장음표시 사용
161쪽
tium accurata explicatione, traditur: et cap. 8. in quo, quibus rebus inuentio et dispositio dialectica ab illa rhetorica disserat, explicatur. Dieae ita S. Praeter ea, quae de dicacitate ad voc cauillatio
et dicere dicta sunt, addimus IOCum Quintil. . . I. , dicacitas suae dubio a dicendo, quod est omni g6neri commune, usta est proprie tamen significat ermo nem cum risu aliquos incessentem.
Dci e. Hoc verbo ita accurate et caute utitur Cicor in omnibus fere scriptis Rhetoricis, ut proprium esse oratoris solius declarare voluisse videatur. Certe oratorem a dialestico, vel eloquentiam ab dialecticorum rationo et disciplina ita separat, ut soli oratori munus et a tem dicendi dialecticis autem loquendi et disputandi et disserendi tribuat vid. Brut. l. et omnino orat. 32. qui locus est de hac re classicus. Ibi deinde Cap. 39. ,, dicere, inquit, nihil aliud est, nisi omnes, aut certe plerasque aliqua specie illuminare sententias. Nimi
rum, quando Dialectici disputabant de rebus suis, id faciebant res et angus et erudite; cs Cap. 33. sed
oratoris est, des iisdem rebus dicere explanatius et berius et ad commvue iudicium popularemque intelligentiam accommodatius, et aliquanto eruos S, ut addit Cap. 36. sub finem. Itaque Oratores, cum in eo sunt, ut ex variis locis argumenta proponant, tum proprie disputant, sed eadem etiam dicitat, quoties ornatum et copiam adhibent. In illo priore genere dialecticum orator agit, in posteriore utriusque, praecipue tamen oratoris munere ungitur cf. quae diximus ad voc fui s.
Porro Acad. Quaest. , a. artem dicendi, et disserendidistinguit, illam oratoribus, hanc dialecticis tribuens; plane ut Quintil. 7, 3. 2. eum varias finitionum formas exhibuisset, , sed de his inquit, disputatur, non sitigatur, significans prius ad scholas philosophorum, posterius ad forum pertinere. Ilinc et dictiones vocantur orationes in iudiciis vel concionibus habitae, et semper quidem ita, ut non de philosophis, sed de oratoribus sermo sit vid. Dial de corr. Eloq. 34. Quintil. a 4. T. Cic. de r. I, 33 et Brut. 73. - Verum ieere
162쪽
dicere etiam κατ ἐεοχην et simpliciter adhibu runt pro iocari, ita tamen, ut significarent iocos breues acutos quos proprie dicta appellarunt, quo et dicteria et dicacitas pertinent. Nam haec omnia eandem vim ha-bsent. Sic Quintil. . . o. cum docuisset illud di Io-νum genus ' figuras etiam mentis σχηαατα διανοιας valere, haec addit is quasdam ut miserantes, et quaedam ut irascentes dicimus. Di dueexe vid. Congerie;
Cic. rvt. 9. posteaquam M. Calidii oratoris virtutes locutionis enumerasset, nec vero, inquit, haec Ioluta, ne dimetitia, sed adstricta numeris, non apstri te nec eoden modo semper sed varie diomulanterque conclusis. . E quibus ita oppositi et coniunctis patet, dissuens dicendi genus esse, quod nullis numeris adstriectum, veluti vagetur, adeoque inconcinnum sit vid. quae ad Vocc numeruS, adpri S istutus, diximus. Gellius etiam . . , IS. futiles locutores dixit, qui nullo pondere verborum innixi, verbis humidis et
lapsantibus di uant. Diffvium. vid. Contractum.
Figura eloc qua in partes suas totum digeritur. Cic. r. 3, 4. gr. μιερισμος. Unde uintiliano I, A. II 4 in digito urgumenta digerere dicuntur, qui ea singulatim et ad digitos adnumerant. Strebaeus ad locum Ciceronis hoc digestionis exemplum adfert: Tres sunt res, quae obstent hoc tempore S. Roscio, crimen aduersariorum, et audacia, et potentia etc.
