장음표시 사용
151쪽
primi etiam rei accurationem et Ordinem, aptamquo collocationem significare solent, eo factum, ut descri plus ordo verborum iCeroni Or. 9. Pro Certo aptoque diceretur cf. de Fin. 3, a. et de r. 2 9.
cum tametsi casus non insunt in verbis, tumΡ similes exitus sunt, hoc pacto Turpiter aude facere neqviter sudes dicere in promtu est describi orna imdicendi, quam Graeci suo ἀτελευτ signiticarunt. cf.
Nam huius formae, quam similiter cadentem Latini appellant, et quae in casuum militudin cernitur, tanta cum illa ammitas intorcedit ut saept utraque in iisdem orationis partibus simul locum habeat. Eius loniunctionis ex mplum Auctoor ill Herenni an L c. hoc ponit: , perditissima ratio es, amorem etere, pudorem fugere diligere formam negligere famam. In his enim et exitus et casus similes sunt. De sit uere. Quintilianus II, 3. 33. ad pronuntiationem vitiosam . hoc est, minus illicidam, hoc quoque refert, si verborum parte et syllabae desituantrir, quod fit cum extrema syllabas, is qui loquitur non proseri, dum priorum sono indulgpt. Ab eo diuersum est devorare syllabas, de quo vitio alio loco diximus. De fruere.
Defruere pro refellere , confutare, gr. νασκευρέ-
ψειν, dixit passim Quintilianus, ut Lib. 2. q. 8. Ei
contrarium facit consiti ere, κατασκευάζειν, hoc sis, adstruere, confirmare probare ut Lib. 3 9. s. Alibi, Vt Lib. S l. allevare . . confirmare et refellere sibi opponuntur. - Defruere testem eod0m sensu dixit Lib. 8, 3. l. et defructionem , confrnrationemque sententiarum iungit Lib. O s. a. ut νασλιευην et κατασκευήν Graeci, de quibus Rhetores in Progymnasmatis, nominatim Theon et Aphthonius exercitationis gratia exposuerunt. Hinc ἀνασκευ a Iulio Rusin. p. V. Π-
152쪽
explicatur, qua ab aduersariis proposita destruimus aeredarguimus velut sal a. De fractio. Si Aquila Rom. de Figg. p. 23. Pith latine interpretatur, quam Graeci λειψιν dixere, et quam ille πλεονασμj contrariam figuram esse docet, quandam ei celeritatem γοργοτητα, ταχος tribuens, qua comm tior reddatur oratio.
Cicero in Brut. a. de calui oratori genere dicendi is eius oratio, inquit, nimia religione attenuata, doctis et attente audientibus erat illustris a multitudine autem et foro, cui nata eloquentia est, deuorabatur. Sensus est dodi is et attente audientibus et isti
subtilitati admotis oratio Calui satis illustris et plana
erat vulgo autem indocto obscura; ideoque erat ille Orator Ohhus et subtilis, sed non popularis. Iam il-
Iam obscuritatis notionem, quae simul suauitatem audiendi, et dictorum perceptionem excludit, ea metaphora breuitatis gratia, expressit, quam, ni fallor, attenuatae rationis commemoratio suppeditabat. Sic enim deuoramus puluerem, vel muscas, non sentienteS, Propter illarum tenuitatem crassiores massas non illico deuoramus, sed in ore detinemus, comminuimus. adeoque etiam eorum sensum aliquem habemus. Der
hcirte Uellem Cicero vel ne metaphora mento msuam expressi lset, vel saltem usus esset faciliori. Sed quamdiu vocem illam non mutamus, tam diu eius sensum illum esse puto, quem modo explicaui. Ceterum ii
Voce deuorari, contrarium quid illis, illustris erat. dici, etiam ex additis verbis: cui nata est loqueritia, intelligi potest. Nam hoc additamentum, si quid video, hoc sibi vult orationis Calui nimiam tenuitatomet religionem hoc incommodi habuisse, quod illi hominum generi, cui maxime prodosse irator eloquentia
