장음표시 사용
341쪽
mist pondus accedit utque corpori serrum, sciratio animo, non ictu magis quam Ora myrimitur. Deindo premere alterum dicitur apud Latinos is, qui V. c. fugientem non relinquit, sed veluti inhians ot deprehensurus sequitur adeoque adiuncta ei verbo est notio alacritatis cuiusdam et vehementiae, qua aliquid agimus, tenemus, dicimus. Iam Quintilianus, cum declarasset, quantae vires sententiae adderentur ex usu apostrophes in exordio adhibitae, exempli causa prooemium orationi pro Ligario laudat, in quo Cicero
orationem ad Tuberonem conuertit, eiusque -οστροφῆ hoc suum iudicium addit o Erat multo sutura languidior oratio, si esset aliter figurata. Quod facilius agnoscet si quis illam totam partem vehementissimam, cuius haec forma est Babes igitur Tubero, quod e saccusatori maxime optandum etc. conuertat ad iudicem: tum enim Vere aversa videatur oratio, et languescatur omnis, dicentibus nobis Habet igitur tiber etc. Illo enim modo pressit atque institit hoc tantum india
casset: Mitte*t aer Apostrophe spieite Cicero den lebhas
te a se ollan Gegnere Ohne se Atte risios inen a te Referent eu emachi. Similia prorsus sunt, quae Quintilianus , a. O6 sq. de apostrophe in narratione
adhibenda sine metaphora notat se Sermo auersus a iudice et breuius indicat interim, et coarguit magis Alio sensu, de quo nunc pauca notabimus, remere argumentuna, vel res tractanda, dicitur, quae, quoniam vel dissicilis, vel molesta et noxia nobis est, nec recte Commemorari potest, neque vero etiam bene silentio
praetermitti, quia tale silentium malae causae suspicionem adferre solet. Hac metaphora Cicero in loco per se elegantissimo et prudentiae plenissimo usus est doorat. Lib. , a. ubi suam dicendi consuetudinem Antonius ita describit: Confiteor, inquit, me, si quae
premat res vehementius, ita cedere solere, ut non modo non abiecto, sed ne reiecto quidem scuto fugere videar sed adhibere quandam in dicendo speciem atque pompam, et pugnae similem fugam consistere vero in meo praesidio sic ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar. P si a. Primordia dicendi, sunt rudimenta quaedam it Praeexercitationes, quibus aetates nondum Rhetorem
342쪽
capientes institui solebant, ut ait Quintilian. I, 9.
Graeci προγυμινάσματα vocant, de quibus vid. Lexicon
gr. technol. In his tradebantur fabellae Aesopi scribobantur sententiae, Chriae, thologiae, Prosopopoeiae, Suasoriae declamationes, loci communes; quas materias inter rudimenta dicendi recenset idem Quintil. a, . . et O prima Rhetorum praecepta appellat. Nam nihil est eorum, quod non in aliquod genus dicendi incidat. Ergo, armabunt haec, inquit, quodam
modo praeparanda je3NPer, t his, cum re pocet, taris. Easdem Lib. , 3. q. exercitatione vocat, quae
foro praeparantisre Suetonius de Ili. Gramm. Cap. 4. quaedam genera institutionum, ad eloquentiam praeparandam, ut problemata, Paraphrases, elocutiones, ethologias, atque alia hoc genus , ne scilicet sicci omnino et aridi pueri Rhetorici traderentur. Qui cum ab inacunabulis prope orandis causis et declamando exerceri saepe solerent, hinc factum, ut nonnulli in ea re Iudendi vocabulo uterentur. Ita Calpurnius clog. I. Numeriani studium eloquentiae praeco et praematu rum laudaturus:
maternis causam rι lusit in Inis. ad quem locum vid. ernsdors. Excursa Et Saleius Bassus in Carm. ad Pison. s. de Pisone declamanter Tune etenim leuibus velati proludit in armis Compostisque suas exercet litibus artes. Principium.