Auctor Herenn. 3, 3. sermonem, quem dicit in oratione sedata cerni, quatuor partibus distribuens, di- hvitate demonstratione, narratione, et iocatione, primam illam ita definit, ut sit oratio cum aliqua gravi tate et vocis remissione pronunciata. In hac dignitate, ut mox idem Rhetor praecipit. Pleni faucibus, quam
sedatissima et depressissima voce, uti conueniet, ita ta
163쪽
men, ut no ab oratoria consuetudine ad tragicam trans eamuς cf. Cic. r. 3, 8 illud est, quod Grasei οαδροματικον dixerunt, et κείωσιν. In elocutiones dignitas est, qua reddit ornatam orationem, varietate distinguens, p. vet. Herenn q, 3. a in exornatione verborum et sententiarum cernitur vid. Trapeκ. Lib. s. p. o. ed Ald. - Rerum et personarum dignitates dicuntur, quibus res Vel ersona, aut est magna, aut parua, aut mediocris, ψ αμα . Graecorum. v. Cic. Ori
Di Iatare. . vid. Angusti S. Diligenter. Diligenter dicere, apud Ciceronem hanc vim habet, ut delectus verborum signilicetur, unde oritur elegans oratio, in qua nihil sit insolens neque ineptum. Cic. B ut 37. ubi isti rationi contrarium commemoratur, inquinate dicere vid. voc calumniari, et emenda
re, nota res est. Sed perae pretium erit, cognoscere, quomodo Rhetores Latini in singulis orationis partibus hoc perspicuitatis genus desinierint. Itaque
Auct Herenn I, 9. dilucide narrare, est, si, ut quidque primum gestum erit, ita primum eXponemus, et rerum ac temporum ordinem conseruabimus, ut res gestae erunt, et ut potuisse geri videbuntur. Hic erit considerandum, ne quid perturbate, ne quid contorte, ne quid ambigue, ne quid notae dicamus, ne quam in aliam rem transeamus, ne ab ultimo repetamus, ne longe persequamur, ne quid, quod ad rem pertineat, praetereamus, et si sequamur ea, quae de breuitato
praecepta sunt. Nam quo breuior, eo dilucidior eteognitu facilior narratio fiet. A Cicerone de r. 3, IO dilacidus sermo ita dolinitur, ut id, quod quis dicit, intelligamus. Inprimis autem Cap. 3. singula, quae istam rationis dilucidam rationem, seu perspicuitatem essiciant, ita enumerantur . atine loquendo, verbis statis, et proprie demonstrantibus ea, quae sigm-
164쪽
sem et denarari volemiis sue ambiguo verbo aut semmone, non nimis longa continuatione verborum, non aiade productis iis, quae militiidinis causa ex aliis rebus transferuntur, non discerptis sententiis, non praeposteristem oribus, non confuse personis , non erturbato ordine. Ibidem orationi planae vel dilucidae, opponitur confvsa et perturbata in qua nihil primum est, nihil secundum vid. voc apertus Apud Gellium . . , IO. adolescenti voces nimis priscas et ignotissimas in
quotidiani , sermonibus expromenti commondatur Oxemplum veterum, qui plane et dilucide cum suis sabulati sint. - Quintilianus Lib. 8, 2. Si neque auctora, inquit quam portet, nec plura neque inordinata, aut indistincta dixerimus, erunt dilucida, et negligenter quoque audientibus aperta Unde et eidem Lib. II, 3. 3ὸ dilucida pronunciatio dicitur, quae verba tota exigat, vel exprimat quam o verborum explanationem appellat. Curius autem Fortunatian. p. 6 dilucidam pronuntiationem in eo collocat, ut sonus vocis medius sit, nec grauissimus, nec acutissimus. Dci num e r at i s. Fig. eloc. gr. απαρ θριησις Cic. r. 3, 4. amtamen ad figuras reserendam negat Quintil. 0, 3. qui eam ex utilio laudat. Unde Ruhnkenius ad Rut Lup. p. l. suspicatur μερισμον a Quintiliano illo nomine latino elatum. Diseeptatione S. Hae sunt controuersiae forenses, ab oratore ciuili
