장음표시 사용
211쪽
co officiat. Unde et Ciceroni de r. 3, 37. sexus dicitur, qui loquentis moestitiam, tristitiam s. hu militatem indicet. Et Cap. 38 sexibile ad miserationem et moerorem requirit vid. quae ad voc inclinare
didia sunt. Vulgi rem vero vocabuli significationem seeutus est Cicero in Bruto Cap. 9 ubi Calidii ora. tionem mollem, teneram, libere luentem et puram laudans, etiam hoc addit, suisse eam sexibilem prosecto hoc sensu, ut lenitatem quandam Verborum expe
Rexiones votis Ciceroni appellantur, modulationes
quaedom argutae atque e nimia Variandi ornandique af etatione molles, et grauem oratorem non decentes quales flexiones Demosthenes et Aeschines alter alteri obiecerat, ut ille tradit in Orat. Cap. 8. Sic sexiones in eant ab eodem de Orat. 3, as dicuntur modi fracti et varie crispati qui artis causa saepe tentantur in fidibus et voce: sinsuche, intricate Manieren, et B. stus in Dissonaneten, de Nunsa erungen im
Absosen . . . Hinc et eaedem vocantur fallis voculae, vel quia non rectis et implicibus sonis perficiuntur, sed errantibus et vagantibus vel quia dulcedine et mollitudine quadam sua fallunt auditorem opponunturque iis certae et severae voces. Similes sunt, quos flexus vocis in citharoedo canente dicit Quintil. I, 3. 3. Qui rei Musicae aliquem usum habent, et quantum Bacchiorum, Hassiorum, similiumque veterum artificum seueritas et grauitas a plerorumque recentiorum mollibus argutiis distet, iudicare possunt, melius Ciceronis mentem percipient, quam cheibitis ab Har. lesio ad h. l. laudatus, qui suo potius arbitratu sus, quam technologiae Latinorum rhetoricae oetrina imbutus, hoc est, salso locum hunc nostrum iudicauit. Ceterum cum his coniungenda sunt, quae ad Oc fraugere, insectere flectere, flexus adnotauimus. Maxime etiam notabilis locus est Ciceronis de Legg. Lib. I,
Iq. Vbi cum declarasset, quantam vim ad mores vel fingendos vel significandos cantus et modorum ratio
habere soleat, illa quidem inquit quae solebant quondam compleri seueritate iucunda Liuianis et aevianis
212쪽
vianis modis, nunc, ut eadem exsultent, ceruices ocu
In voce moderanda Quintiliano flexus dicitur illa
vocis immutatio et modulatio, quam varieta argumenti, affectus et conlilii dicentis postulat. Itaque ille Lib. I. . . nec prosopopoeias, inquit, ut quibusdam placet, ad Omicum morem pronuntiari velim; esse tamen flexum quendam, quo distinguantur ab iis, in quibus poeta persona sua utetur Huc et pertinet quod Lib. 7, 9. dicit ambiguitatem verborum iunctorum saepe fieri per sextim scit vocis, qui nempe hoc efficit, ut intelligat auditor, quae iungenda sint, quaeque separanda. Porro Lib. , 3 ubi defensoris partes ait multo dissiciliores et impeditiores esse, quam accusatoris, ianc sententiam metaphora ex iis atque itineribus sumta ita enuntiat: in directa fere, et ut sic dixerim clamosa est actio hinc mille flexit et artos
flexus, et hae artes, quaenam Tent, antea etiam separatim exposuerat hoc modo , , accusatori satis est Plerumque verum esse id, quod obiecerit patronus negat, defendit, transfert, excubat, deprecatum, mollit, nilnuit, auertit, despicit, iridet. Jam, ut hoc obiter dicam, cum Gesta erus vidisset ab hoc loco clamosam actionem ali nam sis , aliamque vocem requiri, quae viae indirectae notionem, Criori etiam metaphora, CX- primat coniecit dumosam legendunt esse Mihi, cum de hoc loco cogitarem, in mentem venit non minore fortasse iure, clivosam poni posse, praesertim, quod sexus illi et indirepta via magis esitiorum, quam umorum frequentiae conuenire videantur. Sed iudices ratacutiores. Ceterum huc pertinebit etiam locus uintil. II, 3. s. ubi ad firmandam vocem hoc praeceptum ponit: Optimum erit discere quam maximo varia quae et clamorem et disputationem . et sermonem et sexus habeant, ut simul in omnia paremur. ' in quo loco flexibus significauit locos et partes orationis eas.
