장음표시 사용
321쪽
por hanc vim habes. Sic in Top. 26. actiones perpe tuae sunt totae, et opponuntur singulis partibus, Xordio, narrationi etc. Et Li q. pist ad Diu. p. a. hisoriae perpetuae, quas vulgo niuersales UOCamus, historiis singulorum hominum vel rerum gestarum Oppositae. Quodsi enim is sensus valeret, quem deditu segetius in Commentar EneyCIOP. Part. T. P. 337.
xisset, in perpettia oratione, vel in Perpetuitate dicendi, ut in Orator Cap. a. f. Clau. Cic. in voc perpetuitas. - Aquila Rom. de Figg. p. 6. perpetuam rationem interpretatur, quam Graeci ρομένην dixerint, quae ita Connectitur, ut superiorem elocutionem semper proxima sequatur, atque ita seriem quandam significatus rerum explicet eamque dicit praecipue historicae descriptioni conuenire quae tractum et fusti genus eloquendi, non conuersum et circumscriptum desideret.
Ab ea distinguit I orationem solutam, nulla inter sesnecessitate numerorum, neque compositam membris quibusdam vel determinatam certa circumscriptione verborum: a ambitum L περίοδον vid quae in Lex. gr. techn ad voc e ομενη λε ιις diXimu S. -- eryetuare denique verba dicitur is, qui sine interpuncti ne et clausulis et interspiratione proloqui orationem Valet, ap. Cic. r. Lib. 3, 6.' rimi ci u . Quaecunque ad perspicuitatem, praecipuam orationis virtutem, pertinent, a Rhetoribus Latinis obseruata et praecepta, quaerenda sunt in occ. Ericidas, Explanatio, pertus. Sed notandus est modus loquendi is, quo inter varia genera argumentationis Vitiosae, perspicuum dicitur, de quo non es coutroversa, ut siquis, cum Orestem accuset, planum faciat, ab eo matrem occisam esse vid. Cic. de nuent. I, 8 et 49. P e fui te e. Ita nonnulli Rhetorum, inprimis Graecorum, τοπειθον, Persuadgre, Oratoris proprium exist imarunt, ut omnem Rhetorices finem in persuadendo ponerent. De ea re X potuit Quintil. Lib. , s. et nos diximus advoc Rhetoriea. Vnde et i προθω a latone commemoratam
322쪽
43. ut notaret rationem tam ex arte conatam, ut salso splendore decipiat, vique Irterna et veritate careat. cf. Orat. Cas 43. et Ernesticinit. Rhet Part. I. Cap. I 2, 6 Q. Expresserunt Rhetores Latini, quos DyκυΘους et χρωματα, ex arte pictoria dixerunt Graeci vid. Θx. gr. techia in χρωμα, et ανδ ίζειν. Huc itaque pertinet locus Cic. ad Att. I, 6. Meus liber de Consulatu suo totum Isocratis αυροθηκιον , atque omnes eius incipulorum arculas, ac nonnihil etiam Aristotelia pigmenta consumsit ' Quae omnia ex pie Orum penu et ossicinis translata sunt, seque alio pertinent, nisi ut orationem exilibuerit omnibus modis et artificiis ornatam expolitamque id quod o in seqq. apertius significati Non tam inuidioso sensu pigmentorum forem et colorem, pro Ornatu, quo rationi pulcritudo et suaviatas concilietur, qui alibi simplis iter flores, et lumina et insignia appellantur, dixit i a Bruto Cap. 87. ubi omnis locus metaphoram ex pie ura ductam habet. s. voc seq. Lmne V e. Uerba vel orationem purgere, idem est quod ornare; quod ii tropis aut figuris iis, quae sunt ornamenta verborum. Cicero rut 37. σχ φαατα, inquit, quae vocant Graeci, non tam in verbis ingendis habent pondus, quam in illuminandis sententiis hoc estii figuris non tam illae pondus habent, et grauitatem Oratoriam adiuuant, quae singula verba ornant et pingunt, σχήμ ατα λέ&m, quam illae potius, quae ad sententias pertinent, σχ ματα διανοιας. Nam in illis prioribus saepes lusus et ornatus puerilis cernitur, Oratoriae
amplitudini inimicus. Itaques de his ipsis Aquila Rom. Figg. Lib. p. 6s. d. Rufink. Sunt igitur, inquit, Su-νarum elocutiones aliae ad ornandam tantum, et quas Pingendam orationem accommodatae quibus princeps
Gorgias Leontinus usus es, sed sine modo. In cui iis quidem loci initio ut rarum elocutionis aliae legendum puto;
323쪽
puto quam lectionem a Capella propositam Ruhnk6nio
displicuisse miror. Eam omnis rationis Aquilae con textus, et ordo flagitat. - Quare etiam solent in are ληκυθους Commemorare, quae sunt pictorum vasa, iri quibus pigmenta seruanti Sic Cic. ad Att. I, 4. bido Crassis Ciceronis consulatum laudante: totum hune locum quem ego varie meis rationibus solo pingere.
