장음표시 사용
171쪽
yestra, oratio coniunctim dicitur, ut in disincta id nocnus ornatus notetur, quod verborum et sentesntiarum
floribus et luminibus splendeat. Quo et puto illud resserendum este, quod Cicero in Dial de corr. Eloq. Cap. 18. Graccho et Cras disin Prior dicitur. Sed alia quoque sunt formulae dicendi, in quibus propriam potius vocabuli singisere ignificationem secuti videntur Si quis en ina simpliciter disitim locutus esse notatur, iratio accurata, certo la Hiberatoque ordine instructi intelligi videtur Ita Gellius 7,
3. Catonis orationem contra Tironis reprehensiones defendens: non disincte nimis, mimisque com te et modulate res acta est, sed quas, in ancipiti certamine cum sparsa acies est, multis locis stlarte vario pugnatur, sic in ista tum causa Cato omnibus promiser e tuendi atque propugnandi modi usus est Cum autem Cicero Or. 3, iq. ad summum oratoris laudem et admirationem hoc maxime requirit, ut disiuile, explicate, abundanter, illuminat et rebus et verbis dicat, et in oratione quasi quendam numerum versumque conficiet, non dubito, huius di hirictae oratiotiis vim eandem esse, quam accurata rerum inuentarum dispositio babeat, qua illicitur ne quid perturbate, it obscure et promiscue dicatur Similia sunt, quae ad h. l. tre-baeus disputat Disintre dicit is, inquit, qui non res crebras et inordinatas congerit in unum, more subtilium philosophorum, sed argumentum ab argumento, sententiam a sententia, locum a loco quibusdam velut
in toruallis distinguit et separat. Ergo huc quoque Pertinet locus Cic. de Ossic. I, I. ubi apte, disincte et ornate dicere, Iroprium oratoris esse iudicat Undo in virtutibus pronuntiationis a Quintiliano Lib. HI, 3.3 s. et hoc ponitur, ut sit ratio disincta. h. e. ut is, qui dicit, et incipiat ubi oportet, et desimat Ad quam distinctionem pertinet, ut observetur, quo loco si rendus, vel tu pendendus sermo, et quo epouendus sit. De his vocibus separatim suo loco diri iam est Cic0roni autem Tuscul. a. a. distincte scribere is dicitur, qui ita scribit, ut ambigua distinguat. Distribiιtio. Ex disciplina Auetorio Herenn. I, IO in causa mi diuisione, quae post narrationem instituitur, dis
172쪽
tributio sit duobus modis, enumeratione, cum dicimus numero, quot de rebus dicturi simus, et expossitione. cum res, d quibus dicturi sumus, breuitor et absolute exponimus Idem Lib. I, I 3. contentionis illius, quae voce et pronuntiationae oratoria efficitur duas partes statuit continuationem. et distributionem, quam quidem dicit esse orationem frequentem, cum rarIS ethreuibus interuallis aeri vociferatione. Tum nempe Orator asseelu concitatus, non continuo impetu, sed clamor per intsrualla et veluti quosdam singultus au et o loquitur Uerum in utroque genere non tam anfecti is, qui proprie dicitur quam ἐνθουσιασμ ος quidam confirmandi aut confutandi intelligendus est. Cap. 44., in distributione, inquit, ab imis faucibus exclamati-nem, quam clarissimam adhibere portet, et quantum spatii ior singulas exclamatione. sumserimus, tantum in singula interualla spatii consumere iubemur. vid. Voc contentio. Figura elocutionis, quae distributio dicitur Auct merenn q, et sic. r. hanc vim habot, ut in plures res aut personas segotia quaedam dispertiantur. Eandem haud dubie Cicero in mente habuit, cum de Orat. 9 haec scriberet: aliud alii tribuens divertiat. Iul. Rufinian. p. 33. διέθεσιν Grae. Corum. quae Modem pertinet, diStributionem, vel δε-
