장음표시 사용
281쪽
tor ad bene dicendum neces arta sit. Principes autem vocis oratoriae virtutes sunt bonitas et fritillas: eino volgommene Stimme, te se uer edιιer u alleniat-ttinge des Vortrag nothu at, oriun Sch hele
ipsum Quintilianus explicat: ne VOX uitiem, inquit, nisi liberalis actionem habere optimam potest bona enim Frinaque, ut volumus, uti licet mala vel imbscilla et inhibet multa, et aliqua cogit. In his verbis Iimul ratio redditur, cur liberalem potissimum appellaverit, quae bonitatis et frmitatis virtutibus instructa sit. Nam, qui nullo vitio vocis siue naturali, siue contracto, impeditur, is ea re liberum se sentit, is pro lubitu voc , et prout res erat aut postulet, uti potest. Iam, quod proprie ad hominem voce tentem pertinet, ipsi voci tributum est, nota licentia, cuius aliud exemplum ad voc frangere posuimus. Licentia. Hanc in figuris, seu exornationibus collocat Aust
Herenn. 4, 36. licentia est, inquit, cum apud eos, quos aut vereri, aut metuere debemus, tamen aliquid pro iure nostro dicimus, quod eos mi uim offendat, aut quos ii diligunt, cum in aliquo errat Vere reprehendi posse videantur. η Deinde hanc exornationem tradit duplici ratione tractari, i acrimonia, quae, si nimium fuerit aspera, mitigabitur laude, et a assimulatione, quae non indiget mitigationis propterea quod imitatur licentiam et stia sponte ad animum auditorisse accommodat. Itaque ha c licentia ab oratione libera, vel libertate, quam παρρησιαν Graeci vocant, ita differre videtur, ut haec it vera et non sima ulata vel figurata, illa autem plerumque cum simulatione et adulatione coniunt ita. Sic diserte Quintil. 9. 2 27. - AD simulata, inquit , et arte composita sin dubio schemata sunt existimanda. Quod idem letum sit de oratione libera, quam Cornificius licentiam vocat Graeci παρρησίαν. Quid enim minus figuratum quam eralibertas. Sed frequenter sub hac tici latet adulatio. Huc pertinet quod Quintil. . . S. commemorat, Uituperationis mulatione laudare, concesum se vid ad h. l. Gemerus et s. Rutil. Lup. de Fig. , 8 P. 13O. d. Ruhuk.
282쪽
Vi e. et ii aut . Utraque vox in eo oratore adhibetur, qui tenue et subtiles genus dicendi consectatur, quod minus est vehemens et acre, sed maiorem scribentis dicentis quo
accurationem, elegantiam, prudentiam et acumen pro ,
dit, magis in or bus exprimendis, quam affectibus commouendis vertatur, et in minoribus potius cautis, quam maioribus occupatur. Singuli Ciceronis loci, ni fullor, desinitam hanc notionem confirmabunt. Cap. 3. de Opt gen dic Lysiae tenuita ita commemoratur, ut, quamuis multis in locis is orator grandior sit, tamen idem et ieiunior dicatur, quoniam se ipse consulto ad inlitarui causarum geugra limauerit hoc est, limata illa ratio dicendi, quae vehementiam, Vim, et impetum respuit, et in tenui subtilique quadam elegantia acquiescit, Lysiae propterea solennior erat, quod priuatas plerasque, EaSque minutas causas scripsit. Nam illa vis oratoria, et granditas, tenuitati et subtilitati Opposita, in magnis tantum causis agendis, et in contentionibus forensibus dominari solet. Itaque a Cicerone Orat. 3 8. Sulpicius et Cotta, utroque dicendi genero diuersi, ita distinguuntur: , Limatus alter et Iublilis, rem Explicans propriis aptisque verbis haeret in causa semper, et quid iudici probandum sit, cum
