장음표시 사용
201쪽
tur vis facilitatis illius, quam Quintil. IO, et Ia in
viri itibus oratoris non imitabilibus numerat. ., Ea in quit, quae in oratore maxima sunt, imitabilia non sunt, ingenium . inuentis, viz. facilitaS, et quicquid irate non traditur. Ex quibus facile intelligitur, faciliatem hanc ad bona naturae reserendam ess , et hanc maxim vim habere, ut in omnibuS. qua quis Oratione exssequitur, nulla sollicitudo nulla molestia nulla difficultas , et virium magna perosaque intentio appa
nere praeclare Quintil. 2. O. T. . Neque vero ita Omnia, inquit de quibus locuti sumus, raro optime tantum sed etiam facillime faciet. Nequ enim vis summa dicsendi est admiratione disIna, si infelix usque ad ultimum sollicitudo perse quitur ac ratorem ACQ-rat et coquit aegre verba vertentem, et phrpendendis coagmentandisque eis intaboscentem Nitidus illo ot sublimis, et locuples, circumlluentibus undique eloquesutiae copiis imperat. Sed huc etiam pertinet ex temporalis illa faciutas, de qua Quintil. Lib. Io, . . copiose disputat, et quam Lib. 2, . at his orbis significat: , Sive in respondendo fuerit subito dicon dum sius quae alia ita exegerit ratio, nunquam op pressum se ac deprehensum credet orator, cui discipliana et studium et exercitatio dederit vires etiam facili tatis quemque armatum semper, ac velut in procin tu stantem , non magis Vnquam in causis Oratio, quam in rebus quotidianis ac domesticis sermo defiacie etc. εF. Isti . Falsum argumentationis genus Cicero de Inuont. I, 8. dicit, in quo perspicue mendacium sit. Falsae res quae sint, id in voc. laxio. Fauis s. Persona fauorabilis Rhetoribus dicitur, pro qua dicor sacile est, partim quia id solenne sit, partim
202쪽
T, I. 43 Iisdem de causis et ipsa ausa fauorabilis p. pellari solet vid. Quintil. ia 6 6.
a x. Inter Varias metaphoras, quibus oratoris affectibus concitati et veluti ardentis vehementia significatur, illa eminet, qua faces dicendi tribuuntur orationis formis et partibus iis, quae mentes hominum flectere et Commouere vehementius valeant, locis παθητικοῖς Cic. de Orat. 2, t. neque paruis in rebus, inquit, adhibendae sunt hae dicendi faces, neque ita animatis hominibus, ut nihil ad eorum mentes oratione sectendas Proficere possimus, ne aut irrisione aut odio digni pia . temur, si aut tragoedias agamus in nugis, aut conuel Iere adoriamur ea quae non possint commoueri. Sine metaphora Cicero locutus est Cap. 2. Ea ars, inquit, quae suscipitur ab oratore ad commutandos animos et omni ratione flectendos, intenta et vehi mens esse debet. s. Lib. 3, . et quae diximus ad OQ.
FerviduS. Cicero in Brut 83. censuerim, inquit, et novam istam, nasii de musto et lacu, fervidam rationem fugiendam, nec illam praeclaram Thucydidis nimis veterem, tanquam Anicianam notam, persequendam. hoc ipso loco et vis verbi, et ratio meta.
In locis ridiculi, s γελοιου unde varia genera iocorum, urbanitatis, tacetiarumque oriantur, Quintilianus Lib. 6, 3. i. etiam subtiles ex simili translationem Commemorat, cum, quod in alia re feri olet, in aliam mutuamur. Hanc filiotrem appellat, eiusque hoc exemplum adponit Chrysippus cum in triumpho Caesaris eborea oppida essent translata, et post paucos
dies Fabii Max lignea, thecas esse oppidorum CaeVaris dixit. - Fictionem non is iuerpretatur Quintil. 8 6.
203쪽
g . tropum quem Graeci Ἀνοματοποιηαι dixerunt. Ea fit, tum affectibus vox aptatur quod maxime factum est ab iis , qui sermonem primi fecerunt, qualis est in vocibus mugitus, bilus, murmur Nempe haec nomina qui pronunciat, simul illud edit, quod significant.