tractandae in foro et iudiciis. Cic. de r. I, 5. gr. Vi se erpere. Sententiae discerptae a Cicerone de r. 3, 3 iurecensu earum rerum commemorantur, quae Perspicuitatem tollant, et obscuram rationem reddant, oriunturque tum, cum sententiarum conteXtus variis nimiumque multis intor lectionibus atque incisis gr. παρε απτιώσεσι. vel παρενθε σεσι veluti disrumpitur, ut
cum in sine sententiae versamur, eius initii obliti
165쪽
Auctor erenn q, a T. eo nomine appellat 1guram elocutionis, qua eorum, de quibus dicimus, aut utrumque aut unum quodque certo concluditur verbo; quod Graeci διεζευγμενον dixerunt Astimes huic figulrae sunt, I conmnctio, cum interpositione verbi et sua periores rationis partes comprehenduntur gr. μεσο. υγα vid. Lex. r. in voc. ευγμα . mane interiectio nem s. ἐπιβολὴν vocasse videtur Aquila Rom. de Fig. p. g. - adiunctis, Cum verbum, quo res comprehenditur, non inter sonimus. sed aut primum πρόιθυ- να aut postremum Collocamus συνεζευγμένον aut ζευγ ια in hac sententia: amantium ira amoris
redintegratio es. - Cicero Or. 3 sq. idem hoc χευ- ια describit, quod de intristis rebus proposivi ductum, refertii ad singula. Quamuis alia adiunctio est, quam
ibidem inter figuras verborum nominat Eius tre-baeus hoc exemplum ponit: Multa super Priamo rogitans super Hectore multa v. Quintil. 9, 3. 62. et Iul. Rusin. I. IO. ubi ligationem et adnexionem hanc figuram dicit Aquila Rom. s. a. disitsuctum vocans, haec Mura. inquit, ita ornat et amplifcat orationem, ut diuers redditionibus verborum membra, Itae vocantur κωλα disiungat et separet, sue duo sue plura Animaduertere autem otes, nihil interesse, utrum in postremis artibus membra disiungantur necessitate verborum, an in primis, an hoc vicissim at vid. iunctum Ad idem genus pertinet et ποζευεις, quam Iul. Rufin. p. o. interpretatur subiunitionem, vel βο- insertionem, vel subnexionem, cum singulis rebus sententiisque singula debita verba iunguntur. Aliud genus disiunctionis esse videtur, quod in nominum idem significantium separatione inest, a Quintiliano Lib. 0, 3. 45. memoratum, hoc exemplo addito vos saluissis, vos sententiam dissis, vos iudica- sis. Ibidem hoc genus μετωνυμίαν dici ait, pro quo
Turnebianus Commentator συνωνυμίαν legendum putabat. Ei contrariam mox eam formam ponit, qua verba idem significantia congregantur, quod est genus plaon mi ut in itiis abiit, excessit, euast, erupit. In
quo tamen et Virtus et vitium inesse potest, cum partim vim dicendi adiuuet, partim abundantem supra necessitatem
166쪽
cessitas in oration m reddat, ut bene Quintilianus notat. - Aliiser otiam in Dialecticis disiunctio dici solet, de qua vid. Cic. Top. 4 et demat. Deor. I, S.
