장음표시 사용
251쪽
amplificationes et indignationes synonymice iungit Iuli is Rufi n. p. 26. αγανακτησιν interpretatur indignationem, quae maXime pronuntiatione declaretur.
Cicero de Inuent. 3, 3i ubi omnem argumentationem aut per indlictionem aut per ratiocinationem fieri docet, inductioiuem definit, orationem suae rebri noudubiis captat senisonem eius quicum instituta es quibus sensionibus Iacit, ut illi tibia quaedΠm PS, Iropter semilitudinem earum rerum quibas visensit, yrobetur Est ea Socratica mothodus probandi et persuadendi. Graecorum ἐπαγωγὴ, cuius exemplum ipse Cicero ex Aeschines Socratico adsert lecti inprimis digna sunt praecepta, quibus Cicero docet, quomodo recte institui illi inductio do boat Quintilianus Lib. 5, Ii hunes Ciceronis docum cita iudicat is Cicero
omnem argumentationem diuidit in duas partes, inductionem et ratiocinationem, ut plerique Graecorum in παραZGγμ α et πιχάρημιοι, di Xeruntque παράδογμα, πα-
γ v styτορικ γ am illa, qua plurimum Socrates est usus, clianes habuit viam: cum plana interrogas et, quae fateri aduersario necesse sit et, nouissime id, de quo quaerebatur, inferebat, cui simile conctississet, 4 dest inductio. Hoc in oratione 1ori non potest . sed quod idi interrogatur, ii sere sumitur: istonim sibi ipse respondet orator. om Georg. Trape Z. Lib. I. Rhetor. p. 29. b. ubi notat hoc genere dicendi Platonem plurimum sum esse. Persenarum scta inductio, quam Cicero Or. 3, 3. inter figuras et lumina orationis adsert, est, quam
Graeci προσοπωποιίαν dixerunt, de qua ii LeX. gr. techn in voc θοποι Δ. - Inductio erroris ibidem a Cicerone commemorata, interpretante quidem I. A. Ernestio ad h. l. hanc vim habet, ut demonstremus errasse homines in re, quae nihil dubitationis, aut iuspicionis habebat. Sed videtur esse, quam αποπλάνησιν Graeci a pellarunt, Iulius vero Rufinianus p. 6 iudicis are traria nobis auocationem esse dicit. Tamen Stre-baeus etiam ad locum Ciceronis laudatum hoc formae illius exemplum adfert: Quis putet hominem tam nobilem, tam seuerum, tam honestum, stuprum intu-
252쪽
lisse quis crodat quis omnium suspic stur At id esse
factum, apertissimi demonstrabo. itns a tis . Hoc verbo cum duae maxime notiones significarentur, primum animae, quae inflat, deinde tumoris, qui exinde consequitur, apte sunt eo si Rhetores, ut similes quasdam rationis assectiones declararent. Cicero igitur Lib. . de r. i. verba insata dixit, in qu erum pronuntiatione, ob nimiam contentionem, nimius spiritus consumitur, ita ut anhelent immoderatius, qui ea eloquuntur, unde et anhelata dicta sunt, quae vitium nimias spiritus et animae intentionis grauitatisque haberent nolo, inquit, verba exiliter animata exire, nolo insata et quasi anhelata gravius e schwer her- au eheichte Vorter vid. quae notauit ad h. l. eZelius in Commentar Encyclop. et quae nos ad Occ. attenuatus et uolatus diximus. - Iam cum Veteres Obseruassent, in instando, anhelando, et anima altius ducenda, vim quandam et contentionem Vehementiamque declarari, hinc non solum factum est, ut vim et Contentionem oratoriam, piritu, πνευ κατι notarent, sed et adspirationem illam, quam litera' vocibus adiecta vel inserta ossiciebat, eo valere crederent, Vt s nil earum viridior quasi et vegetior esset. Notabilis ea de re locus os apud Ellium . . , . vi litora inserebant votores nostri plerisque vocibus verborum firmandis roborandisque, ut sonus earum se viridior vegetiorque, atque id videntur secisse studio texemplo linguae Atticae. Sic lachrymas, sePulchrum, sic ahgnum, vehemens, inchoare, hellucri, Onera, et1on una dixerunt. In his enim verbis omnibus literae seu spiritus istius nulla ratio visa est, nisi ut firmitas et vigor vocis, quasi quibusdam neruis additis, intenderetur.' am autem rem elegantibus auribus olim