de flamma, ferro, nosti illos ληκυθους valde grauiter pertexuit de r. Lib. , at eundem Crassum omnibus a se pictum et posititna artis coloribus dicit, . e. impense laudatum. Hinc et Lysias, si cum Catono comparetur, pictus dicitur in Brut 8S hoc est, ornata, polita et floridiori elocutione usus, cum Cato esset impolitus, et rudis, ut antiquior et nondum suspicans, ut
mox ast, quale esset ornate et copiose dicere. Deindo paullo post planius ita loquitur Cap. 87. intelliges, nihil istius Catonis lineamentis, nisi eorum pigmentorum, qua nondum inuenta erant, florem et colorem demisso. undem illum Lysiam in Orat. 9. Cicero venus mum et positissimum appellat. s. Cresoll. Theatr. Rhot. 3, 2I. P. 3IO. q. Pu au ita ιι S. Genu dicendi placidum, quale dicatur, perspicuo patet ex Ciceronis loco Brut. O. Ibi cum illud dic n-di genus Calidio oratori tribuisset, ita pergit isset cum a nobis paullo ante dictum sit, tria videri esse,
quae orator emcere deberet, ut doceret, ut deles aret, vi moueret, aberat illi tertia laus, qua pernio ueret et incitaret animos, nec erat si vi, et contentio. Alibi
idem genus etiam remissum , summissum, sedatumque dici solet Rhetoribus. s. in Orat. Cap. 7. Graece λειο- της dicitur, et λέξις ινειμιενη, φελης, τη, quae λα- τα παθητικω et , ikυχω opponitur de Aushuc des uniger assen lose SchriftfellerS. Vid. Lex. gr. techn. in οἰφελης et λιτος. f. Cic. pro Sext. 3. Vbi remissius dicendi genus, orens, contentiosoque opponitur; quale est philosophorum, qui magis docent et narrant.
quam mouent, concitant et vehementius agunt. f.
Cic. Orat. Cap. 9.P Ianus. Plancim in oratione dupliciter, se de vitio, vel de virtute dicitur. Vbi non probatur, latra orati est, in
324쪽
in qua nihil eminet, scriptor se nusquam attollit altius verbis aut sententiis, sed semper humilis et demissus, veluti humi repit. Ita Quintil. Lib. 8 s. ubi scriptoribus nonnullis, qui omnia tanquam sententiis esserant, opponit eos, qui sugiant et reformident hanc in dicendo voluptatem quae scit in oratione, sententiis tanquam luminibus i quibusdam distinguenda et illuminanda cernitur nihil probantes, ni planum et humile,
et sit conatu. De hoc genere vid. quae nos ad O .