153쪽
lla sua debeat, plane inutilis fuerit, et soli potius
doctis aperta et utilis, ad quos eloquentia non pertineat Nempe, ut Cicero ait de in . . . rhetoricam illam forensem, uecesse est, cum populariter loquatur, osse interdum paullo hebetiorem acumina ista locutionis populus non capit. His addimus locum Plinii II. N. I, 2. is ira praeterea sunt de voce digna dictu. In theatrorum orchestris scrobe et harena superiei ta deuoratur, et rudi parietum circumiectu, doliis
maxime Ciceronis sententiam ex hac metaphora iudicemus, rursus oratio a multitudine deuorata alia sesse non
potest quam obscura multitudini. Idem videtur mometaphora dixisse Suetonius de Tiber Cap. O. ast fi lioue et morositate nimia stilum obsurabat. Alia metaphora, ni fallor, Cicero de r. 3. 9. eandem rem ita
expressit is Verba neminem mouent, nisi eum, qui ea
dem linguge societate coniunctus est: ententiaeque aepe acutae non acutorum hominum sensu Araetervolant. Faciliori sensu in pronuntiatione syllabae vel partes verborum deuorari dicuntur Quintil. II, 3. 33 si veluti intra fauces occultantur verychlingen, verschiuchen. Cicero Or. 3, ii idem sere sibi vult, cum literas negligentius obeurari vetat. Dialectica. Cum listores Latinos, qualis Dialecticae cum
Rhetorica siue necessitudo, iue coniunctio esset dilucidius, quam Graecos docuisse videremus, praeterminiam in exico Ρchnologiae Graecorum Rhetoricae de Dialectiva disputationem in hunc potissimum locum coniiciendam duximus. Quamuis enim nouimili Graecorum d Dialectica ita loquebantur, ut eam pro parte Rhetoricae maxime coniuncta et necessaria habuisse videri possint, me quod aliqua eloquentiae forma primum in philosophorum disputationibus unde του ιαλLγεσθα et της διαλεκτικῆς appellatio et potestas nata est se exseruisset, ius quod nonnulli philosophorum, quorum princeps fuit Aristoteles, summum eloquentiae momentum in iis rebus ponerent, quae in dialecticis His percipe-
154쪽
perciperentur, reliqΠa, quae oratoris ingenio, arti, elegantiaeque debebantur, et vel ad delectationem, et ad commouesndos flectendosque animos comparata ensent, contemnerent, aut repudiarent i cs Aristo Rhet. I, O ubi Rhetoricam μοριον τῆς Διαλεκτικῆς, et mox ὀιιοιωμ α ΟCat; quibus similis est illa ratio, qua Cap. r. ἀντιστροφον τῆ Διαλεκτικῆ dicit tam n huius omnis opinionis Vel Xplanationem vel mod prationem quandam a Latinis melius disci, nobis qui di in persuasum erat. Itaque iam singula loca veterum, in quibus eius rei mentio fit, diligentius examinabimus. Primum auto illud nobis erit in memoriam 'vocandum Philosophiam omnem a veteribus in partes tres fuisse distributam, moralem, atri alem, et rationalem, quarum
prima thicam, secunda Physicam, tertia Logicam si Dialecticam comprehenderet. De hac distributione in primis legendi sunt ita de r. , A. , . Orat. Cap. q. et a de Tic. 2, 2. . Academ Quaest. , . . Quintil. Prooem i, 36 Senecae pist. 89. Auct. Diat. de corr. Eloq. a P. O. p. 2I. d. Schul Z. et aliis in locis, quae passu Commemorabimus. Ceterum Diog. Lasrt. 6. Dialecticae ad Philosophiam additionem Plata toni tribuit , Primum enim inquit uniformis erat omnis doctrina philosophica et ad naturae cognitionem pertinebat postea Socrates h uticam addidit: sonique Dialecticam Plato adiiciens lillosophia ambitum absoluit. Quod idem Cicero quoque confirmat partim Academ Lib. I S. partim in Orat. Cap. 3.