signationem interpretatur Hinc et distribute scribere dicitur qui cita scribit genera in formas accurate distribuat. cf. Tuscul a , et de Inuent. 2, 59. D Luci S. Quamuis hic modus loquendi, quo diuinum, et
Deum adeo dicere solebant, quem eloquentisiimum et susum sim dicendi artificem significare vellent, ad τεχνολογιαν rhetori eam, quam proprie VocamuS, non peristinet, tamen me iphoram dignam censebamus, quae Commemoraretur hoc loco et expiloaretur. Mucius
apud Ciceronem de r. , a ad Crassum is equidem, inquit, te cum in dicendo semper putaui deum, tum vero tibi nunquam eloquentiae maiorem tribui laudem, quam humanitatis. θque de genere solum, et omni eloquentia id valuit, sed et in parte altilua, ut in dis- p itisne arsimventorum Demu Antonium se Catulus .praedicat apud Cic. de r. 2, 2. Sic et peribeti oratoris dixivitas commemoratur Lib. 2, 4. et simplicitor adco
173쪽
adeo Cap. 89. Catulus Antonii tu causis diuinitatem
admiratur cf. Lib. 3, 4. - DiuiuitaS. autem loquendi Theophrasti, qui X ea Omen inuenit, ita commemoratur Orat. Cap. 9. Vt eam Cicero ad ornatum venustumque atque elegans dicendi genus potius, quam ad excellentiam oratoris proprie sic dicti retulisse videatur. Nam illi diuinitati neruos et aculeos forenses et oratorios opponit vid. resoll. Theatr. Rhet. Lib. I, 9 et quae in Lex. gr. techn ad oe. βασιλευς et in se ad VOC. regnare diximus.
Auctor Herenn. Lib. I, 3. et , O duple genus diuisonis commemorat, quarum una est, Per quam aperimus, quid conueniat cum aduersario, quid in controversia sit, et per quam exponimus, quibus de rebus si nus dies uri. Haec narrationem sequitur, habetque veluti partem specialem, distributionem, de qua supra vidimus. Eadem sine dubio est, quam Graeci διωρε- σιν, Latini frequentius nivositionem vocarunt. s. Quintil. Lib. . prooem et Lex. gr. techn in Voc. οἰκονο-3Mα. Altera est, quae rem semovens a re, utramque
absoluit, ratione subiect a. Inter utramque hoc interest, quod illa prior diuidit per enumerationem aut per expolitionem, quibus de rebus in tota oratione disputatio sutura it haec osterior se statim explicat, et breui duabus aut pluribus partibus subiiciens rationes,
Orationem exornat. Hoc genu μερισμον, s. ἐπιt ρι- σιιον vel πομ εθισμ ον Graeci dixisse videntur vid. Lex.
gr. in his voce et quae ad voc partitio, et digesto dicta sunt. - Quintilianus Lib. I, i diuisionem a Partitione et dispositioris ita distinguit, ut ista sit rerum plurium in singulas res partitio, singularum in partes discretus ordo, et recta quaedam locatio prioribus sequentia adnees ens dispositio autem, utilis rerum ac partium in Iocos distributio Capite autem . diuisonem appellat, cum verba, quae coniundi im pronuntiata ambiguitatem sensus facere possint, interspiratione et mora dicentis ita separantur, ut ambiguitas tollatur; quae Otiu grammatica quam rhetorica ratio esse videtur. Deinde Lib. 2 6. I. materias diuisione dirigere, Rhetor in scholis dicebatur, cum discipulis materiam aliquam partibus et capitibus suis distributam pro-
174쪽
ponebat, quam protinus ipsi latius exponerent et in declamationem consterterent. Hanc ideo paulo post praeformatam materiam appellat, iue hiade Non Materialien et einer u lihrlither Declaviaetion, eine Jhiz-zirte amellansi de Ganzen. De hoc genere vid. Senoea in Controu. Lib. . praef. quem locum attulimus ad voc implere et Cresoll. Theatr. Rhet. 4. 8 p. 436. Ex recentioribus Georg. Trape Zunt Rhet. Lib. I.
p. . diuison in contentionis τὼ ἀγωνος partem facit. inque erunctionem et distributionem dispertitur vid. partitio. D est o vid. Genju S. Dubitatis.