etiam inimicam fuisse e Catullo intelligi licet, qui insulsam Arrii pronuntiationem Epigr. 84 his versibus illusit: Chommoda dicebat, si quando commoda vellet Dicere, et hinsidias Arrius in sidias
Et tum mirifce sperabat se esse locutum,
Cum , quantum poterat, dixerat iustas. Ad alteram notionem, quam inflandi actus adfert, portinet illud, quod sim oratores ob nimiam redunda1 tiam
253쪽
tiam si tumorem orationis dicti sunt Rhetoribus in fiet inanes, contrarii Atticis, quorum oratio prosia et integra et sana passim appellari solet. Vid. Quintil. 2.1O. s. ubi Attici limati et emuncti nihil inane aut re dundans tulisse dicuntur. Unde et infatis genus vocis apud Cic. r. 3, 67. dicitur, quod insatis buccis sonat, et graui spiritus intentione, attenuat contrarium,
quod in gracilitate inest. In flectere. Sive quod infectendo fieri solet, ut quae erectarant
atque in altum elata, deprimantur et humiliora fiant, siue quod in iis rebus, quas inflexas videmus, plus languoris et mollitudinis, minusque roboris, quam in iis quae recta conspicimus, cogitares solemus, siue denique, quod omnis formarum varietas quodam inflectendi actu efficitur: haec talia certe cogitasse videntur veteres cum vel ipsam orationem, vel vocem humanam in xam dixerunt. Cicero in Bruto . de Phalereo: hic primus, inquit, inflexit orationem, et eam Drosiem teneramque reddidit, et suavis videri maluit, quam grauis, ' quo nomine mo eidem concinnitatemo delectationem tribuit Phalereus hoc maxime agebat, ut orationem, quam simple et incomta antiquitas secerat Mectam, figurarum pluribus quasi sexibus distingueret, quibus suauis liqua varietas illi conciliaretur.
Locum ipsum Ciceronis in Lex techn. r. ad OC κατακλασθα explicauimus vid F tira Flectere. DXES. Inclinare. - Seneca controu. Lib. I. praef. I, 68lBip. de Latrone Porcio , Non placebat illi orationem inflectere, nec unquam recta via discedere, nisi cum hoc aut necessitas coegisset, aut magna suasisset utilitas summam esse dementiam, detorquere rationem, cui rectam esse liceret omni huius loci contextu manifestum est, nunc inflectere vel detorquere rationem si e eius, qui non re&a oratione utatur, sed figurate, oblique, dissimulateque dicat, quem λογον ἐσπηματισαενοι Graeci vocarunt. Nam idem ille Porcius,
Ichemiata negabat decoris causa inuenta, sed subfuit, ut quod aures in eisurum esset, s palam diceretiir , id obli-
qtie et furtim si rreperet de quo genere orationis ad voe. Figura plura diximus. -
254쪽
Maxime autem illa metaphorae vis eminet in locis illis Rhetorum, ubi de variis vocis itimanae generibus sermo est Hinc inflixa vox, auetore Cic. r. T. propter mollitudinem quandam et remissionem, imbecillitatemque, mis rationi mouendae Teruit Quo sensu Lucianui in Pseudol. des Sophista quodam, qui in Olympiis de Pythagora orationem habuisset: ο μεν ρ υφρονην Ἀκτρεψας ei; αέλος. ρίου ἐνετο, θρῆνον πινα ἐπηυλει τί in υθαγορα. Eidemque vocis inflexioni, quae moderationi et remissioni seruit, , Ausonius cies Grat. Adit opponit tenorem vocis, , qui vibrantem et Onten. tam vocem efficit. Itaque ubi Gratiani facundiam praedicat, Qui tenor votis, inquit, cum incitata pronuntias pquae in xio, cum remissa quae temperatio, cum tra-cque dispensas Quintilianus autem Lib. 1, 3. ι 3. Vbi