Auctori Herenn. I, 2. dispostio est ordo et distr1buti rerum, quae demonstrat, quid, quibus in locis 11 collocandum, vel alio loco Lib. 3 9. per qua in illa quae inuenimus, in ordinem redigimus, ut certo quidque loco pronuntietur. Vnde et Lib. . vlt illin-ste et ordinate disponere praecipit. Ciceroni de Inuentis, T. di ostio, rerum inuentarum in ordinem distributio dicitur. Unde hanc partem oratoriae facultatis Cicero Or. 2, 6. etiam ordinem collocationemrque rerum
et locorum appellat facitque duplicem, alteram, quam
asserat natura Causarum, alteram, quae oratorum iudicio et prudentia comparetur. Quintilianus Lib. 3, 3. is non tantum refert, inquit quid et quomodo dicamus, sed et quo loco opus ergo est et dispositione AInprimis autem dilucidae metapliora sunt, quibus Lib. T. praefat. et capite ultimo dispositionis vim et ambitum et vero etiam necessitatem utilitatemque explicare studet. Priori in loco haec sunt; ut opera
exstruentibus satis non est, saxa et materiam et Cetera aedificanti utilia congerere, nisi disponendis iis collocandisque artificum manus adhibeatur: sic in dicendo fiam libet abundans rerum copia cumulum tantum habeat atque con gestum nisi illas easdem dispositio in ordinem digestas atque inter se commis a di uinxerit. εPosteriori autem alia metaphora usus dispositionem comparat virtuti imperatoris copias suas partientis ad casus praeliorum, retinentis partes propter castella tuenda, custodiendas urbes, petendos commeatus, ob sidenda itinera mari denique ac terra diuidentis Fortasses Rhetor in hanc motaphoram incidebat, Cum de Graecorum ταμ cogitaret, quam vocem illi dispositionis eiusdem significandae causa ex media re militari
dρm rei militaris fontem secutus Cicero inseruere pro disponere dixit, ut infra docuimus ad h. v. Ceterum
Quintilianus Cap. i. dispositionem dicit diuisione et
partitione constare, et tile D rerum ac partium in D.
cos distributionem delinit vid. oc diuiso. Quod vero idem
167쪽
idem . . cap. vlt. Oeconomisam totius causa dispositatio: n appollat, secutus et Dionysium Halicarnasson seni, qui passim οἰκονομιαν vocat quam Latini dispost tionem. f. LeX. gr. techn in illo voc. Undes se Lib. 8, 3. 0. το ανοικονομητον Grai Corum interpretatur, quod male dispostum ut Singula praecepta, qua dispositio per omnes partes rationis, inprimis per varia quaestionum genera desiderat, in Libro T. collocauit et explicauit. Haec autem omnia proxime ad sum forensem et iudicialem comparata sunt subtilitatesmque
scholasticam redolent, ornatum rationis respuentem, adeoque etiam . Copia verborum technologica non admodum abundant.
Disputatio. Sic C1ceroni de r. 3, vocatur peculiare genus dicendi. quo pro re, et contra rem in medium addi ictum inlisernis vicibus disseritur de gelehrte, der
Figura eloc qua totum ita partimur, ut loca diversu ac dissita exprimantur, hic, illic. V. Cic. r. 3, 54. Quintil. . . 9 ubi illum ipsum Ciceronis locum laudat, et exemplum addit e Virgil. Georg. I. 4. Contraria illi ligurae est forma illa, quae coniunt tam rerum diuersitatem exhibet, qua multa in unum congoruntur. σαβο, a dicta Caecilio vid. Lex. gri techn. in μεταβολ'.
Dis spatu S. Orator dis alus Ciceroni dictus, qui inuenta non
recte disponere, et apte collocare solet. Sic in Bruto 39. , M. Curio tardus in cogitando tuin tu in tritendo disj alus fuit se Ipsa autem oratio disyipata Or. s.
est, quae omnino numeris et concinnitate caret quam eandes et incustam et uentem appellat. f. a P. O.
ubi compossit orίHoris bene structa collocatio opponitur dissi ata incondit oratoris sententiae quae et difffluens et soluta vocatur . Neque alia de causa diSivnyrus Brutus dicitur apud Auetorem Dial de corr. Iloq. Cap. 18.
