장음표시 사용
191쪽
ram σχῆμα διανοίας esse existimat, quoniam in1sectus sit.
vid. Claudieare, Statarius, Exces s. Ex e mlum. Apud Auctorem Herenn. 4 40. exemplum est, alicuius facti vel dicti, cum certi auctoris nomine propositio, sumiturque iisdem causis, quibus similitudo.
vid. voc. Similitudo. Cicero de Inuent. I, O. exemplum desinit, quod rem auctoritate aut casu alicuius hominis aut negotii confirmet aut infirmet. Nempe ibi sermo est de argumentatione probabili quae inter alia etiam fit exemplo vid. Oc. Comparabile, et f. Cic. r. 3, 3. - Quintiliano Lib. II exemplum proprie sic dictum est, rei gestae aut ut gestae, utilis ad persuadendum id, quod intenderis, Commemoratio. Nam hic Rhetor exemplo setiam subiicit, quam παραβολὴν Graeci, Latini si uilitudinem dixere. Iulius Rusinian. p. 28 exemplum similitudini τῆ μιοιωσει tanquam speciem generi, subiicit, eiusque triformem rationem docet quod aut Ersonas tantum exhibeat sine sermone, aut sermonem sine personis, aut simul utrumque.
Eae ili S. Exite genus dicendi omnino illis tribuitur, qui
copia et virtute oratoria, in elocutione Conspicua, carent; unde et iidem aridi et Gangues dici solent. Inprimis Cicero hanc exilitatem tribuit philosophis iis, qui in multo acumine, et arte dialectica, tamen elocutionis virtutibus destituti essent. Sic in Bruto Cap. 3O. de Stoicis: quorum peracutum et artis plenum orationis genus, sed tamen exile, nec satis populariassensioni accommodatum Cum quo loco conferendus est alius similis de Finibus . . et inprimis de Or. , 8 ubi Stoicos dicit orationis genus habero
fortasse subtile, certe acutum, sed ut in oratore, exile, inusitatum, abhorrens ab auribus vulgi, obscurum inane, ieiunum etc. f. de Orat. I, I. I et 3. Hinc et in Bruto 3I. Stoicos, si a disputando ad dicendum traducerentur, inope reperiri dicit, pr 3pterea, qui distorum iu dialecticis omnis cura consumatur, vagum
192쪽
illud orationis', et fusum et nitiis lex hoc est, noverbo, oratorium noli adhibeatur genus. Eodem sensu in Dial de corr. loq. s. 1n. ΗΡluidit, Stoici. vid. Tacit. His . , s. rudis ertaminum sapientia dicitur, quoniam 1 , Ut bene notauit ad h. l. Schulgius, interiori philosophiae et dialecticae inprimis cognitione
anteibat aduersarium, non eloquentia. In voce humana exilita est, quam ισχνοτητοι Graeci di xorant et ἰσχυοφ υνιριν muliebris quaedam in voce mouitios et
gracilitas, virilitati et grauitati opposita apud Quintil. I, II. . Eius contrarium vitium est pinguetis , quem πλατειασμον dixit Fabius Cap. 3, 2. Ita idem Lib. I, 3. lenam et exilein Vocem opponit, ubi de vocis qualitat sermo est vid. Gellius 3. O. Vbi utraque ratio variis motaphoris illustratur. Iodoc. Vilichius des Pro. nunc Rhet. p. a. EXilis VOX, seu effeminata, seu pussilia, seu tenuis, quae virilis non est, sed qualis est mulierum, spadonum, Cicadarum, et nonnullorum aegrotantium, qui sere ξυύφωνοι