Graecorum προοιμ ιον, species exordii, qua statim auditoris animum nobis idoneum reddimus ad audiendum. Id ita sumitur, ut attentos, dociles, et beniuolos auditores habere possimus. Haec sunt verba Au-etoris Herenn. I, 4 sq. De eodem genere Cic. Inuent. I, s. Partit. r. . et de Orat. 2, 78. e quo loco hoc breuiter at egregie praeceptum transferre licebit r Omne principium, inquit, aut rei totius, quae agitur, significationem habere debebit, aut aditum ad causam, et munitionem, aut quoddam ornamentum et dignitatem. Deinde hoc ex cap. O init. Connexum ita sit principium consequenti rationi, ut non tanquam citharoedi prooemium affictum aliquod, sed cohaerens cum omni corpore membrum esse videaturi Nam nonnulli
343쪽
nulli, cum illud meditati ediderunt, se ad reliqua trans eunt, ut audientiam sibi fieri nolle videantur. Atquo eiusmodi illa prosus debet esse, non Ut Samnitum, qui vibrant hastas ante pugnam, quibus in pugnando nihil tantur, sed ut ipsis sententiis, quibus prolus
runt, etiam pugnare possint.' - Scilicet haec talia maxime sunt, quae nobis quoque hodie, in nostro -cendi vel usu vel necessitate, prodesse possint: cum multa alia, quae in his Ciceronis libris praeclare tra duntur, a noliris temporibus, moribus, et prope dicam ingeniis, aliena sint. - Habet etiam exordii seu prooemii vim, quod Cicero in Orati q. vestibulam, et aditum ad causam, et primam aggressionem Vocat. Cf. Lib. a. de Orat. Cap. 9. quo in loco simul metaphorae huius sons ostenditur. Quintilianus Lib. 4, . Graecos maiore aliqua ratione duetos προοιμιον dixisse putat quoniam in Latinorum exordio L principio initium modo qualecunquo significetur, sed in graeco vocabulo, me ab isti siue ab ιμιω derivatum sit, notetur id, quod ante ingressum rei, de qua dicendum sit, ponatur. Et quia hoc genus principii vel exordii κατ εοχη ad causas iudiciales, maxime illas graues et varias, pertinet, Quintilianus definit ita: prooemium est, quod apud iudicem, Priusquam causam cognouerit, prosit Cicero etiam de Orat. 2, 6 ita circumscribit ut aliquid ante rem dicamus. Vnde Plinius Lib. 2. p. 3. e Graeco verbo prooemiari dixit. Cum autem causae mi, in quibus prooemio iusto non opus est, ut in deliberativis, omnis tamen oratio aliquo modo incipere debeat, id Quintilianus prooemii speciem, et nititim, et caput appellavit. Nam Lib. 3 8 6. prooemio, inquit, quale est in iudicialibus causis, non ubique eget se causa deliberativa quia conciliatus est ei quisque, quem Consulit. Initium tamen quodcunque debet habere aliquam prooemii speciem nec enim abrupte, nec Vnde libuit, incipiendum quoniam est aliquid in omni materia naturaliter primum. Et mox S. . in Suasoria etiam
cum prooemio temur, breuiore tamen, et veluti quodam capite tantum et initio d bebimus est contenti. ε- Praeterea vero etiam ingressum pro prooemio Quintilianus passim dicit, ut Lib. 4, 1. 28. Proba-
344쪽
Probabile genus orationis est, ut Cicero ait Partit orat Cap. 6. si non nimis est comtum et expolitum, si est aves oritas et pondus in verbis, si sententiae vel graues sunt, vel aptae opinionibus hominum et moribus cf. Quintilianus Lib. 8, 3. 42. ubi haec ipsa Ciceronis verba laudat. Itaque et sententias ro- habiles Cicero in Orat. 0. appellat, quae ad rem demonstrandam, vel ad refutandum aduersarium, et ad Causam oratoris iuuandam magis quam ad concinnitatem et ornatum comparatae sunt, ideoque propriae