quae ob varietatem asse 'tus, Variam etiam vocis contentionem vel remissionem et modulationem desiderant. Flo S.
213쪽
Ubicunque in Rhetorum Latinorum scriptis ηον
suae verborum siue sententiarum, me totius orationis commemorantur, Cogitandum est de ornatu qui in utroque gonere adhiberi potest, me is sit e tropis et figuris, siue ex singulari quadam elegantia et acumine, quo distincta oratio illustratur. Ita Cic. r. 3, 23. confiser a his soribus oratio , quae et lumina et insignia
quuedam appellantur, ab eo genere Ornatus distinguitur, qui cernitur in colore et succo et aequabilitate per omnem orationem fulus est. Scilicet ex accurata naturae coni mplatione prosererant qui primi hanc metaphoram induxerunt. Nam ut magnum aliquod pratum, vel continuus campus non facile oculos in certo
loco desinet, nisi is oribus quibusdam distinctus sit, qui et eminent inter vulgares et perpetua herbaS, et magis sensibus adrident ita in oratione Crpetua, quicquid vel forma vel acumine surgulari veluti exultat, et attollitur, illos felici translatione fores dixisse, quis non videat, et admiretur Qua eadem do causa in signia etiam et lumina verborum vel sententiarum dixerunt, ubi de eodem ornatu sermo esset, et orationis ipsi Or- nutu disinctionem tribuerunt vid. voc disinguere Ex multis exemplis pauca dabimus Cic. Brut. T. de Catone is Origines eius quem florem, aut quod lumeueloquentiae non habent γ' Et Cap. 6 de Crasso: nultu, S, neque lumen ullum. Simili modo Gellius N. A. 9, 9 florem loci alicuius omerici appellat. Versum praecipua sententiae pulcritudine insignem; et Seneca Ep. 33. Oculos, bono quidem hic sensu, vocat
sententias eminentiores, quas memoriae causa et prΟ-pter illarum elegantiam et vitae sum incerpere irae
claris scriptoribus solemus: Sente reten, Denhyrsiche. Apud eundem Senecam de iisdem est otiam hoc: non habemus ista odorifera, nec emtorem decipimus Probe, at ominose profecto Quasi diuinaret Seneca, multis seculis post fore, qui edendis flosculis, aliisve odoriferi Blumen, Nelhenb litter, . ,. et emtores. et i et ares deciperent. - Ηinc floridum dicendi genus ἀνθηρον quo sensu Latini Rhetores dixerint, non Obscurum erit vid. Cic. Brut. 82. Quintil. a s. S. et Ia IO. 9. Vbi id genus delectando sortiiro dicit. Et Saleius
214쪽
Saleius Bassus, si is auctor est elegantis carminis ad
Calpurn Pisonem, huius dulcedinem et suavitatem eloquentiae laudaturus, Vers. a. seq.
Dulcia seu mavis, liquidoque fluentia cursu Verba, nec incluso, sed aperto pingere flore, Inclyta Nestorei cedit tibi gratia meliis.
cf. Berge de nat pulcrit orat p. 6. - Hostuli autem cum commemorantur, quasi in deminutivis notionem contemtus et minoris dignitatis animus sibi informet, nimius illarum elegantiarum apparatus, quem luxurie et lasciuiae metaphoris insigniverunt, notatur.