bonam firmamque vocem commendat, an causam adfert: , bona enim irmaque, Ut volumus, uti licet mala vel imbecilla inhibet multa, Vt in urgere, exclamare ἰet aliqua cogit, At submittere, desectere et rasas auces ac latus satigatum deformi cantico recreare. Cum denique Cicero l. c. tres vocis sonos praecipuos statuit, unde omnis in cantibus varietas profecta sit, inflexum pro quo Quintilianus etiam Lib. II, 3. IT. --γam Vocem Commemorat actitum, graugur, non sutis liqueat, quo sensu inflexum sonum dixerit, misi signif-Care Voluerit eum, quem nos medium seu temperatum Vocamus, qui ab acumine illo e hac grauitate pariter abhorreat, adeoque insectetur, hoc est, cominutetur X alterutro genero. Nam utrumque verbum saepe synonymice iungitur, 3 des r. I, 2. ubi Tynecdoches Iaaec vis esse dicitur, ut in xo commutatoque verbo res eadem enuntietur ornatius. Infri, g e r e. Actum infringendi duae res naturaliter consequi solent. Nam aut magnitudo et ambitus eius rei, quam infregimus, aut vis et robur minuitur, unde et ex infractione tali mollitudinis, et imbecillitatis notionem quandam concipimus. Ex his naturae sontibus ita Rhetores hauserunt, ut in oratione infracta eademque amputata dicerent, quae periodico ambitu, numero et rotunditate destituta, membris minutis concisis, et non apte cohaerentibus enuntiarentur. Sic Cic. r. i.
255쪽
III Nimis insidiarum, inquit, ad capiendas aures adhibo ri videtur, ii etiam in dicendo numeri ab oratoro quaeruntur. Hoc freti isti, et ipsi is fratia et amputa
ta loquuntur, et Os Vituperant, qui apta et fuit pronuntiant. Cum autem illa minorem etiam vim habere soleant, quam quae apto numero conclusa et sinita sunt, idcirco delumbare sententias alio loco Cap. 6 dicitur, qui minutis numeris et oratione incisa utatur. cf. quae ad voc discatus notauimus. - Sed infringi, ut, similibus metaphoris, inclinari, infecti, dicuntur etiam, qui ea vocis pronuntiationisque submissione, et lenitate utuntur, quae miserationi mouendae maxime apta est. Unde sensus patet obseruationis Quintilianeae Lib. 9 4. 38. , In epilogis plerumgae deiecti et infracti sumus vid. Oe frangere. Ingredi. vid. Ducere. I nitin D u . Gr. αντιθυγμενον Aquila Om. p. 23. ita a disiuncto seu διεζευγμενι distinguit, ut in illo copia verborum iactetur, in hoc breuitas, vel, ut in illo singulis membris singula diuersa reddamus, in o autem plura in uno coniungamus id quod alii etiam adiunctum, Gr. συνεζευγμώον appellarunt, Vt docuimus ad voc.
disiunctio. in of S. Quintiliano II, 3. n. si quidem vocis lectio octo se habet, notiosa actio dicitur, quae veluti nunquam in otio est, nunquam quiescit, sed semper et ubique
omnibus Vocis, vultus, motusque argutiis se prodit in oratore. Itaque ad eam pronuntiatio vultuosa, et gesticulationibus molesta, et vocis mutationibus resultans resertur vid. Lex. gr. techn. in ασχολος et quae advocc. Statarius et Lactare notata sunt. Inquinatus vid. Emendatus.