oratoris. In illo toto loco, quid inter ophistarum et oratorum elocutionem intersit, explicaturus, Sophisae, inquit, concinnas magis sententia exquirunt, quam WO- habileS. Probabilis narratio Cic. Inuent. I, 2I. est, si in ea videbuntur inesse ea, quae solent apparere in veritate, si personarum dignitates seruabuntur si causas factorum extabunt, si fuisse facultates laciundi videbuntur, si tempus idoneum, spatii satis, locus opportunus ad eandem rem suilla ostenditur etc. s. Partit. r. Cap. 9. In argumentatione probabile dicitur Ciceroni In-Vent. I, 29 id, quod sere fieri solet aut quod in opinione positum est, aut quod laabet in se ad haec quandam similitudinem, siue id salsum est, siue verum itaque hoc probabile diuiditur ab eodem in signum, credibile, iudicatum, et comparabile. - Sed Auctor ad
Herenn a, . in se modis tractandae causae coniecturalis, primum probabile appellat, cum Probatur, expediti reo peccare, et a simili turpitudine hominem nunquam abfuisse. Id diuiditur in causeam et vitam,
hoc est, primum variae causae, quae ad mali ficium inducere potuerint, adseruntur et examinantur; deindo
et vita hominis ex ante suetis speetabitur. Probabilem autem oratorem a Cicerone inprimis dictum esse eum, qui placeat, et probetur, X Oratia, 36. patet. f. Lib. , 28. P, ora it iis me S. Ita Rhetoribus appellantur res illae omnes, Vndo aliquid probatur, rhτας, vel etiam ποθέεεις dictae Aristoteli, quem sequitur Quintilian S, ubi illas ita partitur,
345쪽
partitur, ut dicat alias esse, quas extra dicendi rationem accipiat orator, aliaS, qua ex causa trahat ipsa. et quasi gignat, illasque μεχνους, inarti tales, has ἐντέχνους, artisciales dici. Vid. LeX. gr. techn. in πιστις. Ad prius genus Quintilianus refert praeiudicia, rumores, tormenta, tabulas, iusiurandum, ses, in quibus pars maxima contentionum forensium exsistat. s. Cur Fortunat. p. s. De posteriori genere, quod totum in arte positum est, agit Quintil. l. c. ap. 8. Sedes horum argumentorum necesse est, vel sint in rebus. vel personis, vel iis quae utrisque accidunt omnis autem probatio artifcialis constat aut Agnis aut argumentis, aut exemplis. De his, quae Latinorum disciplina sit, aliis in locis separatim exponimus. s. Cap.
IO. ubi cum vim νθυμηματων, πιχειρημιάτων et απ δάμων, quae sint tres argumentorum species exposuisset, haec Omnia, inquit, generaliter πιστεις appellant: quod etsi propria interpretatione dicere dem
possumus, apertius tamen probationem interpretabimur vid. Cic. Partit. Cap. 3. et passim alibi, ubi semper oratiovis sciem commemorat. plerum explanatior Ciceronis de probationum generibus sententia est Lib. a. de Orat. T. o Ad probandum duplex est oratori subiecta materies una rerum earum, quae non Xcogitantur ab oratore, sed in re positae, rationae tractantur: vi tabulae, testimonia, pacta, conuenta, quaestiones, leges, senatusconsulta, re iudicatae, decreta, responsa, et reliqua, si quae sunt, quae non pariuntur ab oratore, sed ad ratorem a causa atque a re deserumtur altera, quae tota in disputatione, et argumentatione oratoris collocata est. 8 cf. Voss. Institi. Rhet. Lib. 3. Cap. 3. P. 369. R.