humile notauimus, et legatur integra Plinii Epist. 26. Libri . ex qua haec inprimis huc pertinent is debet
orator erigi, attolli, interdum etiam esseruescere, en ferri, o saepe accedere ad praeceps. Nam plerumque
altis et excelsis adiac vi abrupta tutius per plana, sed humilius et depressius iter frequentior cuctentibus, quam reptantibus lapsus sed his non labentibu nulla, illis non nulla laus, etiamsi labantur. Cum laudis autem significatione Quintilianus . c. in proxime antecedentibus plana commemorat, ubi iis gratiam quandam tribuit, et genus dicendi inaequale et confragosum opponit, quod modum excedat in sententiarum luminibus densandis simileque sit scintillis inter sumum emicantibus. - Ianum autem S m pronuntiatione, quale sit et quam vim habeat, ad voc confusio dictum est.' afm a. Quintilianus Lib. I, 8 des e lionis virtutibus agens, Sit lectio non quidem prosae similis, inquit,
quia carmen Est et se poetae canere testantur; non
tamen in canticum dissoluta, nec plasmate ut nunc a
plerisque sit et minata. Ad hunc quidem locum illustrandum vix potest aliquid melius conserri, quam quod viri docti ad Persii , 7. liquido cum plasmate
guttur colluerit, monuere, fuisse plasma potionem quandam dulcem, quae faucibus scabritiem tollat, et liquidiorem vocem faciat id quod et eliquare vocem Per. 1ius dixit. Tamen mihi locum Quintiliani propius intuenti, ne illa quidem Persiana, fateor, plane satisfacisebant. Videbam Fabium in lectione affectatam et studio quaesitam mollitiem reprehendere; nam ei Contrariam virtutem lectionis virilis set cum suaxitate gravi opponit. Jam vero, si Dihi illud nihil nisi liquidam Vocet efiiciebat, quaeritur, cur ad vitiosam vocis
325쪽
consormationem rotulerit: si in illo plasmato vitiosa
et muliebris vocis attenuatio ponebatur, cur addit efffeminatam Dicam ea, quae mihi in mentem Venerunt, non quod probem, vel unice vera putem, sed ut com naendem, vel saltem ne non sint dicta. Quintilianus Cap. II, T. inter vitia vocis posuerat hoc yimplicem vocis naturam leuiore quodam bus circumlinire. Cuius locutionis formam expressit e Graec καταπεπλασμένον, quo verbo appellabatur cantus tibiarum, quae praeclusis foraminibus quibus clarescunt, reecto modo exitu, grauiorem spiritum reddunt: nam καταπλα μυest illinere, circumlinire, cera vel creta figulari, vel alia quacunque massa. Hoc igitur καταπλάζειν in tibiis hanc vim omnino habebat, ut sonus imbecillior et sustcus exiret. Quidni igitur 1 Lad ipsum tibicinum artifi- Cium, et methodus 'nis, πλα τρια dictum fuerit δquidni etiam Quintilianus plasmate esseminatam lectionem hoc sensu et consilio dixerit, ut artificii, ludii, et affectationis notionem cum cogitatione imbecillitatis et esseminatae exilitatis eo verbo Xprimeret; in quo Vtrumque cogitari poterat. Nam et illud, simplicem
naturae vocem circumlinire, si a metaphora, dura pro-
Reto, recesseris, nihil aliud esse potest nisi nativam vocem ita consulto et ambitiose immutare, ut ex clara et pura fiat exilior, imbecillior, et obscura. Itaques
Vocibus πλάσμα et πεπλασμενον, immutandi notionem praecipue exprimere voluit, quoniam illa voces artificio sonorum immutandorum apud tibicines exprimendo seruiebant. Quamobrem, cum oblinendi foraminibus illis maxime imbecillus sonus redderetur, qui tamen vel plenior vel exilior esse poterat, in utroque loco hoc discrimen ita notauit, ut vel esseminatam lasemate lectionem diceret, mollem et muliebrem vocem significans, vel pleniore sono circumlitam, grauiorem Obscuritatem, quam naturalis vocis indoles ferret, designans. Ad vim huius vocis, circumlinire, quam quodammodo adamasse videtur Quintilianus, rectius intelligendam, fortasse etiam locus valeat Libri Ia, . . Vbi reprehendit nonnullos, qui, cum agere causa minores nolint, tanquam infra eos sint, aut opinioni detracturae, admisceant iis res extra causam positas fictasque, quibus opinioni suae et famae consulant. Quidam, inquit, 'etiamsi sorte susceperunt negotia paulo
326쪽
a dicendum tenu1ora, extrinsecus adductis ea rebus circumliniunt, ac si defecerint alia, conuiciis implent vacua causarim, veris aut fictis, modo sit materia ingenii, mereaturque clamorem, dum dicitur. Itaque circumlinire rem dicuntur ii, qui naturali eius rei simplicitate vel mediocritate non contenti, arte adhibita eam veluti explent, maioremque et speciosiorem efficere cupiunt, et sic plerumque peiorem reddunt et corrumpunt. Cui sententiae egregie etiam fauet locus Gelli Noct. Att. 7, 4 ubi, cum trium dicendi generum, Uberis, gracilis et mediocris, vim et rationem exposuisset, in in haec addit: unumquodque autem genus, ut diximus, cum Caste pudiceque ornatur, sit illustrius cum fucatur et praelinitur, fit praestigiosum. εNeque alia metaph a sus Auctor Herenn. 4, ΙΙ. Oblitam orationem dici'. . si exornationes crebrae collocentur: si rarae disponantur, distinctam, sicuti coloribus. Ceterum in ambiguitatis illius, quam vox plasma apud Quintilianum habere videtur, magnitudine, non contemnenda sunt, quae resollius in Vacati Atat.