Rhotore Latini dissi,nuIntionen interoretati sunt, quam Ἀωνἄx Graeci dixerunt, eiusque vim ita adiim- brarunt,
168쪽
brarunt, ut, siue tropus siue figura existimaretur, ad
urbanitatem quandam orationis, tanquam species, Pertineret. Ita Cic. r. a. 7. urbana etiam dis mulatio est, inquit, cum alia dicuntur, ac sentias non illo genere, de quo ante dixi cum contraria dicas, sed cum toto genere orationis seuer ludas, cum aliter sentias, ac loquare. Genus est perelegans, et cum grauitate salsum, cumque oratoriis dictionibus, tum urbanis sermonibus accommodatum. Et mox huic dissimulati 1ii finitimum esse dicit, cum honesto verbo vitiosa res apyellatur; quod ευφη et τμου vel ποκορισμ genus est. Vid. Deriuatio. In figurarum recens ' Cicerone commemoratur Lib. 3. L illa, quae maxime quas irrepit in hominum mentes, alia dicentis, alia Agni sicantis, dis- ulatio. andem in Orat. Cap. 39. ita describit coutra ac dicat, et i et sentiri velit. cf. Quintil. 6, 3. 68. et 8 . ubi intulationem a dissululatione ita distinguit, ut illa sit opinio quaedam animi sui imitantis,
haec aliena parum se iniselligere ingentis Libro autem D. a. q. quoniam nomine dissmulationis vires τῆς eisci νειαι parum ostendantur, satius esse statuit, in Graeca appellatione acquiescere itaque roniam, siue tropus, siue schema sit, non ensere ipso distare, quod in utroque contrarium ei, itod dicitur, intelligendunt sit, sed species eius amon diuersas esse. Deinde ita censet quemadmodum αληγορίαν .rcit continua μεταφορα, se hoe schema troporum ille contextus facit . Species vero huius figurae ita explicat: ειρωνcti est et, cum similes imperantibus vel permittentibus sumus, te I, sequere Italiam ventis; et, cum ea, quae nolumus videri aduersariis esse, is concedimus. Nec in δε ni tantum, sed et in rebus versatur haec contraria dicendi, riam quae intemura plis. Matio ut in eleuationibus huius generis scilicet is suAeris labor est. Ad
eandem sormam pertinent i consessio nihil nocitura a concessio, cum aliquid otiam iniquum videmur causae siducia pati. 3 conssensio. Iulius etiam Rufinian. p. 37. ρ em latine dissi in lationem et irrisionem in
σριον. Sed rapter illud urbans et a cote dicendi consilium, aliae quoqxie dissimulationis causum et fere ho
169쪽
a 3 inestiores quidem illae, cogitari possitnt saeps enim
vul modostia vel prudentiae gratia dissimulamus, ut aut arrogantiae suspicionem amoliamur, aut plus prosimus. Utilamque dissimulandi genus in dicendi virtuatibus Quintilianus commemorauit. Itaque di simulata actio Lib. 4 I. O. dicitur esse ratoris qui nec verbis nec vultu nec gestu nimium promittit sed artθm suam veluti occulit, ut illaboratae similis oratio videsaiatur. Eam actionem ἀνεπιφατον Graecos dixisse, ibidem Fabius notauit. Dein des eiusdem libri Cap. a. g. IIT compostionem dissimulatam dicit ita concinnam et numerosam verborum structuram, ut tamen ars, et industria concinnandi non appareat. D i foci me e. LX pressisse videntur Graecorum λυρον, refutare, confutare argumenta accusatoris, quod facit is, qui defendit. Sic uintilianus passim, ut Lib. , 3 init. Vbi tamen mox g. s. dissoIuere argumenta etiam is dicitur qui separatim ad ingula respondet, cui contraria ratio est congerendi, ut turba valeant die se sei- δε emzela nach ivander eantiorieri. Quale autem sit dis oluemn dicendi genus, ad voce fluctuan et numerus explicauimuS.