acut illine vidit, omisiis ceteris argumentis, in eo mentem rationemque desigit. Sulpicius autem sortissimo quodam animi impetu, pleni minia et maxima voce, summa contentione corporis et dignitate motus est, ut unus ad dicendum instructii simus a natura esse videatur. Ergo, ut omnino limare non nisi artificum est, ita in oratione inranda et in limato oratore, plus intelligitur artis, quam naturae, Plus consilii et prudentiae, quam ingenii. Idem ex loco luculento patet, qui est in Bruto Cap. 24. Ibi cum notasset, in hominibus ingeniosis, vehementia quadam animi et naturali dolore praeditis accidero solere, ut melius dicant quam scribant, quoniam vis illa, quae dicentes incendat, Plerumque in otio et tranquillitate scribendi pereat, haec deinde addit: quod iis, qui limatitis dicendi genus consectantur, accidero non solet, propterea, quod Prudentia nunquam descit oratorem, qua ille utens eodem modo possit c scribere o dicti re ardor animino semper Uest, cisque cum consedit, omnis illa vis ot
283쪽
et quas samma oratoris extinguitur'. . Ex quo loco,
limatum dicendi genus, a Vehementi et incituto et ar densi opponi intelligitur, ut Graeci fere το δεχνον, τοαφελk, το ἀνειμ ένον et πλοῦν opponere ae πολιτικῶ.βιαίω, ἐλεγκτικω et γωνιητικω solent die ninere, nite
chen, asse ollen, eur en Re erS minc plerumque, qui limatu dicitur . . idem etiam tenuis et subtilis et acu. tus appellari solet, et arti maxime hoc tribuitur, ut si mei. f. rvt. T. et orat. I, 2'. de Finib. 3, 2 inprimis autem Or. Cap. o. ubi tria dicendi genera Oxplicani Cicero, grandiloquis, grauibus vehementibusque opponit tenues, acutos, omnia docentes, et dilucidiora, non ampliora facientes, subtili quadam et prefm oratione limatos. Lin e a m ei a. Cum in aliis locis Cicero ex arte pingendi metaphoras ad rem oratoriam transferre frequenter soleat, tum lineamenta, quae ex pictura lineari oriuntur AIiΣ-ze UmrisI, Contour ita coloribus et lori orationis Opponit, ut illis significet scriptum eiusmodi, quo res
nudae, delineataeque duntaxat, et adumbratae, in ornatu et copia oratoria tradantur. Locus o in Bruto,
Vbi posteaquam Cap. 6 in Catonis scriptis laudassest aliquam formam ingenii 'vren, Antagen ines gro his Tomes sed admodum impolitam et rudem eundemque dixisset nondum suspicantem, quale esset copiose et ornate dicero, quoniam utraque ratio dicendi post Catonem demum inuenta et usurpata est, Cap. 87 haec ponit Voluendi sunt libri aliorum , tum inprimis Catonis intelliges, nihil illius lineamentis, nisi eorum Pigmentorum, quae inuenta nondiam erant, florem et colorem defuisse die nichnung die hizetirling, we,
liorem fere lineamentorum illorum sum declarat. Ibi Cicero de numero ratorior , serius, inquit, aliquanto notatus et cognitus, quasi quandam alaesi an et in extrema
284쪽
extrema lineamenta orationi attulit. Facito 1ntelligimus Ctesionem moes sibi voluisse: numerum orationi summani εrfectionem et Venustatem, quae antea deerat, addidisso. am in pasaestra apertus metaphorae fons est am ibi corpora exercitando ad summam, quae in motu et habitu omni esse possit, venustatem singuntur et formantur. L Cap. 68. Sed in extremi sineamentis, quo Cicero spectauerit. di fificilius dictu videtur Seiis quid i m Ernsestius in Clau. Cic. locum attulit Plinii H. N. 3ῆ. O. ubi Parrhasius in extremis lineis palmam adeptus dicitur, quae sit in pictura summa subtilitas; 0-que ego intercesserim si quis ex hoc Plinii loco illa Ciceronis extrema lineamenta explicare malit Sed tanton es ipsis Ciceronis verbis euinci non potest, eum Parrhasii, illac lineas in mente habuisse, cum illa scriberos . Simpli: cius fortasse fuerit, his ineamentis extremis eundem sensum tribuere, fuem cogitare solemus, si quem sum imam vel extremam manum operi admouit Tolegimus, ut apud ipsum Cic. Brut βῆ de L. Graccho: aramis extrema non accedit operibus eius: praeclare inchoata multa persedi a non recte Atque, si metaphoram ex arte pietoria vel etiam statuaria sum tam tenemus, quid quaeso in extrema manu pies oris aut sculptoris cogitare possumus. praeter lineamenta quaedam, quibus ille quae desint in opere vel expleat, vel si qua supersint, obruat, se nonnulla leuiter mutet, et quaecunques alia perficiendi et absolusndi opUris artifi