Sic Quintil. Lib. a. s. a. lasciuiae flosculos reprehendit, aetatis suae auctoribus proprios, idemque prae Lee genus dicendi appellat Lib. a. o. 3. Ciceronem non aliter ab ipsis inimicis male audire, quam nimiis foribus et ingenii assi uentia, potuisse iudicat. Et eiusdem Cap. 6. 3. ad corruptum dicendi genus inter alia et hoc refert, quod casuris si leuiter excutiantur, flosculis niteat, felici metaphorae continuatione istius ornatus vanitatem exprimens.
Ita e meo Admirabilis in hoc quoque vocabulo ad varias orationis rationes adfectionesque adhibendo Rhetorum Latinorum intelligentia reperitur. Nam quot notiones ex illo vocabulo concipere animo possumus, totidem sero
ex eodem metaphoras duxerunt, quibus certas elocutionis virtutes et veluti habitus explicarent. Iam primum in fluendo hoc inest ut inconstantiae et motus cuiusdam vagabundi dea in animo gignatur. Itaque Ciceroni de r. 3. 49 fluere oratio dicitur, quae nullis numer . aditricta, nulla lege fertur soluta, minus numerosa est. Nam numerus quaedam quasi vincula addit orationi, quibus si est destituta, tum non solum fluere, sed et similibus metaphioris fugere, errare, a gari dicitur, ut multis exemplis docuimus ad vocC. numerus, solutus. Eadem et inculta et dis ata, et fruens oratio appellatur in Orat. 6s hoc est, fluctuans. quo sensu et usus est verbo Quintil. Lib. IO, I init. ubi haec sunt: is neque solida atque robusta fuerit n- quam eloquentia, nisi multo stilo vires acceperit; et citra lectionis exemplum, labor ille, carens rectore, ruit. εο Porro
215쪽
Porro cum aquae fluentis haec quoque vis sit, ut lenitatis, et aequabilitatis expeditae notionem raobeat
tionem dixerunt, quae esset ita apte composita verbis ac sententiis, et vines a numero, Vt nuSquam nequ in
Ore neque in auribus veluti offenderet, sed leni fluxu prolaberetur. Sic Cic. Brut. 8 de ratione Calidii risit libere fluebat, ut nusquam adhaeressterest; mani, feste uecta a tuis staphora, in quibu aqua nullis lapidibus interiectis frangitur et impingitur, sed continuo et leni fluxu delabitur plane ut in Orat. 4. H
rodotum sne vias salebris quas edatum amnem mere
iudicat. Unde et Quintil. Lib. I, I. in confragosa nomina simili metaphora dicit, in quibus ex pluribus et aspere coeuntibus inter se syllabis et literis lingua
offendit, ut difficillima pronuntiatio reddatur idemque fluentem orationem appellat, quae recte cohaereat, et vines a sit collocatione et numero, a luminibus itidem ducto metaphora, quae prono alui fluuis aequabiliter, non fractis aquis inter o antia saxa et rei Brantibus, Lib. , . . et O. Quibus ita expositis non Obscurum erit, quasnam fluentes Elegos Calpurnii dixe rit Plinius Ep. 3, T. aut Gellius N. A. 9, 9. mentes carminum delicias appellauerit praesertim cum in hoo Golli loco de Anacreonticis, Sapphicis, aliorumque poetarum Elegiis eroticis, dulcibus, venustis ius sermost, in quibus non rerum modo iucunditas, affectuumque quaedam mollitudo et lenitas dominantur, sed et, ut est apud Gellium, suauitas vocum et modulorum legentes delectui. Quare recte Catanaeus, ad locum Plinii laudatum, flumen illud legorum praeoipue in eo
cerni iudicat, ut carmen consonantium multorum asperitate liberum sit, collissionibusque careat, sed leni potius lapsu fluminis instar, procedat unde et eosdem Elegos enodes et teneros appellauerit. Nam nodosa, eadem etiam aspera esse solent. Unde et Saleius Bansus in Pisone vers. a. dulcia liquidoque fisentia cursu