Fateor inquit, me oratorem, non e rhetorum officinis, sed ex Academiae spatii extiti Te. Illa enim sunt curricula multiplicium Variorumque sermonum, in quibus Platonis primum impressa sunt sestigia sed thuius et aliorum philosophorum disputationibus et exagitatus maXime Orator est, et adiutus Quintil. I 2, 2. 3. Cic. r. I, 18. Brut. I. Parad OX. praef.
Orat. 3, 38. 19. 28. Lib. I, 4. Atthid Dial de corr. Eloq. Cap. 33. et Cic. Tusc. a. . lam igitur de Dia-locticae ad Rhotoricam ratione, tu demque cum illa coniunctione quid primum Cicuro senserit vidθbimus. Is in eo ipso loco. Orat. 3. quem modo laudauimus,
haec disputat: . Postum sit tu primis. Hae hi r ophia
non pose stili stitem quaeriimi eloqrtentem non ut in ea
tante omnia stit, sed ut se adiuuc ut palaestra hisriο-
155쪽
nem: nam ne latitis nec coρiotu de magnis variisque
rebus in philosophia potes quisqrsam dicere. Doindo huius philosophiae partes sita describit: A, nec ver sue phil ophorum Eryciplina, genus et Deciem cuiuSque reice gre, neque eam de iendo explicare, nec tribuere iuparte postrinuS: nec iudicare quae vera, quae falsa stari, neque cernere con sequentia repugnantia videre ambibila disiuguere. Quid dicam de natura rerum, cuiuS Mnitio magnam orationis juppeditat copiam P. An de vita, de ossicilS, de virtute, de moribus, in musta earum νε Fum rerum sciplina aut dici aut intelligi potes i rgo in his ibidium Dialectices oratori futuro non a s. quam Thyliologia es et Ethices commendatur; non ut partes stat, sed adiumenta loquentiae. Similis locus est Cap. 32. Ibi inter ea, quorum scientia imbutum
esse vult oratorem persedium Dialeeticorum etiam di DCiplinam resert eamque rationem loquendi contractiorem appellat, rata ab eloquentia diuersam, ut haec sit dicendi ratio latior et fusior. h. e. quae de rebus iisdem non nude non subtiliter disserat, sed ornatum etiam et copiam ita amplitudinem adhibeat Dudum enim Zeno Dialecticam pugno Rhetoricam autem Palma Comparauerat quod illa contradi ior, haec fusior et latior dicendi ratio esset, ut tradit se in . 2 6. Et in
Tuscul et S. eandem rem ita expressit, ut vela rationi pandere ad copiosiorem irationis elocutionem referret remi autem paululum propellere orationem Dialecticis proprium fatueret Porro de his., quae ad disciplinam dialoeticam psertineant, Cicero ita iudicat: , haec tenenda sint oratori Depe enim occurrunt sed
quia ui sonte jqualidiora sunt, adhibendus erit in his
explicandis quiuam orationis nitor ' Huc et pertinent, quae in sqq. Cicero des sesinitionibus et generis in formas et partes suas distribution addit. is Academ. , 8. In Topicis ad Trebatium Cap. a. cum attollem disjerendi duas partes habere dixisset: nam inueniendi, alteram iudieandi Stoicos autom in iudicandi potius ratione et scientia. 'quam Dialecticen appellent, elaborasse sed Topicon, h. e. inueniendi artem, quae ad usum potior esset et ordine naturae prior, totam reliquisse; mox, omissa Dial0ct ica. Topicos disciplinam, duce AristotelΡ, tradit iocus autem Ciceronis classi- s, et commentarii instar, esse videtur Lib. a. de r.