venisse, cuius audioritatem non parui pendendam existimaui Is igitur in Commentariis ad h. l. haec adnotauit: , smerus extrema lineamenta orationi attritit, hoc est, orationi fusae et veluti in statuam conflatao addidit expolitionem. Quemadmodum usores puluero deterso, squalore metali deieeto extrema ducunt lineamenta, sic oratio natura conflata. sensim deposuit squalorem tandemque numerum recepit Haec tre-baeus Quicquid Ti. extrema uineamenta addere, ipsum haud dubie τεχνικον suit; sed ex cuiusnam artis officina id fuerit a Cicerone haustum, pictoriae statuariae, an fusoriae aliusve, nemo certius ipso Cicerones
285쪽
Cicero Or. 2, 38. rationem dicendi oratoriam cum Dialed lica ita comparat, ut in illa esse ioat genus orationis siquidi , fusum et prosiliens , in hac exile, aridum, concisum et minutum. Nempe oratoris est, perpetua oratione, eaque Concinna, ornata, et copiosa
uti Dialectici autem, qui in disputando, quaerendo et respondendo, et ut Stoici inprimis, paruis contortisque conclusiunculis maxime occupabantur, nihil istorum ornamentorum adhibebant; unde fiebat oratio ex-Jlis et concisa vid quae ad occ. Dialectica, et Exilis dies a sunt. In Bruto autem 78 siquidi in oratione dicere videtur, quo sit oratio pura. Ibi enim ita do Calidior oratio ius ita prira erat, ut nihil liquidius u S. Duo sunt genera locorum, quorum vis ex su Rhetorum technologico cognoscenda est. Alii enim ricinumentorum, alii loci communes dicuntur. In priori genere Latini secuti rationem disciplinamquo Aristotelis, qui, ut Cicero ait in Orat. 4. Dcos τοπι ς enim appellauit quasi argumentorum notas tradidit undo omnis in utramque partem traheretur oratio. De his locis cum in Lib. a. de Orat. O. ex instituto agitur, Vbi Cap. 34. capita, et regioner, intra quas pervestiges, quod quaeras Cap. 39. sedes et ornicilia, Cap. 4 l. notae Libro autem I, 2 l. erviri, quae ad dicen-ὸum pertineant, fontes nominantur: tum in Topicis ad Trebatium ex τοῖς τοπικοῖς Aristotelis expressis, berior institutio reperitur. Ibi Cap. a. haec sunt: cum inuestigare aliquod Rrgumentum volumus, locos nosse debemus sic enim appellatae ab Aristotele sunt has quassii sede*, e quibus ars timenta promuntur. Sed ex his
locis, in quibus argumenta inclusi sunt, alii in eo ipso,
de rio agitetur, haerent alii assumuntur extrinsecus. In ipso, tum ex toto, tum ex partibus eius, tum ex nota, tum e his rebus, quae quodammodo assectae sunt ad id, de quo quaeritur. Hae assectiones cernuntur in coniugatis, genere, forma, similitudine, antecedenti. bus, consequentibus, repugnantibus, causis, effectis, comparatione maiorum, minorum aut parium. Extrinsecus autem dicuntur argumenta assumi, cum maximΘ
286쪽
e auctoritate duci intur Graecisque eae argumpta nationes dictae sunt τεχνοι, artis expertes; quo pertinet V. C. testimonium. His igitur locis, Cicero inquit ibidem Cap. q. tanquam lenientis quibusdam nam AristotΘlos τα στοιχῶ dixerat, de quibus vid. LeX. gr. techn. ad Omne ars umentum reperiendum demo ratio datisr. ln Partit. r. Cap. a. loco illos vel insitos, vel assumtos et remotos appellat, verba varianS, rem seruans ut saepe fieri a Cicerone bertatis et varietatis causa solet. Quintilianus , O. O. , Loco appello, inquit,