ματοποίια Huc et refertur illa smo, qua voces, in usum receptae quocunque modo declinantur si Latini dicunt sullaturire. Maec Graecis παραγοριεν dicta sunt Porro in locis, vel sedibus iis, unde argumenta ducuntur, Quintilianus S, IO. S. Commemorat
etiam ctionem, quod Graeci καθ' υποθεσιν dixerint Fingere enim nunc est, proponere aliquid, quod si verum sit, aut soluat quaestionem aut adiuuet. deindo id, de quo quaeritur, facere illi simile. v. c. Lex est rQui parentes non amerit, vinciatur: non alit quis est vincula nihilo minus recusat . Utitur ergo fictione hac:
s miles, s infans st, s reipublicae causa obst.
ciplinae rhetoricae parte secuti, varias rationis sormas, adsectionesque Murae vocabulo significarint, peram dabimus, ut, quae uniuscuiusque vis et ratio ab
illis existimata sit, accuratius intelligatur. Et initium quidem disquisitionis nostrae faciamus ab eo Murarum
genere, cui tantum veteres tribuerunt, ut in eius re-ὲ o usu propriam eloquentiae virtutem esse iudicarent. Hae sunt gurae, quae vel in sensibus vel in verbis cernuntur, σχεριατα διανοιας quas et guras mentis appellat Quintil. , 3. O. et λέ εως Graecis nominata habentque in uniuersum hanc vim, ut orationem a sorma recla cum virtute et suavitate immutent. Id elegantissime omnium docuit Quintil. Lib. 2, 3. . Cum statuarum et picturarum varietate, orationis ex figuris illis immutationem comparans: Recti corporis minima gratia est, inquit, flexus ille, et, ut sic dixerim, motus dat actum quendam etfietis. Quam quidem gratiam et delectationem adserunt Murae. Mutant enim aliquid e recto, atque hanc prae se virtutem ferunt, quod a consuetudine vulgari recesserunt.' Sed et reliqua legenda sunt, et quae Lib. 9, 3. in eandem sententiam adnotauit. Ergo Quintilianus plane cogitauit
204쪽
in Mitris, quod nos simili metaphora dicimus : Veη
me des Esdrucis in Vortrage. Ipsam etiam Ormam orationis, quam ἀποστροφὴ facit, ille sexum appellauit Lib. , . T. ubi, iit locum aliquem Ciceronis laudasset, in qua postrophe vim adderet orationi quae sine apostrophe elata langues seret, idem in
De noshene, inquit, si flexum illi mutaueris, accidet. Unde et, si pro scio dicatur ignoro, vel non me fugit,
non me praeterit, id uintilianus Lib. IC, I mutatione Aurare verba appellat. In his locis Cain versarer, plane amabile mihi visum est acumen Rhetoris nostri, vim et sensum gurarum, quae vulgo dicuntUr, cum illo sensu comparantis , quem Contemplatio statuae ansabre factae, et naturam ipsam in flexu membrorum, lineamentorumque, et tacito veluti motu exprimentis adfert. Quid amplius requiramus, ut quam Vim et quem vim figurae in oratione habeant, perspiciamus 2 Ergo, ut flexus illi statuae ita figurae, si cum arto adhibentur, orationi dant vitam et motum, et vim et sensum. Itaque Libro etiam , . . motum et actum figuris inesse dicit quibus detractis oratio iaceat, et utiliati agitante corpus spiritu careat. Et Lib. IO, I. 53. Arati materiam iudicat motu carere, ut in qua nulla varietas, nullus flectus, nulla persona, nulla cuiusquam sit oratio. Quibus quidem locis, non alienum suo rit, adiungere locum Macrobii Saturn. Is Vbi
simplicitatem Homeri laudat, qua in Catalogo qui dicitur, usus sit, non valde varians nominum appellatio nos, sed candem narrandi formam semper repetens.