156쪽
3. , , Ex tribui istis clarissimis philosophis, Antonius
inquit, quos Romam venisse dixi, videsne Diogenem fuisse, qui diceret artem se traderes bene disserendi, et vera et salsa diiudicandi quam vorbo Graeco διαλεκτικγν appellaret In hac arte, si modo est haec ars, nullum est praeceptum, quo modo verum inueniatur, sed tantum est quomodo iudicetur Nam et omne, quod eloquimur sic ut id aut esse dicamus, aut non
esse, et si simpliciter dictum sit. suscipiunt dialoes ici,
ut iudicent, verumne sit, an falsum et si coniuncis sit elatum, et adiuncta sint alia, iudicent. rectene adiun-ecta sint: et verane summa sit uniuscuiusque rationis: et ad extremum ipsi se compungunt suis acuminibus et multa quaerendo, reporiunt non modo ea, quae iam non possint ipsi dissoluere, sed etiam quibus ante exorsa et potius detexta prope retexantur Dic nos igi-rior Stoicιιs se nihil adimιat, sitoniam quemadmodum inueniam, quid dicam non docet atque idem etiam impedit, quod et multa reperit, quae neget ullo modo posiis dissolui. et genus sermonis a seri nou liquidum, monfusum ac prosiliens. hi exile, aridum, conciqum ac mi-mitum quod si quis robabit, ita robabit, it oratori tamen Atum non se fateatur Haec enim nosi a ratio, multitudinis es auribus accomumdanda, a oblectandos animos, ad impellendoS, ad ea probanda, quae nouauriscis satera, sed quadam populari trutina examinantur recisam artem totam lamrittamus, quae iuexcogitandis argumentis muta nimium cs, in iis caudis nimium loquax. Ex his patet Latinos a Dialectica proprie sic die a qualem Aristotelei in libris περ ερμη--ας et των ἀναλυτικων exposuit et in qua sola Stoici elaborabant, diligenter separasse illam partem, quae in inueniendo versabati ir, et τοπικη tela est, a Peripateticis tractatam. et Aristotele inprimis, quem ideo Ci- cero r. q. dicit locos tradidisse, quasi argumentorum notas, unde omnis in utrumque partem traheretur oratio, in eoque genere adolescentes exercuisse, non ad philosophorum morem tenuiter disserendi . sed ad copiam rhetorum, in utramque partem ut ornatius et berius dici posset iar it Antonius i. c. Critolaum Peripateticum plus studio Oratorio prodesse potuisse iudicat Chrysippi autem Stoici di bellos binos περὶ συν-ταῖως τῶν τὶ λόγου omnemorans Dionysius Halic. Lib.
157쪽
Et Cicero de in. 4, 3. Cleanthem et Chrysippum Stoico. Rhetoricam quidem ait scripsis. , sed Tic, it siquis obmuteycere conc ierit , i mihi aliud legere debeat aron alia de causa, nisi quod disserendo tantum occupati , inueniendi artem, quae argumentoriιm locos ethbhuros ut Cap. q. ait, tradat intai tam reliquerint.
Quintilianus vero ita des Dialectica iudicat, ut intelligatur id, quod supra diximus, illius cum Rhetorica coniunctionem non cam habitam fuisse, quae partibus cum corpore suo intercedit, sed multo latiorem, et ex sola probandi, definiendi, concludendique necessitate ortam. Sic ille Lib. i, O. T. Orator, inquit, Otiamsi raro, non tamen unquam probabit dialectice. Nani et syllogismis, si res poscet, utetur, et Certe Enthymemate, qui rhetoricus est syllogismus. In eodem loco geometriae studium oratori commendat, quoniam et geometria ex certis incerta probet, quod in dicendo quoque fieri soleat, et tota constet syllogininis unde fuisse quosdam, qui Geometriam Dialeistica similiorem, quam rhetoricae putauerint. Quis crocidcirco Geometriam Rhetoricae partem esse contenda tySic a Rhotoribus graecis et latinis multa ex Aristote. lis disputationibus dialecticis ad usum rhetoricum , Ob qualemcunque rerum similitudinem, translata sunt. Qui V. C. ουσίαν dixerunt de statu coniecturali, et τμους ἐσιωδεις locos ad eundem statum pertinentes, e Categoriis Aristotelicis nomen petierunt, quarum una est ουσία, qua qu3eritur an sit Atqui ex eadem quaestionestatus etiam coniecturalis oriri solet in causarum Con. siectionibus. Itaque ad Quintil. 3. 6. 23. hi illae a. tegoriae vel elementa Aristotelica eniim erantur, ecnerus recte adnotat, hanc diuisionem non tam ad usum
Oratorium, quam ad subtiliorem et propriam philosophis disputationem si comparatam. Eodem modo in Dialectici de an quo vel χιιφιβολια subtilis disputatio esse solet. Iam Rhetores quoque hunc locum de ambiguo tractant, quoniam in constitutione legitima ex illo controuersia nascitur vid. voc. Ambigvum. Sed audiamus, quomodo de ea re sentia Auctor ere Ian. H 4 2, II.