Lib. 3. Cap. s. Sech. I. notauit: EXtenuare vocem
ad muliebres blanditias Graeci dicunt πλαττειν φωνῆν, quod in femina quidem tolerandum putat vir gravissumus Clemens lex in aedagogo, ubi mores mulierum dissolutos reserens, haec inter alia καὶ φωνους
ταις πεπλασμεναι κλαδαρον περιβλ. rhytroes, voce muliebriter effeminata scinzillantibus octilis intuentur. Hi ne Plasma, Rhetorum praeceptionibus exterminatum a bene dicendi tudio si disciplina, de quo ita Fabius est vox non tu canticum dissocista, nec plasmate geminata. Itaque Plutarchus f in vita Demosthenis repre-honsum fuisse Domosthenem ait a sapientibus, quod illius foret αγεννὲς το πλούσμα καὶ μαλακον. Et, ni sallor, eam ipsam ob causam nominatus fuit Latalas: βαταλοι enim sunt apud Graecos, qui delicato illo plasmato et muliebriter mollito utuntur. Quod videor didicisses a Clemento Alex. Lib. 3. Paedag. cuius haeoos oratio: κ ανξρας, βαταλου δε α γυνιξας καλῶν πήτους χργῆ, ων α φωναὶ τεθρυκαεν Haec resollius. Quidni igitur Quintilianus, cum a Graecis surpatum πλώμα in ea re animo obuersaretur, in rationem latinam transferret, ut eandem, quam Graeci, Vocis consormationem et siguram signiticaret Hinc et
327쪽
Plutarcho in vita cicer. φωνῆ σκληρα καὶ πλαστος, dura vox et incondita omnaemoratur, atque omnino Graecis το πλαστον et, πεπλασμ ένον dicitur, quicquid praecipua arte et apparatu elatum est, ut in Lex. gr. techn idoneis exemplis confirmauimus. Paenu .
Plena oratio, metaphora ducta ab iis rebus vel eorporibus, quae vel succo et carne, Vel alius massas ambitu abundant, dicitur ea, in qua est quaedam exubertate rerum Vel copia et ornatu elocutionis grata rotunditas, opponiturque die ioni tenui, exili, ieiunae, aridae, quae omnia in vitio genera sunt, certe orato. rem ciuilem et sorensem non decent item tumori, ut apud Quintil. Ia, IO. Sic Cicero de r. 3, 4. Cransum laudans , de horridis rebus nitida, inquit, de ieiunis plena, de peruulgatis noua quaedam est oratio
vero etiam Cicero, in distribuendis orationis generibus, quod alibi grande, et graue, et amplum vel copiosum genus appellat, Lib. . de r. Cap. a. plenum vocat. Quae Ciceronis in dicendo et praecipiendo uberrima varietas bene cognoscenda est iis, qui haec tractant et legunt, ne conturbentur, diuersa existimantes, quae, verbis variata, re ipsa et sensu non di
In singulis verbis plenuin quiddam esse dicitur, cum habent in pronuntiando aliquem soni dignitatem, et gra talem, qua veluti os dicentis impleant. Cic. r. 3, 37. In proprii verbis, inquit, illa est laus orato rs, ut lectis atque illustribus utatur, in quibus plenum quiddam et bonans inesse videatur. Sed in hoc verborum genere delectus est quidam habendus, atque is
aurium quodam iudicio ponderandus. Haec tum etiam bona verba dicuntur; sehone morter. Errauit ergo Schelleius, cum dubitaret, an vel bis pulcritudinomtribuere liceret, et cum iudicaret, pulcra verba utilia
alia esse ope, quam quibus pulcrae aptaeque sententiae.