sunt, sicut viri βαρυ- ψωνοι. μE, O , DE DI. Principium orationis, per isod animus auditoris constituitur ad audiendum, desinit Auctor Herenn. I, 3. eiusque peculiaria genera princlytum et insentiationem, facit de quibus copiosius Cap. q. et sqq. agitur Ciceronis de Inuent. I S. haec des nitio extat exordium est oratio animum auditoris idone comparaus ad relio uam dictionem, quod eveniet, si eum erretiosum attenium, docilem fecerit. s. Quintil. q. t. Et quae ad voce. principium et in sinuati diximus. Ceterum exordium technologia extorum translatum, qui proprie dicantur telas ordiri, multis exemplis docuit ossius Instit. r. Lib. . p. 337. in quibus eminet Ciceronis locus do Orat. Lib. 2, 33 ubi Crassus ad Antonium, irtexe modo, inquit quod exorsis S. s. Cap. 38. ubi eadem metaphora utitur. Exornatis. Hao ex disciplina uetoris Herenn. 2, 29. constat ex similibus, exemplis, amplificationibus, iudicatis et
Cet is rebuA. quae ad exaggerandam et collocupletan
dam argumentationem pertinenti Vnde simili meta pliora
193쪽
phora exornare argumentationem Ciceroni dicitur pro bibluere, pertractare dicendo, postquam inuenta est. vid de Inuenti I, O sub m. f. V C. an Atificatio Alius sensus Oritur, cum de elocutionis exornatione dicitur, qua in Ornatu et eluti colore quodam oratio nis inest vid. Audi Herenn q, II. Ea est vel verbo rum, quae ipsius sermonis insignita perpolitione conti Detur, vel sententiarum , Uae non in verbis sed in re
bus quandam habet dignitatem ibid. Cap. 3. Uulgo Mura ut Graecis σχῆαα, dicitur. Unii et his figuris honesari elocutionem passim dicit, ut Lib. 4. 6. Eleganti igitur discrimine Catulus apud Cic. de Orat. I,
I 2 exornatore a narratoribu separauit, ut hi os nihil orici, qui sine ullis Ornamentis monumenta Ohim temporum , hominum, locorum gestarumque rerum reliquissent, quales apud Graeco Pherecydem Hollani cum Agusilam appellat, annalium consectores illi aualom qui his oriam distinguerent varietate locorum et verborum collocatione, et tractu rationis leni et e
quabili opus suum perpolirent id quod os ea illustra se lingua historiam dicit .vid. voc illuserare et Herodotum praedicat principem hoc genus scribendi ornaee. Cum quo loco conserendus es Cap. 2. Oratoris, ubido eodem Herodoto et Thucydide primis ab his, inquit, hisoria conrmota est. Ut auderet herius, quam
superiores, et ornatiu dicere. - Ciceroni Partit. r. g. exornatio etiam dicitur genus causae demonstrativum, quod vulgo vocatur, Vel graece επιδεικτικον, quoniam maxime ad delectandum auditorem, et ingenium ostentandum comparatum est.
Figura loc quae fit, cum rationibus compluribus enumeratis, quibus aliqua res aut fieri aut non seri potuerit, ceterae tolluntur, Vna relinquitur, quam nos intendimus. Auri . Herenn q, 9. Georg. rapezunt. Lib. 3. Rhet inter modos argumentationis varios expeditionem hanc retulit, non autem in figuris recensuit.