Uri cis su S. Georg. Trapez. Lib. I. Rhet. . . hoc nomine appellat orationem eam, ad quam nos impetus affectuum, quos in dicendo commouimus, vehementius impellat. Itaque praecipit, ut, cum narratio nobis talis sit, ut mirifice commouisse affectus videamur, prOcub quodam, qui ampliorem inuidiam incitet, post
eam viamur. Videtur eadem esse, quam procursonem
346쪽
Profiteri Aetat Quintiliani et Plinii prosteri simpliciter
dici coeperunt, qui artem Rhetoricam docerent, unde et professeres κατ εοχχj appellati sunt. Locus classicus est Plinii Lib. q. epist. I. s. Lib. I, 8. Simile est Graecorum ἐπαγγελεσ3 oes, quod Sophistarum proprium erat, ut et το σοφιστευειν vid Cic. ad Att. 2, 9 et omnino resoll. Theatr. Rhet. Lib. . cap. I. P. 5O. Pros Iuens. Cicero de Orat. 3, T. de carbone is profluens quiddam habuit, et canoraim. Non dubito GraecoqCarbonem dicturos fuisse ρεοντα τῶ λογε, κα ως εαυτοσχεδιου ριαλως κοὐ λειρος καὶ ο ρεμια φερομενον, ut Photius Cod. Ii 9 Pierium descripsit. Illud autem cavorum, quidni sit, quod Graeci λογον ἐναραονιον ευ αελῆ, aut ναυλον αρμιονιαν diXerunt vid. quae a nobis uberius disputata sunt in LeX. gr. techn ad voc. ρεον et ἐναρφιονιον. Auctor Dial de corr. Eloq. Cap. a. prosilientem sermonem cum Secundo tribuit, notauit id, quod antea promtum sermonem diXerat h. e. facundiam expeditam, non sollicite et anxie verba quaerentem. f. Quintil. IO, 3 ubi tamen de hoc Secundo ea narrantur, quae huic promta facundiae contraria essent vid. promtus. I id et Ciceroni de r. a 38. profluens genus orationis dicitur, copiosum et vere
Oratorium, idemque fusum et liquidum, cui opponitur exile, aridum, et concisum, quali Dialectici uti soleant. cf. nsculan S, 18. Pisia r e Lo. Figura sentent a Cicerone de Orat. 3, 4. Commemorata Strebaeus συγκρισιν Graecorum consert.
hoc Ciceronis exemplo addito Te Gallorum, munhriclinarum cantu exsuscitant: tu actionem insiluis, illa aciem infruit. Cappet Onerius autem rectius refert ad incrementum illud, quod amplificationis partem facit Quintil. 8, . quo crescit oratio et veluti progreditior.
Fig. Hoc apud te de Orat. 3, 3 haud dubie illa, quam Graeci ποσχεσιν dixerunt. vid. LeX gr.
347쪽
techn. in προέκθεσις, et προκατασκευ . ius exemplum hoc sto Sin a vobis deserar, tamen animo nota
Eesciam, et id, quod suscepi, quoad potero perfram.
lubilitatem nimiam praecipitemque et inter tarditatem virtutem habet, deliniente quidem Quintiliano II, 3.
5a. Promtum sit os, inquit, non Praeceps, moderatum, non lentum. Pronuntiatio. Graecorum inro φορα s. ποκρισια, oratoria pronuntiatio est vocis, vultus, gestus, moderatio Cum Venustate. Sic Auctor Herenn. I, 2 qui berius atque eX instituto hoc argumentum Lib. 3, II. et sqq. tractat. Ciceroni de Inuent. I, T. pronuntiatio est e rerum et verborum dignitate, vocis et corporis moderatio. Vid. Quintil. II, 3. et quae nos supra ad voc agere diximus et Cic. de Sic. I, I. ubi pronimitandi vocabulo ita utitur, ut absolute et proprie ad dicendi exercitationem forensem, et oratoriam retulisse videatur. Julius Rilsinian. p. 3T. inter figuras adeo sententiarum resertet ποπρισιν, s. pronuntiationem, qua aduersarium gestu et voce extollimus, vel abiicimus et spernimus. f.