158쪽
I, II. 'ut Dialecticorum et Rhetorum partes distinguat., , Sunt inquit, qui arbitrentur ad hanc causam tractandam vehementer pertiners cognitionem: amphiboliarum eam, quae a Dialecticis profertur Nos vero arbitramur non modo nullo adiumento esse . sed potius maximo impedimento Omnes enim illi amphibolia aucupantur, hias etiam, o quae ex altera parte sententiam nullam possis interpretari taque et alieni sermonis molesti interpellatores et scripti tum Odiosa, tum obscuri interpretes sunt: et dum caute et expedite loqui volunt, in tantissimi reperiuntur ta dum metuunt in dicendo, me quid ambiguum dicant, momensuum pronuntiare non possunt praesentiarum hoc interdicere non alienum fuit, ut hum infantiae garrulam ciplinam 4 contemneremus. Apertius, etiam Quintilianus, quid de Dialectices et Rhetorices finibus sentiret, declarauit Lib. , i 4 27 sqq. in quo loco vim et rationem in thymematis, si syllogismi rhetorici HXPosti Crat Ego. inquit, ut in orationes syllogismo quidem aliquando uti nefas non duco. ita constar totam, aut certo confertam Te aggressionum et enthymematum stipatione minime velim Dialogis enim est diale hicii disputationibus Erit similior quam nostri operis actionibus, quae quidem inter se plurimum differunt Namque illi homines docti et inter doctos
VCrum quaerentes minutius et semipulosius scrutantur
omnia, et ad liquidum confessum lue perducunt ut qui sibi odi inueniendi et iudicandi vindicent partes, quarum ultertim τοπικην 'alteram κριτικί ν omni Nobis ad ultorum iudicia componenda est iratio, ' et saepius apud Omnino imperitos atque aliarum certe ignaros literarum loqtiendum est: quos nisi et delectatione allicimus, et viribus trahimus, et nonnunquam turbamus
asseetibus, ipsa quaes iusta et Fera sunt, tenere non possumus Locuples et speciosa vult esse eloquentia: quomim nihil consequetur, , L conclusionibus cortis et
crebris, et in unam prope formam cadentibus concisa, et contemtum ex humilitate, et odium ex quadam ervitute, ita ec copia satietatem, et i amplitudine sa-stidium tutorit Feratur igitur non semitis, sed campis non uti fontes anguli is istulis colliguntur, sed ut lati sit mi amnem totis vallibus iuuat. aes sibi , iam. si quando non accepit, faciat Haec Quintilianus, cuius
159쪽
III ius in nom locum adscripsim lis quoniam X O omno
illud discrimen. quod inter Dialecticam et ' ortitoriam eloquentiam statuat, luculenter intelligi potest. f. 'tal. do corr. ἘlOq. Cap. Ii et quae ad ioce adprictitis, presus, b exiliS , t ex eodem genere notauimus Neque minus motabilis est docui Libr. I. I. 24 sqq. ubi do digerimine desimilionii dialecticae et rhetoricae ita loquitur, si illam ad disputationes mutuas et altercationes diat Elicas amandet, quae in causis agendis parum momΡnti faciat. Et Lib. QO. a. Is in eadem re hoc iudicium adhibendum esse vult, ut, cum ei maxime in rebus versetur iisdom orator, in quibus philoltiphi, non
tamen eadem sit conditio litium ac uisputatronum, fori, et ariditorii, praeceptor unx, et pericularum am Cap. T, I 3. mihi ne dicere ritidem videtur. ait, ni qui disposte, ornate coμiose dicit Haec autem aria profesto non sunt dialecticorum, vj supra, vidimus. sed solius oratoris mis necesse est addamus ea, quae Quintil. Lib. ia, a disputat Ibi tum commomora et philosophiam in tres partes diuisam, maturalem, ira-
ierat , ratisnalam, cum oratori opere Coniunctim esse,