verba iunctim laudat. Restat ultima notio, quam fluentis aquae adspectus animo adfert, motus cuiusdam liberi, quo illa nemine impellente aut cogente, sed sponte feratur Itaquem hanc
216쪽
hanc quoque arripiens Quintilianus Lib. 9 q. vlti cum
de numerorum in ratione seruandorum Cura praeci
piat dissimulati curae, inquit, praecipua es, Ut numex spontes luxisse, non arcessiti, non coacti es e videantur. vid. quae ad Oc. equi notauimus. Cui notioni valde similis est illa, qua Ciceronianae orationis felicissimam facilitatem describit Lib. O I. l. . HaΘ Omnia, 1-quit, quae vix singula quisquam intentissima cura comsequi posset, fluunt illaborata. Sic Saleius Bassus, seu Lucanus, in Carin ad Pison. Is I. carmina nectere ludenti fluitantia versu eleganter dicit eum; cui veluti 1udus est versus facere, qui, sine contentione animi vel ingenii, sed grata cum quadam actitate et iucundo ingenii lusu, carmina pangit. Interpretes ad h. l. ineptiunt mirum in modum. FI ictu an S. orationis genus fructuans p. Audi Herenn. 4, II. dicitur eorum, qui, cum mediocre genus dicendi aD sequi non possint, perueniunt ad genus quoddam vitiosum, quod in neruis et articulis fluctuat vi et ii
Iuc, nec potest confirmate nec viriliter se expedire; unde et dissolutum vocatur. Deinde fluctuans oratio, eademque claudicans est quae non aequabiliter et constanter numerosa est, sed mox fluens et lenis, mox hiulca et aspera. ic Cic. r. 8. Huic igitur fluctuationi aesqualitas opponitur. Simili metaphora Lib. . de Orat. 40. vagari ratio dicitur quae non seruat. quam cepit, viam, sed varie dissilit, modo subsistit. modo resumit cursum non multo post iterum haeret, o sino lege subsultat. Vid. Voc aequalitas et mediocris. Denique a mari fluctibus concitato metaphora uecta, fluctuans oratio appellata est oratoris nimis violenti et concitati. Sic eneca controu. 3. 0. de Calui ζ . Compolitio quoque eius in actionibus ad exemplum laemosthenis riget nihil in illa placidum, nihil lene est: Omnia et citata et fructuantia.
Fo eum dura. Recundus orator dicitur, idem qui ber, et amplus, et copiosus, hoc est, tam varia rem in ex plailosophia inprimis petitarum scientia instructis, ut ponsi de variis magnisque rebus late et copiose dicere v. Cic.
217쪽
v. Cic. Orat. q. et CL LeX. gr. techn in UOCC. γονιμος, et πορι μος Nempe, ut ibi Cicero doc t. alia
latelligendi, alia dicendi disciplina est, et ab aliis rerum, ab aliis verborum doctrina quaeritur. Alia oe cunditas est, quam Antonius in adolescente ad eloquentiam adspirante requirit, apud Cic. de r. 2, 2 i. Haeo Cerbis esseruescentibus, et paullo nimium redundantibus se prodit. Volo esse, inquit, in adolescente, unde aliquid amputem. m a. Quintilianus Lib. O I. in verborum usu tria distinguit, Agniscationem, formam et mensuram. In quo
quidem loco forma eo pertinet, ut sciamus, cui quodque verbum rei accurate conueniat mensura autem, quam late pateat, sitne latius, an angustius: Sic Gennerus ibi bene explicuit. De alio vocis sensu, quem Cicero adhibuit, id ad voc. Figura. Sed idem etiam ubi de orationis numero et rhythmo loquitur, formam verborum ita commemorat, ut cum numero et modo synonymice iungat. Unde patet eum forma significasse concinnitatem illam, quae in numerosa et modificata verborum constructione cernatur vid. Lib. . de Orat. Cap. 3. q. et a. F, a nais me.