Gr. διαλυσις , s. λυσις figura quae coniunctionibus verborum e medio sublatis, partibus separatis 1fertur, ut de finit Auct Herenn q, O hoc XemPl usus: G rre morem parenti , pare cognatiS , Obdiequere amicis, obtemper legibus. O genus, inquit, et acrimonium habet in se, et vehementissimum est, et ad breuitatem accommodatum. f. Cic. Partit. Cap. 6. Dibolutum vocat Cic. r. 3, 4. Unde et Graescis νῆετο λέξις, et διχλελυαενη et λυτος dicitur, de quibus Vid. Lex. gr. techn. in Urat. Cup. 39. eadem ita nunciatur: cum demtis coniunctionibus albolute plura dicuntur cf.
Quintil 9. 3. O. ubi hanc formam a nonnullis etiam βραχυλοrιαν, veluti copulatam dis istιonem dici notat. Aquila Rom. p. a. bolutum appellat. Contrarium est,
quod Graeci πολυσυνδετον, s. συνα φειαν, Latini conne- ocula, et coniunctionιbus abundan schema Ocant. v.
Quintil. 9, 3. I. et Berger de nat Pulcr. r. P. Tq.
170쪽
Eiusdem verbi crebritis positi distinctio , in figuris
commemoratur Cic. r. 3. 4. Capperonerius ad uintil. 9 I. aliquod genus πολυπτωτου intelligit. Quintil. 9, 3. s. districtionem interpretatur formam illam dicendi, qua similia discernuntur, ut in his cis in te pro assuto sapientem o pelles, pro confidente ortem, pro Iliberati diligentem cui nomen Graeci dederint παρα-
ξιχστολην, Contrariam τῆ συνοικειωσει, qua duas res diuesrsas colligit. V. Lex. gr. techn. in συνοικειωσικ.
Eandem formam Graecorum Iul. Rufinia n. p. 33. diS- criminationem appellat. Deinde Quintil. l. c. g. 2.disinctionem etiam appellari tradit speciem quandam
αντιθετου s. Contrapositi, hac quidem ratione, ut varia
verba simili casu, dissimilique sententia in ultimo locentur, ut quod tu tempore mali fuit, nihil obst, quiu, quod in causa boni fuit, pros t.
Cum hae voces proprie rerum per interualla positarum notationem habeant usurpatae Rhetoribus sunt maxime in rationis Ornamentis, quorum virtus et vis in raritate quadam et moderatione cernitur. Unde et haec ornamenta passim a Rhetoribus fores, et insignia, lumina, sellae , margaritae, purpura, diademata, u-Fum, VOCantur, quoniam harum rerum ea natura est,
ut separatione quadam et dispositione, et per interualla certa distinctione placeant, et vim suam exserant. Do his metaphoris et similibus, ex omnibus scriptoribus accurate congestis et explicatis, id Cre soli Thoa- tr. Rhet. Lib. 3 al. p. O . sqq. Sic Cic. r. 3, 2 S. is ut conspersa sit oratio quasi verborum sententiarum- quo floribus, id non debet esse fusum aequabiliter porOmnem orationem, sed ita dis instam, ut sint quasi inornatu, disposita quaedam in lignia et lumina. Partit. Cap. 3. Ut laetori Herenn. 4, II disincta coloribus oratio est, quae rarus exornation Os habet. Hoc onim artis est insertiae autem, obruere inopte coloribus, unde oblita oratio ritur. Omla genus rationis, inquit, dignitate afficiunt exornatio nos quae si rara disponantur, disinctam sicuti coloribus; si crebrae collocabuntur, oblitam reddent rationi m. Eodem sensu Cic. r. 3, 2 S. concinna, disincta, ornata,