Omnino Cur Fortunat. Rheti p. s. ubi, quicquid a veteribus Rhetoribus de pronuntiatione notatum suit, Praeceptorum quadam sylva et compendio oeetur et Gregor. Trapez. Lib. q. Rhet. p. 58. qui ipse profitetur se exponere, quae a Cicerone de pronuntiatione acueperit: cecidit enim iam, inquit, ex o issetis in declamationis v S. Proporti . Graecorum ἀναλογιο proxime translata VOX, Cuius, auctore Quintil. I, 6. haec vis est, ut id quod dubium est, ad aliquid similo, de quo non quaeritur, referat, ut incerta certis probet. Id efiicitur vel comparatione, vel diminutione. Illa aut genus deprehendit, aut declinationem, haec genus modo detegit. De hac analagia porro notat: inuenta est, postquam homines loquebantur, et notatum in sermone, quid quΘmodo caderet taque non ratione nititur, sed exem-
348쪽
pto, nec lex est loquendi, sed obseruatio, ut ipsam analogiam nulla res alia secerit, quam consuetudo. cs. Gellius N. A. 2, 23. P, o post iis. Propositio eorum, quae sis dicturus, a Cicerono de r. 3, 3. inter lumina et figuras orationis numeratur, quoniam in proponendis rebus illis peculiari quadam forma dicendi uti possumus Graeci appellant
Varie, προεκθεσι , προεισιν, υ πόσχεσιν, προφασιν. pe-
Ciarim proposito dicitur qua proponit auctor, quae sit Probaturus. Sic Qui titil. 3. . . Ibi et notat propos-tionem genus esse, Orrationem speciem unde actum osse, ut Aristotele prooemio propostionem subiungat.
non autem narrationem Locum Aristotelis attulimus in Lex. gr. techn ad voc προεισις. in eundem de
propostione locum Quintilianus iterum deuenit Lib. , 4. Vbi , , propositio, inquit, mihi videtur omnis confirmationis initium quod non solum in ostendenda quaestione principali, sed nonnunquam etiam in singulis argumentis poni solet, maximeque in his, quae ἐ Gχει- ρημιατα vocantur Sed Cap. a. eiusdem libri propo-stione manifeste sic utitur Fabius, ut intelligat breuem rei controuersa expositionem, quae si longior sit, et Caussis, rebus, temporibus personis etc. distincta, proprie narratio dici solet. f. eiusd Cap. . 36. Propositum. id quaesis. P, S. Hoc vocabulo Latini Rhetores subinde utuntur, ut
significent statum illum, qui desnitivus dicitur, quia in eo statu de indole est veluti proprietate facti et rei
quaeritur, quam Graeci τημ τητα dirierunt vid. Lex. gr. echis in ὀιοτης. Itaque Quintil. 8 6 p., 38. tradit Hermogenem qu: tuor genera statuum accepisse, coniecturam, proprietatem, translationem, qualitatem. Et Lib. 3, 3. 39. aut coniectura, inquit, excutiuntur, an Vera sint, aut faetitione, an pr9yria, aut qualitate, an inhonesta, iniqua inhumana, crudelia, et cetera quae ei generi accidunt De illa proprietate, quae est in verbis, et ad perspicuitatem elocutionis Pertinet, ad Oc proprilis diximus.
349쪽
P, o p r iis . Proprii verbum, quod eius rei, de qua loquimur, verbiam est, vel esse potest Sic non satis lucul senter definit Aufi Herenn. 4, a Ciceroni de r. 3.37. propria serba sunt, certa su D Nocabula rerum,
paene na nata cum rebus sis Ab his disserunt a)ea. quae transferuntur et quas in alieno loco collocantur; et ea quae novamus. - Quintiliano , S. O.