Τam similis Graecis Latinisque Rhetoribus loquendi metaphorasque ducendi consuestudo fuit , ut illi quidem in vocabulis κατακλασθαι, διακλασθα et aliis huius formae, hi vero in verbi frangere, infringere iu- flectere, inclinare, quae omnes metaphorae ibi aisnes sunt signiticarent aliquam vel vocis humanae vel orationis, vel gestus mollitudinem, dulcedinem, assectationem, remissionem, quae grauitati, dignitati, robori, et virilitati cuidam contraria esset. Itaque ut de elocutione primum dicamus fractum dicendi genus apud Ciceronem appellatur, in quo sint sententiae minutae, nimia concinnitate concisae, compositio verborum et iunctura mollior, nulla amplitudo nulli grauiores numeri, sed omnes ad nimiam elegantiam comparati. Sic
in Bruto 3. Charisii, inquit, I segesias vult esse similis; at quid est tam fractum, tam minutum , an invisa concinnitate puerile ρ Quintiliano autem Lib.
218쪽
8, ετ ad genera orationis corruptae, io etiam sfertur, ut lit compostione fracta. Quo inprimis pertinet, quod de Senecae genere dicendi Quintil. O. I. Igo. iudicat pondera rerum minutissimis sententiis Deo t. Sed maxime in vocis pronuntiationisque generibus vel vitiis notandis illa metaphora dominatur. Itaque in variis gen ribus vocis humanae, quae vel viatio vel virtute quadam naturali existere solent. Cicero
de Orat. 3, 57. genus vocis fractum et scissum appellat Illud ergo erit molle, delicatulum muliebre, die melche weibliche, rasilos Stimme Sic Quintil. 3, o.
3I. musicen reprehendit in scenis esseminatam. et impudicis modis fractam . quae, si quid roboris virilis manebat exciderit Et Cap. I. non puerum inquit, femineae vocis exilitate frangi volo. Plinius etiam Lib. a. epist. 4. quibus fractam pronuntiationem tri-huerat, mox cantica, hoc est, declamationem argutam et scenicam tribuit vid. voc Cantiss. Unde et Lucretius Lib. I, 23 i. nutricum blandam et infractam loque-
Iam dixerat, qua illaes insantes demulconi Quid sit autem illud scissum vix certo dici possit, misi lucem
adserat Quintil. II. I. IO. ubi vitio saucium attribuit, ut frangatur, Obscuretur, exasperetur, et scindatur voX.
Vnde plerisque verissimile visum est,' in scissa voce intelligi illud mollitudini genus, quod ad balbutiem pertinet, das spela die se einde Stimme Certe Quintilianus , r. q. in deliciis circa sitiram S vix aliud quicquam cogitauerit Huic explicationi tamen illud Obstare videtur quod illud vocis genus quod germanice dixi das LMρ In vitium potius est linguae addentes inepte allidentis; Quintilianus autem in loco laudato faucium modo vitia recenset Accedit, quod Quintiliani mens non potest, nisi toto loco conserendo intelligi Sint fauces integrae, inquit, hoc est, sanae,
nec ullo incommodo vel innato vel contracto inlitando laborantes, quarum vitio et frangitur et Obscuratur, et exasperatur et scinditur vox. Nam ut tibiae, eodem spiritu accepto, alium clausis, alium apΡrtis oraminibus, alium non satis purgatae, alium quassae sonum reddunt ita fauces tumentes frangulant vocem,
obtusae obscurant, masae exa erant. conuul e fratris sutit organis milles. Iam si sibi Ciuintilianus in hoc loco, et in Omni cum tibiis comparatione constat,
219쪽
franei voeem dixit ex faucibus tumentibus hoc est,