sedes argumentorum, in quibus latent, et ex quibus sunt petenda. Nam non omne argumentum Vndique venit, ideoque non passim quaerendum est. Argumenta ducenda sunt i a persona, in qua considerari pot-Cst, genuS. natio, aetas, patria . CXus . educatio, habitus corporis fortuna, conditio, animi natura, victus, studia, ante aeca vel dicta, commotio, h. e. temporarius animi motus, consilia, nomen a a rebus ubi
quaeritur, Vbi quando , quomodo, per quae saeta sint quaeque ergo a causis, locis, tempore, acultatibus, modo, finitione, genere, specie, disserentibus, propriis, remotione, diuisione, initio, incrementis, summa, similibus, dissimilibus, pugnantibus, consequentibus, ellicientibus, essectis, uelitis, iugatis, Comparatione, quae iterum in plures diducitur species. Du-Cuntur etiam argumenta, non ex confessis solum, sed et a fictis, qua Graeci dicunt καθ' υποθεων, de quibus vid. Lex. gr. te Clin. De locis autem commimibus Cicero Or. 3, T. haec notat is Loci illi, qui quanquam proprii causarum, et inhaerentes in earum neruis esse debent, tamen quia de univorsa re traftari solent, communes a veteribus nominati sunt quorum partim habent vitiorum et pec-Catorum acrem quandam cum amplificatione incusationem, aut querelam, contra quam dici nilai solet, nec
potest, ut in depeculatorem, in proditorem, in parricidam alii autem habent deprecationem aut miserationem alii vero ancipites disputationes, in quibus de Uniuerso genere in utramque partem disseri copio Iicet. In Bruto Cap. a. tradit Protagoram scripsisse erum illuserium dispretationes, quae suo tempore Om-mlines laci appellentur. cs. Quintil. 3 I. Idem tamen Lib.
287쪽
Lib. s. r. sotos omnines dixisse videtur, sedes illas argumentorum, quos τοπους Aristotele dixerat. f. Cic. de Inusiat. 2, Is ubi notanda sunt inprimis, qua doargumentationum et locorum communium tractando. rum discrimine praecipit Omnes loci commiunes ex iis dem praece tis jumuntur, quibu ceterae argumentatio-1ies sed illae tenuius, et acutius et subtilitis tractantur; hi autem grauius et ornatiuS, et cum verbis, tum etiam
Antentiis expellentibus. In illis enim nis est , ut id quod dicitur, verum esse videatur in his, tamets hoeqrsoque videri oportet, anteu nis est amplitudo; et
Quinti Lis r. I. et , a. ubi ad vitia communes locos resti in git, iisque Theses opponit, quae e rerum Comparatione sumantur, ut, rusicane ita, an rhana potior iurisperiti, an militaris viri laus maior Georg. TrapeZ Rhet. Lib. I. p. 6. , Communi locus eit inquit, qui ab his quae aut antecedunt aut Conis sequuntur rem, aut quae in gestione negotii sunt, volaugent peccati atrocitatem, vel conquestione misericordiam captat Communis ideo appessatus est, quia, quamvis contra hunc vel illum dici videatur, tamen ad uni. Verso eiusdem criminis reos esseratur necesse est. AL oriri a Diu a S. Loquacitas, trae sit, et quibus veluti signis se ostendat, benes descripsit Quintil. 8, 2. T. - Est in quibusdam, inquit, tiιrba inanium verborum, qui dum Communem loquendi morem reformidant, ducti specie nitoris eircumeunt omnia copiosa loquacitate, quae dicere volunt ipsam denique illam seriem cum alia imili iungentes miscentesque, ultra quam spiritus durare post sit, extendit Hinc amnis est χα κρολογιο Gra corum, h. e. longior, quam oporteat sermo, Vt interpretatur Quintil. l. c. Cap. 3, 3. Luculentae etiam inprimis metaphorae sunt, quibus Gellius . . I, Is futiles locutores describit, qui et si pondere rerum innixi ver-
his tumidis et lapsantibus fiuitiit. Totus iste locus
plenus est et notarum, quae loquacitatem insigniant, et metaphorarum, quae illud orationis vitium acrioribus coloribus depingant.