Auct Heron n. 4, 29. hanc formam dicendi ita desgnat, ut quaerat orator virlim de duobus potivS, aut quid de pluribus potisset irimn dicat. Vid. LeX. gr. techn in διαπορησις et πορια. s. Cic. r. q. 3. Et in ubi 1guram ὐntentiarum et verborum esse statuit. In Orat. 30. ita adumbrat addubitet quid potitιs, aut quo nodo dicat. Quintilianus Lib. 0, 2. 9. asteri, inquit, aliquam idem veritatis Et dubitalio, quum simulamus quaerere nos, unde incipiendum, vel osmen.
diuit, quid potissimum dicendum sit. Alio loco Cap. g. 88. dubitationem ita iudicat ut alia sit in re, alia iii Verbo, quemadmodum in hac formula sue me malitiam , siue sultitia in dicere Mortet. - Aquila Rom. p.
I 4. ιαπορητι υ addubitationem interpretatur, qua tamur, cum propter res aliquas videri velimus dubitare, et quasi ab ipsis iudicibus consilium capere quo potissimum genere rationis utamur cf. Iul. Russu ian. p. s. qui αποριαν et λωπορησιν easdem esse statuit eandemque quum supra uintiliani sie diximus in torprolatio non habest. Macrobius Saturn q, . ex τόρησιν h. e. addubitationem, παΘο facere dicit, quia sit vel doluit. tis, vel irascentis dubitare quid agas eiusque hoc eXemplum irgilio adfert ei quid ago rur u ne proco irrba priores experiar preti mi u S. Genus causae Dbium vel anceps gr. αμφιδοῖον dictum est, cum haberet in se causa et hon Miatis et
175쪽
turpitudinis partem. Sic Auct Herenn. I, 3. Vid. Oc.
Ducere os, quo sensu dicatur, ad voc vultus notauimus. Sed alius subtilior apud Quintilianum, elegantissimum metaphorarum auctorem illius vocabuli usus est cuius vim hac data Occasione accuratius explicare conabimur, praesertim Cum a Xplicatio non . nullis aliis dicendi formis, non minus subtiliter deis.ctis, idem sit allatura. Disciplinae Rhetorica Graecorum Latinorumque praeceptum est satis celebratum, ut orationis compositio et Omnis concinnitas consenta. ne sit naturae ipsarum rerum, de quibus dicamus. Hae res autoni ita distingui possunt ut o sublimia, vel lenia, vel vehementia, vel mollia et delicata dicendo significemus. Jam vero cum orationi pedes quidam tributi sint, quorum vel longitudine vel breuitate, vel utriusque vicissitudine et coniunctione varia, varii etiam tarditatis coleritatisque gradus significari Pronuntiando possunt, stagullis illis rerum assoctionibus Cougruentes, hinc facium est, ut hos ipsos gradus numerorum suis quomque nominibus Rhetor insignirent et declararent. In quo quidem genere subtilitatis nescio an ceteros omnes Quintilianus superauerit. Is ergo Lib. 9 4. 4O hoc ponit . , sublimia ingredi, lenia duci, acria currere delicata fluere debθre. ' De sublimibus antea ita uidi cauerat Iublimia uatio a claraSque voces habent, aluarit amplitudinem athyli quoque ac PaeoniS temporibus alis pleni haec sublimia itaque ingredi debent, . . iis vocibus maxime ignificari, quibus ex longioribus pedibus grauis quidam et seuerus stabili quo incessus est, ut hoc ipsa sublimita tis natura sustentetur. In Graecis ρυθμος βεβηκως dictus est, qualis est inprimis sporadaicus numerus, doquo et Cicero Orat. 64. habet labilem et non expertem