Eis p Lam aut O. Auctori Herenn q, a. explanatio dicitur pars elegantiae elocutionis, qua reddat apertam et dilucidam
194쪽
dam orationem. Ea duabus rebus comparatur, sitatis verbis et propriis. Sic ρθοεπειαν Quintil. I S. I. interpretatur emendatam cum Marsitate vocis explanationem, quam CiC. eadem. I S. explanatam Ocum
expressionem appellat. -- Llhytris explanatio inter si guras sententiarum et lumina commemoratur Cicer. r. 3, 3. Est fere graecorum εκφραοις vel νῆιάσκευος ι - γησις, de quibu Vid. LeX. gr. techn. Hinc naturaliS, et non explanata rati synonymice iungitur in Partit. r. s. trebaeus tamen intelligi dicit, quam Graeci ποτυπωσιν dixerint. Is nimirum illam, quam Cicero coniungit, rerum quasi gerantis sub Gye m aene subiectionem ad illam explanationem retulit dubito an reci e Itaque nos separauimus vid voc j ectio. Eis mi e r e vid. V incire. Expolitio. Expositio est, inquit Auet. Herenn. 4 42. cum iueodem loco manemur, et aliud atque aliud dicere videmur. Est genus αεταβολῆς Graecorum, quae nam rem variat dicendo. Ergo et ille Rhetor, eandem reni, inquit, dicemus, non eodem modo nam id quidem obtundere auditorem, non rem ex olire, Ad commutate. Ea vero omnis commutatio it I verbis, cum re semel dicta, iterum, aut saepius aliis verbis quae idem valeant, eadem res proseretur a pronuntiando situm in sermone, tum in acrimonia, tum in alio atque
alio genere voci atque gestus, eadem Verbi Commutando, pronuntiationem quoque vellementius Commutabimus 3 traetando, si sententiam traiiciemus vel ad
sermocinationem, vel ad exsuscitationem hoc est cum et nos Commoti dicere Videamur, et auditoris animum commoueamus. Ad hoc genus pertinere videntur,
quaecunque Graeci in διεμοω, 4 φρασει, περιβολῆ et simillhus intellexerunt, in quibus itidem varii orationis commutandae, producendae, variandaeque modi
sunt. Unde et ciceroni xyositio est exornatio quaedam et raelatio artificiosa per omnes partes, quibus aliqua res absolui potest vid. de nuent. I, O et in I. ubi, quae illius expolitionis vis sit, perspicue ex contextu orationis intelligitur cf. Lib. 2, 3 ubi expolitio et exornatio synonymice iunguntur vid. Georg. Trapezunt.
195쪽
1 eZunt. Lib. 3. Rheti p. r. b. et a Vbi expositioni hoc tribuit, ut confirmationem argumenti vel rationis corroboret et amplificet.
Speciatim dicitur, cum post narrationem res, de quibus in oratione die uri sumus, breuiter et absoluto exponimus. Ita certe definit Auct Herenn. I, IO. f. voc propo filio. Ab ea diuersa esse videtur, quam Cicero Or. 3, 33. expositionem sententiae uae appellat. Quintilianus 3 8. . simpliciter pro narratione dixisse exposlitionem videtur. Ibi eam probationum ramarationem vocat. f. Lib. 4 I. 6. et 8 ubi manifeste pro narratione dixit, et inprimis Cap. 2. in quo de narratione ex instituto agitur. L. Cic. Orat. 63. et Quintil. 4, a. a. et Cap. 3, S.
Ex mos tu . Si de scriptore, vel eius oratione quaeritur, expostum dicunt pro aperto, dilucido, facili intelleetu. npromtu metaphorae undus est. Exposita enim sunt,
quae omnium in oculis versantur, ab Omnibus cernuntur, eaque ipsa aperta. Unde Quintilianus eandidum et exposlitum, ut synonyma, iungit Lib. a s. 9. quoniam alterum sine altero esse non potest. Dicendi facultatem apertam et expostam iunxit etiam Plinius Epist. 3, 3. inc, declinata paululum significatione, Quintiliano O, s. II. exposta dicuntur, quae sunt vulgaria, adeoque, quia nec nouitate nec raritate commendantur, minus iucunda. Itaque in illo loco virtutis oratoriae indicium esse statuit voluptatem expositis