Lumina, quibus oratio distinguitur figuras illao et exornationes dicuntur, quibus dignitas et pulcritudo orationi conciliatur Auctor Herenn. 4, 3. Cum de
288쪽
vitio, ex crebro figurarum quarundam usu exposuisset, si raro, inquit, has interjeremus exornationes, et in Oia caWa varie dispergemus , commode luminibus disinctis illuserabimus oratiotrem itaque Cic. r. 3. Cap. 6.
quem verborum Ornatum diXerat, mox Iucem appellat, ibidemque orationem ornare et ilis inare, ut synonyma coniunctim dicit. f. Cap. s. ubi verborum et sententiarum flores, insignia quaedam et Imnina orationis em dicuntur. Capite autem a cum docuisset, uminibus quasi distinguendam et frequentandam orationem esse sententiarum et verborum, sequitur longus talium luminum recensus, quae alia figurae, σχιχατα Graecis dicuntur vid. Cic. Brut. 9. et cf. Isocratis Panath. p. 684. d. olf ubi ἐεαι τας ἔν τως ητωράρως διαλαμπουσας appellat. In Oratore autem Cap. 39. de vi
ornandi, quam sigurae praestent, ita disputat is Sunt similia iis, quae in amplo ornatu scenae, aut Ori appellantur insignia non quod sola ornent, sed quod ex . cellant. Eadem ratio et horum, quae sunt orationis lumina, et quodammodo insignia etc. - Quintilianus etiam Lib. 8, 4. Ev7ina orationis, sententias insignes appellat, quibus oratio distinguatur, ut veluti oculi stat eloquentiae, qui ut non sunt per totum corpus sparsi, ita et illa lumina rara esse oporteat. Gellius autem N A IO, 3 loco Ciceronis ornato insignibus dicendi
formis, Iucem, et amoenitatem, et verborum modificationem tribuit, eique Gracchi rationem opponit, umbram et colorem quasi pacae vetustatis habentem, eandemque incomtam et breuem et non perosam.
Propria vero vocis significatio seruatur in aliis locis, in quibus lumen orationi tribuitur, cum os plana, dilucida, ut X ea res ipsae cognosci et intelligi possint, eique contraria obscuritas, vel tenebrae Colai- memorantur: quo nsu et το φῶς a Graecis dii tum in
Lex. gr. techn docuimus. f. Cic. 3, 3. et O. et inprimis Cap. . , Cum omnis e re atquo Orbis Constet oratio, neque verba sedem habere possunt, si rem subtraxeris, neque res limen, si verba semoveris.
Graecis μεγαλοπρεπεια dicta est, qua se supra modum tollit oratio, deliniente Quintil. , a. I. ubi negat
289쪽
gat hanc orationis virtutem in narratioris Ioctim aboare, quoraram multae calasae sint, in quibus consit n- dum excusandum, submittendumque sit, a quibus omnibus aliena sit magnificentia. Nempe cum confitemur peccata, o CXCusamus, rei natura postulat, ut molistior, sollicita et verecunda sit ratio nostra. Ergo in magnificentiam non nisi grauitas et confidontia et audacia quaedam cadit, quam et rebus et verbis declaremus vid. Sublimis.