Hoc iudicium suum ita expressit: Nescio quomodolio morum roset titio illa unice docet; et est genio antiqui poetae digna, enumeratio iiique Conueniens, quod in loco mera nomina relaturus non incurua ye, neque
minute tors deduc licio situm e sngulorum varietates Ecce ad sensus uenes rouocatam PCram eorum,
qui figurarum varietate orationem distinguere studenti Sed ut d Rhetorem nostrum reuertamur, is rivras Orationis, τα σχ αατα. a roseis diuersas quidem illas, Lib. . ex instituto ocenset O ilhistrat itaque in hoc Iozo quoniam a troyorum et figurarum, in vi et usu, similitudo extet, ut multi fuerint, qui promiscue appellarent, utriusque generis diiscrUntiam hoc modo
designat, ut tropus sit. sermo a naturali et principali si uifica-
205쪽
significatione translatus ad aliam ornandae orationis gratia, vel dictio ab eo loco, in quo propria ori translata in eum, in quo propria non est fgura autem, conformati quaedam rationis, remota a Communi et primum se offerente ratione VertanWhunq, im ter=ch de Don Venime. Unde et Cicero Brut IT
τρο που veri orum immutatio S, σχηματα autem sententiarum orationisque formas appellat. s. r. q. Nam absolute nunquam Cicero Mura vocat, nisi particula aliqua veluti excusandi gratia, addita, ut de C pl. gΘn. die Cap. . . sententiis et earum Ormis, tanqam figuris. In Oratore autem Cap. S. gesti veluti orationis interpretatur, quae Graeci σχηματα dixerint. f. VOT. Institi. r. Lib. q. p. 259 sqq. ut intelligatur nosa ossi non pependi sto, sed propriam legendi iudi-
dandique oporam nauasseri et Berge de nat pulcrit. Orat. p. 40 sq. Illud tamen porro Quintili unus notandum suadet, coire frequentor in easdem sententias et τροπον et Muram tam enim translatis verbis, quam propriis ligurari orationem. x eiusdem disciplina figura duobus modis dicitur. I qualiscunqie forma sententiae, a id, quod proprie σχῆμα dicit arii sensu et sermone aliqua a vulgari et simplici specie
Cum ratione mutatio. Haec posterior significatio in eloquentia maxime valet. Iam a Murae sunt aut διαγριας, . . mentix sen ius sentensiarum aut λεξεως, h. e. verborum , dimu is, locutioniS, Irmoriis, Orationis. Figurarum dictionis s. λέεεως Quintil. 9. 3. 2. duo genera facit, grammaticum, quod in ratione loquendi cernitur, et rhetoricum, quod ad collocationem maxime exquisitum est Itaque prius genus, quia magis ad artem grammaticam pertinet, et in paruis plerumque momentis versatur, breui absoluit, eo plus
diligentiae rhetorico generi tribuens, quod ipsi sens-buS, Vt ait cum gratiam, tum etiana ire accommodat. Hoc genus iit vel per adiectionem, vel per detractioneni, vel ita ut militudine aliqua vocum, aut pari. bus, aut contrariis vertant in se aures, et animos excitent. - discrimine figurarum elocutionis et sententia vid etiam Aquila Rom. p. T. Pith. - Iulius Rufinian ad calcem Libri de Figg. eloe p. 33. Pith. notat, praeter Iguras eas, quas nominibus certis in signitas habeamus, plures alia esse, quae careantur
206쪽
priis appellationibus, et per casus, numeros, praepositiones, genera, personas, fiant, quarum exempla adiecit. Haec autem omnia propemodum sensu grammatico figurae dicuntur. Et haec quidem de hoc primo praecipuoque sigurarum genere lassiciant cum quibus utiliter conferri possunt, quae Iman Thesaurus in Idea argutae die ionis, ex auctoritate quidem Aristotelis, cap. 4 s. et 6 acute et docte disputauit. Porro, cum nonnulli Rhetores, nominatim Zoilus quem laudat Quintil. , r. a. bchema, s fguram κατ εοχην dicerent, cum mulatur aliud dici, quam dicatur, hinc Muratae controuersae appellatae sunt ad
imitationem Graecorum, qui αγῶνας ἐσχημιατατμένης
ad ioc genus referunt, in quibus aliquid ἐαφασεως et ειρωνέας inesset. Itaque Quintilianus de hoc schemate, in quo per quandam juspicionem, quod non dicimus, ac cipi volumus, Libro , a. s. exponit. ius formae triplicem sum esse tradit, unum, si dicere palam parum tutum si, alterum si non deceat, tertium, qui venusatis modo gratia adhibeatur, et Asa nouitate et va-νietate magis, quam si relati s resta, delectet. In hac omni de controuersiis figuratis doctrina Rhetori nostro praei uorat Dionysius Halicarn cuius disciplinam