dignitatis gradum: das gravit titisen inhershreitenda
Sylo iman s. vid. Lex. gr. Ochu in Oe. βαίνειν. Quomodo autem lenia duci debeant, notionibus viri ius vocabulo subiectis expediendis assequemur. Nam ut lenia in Oratione dicuntur, quae remissa sunt et moderata, tum ornatu et pilandore, tum assectibus et actio .ue, cita in dueendo siue hoc propter imbecillitatem i
176쪽
sus modestiae causa fiat, temperatnm quendam et tardiorem motum cogitare solemus. Itaque lenia ducuntur
tum cum verbi maXime iis utimur, quae numerum
ex longis breuibusque pedibus mixtum habent. Sic ipso Quintilianus de narratione dixerat, in quam illa Ienitas orationis inprimis cadit narratio fere tardio-xes, atque ut se dixerim modestores de erat pedes,
et nominibus maxime mixtos. - Tertium rationis veluti motum, qui cursu constat, et vel omentiae vel acrimoniae proprius est, Unde acria currere debere dicuntur. Quintilianus in proxime antecedentibus ita fere explicuerat argumenta acria et citata pedibus suoque ad hane naturam acconrmodatis tentur. Oi tamen ita
ut trochaeis, ita celeria quidem, sed sit viribus sunt: verum quamuis sint breuibus longiSque mixta, non tamen plures longa quam breue habebunt. Unde τροχε-
ροι ἐυθμὰ Aristoteli dicitur Rhetor. 3, . . Dionysius
autem Halic. τάχος τῆς παγγελίας tribuit versibus Homericis, quibus saxum de vertice montis deuolutum describitur, propter numerum ad ylicum, de Compos. Cap. O. P. 4 a. d. UiSk. s. 'nino LeX. gr. techn. in voc. τάχος et γοργοτηις - Ultimus motus est simi- Iis aquae fluentis, in qua cum lenissimae tranquillitatis ot mollitudinis notionem concipiamus animo, in or tione etiam quae delicata sunt, . . suauia tenera, mollia suere debere dicuntur, cum iis numeris esseruntur, qui isti notioni seruandae apti sunt, quales osses solent elegiaci, unde elegi saeuies diei Plinio Epist. S, T vid. LeX. gr. techn in VOC. ρερον. D4 4 S. Dum rei credibilis apud Quintil. 4, 2. 3. est
cohaerentia quaedam et συναφεια rerum narratarum,
quarum contemplatio rem credibilem facit. Aliqua enim, inquit, aturaliter sequuntur et cohaerent, ut, shene priora narraueriS, iudex me, quod oseis narratisrus, expectet eiu emiser natiirucher myammeu- hausi in eis inflande de Ereti inlung, de uiis ausae, Andetitan eine Um flandes, alie sibi uen noch da, Zastellanden voracis ahiien de errathen IV. In sententia autem vel nuntiatione singulari ductus Quintil. 9 4. O. dicitur certa quaedam verborum collocatio et compositio, in certo dicentis consilio pendens, quos
177쪽
quos et elocutionum tractus appellat Lib. 4, 2. II 8. Porro apud Cur Fortunatian in Rhet Schol. p. i. Pith ductus vocatur Veluti methodus causae agendae, vel ipsa causae ratio et indoles, quae aptam ibi trahi ationem desiderat. Itaque quinque genera ductus commemorat, subtilem, simplicem, figuratum, obliquum, mixtum quae omnes veluti sunt quaestionum variae sormae quae totidem ras' andi methodos requirunt. A ductu discernit modum, qui non ad contunuam orationem, sed eius aliquam partem pertineat.