I, si is a Di o. species est exordii, quae φοδος graece dicitur,
et a princiyio s. προοιμιu dissert. Locos et tempora,
quibus adhiberi infiniatio ab oratore debeat exponit Auctor Herenn. I, 6. Tria fiunt tempora, inquit, m-
256쪽
hus principio uti non si unius sed in sinuatione tantum
et φοξω aut cum tirpem causani habemuS, h. e. eum isa res animum auditoris a nobis alienat, a cum animus auditori perDajus videtur ab iis, qui ante contra dixerunt, aut 3 cui defuse est eos audiendo, qui ante dixerunt. Principium et insinuationem idem Rhetor ita distinguit: , principium huiusmodi esses debet,
ut statim apertis rationibus aut beneuolum aut attentum aut docilem faciamus auditorem at in sinuatio eiusmodi debet esse, ut occulte per dissimulationem eadem illa omnia conficiamus, ut ad eandem commoditatem in dicendi opere peruenire possimus. Cicero de In-Vent. I, IS. insinuatio inquit, est oratio quadam dissimulatione et circuitione obscure subiens auditoris animum. f. de r. I, O ubi blandiri et suppliciter inf-1itiare iis, a quibus sit petendum, ita commemorat, ut exordii utrumque proprium significet. Quintilianus autem Lib. 4. I. a. illius exordii in principium et iiij suationis diuisionis causim ita declarat, ut sit in principiis quidem recta beneuolentiae et attentionis postulatio quae quia esse in turpi causae genere non possit, insinuatio surrepat animis, maxime ubi frons causae non admodum honesta est, vel quia re sit improba, vel quia hominibus parum probetur, aut si facie quoque ipsa premitur, vel inuidia consistentis ex diuerso patroni, aut patris, vel miserabilis, senis, caeci, insantis. Unde apud Iul. Fortunatian. p. O. Pith infiinuatio dicitur subdolui principium, quo occultius irrepamus in iudicis animum. Huius generis est, quod
Hermogenes Inuent. Lib. I. προοιμιιον ἐκ των inrολ ήλεων appellat vid. Lex. gr. techn. in πολη kti: In horum exordiorum initiis sere usurpantur particulae, et i, quanquam. Huc et pertinent τά κ πλαγι προοδεαια, ut
Scholiastes Demosth ad a. Olynth. vocat, in quibus utimur excusatione, ut Cic. pro Roscio, vel a petitione ordimur, ut idem post reditum.
Crassus apud Ciceronem de r. 3, 49. ubi docet
orationis concinnitatem non esse rhythmicorum aut musicorum norma dirigendam, hoc concinnitatis illius Praeceptum enuntiat: efficiendum est illud modo v
bis, ne fluat oratio, ne vagetur, ne in sat interius.
257쪽
ne excurrat longius Cuius metaphorae sensus ut planes intelligatur, cum hoc loco duos alios, qui Comamentarii instar este possint, coniungamus. In Orator.