notionesque declarentur, in Prooem praecepit stis lat. p. Ia. - Quis pulcritudinis vim ita anguste circum
328쪽
scribat, ut eam vel in sola notionum 1dearumque honestate ponat, vel eius sensum solis oculis tribuat δNam ut colorum pulcritudo oculorum ope iudicatur, ita verborum aliqua pulcritudo, hoc est, suauior et concinnior forma cogitari potest, quae aurium iudicio ponderanda sit. Quae autem aures suauiter assiciunt, quidni haec quoque pulcra nominemus Quid, quaeso, sibi voluerunt Cicero, Quintillianus aliique bene dicendi magistri, cum ad suauitatem elegantiamque dicendi hoc inprimis requirerint, ut verba prisca, obsoleta, inusitata vitarentur, proque his lecta, illustria, plena, sonantia commendarent An in verbis priscis, et obsoletis non potest Te notio pulcra nonne sententia honestissima pulcerrima, sapientissima exprimi potest verbis ita hiulcis, asperis, salebrosis, ut in iis et lingua moleste laboret, et aures iniucundissime radantur Quemadmodum enim in priscis artis operibus
videmus ita comparatum sie, Vt, quo quaeque propius ab artis veluti incunabulis absint, eo rudiora et asperiora minusque ad sensum pulcritudinis apte facta et coloribus et formis reperiantur, quae postea, Cum ratio, et studium et exercitatio sensum pulcritudinis acuisset et emendasset, politiora, venustiora et pulcriora mensurae concinnitate, forma, coloribus etc. extiterunt: ita in omnibus sere linguis eadem haec ratio fuit, ut, qui priscis et rudibus saeculis, vel verba nonnulla, vel eorum strues uras et compositiones, a perius hiulcius. Vastiusque, quam aurium elegantia serre posset, restas animaduerterent, eas tum literis mutandis, tranSPonendis inculcandis, mouendis, tum ordine instruendo emendauerint, ac veluti laevigarinto expoliuerint. In his ergo rebus pulcritudo illa cernitur, quae in singulis quoque verbis et formis dicendi, remota rerum notionumque pulcritudine, cuius necessitatem nemo negat, locum habere potest. Quodsi illa ratio valuerit, quam Schellerus unice adamas te videtur, ut in verba singula vel iuncta
formalem quandam pulcritudinem cadere negemus , adeoque eam totam negligamus, verendum profecto est,
ne, quantum id in lingua aliqua fieri potest, ad illam
artis insantiam et barbariem reuoluamur, quam veteres
dicendi scribendique artifices passim in Cati,nis, Ennii. Naevii, Lucilii aliorumque priscorum scriptis notarunt,
329쪽
laudantes potius et commendantes sincerum et legans iudicium Atticorum, quorum aures ita teretes et reli giosae essent, ut, qui orator his placere cuperet, nullum verbum insolens, nullum diosum ponere auderet.