Huius vocabuli usus τεχνικος apud Latinos non nisi in ea disciplinae rhetor cae parte reperitur, quae de vocis humanae et pronuntiationis virtutibus exponit. Illi igitur, ut Graeci το μεγεθος, ita magnitudinem Voci tribuorunt, quae robore naturali instructa eL set, eine sarhe, rastvolle liname. Sic Aue . Herenn. 3, 1 I. ubi figura vocis in tres partes diuiditur magni-tAdinem, firmitudinem, et mollitudinem Magnitridinem ociS, inquit, maxime comparat natura, nonnihil adauget, sed maxime conjertia cura. Eodem sensu Cicero de Orat. . . in ulpicio plenissimam et maximam vocem laudat; eique adeo contrariam, quae sit exilis et debilis, partiam dicit Lib. . de r. Cap. T. Cf. Cap. 6. et T. et Brut 66. vid. Lex. gr. techn invoc. ριέγε θος. - Eundem vocis felicitatem appellat in Truchullo oratore Quintilianus Io I. I9. con 2, 3, 6. ubi illam ita describit, ut appareat summam magnitudinem et robur notari Libro tamen II, 3. O. a magna Oee, beata)n distinguit. vid. Oc beatus.
M a lis . Mala definitio, in argumentando quae adhibeatur, Ciceroni Inuent. I, 9. dici ur, quae aut communia describit, aut falsum quiddam dicit, aut aliquid non
graue nec magnum continens. Mala verba, quae Lsent, ad Oc bonis notauimus.
Quintilianus I, 6 38. praecipit, Verba a vetustate repetita, ut neque crebra sint, neque manifesta, quia nihil odiosius sit affectatione. Itaque manifesta nunc dicuntur, quae studio quaeruntur, et Ostenduntur Si
290쪽
mili sensu Cicero passim aperta reprehendit. Has etiam coifessa dicit Quintil. 8, 3. Iῖ ubi praecipit, in
causis oris, et orationibus forensibus ornatus ne sit cinifessus, . . assedi alias studio quaesitus, et ad ostentationem comparatus. Deinde manifesta etiam dicuntur, quae Graecis τοι ἐναργῆ, tanta perspicuitate explicata et descripta, ut veluti in sensus et oculos incurrant. v. Quintil. 8, 3. O. Mattiritas. In maturitat cum absolutionis cuiusdam et persectionis notio inessi et Rhetores hanc metaphoram arripuerunt, mattiritatem iis scriptoribus tribuerent, qui in summa grauitate et ceterii dicendi virtutibus, sessu ita liberos praestarent a vitiis propinquis, nec in ubertate et copia nimis exultarent, me in subtilita. te exiles essant. nec in lepore scurriles, me in diligentia molesti, sed in omni genere orationis artis suae quandam dirmitatem et usus confidentiam declararent:
im tande d, an weIcla'; meniger gelibi tin volten. dete uaster Uoysen imis scheitern Duo inprimis lo. ca sunt Macrobii et Ciceronis, unde, quid in illo vocabulo veteres illi cogitauerint, collatione acta intelligi possit Macrobius Saturn I. Sunt Praeterea, inquit stili dicendi duo. dispari moralitates diuersi. Vnus est maturus et gratiis, qualis L. Crasi adsignatur alter huic contrarius, ardens et erectus et in n.
sus, quali usus Antonius. hJam de eodem Crasso Ciceronem audiamus in Bruto Cap. 38. is Equidem, in. quit quanquam Antonio tantum tribuo quantum supra dixi, tamen Crasso nihil statuo fieri potuisse perfectius Erat summa grauitas: ira cum grauitate iunctus acetiarum et urbanitatis oratorius, non scurrilis Iepos: latine loquendi accurata. et sine molestia diligens elegantia. Itaque et Auctor Dial de corr. Eloq. Cap. 6 in Crasso maturitatem laudat. Et Quintil. ia, Io. II. Asto Mnaturitatem , tribuit cs. Plin. Lib. 4. epist. 22. ubi citidem mature et grauiter iuncta reperies.