De iisdem ductus generibus exponit copiose oorg. Trape Zunt. Lib. q. Rhet. p. i. Dumus, inquit, est secendi ratio, qua tota cauya orator agenda es. Eum in simplicem et 1 uratum partitur deinde rursus implicem, in rectum et simulatum fguratum autem in contrarium, Obliquum, et per subiectionem T. κατ'
Cum veteribus dulcis aliquis scriptor dicitur, sensus certus e Graecoruin consuetudine loquendi petendus est, qui γλυκυτγητοι et ηδονῆν tribuerunt iis, qui
cum elocutionis naturali quadam gratia, venustate et candore, rerum etiam suauitatem quandam coniunxerint. Talem λυγιυτητα Hermog. 3. Lib. 2. P. 26. tribuit Herodoto, ob varietatem narrationum mythicarum, fabularumque, quibus historiam suam distinxit,
quibusque suauiter teneri lectores solent. Hoc genus suauitatis acrobius Saturn f, 6. amoenitatem appellat, tribuitque Homero, qui ut fastidio narration una mederetur, fabulas varias Catalogo interteXuit, quibus legendis iucunde afficerentur lettores, et veluti recroarentur cf. Plin. Epist. I, 2. Eandem dulcedinem habet etiam oratio morata, . . mitioribus remissioribusque ali etibus declarandis seruiens. Nam το ηδ .κο, ut Cicero docet in Orat. 37. come est et iucundum, et ad beniuolentiam conciliandam paratum. Neque dissimiles lauic est, quod Horatius in Arte poet praecepit, ut poemata non tantum pulcra, sed et dulcia sint, ou
I 6 sq. Quo nomine inprimi Quintil. Lib. IO, 3. 3. dulcem Herodotum dicero videtur. Contrarium Thucydidi, qui concitatis assectibus maxime utitur; unde oth uio
178쪽
hui vim illi voluptatem tribuit. Itaque etiam Cicero, cum in Bruto . . Demetrium Phalereum ita laudas tris eleetabat magis Athenienses, quam inflammabat, hic
primus inflexit rationem, et eam mollem teneramque reddidit, et suavis, sicut fuit, videri maluit, quam gravis: iterum de hic. I, I eundem oratorem parum
vehementem, dulcem tamen appellat, D Theophrasi discipulum ossis agnoscere. Atqui hoc ipso 'lleophrasto,
Ciceronis iudicio frui Cap. I. nemo dulcior fuit. s. Orat. Cap. T. de Orat. 2, 3. E quibus locis intelligetur, dulces oratores Ciceroni inprimis dictos 1 , qui genus dicendi mediocre, temperatum, remissum sequerentur, cui praecipue venustatem et suavitatem propriam esse, luculenter docet in Orat. Cap. 27. et 28. Carminibus inprimis Anacreonticis, Sapphicisque, Cum serotica maxime suit, et teneriores affectus spuent, illa disicedo, o voluytas, et gratia tributa est a veteribus. Legendum est ea de causa Gellii Lib. 29, 9 ubi
magna harum metaphorarum arietas reperitur. Dulcem vocem Quintilianus il 3. O. ad Ornatam pronuntiationem resert Debemus autem in genere cogitare eam, quae cum suauitate et gratia ad aures accidit, eaSque quodammodo demulcet Pollux etiam Lib. 2, 26 γλυκειαν φωνην commemorauit, et ἡξῶαν et ἐπαγωγον, quae omnes unius vehit generis
spescies esse videntur. Eandemque vini habere existimanda est, quam Cicero Brut. 4. vocis suauitate u et lenem iterarum appellationem nominat, de qua vid advoc leuis. Seneca in xcerpt. Controu. . . 97. Bi poni. de Seuero Cassio is erat in o magnitudo Corporis conspicua suauitas valentissimae vocis quamuis haec inter se raro coeunt, ut eadem vox et dulcis sit,
D S. In compositione Oratoria quid durum dixerint Rhetores, sciemus, si meminerimus eorum, quae lupra de asperitate notauimus. Idem vero etiam X Contrario vitio patet, quod rationem eneruen et essemina tam reddit. Sic Quintil. 9 4. 42. in uniuerium autem, inquit, duram potius atquc Oiram compositionem malim esse, quam esseminatam et enervem, qualis apud multos; et quotidie magis laseivimus synto,
179쪽