tumore coarctatis, ea ridemque stranguuδm, de ali fige dignite O ars fine εnge Lepre te Tehis Nam invocabulo frangendi inprimis et hoc est, ut vim exilem et imminutam cogitemus Quod autem sindi vocem dicit, ei respondebit con ID. quam radiis organis similem facit Quaeritur quasnam fauce contiuba ΠΟ- minet Equidem puto propri fauces tales nota 1se in rerum natura, sed ex effectu ita appellatas. Cum enim Quintilianus vocem notare vellet, quae sonos aederet
similes illis, quos fracta organa edere solent de Ili; Nude, hodierne on, wie ih uine 6prungene Acke, oderi dem Merrissene Re nanethodis uinei Infrunients glebi, saucibus etiam tribuit, quod ad sola organa illa Pertinebat, quoniam virorumque idem sonus esset. Restant duo vitia obtusae et rasae faucis, de quibus, hae opportunitate oblata, hoc etiam in loco. quid sentiamus, dicendum videtur Et obtus quidem faucibus, quoniam hoc tribuit, ut obsuren vocem intelligero
debemus naturalem quandam raucitatem, quae VOCis
claritatem, distinctamqus modulationem tollit Nam obtuse opponi solet acutum, hoc autem semper CaΠΟ-rum est unde et Cicero, ut alio loco vidimus, canO-
νου cum et Quintilianus candido obtusimi opposuit -- Raba denique fauces puto esse veluti sulcis quibusdam impeditas et asperas, per quos sulcos cum sonus es r-tur, ipse exasperatur Iam quatuor illa vocis tiosae ex faucibus vitiosis genera ita germanico nostro diOmate enuntiare licebit: at si tige, linii Stinime aus
Et veriora nos doceant, eorum doArinam et acumen amplexi nostrum errorem imus . libenter agnituri.
Strebaeus ad Cic. l. c. ita fracti m et scissum distinxit. ut illud esset, quod fracta voce agitur, hoc divi in incise et membris, ac divisim exprimendum. Maec XPlicatio si vel maximes in Ciceronis loco valeat, in Quin
220쪽
Denique non in vocis solum mollitudine vel vitiis notandis ilia frangendi metaphora si sunt, sed eandem
etiam in motu corporis nerui effeminato, et orato
ris grauitate indigno passura adhibuerunt, qui huius motus praecepta posuerunt, vel vitia notarunt. Fractum inceasum, qualis est mulierum delicatarum, et pulcram quandam mollitudinem affect antium, commemorat Quintil. s. 9. 4. Loca Petronii, Senecae, aliorumque attulit resoll. acati Autumn Lib. a. p. 277. ubi de ea se se instituto disputat. Ibi et e Plutarcho, Maximo Tyrio . it Clem Alexandr similes metaphO
Frequentatis. Auctori Herenn. 4, O dicitur illa orationi sorma vel artificium dicendi, quo res in tota causa dispersae coguntur in unum, quo grauior aut acrior, aut criminatior oratio sit. Similes huic sim Graecorum figurae συγκογη, συναγωγ , ανακεφαλαιωσιις, de quibus Vid. Lex. gr. techn Latini etiam ouestionem, enumerationem, congeriem in simili re dicere solent. Fr imi duo. Frigida in genero Rhotoribus dicuntur, quae siue
verbis me sententiis sus alia omni tractatione Oratoria ita afficiunt auditorem, ut is vel non delectetur. vel fastidio etiam atque iniucundo sensu laboret. Itaque Cicero in Orat. 26. facetiis quaesitis, et domi X- cogitatis, ac veluti studio expressis coactisque, frigus
ioco acumen natiuum et repentinum maxime placet.
Deinde etiam omnibus dicendi formis in quibus sola concinnitas, sine sensti studio, curiose quaeritur, frigida et inanis affectatio tribuitur, qualis fuit eorum Rhetorum, qui gratiam dicendi ex paribus contrariis, similibusque diliciis acquirebant, quos reprehendit Quintil. 9, 3. q. Omnino autem metaphorae, a frigore uelae, vis et usus, ut in quam plurimis aliis vidimuS, naturae obseruatione nititur. Ut enim calor frigori oppositus, e motu atquct intentione oritur, et