Exprimere. Cicero de orat. 3, 6 ubi eos vituperat qui, tanquam ab animo corpus, sic a sentontiis verba seiungant, significabo breui, inquit, neque verborum ornatum inueniri posse non partitis expresssque sententiis, neque esse ullam sententiam illustrem sine luce verborum. In quo loco cum expressae siententiae, et ben-ιentia illustris sibi respondeant, haec autem post rior
196쪽
ornatam arte oratoria sententiam notet, de quo genere ornatus id quae dicto sunt ad voc illa ii are sequitur express sententias dici, insignes, ornatas, graves, luminibus quibusdam distinctas, et explanatas artiticio oratorio. Sed perae etiam pretium est, coni1-derare acumen Quintiliani, quo ille Lib. 4, 2 3IT. merba etiam e res dixerit ibi docet, in rebus par- .vis et causis priuatis narrationem habere debere pressu n et rei applicitum cultum, non copiam circumie-dae orationis, verba auten expresa, et, ut Zeno di- Nerit seu tu infra hoc est, eo cum delectu posita, ut sinoula fere verba aliquod νοημα fundant: rei t tindgedanhenreiche Gedrangi heit, o fas edes mori ineuGedanken enthies oder erantiet D in Gege satae jenes msisse Schwallis voti morten, e deneu se tora denhen dist. Iam hoc plane intelligimus esse, quod illustrandi causa addidit fini tingere verba selicissima
metaphora in qua Graeci praei uerant, quibus ut Suidas retulit, Aristoteles dicebatur propter eandem illam foecundae breuitatis virtutem, α οβρε cci του καλαμονεις νῆν jeder eders rich, tu edanke. Bene etiam Gallaeus ad Quintil. attulit locum sidor Origg. 2, 27. ArsoteleS, quando περ ἔργα ηνeίας scriptitabat, calamum
in mente tingebat. Porro eiusdem vocabuli poculiaris quoque in aliquo pronuntiationis genere significando usus est. Itaque apud Ciceronem de r. 3. i. itfras exprimere dicitur is, qui veluti sua gulas literas pronuntiando adnumerat in quo quidem putidue alicuius diligentia vitium ponitur. Unde Quintil. ii, 3. 33 imputare et quali adnutrierare literas eodem sensu dixit. Lius civis etiam e vitio contrario intelligitur quo ob curantur terae negligentirιs . . . tam parum disti in te et Clare enuntiantur, ut obscuritas inde nascatur id quod Iuculentius Quintil. l. c. dixit deuorare syllabas Cicero de Offic. I, T. opprimere. Hinc et Acad. Quaest. I, 5. Xylanata oculi expressio dicitur de ea verbi pronuntiatione, qua omnes iterae et syllaba distinctius enunciantur et audit m tur. Sic et Quintil. I, I. T. ab aetate puerili exigit, absolutius os et e resplorent sermonem, ut nomina quaedam et versus disticiles et asperos quam citatis lime volvant. Eodemque eniti Lib. 9 q. 43b ori narratione. inquit, plerumque pleni
197쪽
sumus t expressi. Nam et hic de pronuntiandi vir tute et ratione unicuique oraisoni Parti apta sermo est. E fa inici S.
Oratio e anguis est, Xilis, tenuis, nullo crimis natu elegantia et artifici oratorio elata, et veluti Oxpolita. Illa plerumque philosophorum esse solet, qui rerum veritatem, non Verborum et rationis copiam atque legantiam sectantur; haec oratorum propria. viii. Cloe de r. I, 2. ubi omnis loci contextus confirmat, Ciceronem haec talia cogitasse, cum sanguem sermonem diceret. Opponitur ibidem gratulas et ii ι- cunditas. Sed omnino cum his conferenda sunt, quae ad voc exilis, aridus, siccus, iocus diximus. Eis seu tu LO. Figura eloc a Cicerone de r. 3, 3. Commemorata Graecorum ρα de qua id LeX. gr. technol et Iul. Rufinian. p. T. d. Pith.