Cap. I. reprehendens Oratore quoSdam, qui numeros in dicendo ab oratore quaerendos propterea negauerint,
quod nimis insidiarum ad capiendas aures adhiberi viderentur hoc freti isti inquit, et ipsi infracta et
amputata loquuntur, et eos vituperant, qui apta et finita pronuntiantes Si inanibus verbis, deuibusque sontentiis, iure sim probae res, lecta verba quid est cur claudere aut in istere orationem malint, quam cum sententia pariter excurrere γ' Eu Cap. 66. Cum iustam periodi mensuram, quatuor membris absolutam, statuistit, praecepissetque, ne breuior sit, quam satis est, neque longior, ita deinde pergit: quanquam Vtrumque nonnunquam vel potius saepe accidit, ut aut citius in se tendum si aut longius procedendum, ne breuitas defraudasse aures videatur neue longitudo obtudisse. Iam ex his locis intelligitur, in sere orationem, omnino breuitatis isse, eamque duobus modii sieri, aut Cum membratim et sine absoluta comprehensione dicimus, aut cum periodi membra subinde breuiora facia. mus, ne scilicet longitudo aures obtundat. Quare mox Cicero haec notat . , sin membratim volumus dicere, in stimur; cui formae orationis opponit cursum, qui continuationis et ambitus proprius est Quam metaphoram secutus Quintilianus Lib. , a clausulam, orationis sedem appellat, quoniam qui sedet, quiescit, et cursum simiuit Ceterum ipsa metaphora, qua Cicero interius insistere orationem dixit, ducta est a cursu Circensi, in quo is, qui propius ad spinam dorsi currebat vel equos agebat adeoque breuissimum spatium emetiebatur. interior, interius currere . intus sectere equos dicebatur, ceteris, qui exterius currebant. laxiorem gyrum lacientibus. cs. Seruius et Cerda af Virgil. Αen S, TO. et Ouid. Fast. 6, 8s ubi significaturus. se breuius dicturum esse, quae copiosius exponi OD sint, ita hanc sententiam esseri: Tertia causa mihi spatio maiore canenda es:
Nos tamen addum intus agemu equOS.
Sed Quintilianus Lib. 8, 4. T. aliam quoque notionem, quam in seni lactus adferre potest, ad certam orationis formavi scite traduxit Nam ut in sera non solum
258쪽
solum eo dicimus, qui cursum reponte iniunt, et inhibent, sed etiam id, quod ita inclusum est, ut cum omnibus partibus cohaereat et iungatur, Quintilianus insessere inuicem in oratione dicit, quae nexa et iundi alii ter se sunt quemadmodum frusta aut membra, quOxum alia rotunda alia undique circumcisa sunt, in flere
inuicem nequeunt, . . non possunt committi, coniungi. Sermo enim est Rhetori des sententiis nimis frequenter orationi insertis, quae concisam, solutam et dis lipatam orationem essiciant, quoniam citae per se subsistant, neque cum ceteris orationis partibus recte Coeant apteque cohaereant hau me Sentenaen ei su-
I iis, uis e nam m. Cicero Lib. a. de r. O. Urumentum oratoris
vocat partes eas muneris oratorii, quae in rebus inueniendis, tradiandisque maxime cernuntur, qualis estinuentio, dispolitio argumentatio de materiesi Thellos reduerifchen Vortra s. Ab eo distinguitur ornatus, qui ad elocutionem proprie pertinet. cf. Lib. 3, 24. ubi infrumentum forense, litigiosum, acre, tractum evulgi opinionibus, exiguum o mendicum esse statuit, ab eoque separat duas partes illustrandae rationis, ac
totius eloquentiae cumulandae, quarum altera ornate,
altera apte dici postulet. - Quintilianus autem Lib. I 2, s. insrrιmenta oratoris appellat scientiarum varia genera, quarum rudi nequeat esse perseelus orator; quales sunt philosophia natiiralis moralis, Logica et Dialectica , Iuris scientia, exemplorum copia, Prae ter- Oaque etiam animi praestantia, iducia, conscientia, et illa naturalia, vox, latus, decor c CaP. O 24. Vbi, cum de iisdem artium literarumque generibus exposuisset, ita quaerit quod infrumentum dicendi M. Tullio
259쪽
Curione o tardus in cogitando, in in fruendo dis spa. tus suit in instrγιctus ornatusque orationis ita componuntur , in Or. 3, 6. Vt ille ad res sententias quo hic ad verborum artificiosam oratoriamque tractationem pertineat id quod, imili staphora, Graeci
Rhetores κατασκευαζον, et καταοκευὴν dixerunt vid.