propria sunt verba, cum id significant, in quod primum denominata sunt libro autem 8, a prOyrietatis verborum varios significatus ita tradit i suam cuiusquorei appellationem notat sed in eo genere non semper Virtus es quoniam non semper improprii vitio laborat, quod proprium non est , quia multa sunt et graece et latine non denominata. et ipsa translatio impropritim sermonem ossicit a propriiιm dicitur inter plura, quae sunt eiusdem nominis, id, unde cetera dicta sunt. I cum rex communis pluribus in uno aliquo habet nomen eximium: item, quod commune est et aliis nomen. intellectu alicui ro peculiariter tribuitur, ut Urbs, de Roma; 4 etiam qua bene translata sunt,
propria dici Tolent; 4 interim etiam, quae sunt in
quoque genere praecipua proprii docum accipiunt, ut cum Fabius cunctator est appellatus -- Gesnerus ad Ilorat Art. Poet. 34 ubi dominantia verba poeta com-m'morat, docte contulit Graec. κυρια, hoc est, propria, quibus opposita sint ἄκυρα unde et domicilium
habere dicatur verbum in ea re, ' de qua proyris, κυ
tiones, in quibus aliquam certam personam deliberantem inducimus. Sic Quintil. 3, . a. qui ideo isque piis illud genus subiecit. Illius sormae species quaedam sunt thologia, idolopoeia, de quibus id LeX.
gr. technol. Sed illa sunt maxime Declamatorum et Rhetorum. Ergo Quintilianus ea a veris consiliiS, . e. orationibus ex genere deliberativo in senatu et ad populum dictis l. c. separa g. r. et Lib. I, I materias dicit esse inter rudimenta dicendi. f. Cresoll. heatr. Rhet. Lib. , T. P. C9. Fig irae autem, vel σχήματι διανοιαις, quam Graeci προσωποποι ia dixerunt, Latini hanc vim tribuerunt, ut
350쪽
muti quaedam coquentia inducat Sic Cic. r. 39.
Quintilianus autem G, a. I. more recepto se sacere dicit, ut προσωποποιιαν appellet non tum solum, cum corpora et verba fingantur, et urbes vocem accipiant,
sed etiam Termones hominum assimulatos eo reserat: quanquam sint, qui utramque rationem distinguentes. hos διαλογους malint, ut Latim sermocinationem. Cap. 3 89. commemorat monnullorum sententiam, qui hanc fictionem personae προσω r. in verbis otiam esse putarint, ut in his x crudelitatis est mater auaritia; quae
verba excerpta videntur ex Rutil. Lup. 2 6. P. O. d.
Ruhnk. - Etiam personae confctionem Aquila Rom. n. terpretatur me Mura, inquit, plurimum dignitatis in se continet, cum remprιblicam ipsam loquentem inducimus, aut defunctos aliqlto Guas excitamus ab inferis, et in conspeccet iudicis collocantes oratione hos circumdamvs dulius Rufinian. p. 38 deformationem vel 4 u-xationem appellat, iique hanc vim tribuit, oratio ad alicuius personae irationem imitandam retorqueatur Quod ad illam deformationem attinet, iam Rutil. Lupus 2 6. prosopopoeiam ita explicauerat: Schema hoc sit, cum c onas in rebus constituimus, quae me personis sunt, aut orum hominum, qui fuerunt, dan- quam vivorum et praesentium actionem sermonemque deformamus. h. e. singimus, Tormamus, docte ad
h. l. explicuit ulmkenius Confrinationem pro quo conformationem degendum Iuto vertit Tris ianui in
Praeexerciti. Rhet. p. 29. Pith Ceterum Aquila RO. manus prosopopoeiam s. personae constellionem ab Etho- poeta, quam moralem consctionem appellat, eo differro docet, quod ibi et personas fingamus, quae nusquam sunt, hic certis quibusdam vel personis verba accommodate assingamus, vel lad improbitatem earum Henion strandam, vel ad dignitatem, exe plo usus Ciceronis pro Quinti cap. I T. Quid ad haec Naeuius p etc.
Pueri Ii S. Pueri quoniam lusus amant et lepores, absuntque maxime, in iis quae agunt, a dignitate quadam, quam viri plerumque sectantur, hinc factum est, ut et Elie- toros puerile in elocutione dicerent, quidquid magis lilius et leporis et sestiuitatis et lasciuiae cuiusdam, quam grauitatis et solidae pulcritudinis documenta haberet.