. o ponderis habent longae, celeritatis breues, quae si miscentur quibusdam
longis, currunt, si continuantur, exultant. vid. VOC. ducere. - Porro cum, quo quaeque rotundi Ora sunt, eo melius currant, it volvuntur, rotunditas autem in Oratione maxime cernatur in sententiis apte compositis
et numerose conclusis, iisdem et cursus et volubilitas tribui solet. Ita Gellius ii, I 3. , euris hic et sonus Motundae volubilisque sententiae eximie nos et unice delectabat Eandem mox orationem apte cadentem, et non multo post verba apte numeroseque Ostia , et modulatnm turrentis facundiae Ionitum appellat, quae omnia expeditae illi rotunditati exprimendae seruiunt, quae periodorum concinnarum propria esse debet. Cur tis . In verborum ambitu, vel periodo, curtam Latinis
Rhetoribus dicitur, si periodus non est perfecto et completa, sed aliqua parte oficit et claudicat. Sic
Cicero Or. O. meae quidem aures, inquit, et persecto et completo verborum ambitu gaudent, et curta sentiunt, nec amant redmulantia Graeci, inprimis
Aristoteles μω ρῖς, simili metaphora, tales periodos
dixerat. v. Lex. gr. techn in h. v.
140쪽
Proprium Sophistarum et Rhetorum, qui his melamationibus muneri iratorio praeludebant, Graecis το φαελεταν Itaque Quintiliano A. a. 29. Oeclamatio
est foren sum actionum meditatio. t Lib. 4, a 3. T. declamationes, inquit, iubus ad pugnam forensem velut praepilatis exerceri solebamus, olim iam ab illa vera imagine orandi recesserunt, atque ad solam compositae
τοί tatem, neruis carent etc. f. Cic. r. l, 6. Vbi δε-
clamatorio opere iactatum dicit eum, qui irationibus iudiciorum, concionum et senatus utatur in quibus genus dicendi soronse et deliberativum cernitur Tegenda inprimis sunt, quas quintil. Id de declamationum scholasticarum utilitate disputat. Suetonius in Vita Iuvenalis , ad mediam sere aetatem declamavit, animi magis causa, quam quod scholae aut foro pramararet. cf. Quintil. 2, O ubi inter alia declamationem iudiciorum consiliorumque imaginem appellat, Q. E. Xercitationem, qua rebus fictis iuuenes ad actiones Iudiciales et suasorias praepararentur cf. o T. de Rhe
soli. Theatr. Rhetor. . . . CO sqq. Declinatio. Cic. r. 3, 4. in siguris λεῖεως. s. elocutionis declinationem commemorat, simpliciter sic dictam, qua
idem verbum varie mutatum et sexum in una periodo ponitur. a formam παρηγμιένον Graeci dixere, Latini etiam coniugatum, et derivationem, de qua alio loco Xposuimus. Strebaeus tamen consert Graec κλίσιν, eiuSque hoc exemplum ponit Scire tuum nihil est,
nisi te scire hoc jciat alter. Declinatio breuis a Proγυι- to, ibidem a Cicerone Cap. 3. nominata, distinguenda est a digressione, sitque, cum breuiter et obiter aliquid praeter propositum addimus. e eoitu S. Suavitas decocta, quam Cicero Or. 3, 26. dicit, ilius est oratoris, qui me intermissione, me varietate, suauis est et ornatus, adeoque suauitas nimis mollis et