Ε, t e m piis a P S. Quicquid in oratione non domi cogitatum et ela boratum, sed repente, ex ingenio, et subita occasione sic ferente dictum es et extemporale Rhetores Vocarunt: vid. Quintil. Lib. , I sq. et inprimis Lib. IO, T. Vbi ex instituto rationem et sum illius ex tempore dicendi facultatis exponit. Cum autem hoc omne genus dicendi it comparatum sit, v moram et praeparationem excludat, hinc natae sunt variae illius significandi formulae, inprimis apud ipsum Quintilianus passim occurrentes, Ut extemporalis fortuna, extemporalis temeritas , ubito Pulsa, promtion, et in expedito postum. cf. Plin. Lib. r. p. 6. ubi meditatis libita opponuntur. Idem pist. O. Aguras extemporale commemorat, hoc est, eas dicendi formas, quae orationi non praeparatae, sed extemporali et ex memoria habitae captae sunt. Eiusmodi figurae exΡmplum laudat ex Cic. Verrin q, 26. Vbi Cicero quaerit, quasi memoria se destituat, of earum erum arti licem, quem quemnam recte admones, Potiyclatum esse dicebant. Nam etsi constat Actionem in si rem a Cicerone non esse in iudicio habitam, sed domi scriptam, tamen figura illa, quae
198쪽
quae vim extemporalis cuiusdam declamationis habet, simulat sibi xcidisse nomen artificis, simulque, monente etiam Fabio , a. I. illud consecutus est, ut ne ipso quoque studiosus signorum et tabularum videretur, quorum morbum Verri obiicit. Huc etiam Quintiliani de exordii insigni genere praeceptum pertinet Lib. q, a sq. Multum gratiae exordio est, quod ab actiones diuersae partis materiam trahit hoc ipso quod non compositum domi, sed ibi atque e re natum et facili. tat famam ingenii auget, et facie simplicis, sumtique e proximo sermonis fidem quoque acquirit, adeo ut
plerumque videatur tota extemporalis oratio, cuius initium nihil praeparatum habuisse manifestum est. Sciolieti descripsit Fabius illud genus exordii, quod Grae
metaphorarum acuminibuS, quibus ad extemporalem di.
cendi facultatem significandam si sunt multi eteres, insignia etiam sunt inprimis Senecae, ut in Controveris Lib. . EXCerpt. P. 96. Bipont ubi de suero Cassio . Quae dicebat meliora erant, quam quae sciebat. Vir enim praesentis animi, et maioris ingenii, quam studii, magis placebat in his quae in eniebat h. e. quae subito et me praeparatione ei succurrebant quam in his, quae attulerat paullo post ianun. quam non utilius erat illi deprehendi quam praeparari; sed magis illum suspiceres, quod diligentiam non relinqu6bat, cum illi tam bene temeritas cederet s. Lex. gr. techn. in αυτοσχε)ιάθ; et infra voe. Subito. Extenuatio.
Figura sentent. c Θενισμιος. ριέα τις ap. Cic. de Or. 3, 3. et in Orat. 39. Orator extenuet aliquid quae os eiusdem ligurae descriptio. Extenuationern in narratione Georg. Trapez. Lib. I. Rhet. . . appellat, si quae uela sunt, ita simpliciter narres ut quam tar-ds, sine astutia, consilio dolo, praeparatione, singula facta sint, Ostendat oratio.
Cic. de Inuent. I, I9 genus aliquod narrationis statuens, quod remotum a ciuilibus causis, delectationis
199쪽
nis causa scribatur, duas eius partes facit, quarum una in negotiis, altera in personis maxime versetur. Prioris iiserum tres partes constituit, fabulam, historiam, argumentum Fabula est, inquit, in qua ne verae nee
verisimiles res continentur. ais e r e.