ματίζειν. Non obscure innuit Quintilianus, hoc genus per Muras h. e. oblique, tecte et simulate dicendi ex scholis in sorum traductum esse, praesertim recentioribus rei publicae temporibus, quibus non libertas dicendi, sed metus offensionum, et adulandi seruitus valebant. In primis autem harum figurarum studium ad inertiam refert. Dicebant libenter, inquit . 8. a. les controuersitas , quae difficultatis gratia placent, cum snt multo faciliores. Nam rectum genus approbari nisi maximis viribus non potest haec diuerticula et an radius suffugia sunt infirmitatis, ut qui cursu parum valent, sexu eludunt cum haec, quae affectatur ratio sententiarum non procul a ratione iocandi abhorreat. Adiuuat etiam quod auditor gaudet intelligere, et sa-vet ingenio suo, et alio dicente se laudat praeterea vim et sum rationemque istarum quaestionum figuratarum eo quoque Fabius declarat, quod confinia illis statuit schemata Graecorum, e quae res Oeras mollius
signiscent, qualis est νφημι τριος et ποκορισμος totum
207쪽
autem allegoriae simile esse, cum aliud dicatur, aliud intelligendum sit. mines faetum, seriori aeuo gurae Latinis dicerentur pro tectis inuolutisque verborum caligine quadam calumniis it commatis, quibus alios incesserent, quaeque ideo piperata dicta Sidonius
Apollin appellauit Sed de his et causidicorum Muris, nolo repetere, quae copiosius dixi in Lex. gr. advoc. σπεμ ατ p. 34 . Ceterum in eodem genere designando commemorantur etiam obliquae sententiae, quibus recta oratio opposita est, et dissimulatio apud ipsum Quintil. L c. g. 4. Huc inprimis quoque pertinet locus Senecae in Controu. I. p. 68 ubi de Latrone Porcio Rhetore haec notat: , Non placebat illi orationem insectere, nec unquam recta via discedere, nisi cum hoc audi necessitas exegisset, aut magna suasisset utilitas. Schemata negabat decoris, causa inuenta . sed subsidii, Ut, quod aures offensurum esset, si palam diceretur, id oblique et furtim surreperet, summam quidem esse dementiam laetorquere orationem, cui rectani esse liceat. εcf. quae ad voc infectere dicta sunt Breuiter, et exauctoritate quidem Quintiliani, quem sequitur omnino, de his controuersiis aguratis exponit Iul. Rufinian. p. 36. Pith. s. CresolL Theatro rubet. 4, T. P. O9. Diuersus ab utroque illo genere vocabuli usus est. quem in disciplina pronuntiationis et actionis oratoriae deprehendimus. Auctori Herenn. 3, i figura
vocis dicitur varia vocis ratio in pronuntiando conspicua, cuius tres partes tacit, magnitudinem, firmitudinem, mollitudinem vid. Lex. gr. techn in OC. σχῆρια et ποκριπιις Nempe in Mura, quam voci tribuerent,
veteres cogitasse videntur, quicquid inest in voce articulata distinctionis, et varietatis, sono incondito, et confuso, et uniformi contrarium, siue quod in gura omnino artis cuiusdam significatio est, siue quod linguae fctione quadam vocis illa modulatio verborumques articulatorum expresso conficitur. In hanc quidem sententiam nos Lucretii inprimis et Ciceronis auctoritate adducti sumus. Ille Lib. 4, 33- . haec notate
Hasce igitur penitus voces cum corpore nostro Exprimimus, rectoque foras exprimimus Ore,
Mobilis articula verborum daedala lingua, Formaturaque labrorum pro parte Agurat.
208쪽
Cicor aut in domat Deor. Lib. , 9. In ore inquit, sta lingua es fuit dent.buS ea vocem immod rate profvjam fugit et terninat, isnosque vocis ι stinctos et rufo esscit cum et ad dentes et ad alias partes pellitoris. - Simili sensu Craisus apud Cic. de r. I, 2 s.consormationem et gliram oris et corporis, habitum dicit naturalem illiam, quo quis in actione oratoria re-ecte et commode versari pol 'st actionem variam appellare videtur Lib. a. T. Nam ab ea ibi distinguitur Vehemens, plena animi, plena spiritus, plena doloris, plena veritatis nisi forte in varia genus quoddam intellexit, cui illa sequentia ut species, sui sint. - Quintilianus I. I. 3. ubi vetat, ne puer diu Graece tantum loquatur, hanc causam addit: hinc enim accidunt et oris plurima vitia in peregrinum sonum corrunti, et sermonis; cui cum Graecae Murae assidua consuetudin has si rint, in diuersa quoque loquendi ratione pertinacissimo durant. In hoc loco Murae dicuntur, modi oris consormandi illi quos peculiaris Gra caelinguae forma et ratio postulat: Biciun An Ein, ich-
Germanicas distinguere possum iis in hac voce surpanda Latini Rhetores, ut in alii multis, Graeco expresserunt, qui in similibus rebus vocabuli σχηικατι - ον, σχηματι σμιος , σχῆφια si erant. Ad idem fgura-νum genus pertinere etiam videntur oni illi proprii et inimitabiles sic enim legendum puto pro ineuitabiles )quibus nonnunquam natione reprehendimuS, apud Quintil. , . 33. Figuras elocutionis Auctor Herenn. . . appellat, quas Graeci et Hermogenes inprimis θεοις dixit, ceteri Latini genera elocutionis, vel grauis vel mediocris, vel extenuatae, quas Graeci ιυστηραν, μεσην, et ἰσχνην nominarunt vid. iaeta. r. techn in VOC. αρακτῆρες.