Ipse Aristoteles, cuius omnis disciplina rhetorica ho
minis est rerum magis veritatem et fidem, quam verborum elocutionisque ornatum Curantis et commen dantis, Libr. 3. Rhet. Cap. a. καλος, inquit Ἀνόριατος τω μεν ἐν τοῖς 'φοφοις P σηριαινομένω . κα χιισχος δὲ οσαυτως, et mox τοὶ καλα non modo τῆ δυνάμει, sodetiam j φων commemorat. Legat Demetrii des Eloc. S. IT 3 sqq. qui Graecos dubitat verborum pulcritudinem non sola significationis dignitate et honestate, sed et forma et sono iudicasse. Neque vero hoc mirandum videtur in Graecis hominibus, qui cum eloquentiae studio et omni doctrina Musices etiam scientiam coniungere solebant, ut ne doctus quidem haberetur, qui
Mulices plane imperitus esset. Huius enim cognitio et usus, quemadmodum ad sensus animi emollieraclos, et ad omnem prope humanitatem in animo explicandam summam vim habet, ita tantum quoque valere in oratione conformanda et in omni loquentia existimari debet, ut, si quem cognouerimus ab orationis verborumque consorinatione vel constructione hiulca vasta, salebrosa, et veluti confragosa non abhorrentem, eum ab omni Musices scientia alienum esse vel iuramento contendere possimus. Neque dicentibus modo vel d0elamantibus aurium nostrarum iudicium adhiberi posse putandum est. Nam etiam quae taciti legimus, muto quodam labiorum et linguae veluti conatu declamamus, adeoque non minus, quae pulcra deformis ue verborum et orationis forma sit, tacito quodam aurium sensu D sequimur et iudicamus. Pleniorem vocem grauioremque coniungit Cic. Brut.
84 intelligitque eloquentiam oratoriam, quae proprie dicitur, contrariam guste et exiliter dicendi rationi, quae historicum, philosophicum vel similis generis scriptorem decet. Subsellia, inquit, grauiorem, isnioremque vocem desiderant. Itaque etiam in literis singulis Quintil. 9 q. q. plenior est, quae satis aperto ore et pleniore spiritu effertur, ut litera , cui opponitur I angustior, quae exilem sonum ex angusta oris forma habet. Neque enim necessarium Puto, Cum
330쪽
Gemero planior legamus. Nam in hoc nostro loco inter literas . et Ι, comparatio instituitur. Sic et S. 36. Optime, inquit, de compositione iudicant aures. quae et lena sentiunt, et parum explesta desiderant. cf. Gellius N. A. I, 7. ubi verbum explicauit, ad aurem completius esse dicitur, quam explicuit, cuius imperfectus et debilis numerus sit. Et Ciceroni ratia9 implere aures periodus dicitur numerosa, et iustae magnitudinis. In doctrina de pronuntiations ot vocis virtutibus vitiisque uintil. Ii, 3. ad qualitatem vocis etiam hoc refert, ut sit vel plana vel exilis. In quo loco plena haud dubie dicitur, quae sonum rotundum, Pinguem, et in auribus dignitatis quendam perfectionisque sensum relinquentem habeat, die votis, unde , fullende Stimine. Unde, quae sit exilis, facile intelligitur;
praesertim cum Graeci, utrique significandae πλατειασ- ριον , et χνοφωνιαν destinauerint vid. Lex. gr. techn. in πλατυτης. t supr. in voc exiIis Scilicet vo gravis eadem etiam est plena, acuta autem eadem et tenuis et exilis. Sic diserte Quintilianus I ι, 3. 42. O num grauissimum, minus clarum, nimiumque plenum dicit, et paulo post, vox, inquit, ut nerui, quo remissior, hoc et grauior et leniore quo tensior, hoc tenuis et acuta magis est. Quo et illud pertinet, quod Quintil. 9. 4. 3. pedes temporibus leuiores appellat, qui longis syllabis constant, quoniam velut os implent, stabiliores sunt, et grauiorem orationem essiciunt. Vtrumque hoc, sonus grauitatem illam, et hanc pedum stabilitatem, coniunetim cogitandum esse videtur, Vt intelligatur quodnam sit illud genus vocis plenum, quod miseratio et moeror sibi sumat, auctore Cicerone
de r. 3, 68. Pue o mafisi id Congerie S. P o litus. Oratio polita vel scriptor politus Rhetoribus dieitur, cum forma dicendi venustior est et elegantior exapta concintraque verborum inprimis membrorumque structura, nil merosaque compositione itaque de antiquioribus maxim μ. in quibus ob Ρmporum illorum