Hoc verbo Rhetores Latini, ut Graeci τω ποιειν. vii solent ad artificium significandum, quod dedita
opera orationi impendas. Itaque cum uel Herenn.a, O praecepisset, curandum esse, ne enumeratio, h. e. recapitulatio, quae in epilogo fieri solet, aut ab exordio aut a narratione repetatur, hanc causam addit: isfacta enim, et dedita opera comparata oratio videbitur esse, aut artificii significandi aut ingenii venditanis di aut memorias ostentandae causa. Eodem modo Cic. de orat. 2, 4 facere et polire rationem ut synonyma, iunxit: illud verius, inquit, neque quen-qujm in eo disertum esse posse, quod nesciat neque, si id optime sciat, ignarusque sit faciundae ac poliendae orationis, diserte id ipsum posse, de quo sciat, dicere. cf. Lib. 3, 8 et Brut. . ubi accuratam, factamque quodammodo orationem coniungit f. orat. I. Huc etiam pertinet. Nod fabricationem simili modo de artificiosa orationis adornatione adhibet Lib. . de r. a. ut Graeci ἐργασιριν , de qua in LeX. gr. techn diximus, et Seneca F p. in . manufactram, quam, aliis quoque variis metaphoris usus, ollicitam politam, circumtosam, Acatamque appellauerat, quae singula curam orationis elaborandae vitiosam declarant. Fau e tis Faeetiae. Cicero de Or. 2, 34 facetiarum duo genera Commemorat, alterum aequabiliter in omni sermone fusum, alterum peracutum et breue illa superior a veteribus cauillatio haec altera dicacitas nominata est. MOX etiam hilaritas et iocus a breuibus dictis distinguitur cf. Cap. 6O ubi perpetuae facetiae, quae sint, Xplicantur. et orat. Cap. 26. ubi salibus, ut generi facetiae et dicacitas, tanquam pocles subiiciuntur vid. quae dicta sunt ad vocc. loeus, bus, hilaris. Quintilianus autem
Lib. 6, . O. facetum non tantum circa ridicula consistere, sed decoris magis et excultae cuiusdam elegan-L tiae
200쪽
tias appellationem esse existimat. Idem et Cicero Jgni scat, cum Lib. 2. de r. I. non omnia ridicula etiam faceta esse, monet. Itaque ad absoluendam notionem, Daim facete dicto adiungemus, hoc inprimis pertinebit, ut facetum non existimemus, nisi quod sit decoram. EXCultum, elegans , gratum et venustum. Admirabilis locus, ex quo illa faceti vis pateat, est Cic. de Oisc. I, 29.
F a Diu i s. Fatilitas. Vt recte intelligatur, qualis illa vel oratoris, vel
orationis virtus sit, ad quam notandam Rhetores Latini vocibus illis, admodum scite et subtiliter usi sunt; a Senecae loco inprimis luculento incipiamus cuni notare vellet illam orationis virtutem, qua me nimio impetu et rapida celeritate, expedite tam ei fluit, est decora quadam aptaque mobilitate labitur . . Fabianus, inquit Epist. O vir eg gius, disputabat expedite magis, quam concitate, possis dicere facilitatim esses allam, non Celeritat m:' erehie a 3gen hn e Geman etides Vortrag S. im egensatete iner tarmiVehen in ungestinaei Hasse heit Hinc iam certiui iudicari potexit, quid sit facile ieere apud Cic roneni in Bruto a. Nam omnis loci contextus celarat. de eo oratore dici, qui sit verbis expeditus, ibidem Q. Varius nominatur bladem fero est expedita et proiquens quodammodo Nebritas, quae ab ingenio acri it vivido
prosecta. etiam in linguae usu et pronuntiatione cer- nitur, Graecorum ευκολια, αυγλωττια, ευροια, d quibus vid. resoll. heatr. Rhet. 3, 27 Huic loquendi tarditas, quam Cicero Q. c. Cap. 66. ii P. Lentulo
commemorat, opposita est taque etiam quintilianus Lib. IO, nil quam Graeci 45 dixerunt, 'mam faeilitatem interpretatus est Ea assequimur, ut quae dicamus aut scribamus . habeamus in promtu de Praeceptis vel artis disciplina minus solii citi eiu Habitus in der ered irvi eit, ali Uebun inii est Ere egritudet. Luculenta inprimis eiusdi m rei mentio est Cap. 50. ubi satius est euincit optimos quam multos, scriptores legere: dum assoquimur illam Irmam, ut dixi, facilitatem, optimis adsuescendum est, et multa magis, quam multorum cloelio ne formanda mens, it ducendus cst color. latius vero etiain patere videtur