Figura causae Sulpicio istori p. 244. Pith dicitur illa caulae vel controuersiae ratio, qua vel simplex, vel coniuncta, vel concertiva est. Denique ratiras controversiarum Aurel. Augustin. Princ Rhet. p. 290. Vocat, ita alii genera cauorunI,
alii modos appellaruut quibus causa vel est honesta,
209쪽
III vol admirabilis, vel humilis, Vel anceps vel ob uraetc. De his id quae ad voc Geritis diximus.
Cicerone dicitur primum pro genere rationis, quod in ea verbis sententiisque ornanda atque illustranda cernitur. Ita de Orat. 3, 26. primum, inquit, silua rerum et sententiarum comparanda est haec formandast ipso et genere orationis illuminanda verbis si sena
que alio loco Lib. 2, a. de Critiae, Lysitae, et The ramenis scriptis, omnes tum, inquit retinebant illum Poriclis succum; sed erant paullo uberiore flo. Et in Orat. Cap. 6 in tenuibus causis, argumentandi quoque tenve flum requirit. Neque vero Cicero me taphoram illam primum usurpasse existimandus est. Fi-hιm pro forma et 1gura non uno in loco dixit Lucretius, ut Lib. 2, t. Plautus Merc. 4 4. Is satis scis tum flum mulieris Gellius N. A. 4, . imaginem Iustitiae a pictoribus forma ac si virginali fieri solitam,
ex Chrysippo narrat. Deinde quoniam silum texturae materiam efficit orationis etiam sium de ipsa eius materia, h. e. iis rebus, quae ratione Continentur et ex
Finita in oratione dicuntur, cum sententiae ita apte et numerose iunguntur ut orbem et ambitum completum faciant, et intra hunc ambitum recte conacludantur. Sic Cic. r. i. aptis et fnitis infracta et amputata opponit, quae contrariam isti rotunditati ve1 conclusioni formam concisam et mutilam ignificant. Ivlox, quod iri dixerat , cum ententia pariter excrιν-xere appellat. dira in his notionibus exprimendis Ciceronis varietas reperitur. Nam paulo post etiam con-ctu dicit, quae antea sirit Vocauerat. Vid. Voc concladere, Firim a m et tis .
Cicero de Inuent. I, q. frinamentum est, inquit, firmissima argumentatio defensoris, et appositissima ad iudicatiori
210쪽
iudicationem. In Partit. r. s. 'mamenta dicuntur argumenta ut Lib. a. de r. Cap. I. ubi post causae status expositionem docet suggerenda se frmamenta
causae coniuncte et infrinandis contrariis, et tuis con-srmandis. Sed speciatim etiam Cap. O. Partit firmamentum vocatur, quod contra ad labθfactandam ratione. ωτίον refertur, sine quo accusatio stare non potest. Sic uectori Herenn. I, 6. rmamentum est id, quod continet accusationem, quod adfertur contra a. tionem defensionis, το συνεχον a Graecis dictum vid. Lex. Gr techn in h. v. Fi, mura. Firmam vocem, cum Quintil. 3, 3. O. a magna et durabili discernat, in firmitate cogitasse videtur stabilitatem illam, qua vox continuo sonum semel captum obtinere possit, ita ut non evagetur inconstanter ad
alios, quod saepe est imbecillitatis vitium, sed ut is, qui loquitur, in potestate vocem habeat die sese, se-te , tonhalteude Stimme. Vocem permanentem haud dubie eandem dixit Cicero in Bruto Cap. 38. ad quam etiam hoc pertinere videtur, ut nulla contentione languescat, vel frangatur, sed ab initio usque ad finem orationis eandem vim obtineat. R e me V e. In uniuersum sectere sermonem vel vocem dicuntur, qui eam varie modulantur, veluti reeium vocis tenorem immutantes. Quare Marius Vies ori n. de Gran, mat modulationis vim ita exponit is modulatio est continuati sermonis in iucundiores dicendi rationes artificis exus, et in delectabilem auditus Ormam conversus, acerbitatis vitandae gratia. Quintil. Lib.
I, II. a. o debet docere comoedus, inquit, qua concitatione consurgat ira qui sexus deceat miserationem. εLibro autem , a. T. reprehendit oratores qui in narratione, quae lenem et moderatam actionem desiderat vocem sectant, hoc est, ea vocis varietate e modulatione tantur, quae nimiam contentionem vel assectum significet, eamque pronuntiationem ad lasciuiam oratoriam refert. Nam si quis a recto remissoque dicendi modo siue ad contentionem, siue ad fletum miserationemque transeat, necesse est ut id flectenda vo