Lex. gr. techn in his voce. Sic et paris infructa Gellius N. A. Praefat. p. 2. dicit, quae nullo ordine
I, fu e. Oratio, ubi verborum sententiarumue eo Ordine structa est, ut infirmiora praemittantur, fortiora semper insequantur, et sic Sque ad sinem crescere vires videantur, significanti metaphora, insurgere dicitur. Sinsecus est, et inuersa ratio, tum decreVcit oratio, quod maxime cauendum esse praecipit Quintil. Lib. 9 4. 3. 44. Omnino enim insurgere Latinis dicuntur, quae intentionem, Vimque crescentem desiderant, vel habent.
Itaque et iambi Quintiliano , 4. 36 injurgunt omnibus partibus, quoniam a breuibus in longas syllabas nituntur et crescunt die tangere Haliun g. de schiir re ruc aus die lange Sylbe, versari de Ton, se eri, vergroseri lin. Hanc metaphoram haud dubio amplexi sunt, qui formam illam dicendi, quae insurgentem illo modo rationem facit, L αακα, gradationein, et Vcensum appellarunt; quamuis non semper
vis insurgens et vehementior in hac forma quaeri solet. Intellectio.
Fig. IOC. cum res tota parua de parte cognosciatur, aut de tot pars, apud Auctor Herenn q, 33. Est graeca συνεκδοχ . Sic certe Quintilianus , 3. 8.is Quae per detractionem fiunt figurae, inquit breuitatis nouitatisque maXime gratia petuntur, quarum Vna est synecdoche, cum subtractum verbum aliquod satis excuteris intelligitur, ut supere gaudio Graecus, se Coepit. Hanc tamen γεσφιν vocat Aquila Rom. Vositus in Inst. Rhet. Lib. q. p. 36. συνεκδοχ ν illam κατα λεῖν ab Auctore Herenn transferri comprehensionem dicit Sed id in illis libris nusquam reperi.
260쪽
Graecorum Rhet. καταφασις, s. προβολῆ accusatio est, qua crimen intendit orator, quam sequitur depulso, ἀποφασις, Ἀντιπροβολῆ, rei defensionem continens. Utraque iudicialium orationum propria est vid. Quintil. 3 9 et quae ad voc. Intentus notauimus. f. Aurel. August. Princ Rhet. p. 294. Pith et Georg. Trapez. Lib. I. Rhet. . . Ald. Iulius etiam Rusfinian. p. 33. quam Figuram Graeci αντισταων dixerunt, interpretatur latine intentionem , quae hanc vim habeat, ut
idem verbum in contrario sensu Fetatur, ut in his: visa salus victis, nullam perare salutem.
I, De nais . orationem vehementem, acrem, cum affectu elatam, ad animos sortiter mouendos, se flendosque comparatam, intentam Cicero appellat de Orat. 2, 3. ,haec pars orationis, quae suscipitur ab oratore ad conamutandos animos, et omni ratione fleetendos, intenta et vehemens esse debet: sere ut in Orat. T. contentam vocem oratori atrociter dicturo commendat vid. Con-tρntio. Non alia metaphora si Graeci ἐπιτασιν, et άνεσιν in eadem re dixerunt, ut in Lex. gr. techn in ἐπιτασια demonstrauimus. Hinc et intendere crimen,
quod vulgo pro accusare vel criminir, dici solebat, Celsus Rhetor pro exaggerare accipiebat, ut ait Quintil. 9, 2. IOq. Addit etiam, δάνωσιν illa dicendi sormula significari. In tu faucii. Quintiliano dicitur ea forma dicendi, qua orator
ab una parte narrationis ad alteram progreditur. Hoeenim exemplum ponit Auisis quae ante acta sunt. accipite nunc, quae insequuntur, Lib. 4, a. o. Itaque non est illa, quam μεταβασιν Graeci dixerunt, ut Cap. peronerius existimabat: nam illa latius patet vid. Lex. gr. techn in hoc Oc.
Graecum παρενθεσια, qua in medio sermone aliquem sensti inserimus, inimica perspicuitati, describitur a Quintil. 8, a. IS. Eandem interpositionem et interclusionem dictam esse tradit idem Lib. 9, 3. 3. Certe