maxime in numerorum et concinnitatis inepto usu qui in verbis est, cerni quamuis et duriorem caWam Quintilianus , I. s. Commemorauit, hoc est, eam, quae ob argumentum vel turpe, vel minus honestum, vel minus graue, pudorem. iudicum offendit, aut eo rum iracundiam commouere potest: Vnde mox eandem
quaesionum Vperitatem appellat, in quibus opus sit, ut ante iudicum animi concilientur. CL Cic. r. 6. ubi lenitati et aequabilitati, et puro candidoque generi dicendi quod maxime in suavi verborum forma, unetvra et compositione cernitur, durita et severitas verborum, et orationis quasi OVtitia opponitur. - Durae autem metaphorae sunt, a longinqua similitudine ductae Quintil. 8 6. 7. Sed magis etiam desinito sensu Rhetores, inprimis Quintilianus, voci duritiem tribui se videntur. Is ergo Lib. I, 3. duriam Vocem appellat, quae ad modulandi varietatem minus apta natura sit c die prode , tingeonte, ubienam Stimme. Itaque ei sexibilis opponitur, quae facile sono variat, et modulatur apte die geschmeidige Minime unde et eadem virtus vocis ossitudo vocatur ab Aues Ore Herenn. 3, II de qua alio loco plura diximus. Nisi fori hanc rigidam potius dixerit Quintil. ibid. . a. ut Pollux 2 26. δυσκαμι τῆ Certe dimicile est utrius ius discrimen accuratius definire. Si quid tamen desiniendum
sit, ego ita distinxerim, ut dura sit, quae sonos iterarum cum ictu et pulsu duriori exprimit, die arte, libertrieben derbe Aus praehe rigida vero, cui illa flexibilis opponatur, hoc est, semper nisona, paucas aut nullas flexiones habens, die int te, unbiechme, un- geleuhe Stimme.
Verba fruescere Ciceroni de r. 2, 2I. dicuntur, quae nimium redundant in oratione, vitio quidem iuuenilis aetatis, quae copiam coercere non potest, sed omnia abundantius effundit Metaphora tu e musto feruente, siue ex aqua nimio igne ebulliente sumta. Utramque certe adhibuit Cic. r. O. cum de eadem illa redundantia irationis iuuenili diceret cf.
180쪽
Quintil. II 6. saepe tamen hae redundantia, si oecunditatis cuiusdam documentum est, in adolescentibus excusationem habet is Volo, inquit Cicero, δε esserat in dolescente foecunditas nam facilius scut in vitibus Mesecantur ea, quae se nimium profuderuut, quam, nihil valet materies, oua sarmenta cestura excitantur: ita vola esse in adolescente , unde esiquid amputem. s. Quintil. , . et quae diximus ad voc pressuS.
Auctori Herenn. 4 49. Octio est, cum Xprimitur et effingitur verbis corporis cuiu dam forma, quod satis sit ad intelligendum. Huic assinis ibidem esse di- Citur notatio, qua alicuius natura certis describitur signis, quae sicuti notae quaedam, naturae sunt attributa.
Quicquid in oratione copiae, et impetus concitatioris notionem adferret, Rhetores Latini, diliicida metaphora es bum dixerunt. Sic Quintilianus 3 8. 8.esusiorem in verbis tutum orationi tribuit, iis dicendi formis, eoque ornatu dii tinetae, qui copiam et asse-esthim et vim diesentis declaret et alio loco Lib. , 3. 28 e fundere assectus, proprium epilogo facit in quo omni affectuum veluti agmine uti orator debeat ad iudicem misericordia imbuendum. Atque ex eodem metaphorae sonte Cicero nimiam sententiarum acuminum, ornamVntorumque omnium copiam, iuuenilem
xedundantiam dixit Orat. O. et in liruto S. circumfluentem rutionem, ita copiosam, ut loquacitati proxima sit. - ustim autem genus vocis, volit piat significandae seruiens, eidem de Orat. 3, 38. dicitur, quocum celeritate quadam mobili oratio prolabitur cf Senecae Epist. O. ubi de eadem re mira metaphorarum varietas est. Idem, ut est in elocutionis affecti mi biis notandis, cum in eam rem semel desertur, subtilissimus, Epist. CO. Fabianum philosopluam dicit fundere
Verba non ingere quoniam u)nem quandam verborum et rationis compositionem adhibebat, in qua nihil ense magnopere rictum et elaboratum vel ut ipse pili