ita pergit: ἈDe ultima illa se rationali, s. dia Delica
parte quae tota vertatur in Verbis,' nemo dubitauerit,1 et proprietates cuiuSque Vocis uno illa, et ambigua aperire. et perplexa discernere, it de Talsa iudicarriet colligere rac resoluere quae velis, Oratoris isti Quamquam ex non tam hi nutae atque condit in
actionibus est utendum, quam in disputationibus quia non docere modo. sed mouere etiam et delectare audientes debet orator, ad quod impetu quoque et viribus et decore opus est. Et palaestrici do toros illos quos numeros vocant, . non idcirco iii contibus
tradunt ut his omnibus ii, qui didicerint, in ipso luctandi certamine Λ tantur sed ut subsit copia illa, ex
qua unum aut alterum, cuius se occasio dederit, issiciant: ita haec pars dialectica siue illam diesre malimus disputatricem, ut es utilis saepe et desultionibus est comprehensiouibus, et sparandi AEllae sim diffferentia, et rejoluenda ambiguitate, et singuendo diuidendo, illiciendo mplicando, citis totum sibi vindicauerit iuforo certamen, obseabit melioribus, et secta a tenuitorem suam vires ima subtilitate consumet. In quibus quidem Quintilianus, quamuis non multum, tamen plus
160쪽
tribuit Dialecticae quam Crassus apud Ciceronem Lib.
I. de r. Is qui haec inter alia oratorem monet Sime audierit, quoniam philosophia in tres partes est tributa in naturae obscuritatem, in disserendi subtilitatem, in vitam et moreS; duo illa relinquanius, tertium Nero,
sic de vita et moribus quod emper oratoris fuit, nisi tenebimus, nihil oratori, in quo magnus esse possit, relinqιιemus. Quare hic locus a vita et moribus totus est oratori perducendus ceteris non didicerit, tamen poterit si quando opus erit ornare dicendo, si modo erunt ad eum delata, et tradita. Praeter haec, quae e principum Rhetorum Latinorum, Ciceronis et Quintiliani scriptis attulimus, simillimae etiam recentiorum des Dialectica cum ii toricae coniunctione sententiae sunt. Sic Isidorus de Art. Rhet. p. 336. apud Pith. Coniuncta es, inquit, Grammaticae arti, Rhetorica et Dialectica. In Grammatica enim scientiam ecte loquendi discimus, in Rhetorica ornate in Dialectica probabiliter. Et Georg. TrapeZ. Lib. s. Rhet. p. o. hoc
modo dicit inuentionem dialectica subtilitate iuuari. Cum hoc loco conferendi sunt alii similes, ut p. l. et p. 4. Iam illud colligamus, quod ex his omnibus confectum esse putamus Graeci igitur et Latini Dialocticam non pro parte Rhetoricae ea habuerunt, sine qua haec consistere nullo modo possit sed quoniam in Dialectica partim esset quaedam muneris oratorii similitudo, partim quod eadem, ut philosophia pars, argumentandi, concludendi, deliniendi, iudicandique subtilitatem adserens, adiumenta haberet copiae oratoriae, idcirco plerumque et comparata fuit Rhetoricae, et ad studium eloquentiae a nonnullis commendata, ita tamen, ut qui sequerentur auctoritatem Aristotelis, hoc est, qui in probando et argumentando summam eloquentiae ponerent, plus Dialoeticae tribuerent quam alii, qui utrumque illud, vel ex ingenio cuiusque, vel ex uniuerso philosophiae studio petendum existimarent. Ceterum cum his coniungenda sunt, quae in voc dicere adnotauimus; praeterea autem legenda illa, quae Vosuus de Rhetor. at et Constitui passim disputauit, Vt pag. O. q. pag. 4 . in primi autem Cap. Vil pag.
si ubi X instituto liptorices a Dialectica quadruplex discrimen, una cum Aristotelis locorum huc pertinentium