장음표시 사용
371쪽
gligentia quaedam diligens. Licet interduin ad sermo.
nem cotidianum usque demittere rationem relaxare numeros, admittere vocalium duram concursionem etc.
Me f. 44 ris. Luculenta metaphora, resorbere piritum, in iro quidem respirationis vitium est, dicuntur ii, qui ita illum rescipiunt, ut iniucundi im per dentes stridorent edant. Quintil. II, 3. s. Da mi einem Zischen oderSchia me verbanden Odemholan.
Hanc tu figuris elocutionis s. λεεεως refert Cic. Or. 3, 4. quam αποφασιν et α ιολογίαν vocat usinianus p. s. StrLbaeus ad illum locum hoc exemplo usus est: bone ad eum Non etiamsi ultro me Ocet. In Oratore autem Cap. 39. andem liguris sententiarum s. ιανοια adnumerat, et sic desinit quasi ad interrogata sibi sese respondeat.
Reticentia. Gr. ἀποσιω-ησις, apud Cic. Orat. 3, 3. Quintilianus , a. q. reticentiam, Obticentiam, nonnullis etiam interruptionem dici tradit. Accuratius autem -ο- σιωπησιν ita desinit, ut dicat in ea, quid taceatur, incertum esse, aut certe longiore sermone explicandum, neque eam adeo cum ellipsi, vel synecdoche, in quibus
uniu0rso aliquid desit, et intelligendum relinquatur, confundendam. Aquila Rom. de Fig. Sent. p. d. Pith. , RHticentia est, inquit, cum intra nos supprimimus ea, quae dicturi videmur, quod aut turpia aut invidiosa, aut alioquin nobis grauia dictu sunt Interdum etiam utimur hac figura, quasi ad alia properemus: quale est Virgilianum illud: Quos ego, sed motos praesa componere fi mis In hoc Virgilii loco Macrobius Saturn 6 6 intermissionem esse ait, haud dubie eandem ποσιωπησιν in mente habens. Quintilianus tamen l. c. illa verba cum affectu et ira elata putat. Et sic alio in loco Macrobius Sat. , . μο- σιωπησιν tacitiarnitatem vertit, contrariamque facit νἐκ φωνήσει exclamationi. Nam ut illic, inquit, aliqua exclamando dicimus ita hic aliqua tacendo subducimus, quae tamen intelligere possit auditor hoc autem Praecipuo
372쪽
praecipue irascentibus conueniti Itaque illam ad sormas dicendi eas refert, quae πάθος significent. Retractatio. Si et implicationem Iul. Rufinian. Fig. eloe pag.
gr. Pith. 36. Ruhnh. interpretatur gr. πλοκῆν, quae figura hanc vim habeat, ut idem verbum vel sententia ad consummationem superioris retorqueatur, Vt: - - Vos o quibus integer aeui Sanguis, ait, solidaeque suo stant robore vires, Vos agitate fugam.
Vid. oc transgressio. Iul. Rusin. p. 32. ἐπιπτρο- ψῆν, Graecorum figuram qua in eadem verba plures sententiae desinunt, reuersonem interpretatur vid. Converso. Re uis ei Do. Reuocatio verbi, in figuris elocutionis commemo-rptur a Cic. Orat. 3 sq. ad quem locum trebaeus in Commentariis hoc exemplum posuit ex Virgil. cl. 1a, 72. vos haec facietis maxima Gallo: Gallo, cuius amor tantum mihi crescit in horas. Quantum vere nouo viridis se subiicit alnus.
Aliud est si orator se Dum revocat quam formam
Cicero inter lumina sententiarum ponit orat. O. vid. quae ad voc reditus diximus. Rh et oris . Hoc nomine dictos esse constat, quicunque praecepta dicendi traderent, rhetoricos doctores quos appellat Cic. de orat. 2, 8. 9. Marius Victorin in Rheti Cic. p. O. Pith. quid inter Rhetorem Sophistam, Moratorem intersit, ita enuntiat se Rhetor est, qui do. cet iteras, atque artis traditor est eloquentiae. Sophis est , apud quem dicendi artificium discitur. Orator est, qui in causis priuatis ac publicis plena et perfecta utitur eloquentia. idem fuerunt, qui ctas ad imitationem sori et consiliorum materias dicerent;
quod apii Graecos aetate Demetrii Phalere institu
373쪽
tum, apud Latinos autem dicendi praeceptores L. Cras si temporibus coepisse, Quintilianus tradit Lib. , . ubi primum Rhetorem Plotium nominat, ut et Seneca Controu. . praef. et Sueton de Clar Rhet. Cap. a. cf. Cic. de orat. 3, 4. et omnino resoll. Theatr. Rheta I a. et passim aliis in locis Rhetorica. Haec a Cicerone de Inuent. I, s. artifcies eloquentia dicitur vid. oc Elaquentia Graecam vocem in Lutinum transferentes nonnullos Oratoriam, vel oratricem nominasse, tradit Quintil. 2, 4. ubi eorum
rationem probat, qui graeca forma seruata, Rhetoricen potius dicant, subiicitque ei tres veluti partes, artem, artifcem, opus. Sequenti Capite, quid Rhetorica, et quis eius sit finis, inquirens, repudiat eos, qui finem Rhetorices in per thadendo posuerint, ut Isocrates, Plato, Cicero nonnullis in locis librorum Rhetoricorum. Alii exis Limarunt eam esse vim dicendo persuadendi, ut Gorgias a Socrate inductoris apud Platonem: et Aristoteles, cuius certe similis definitio est ducere homines dicendo in id quod actor velit. Eodem sero redibat Apollodori et Hermagorae sententia, aliorumque, quamuis quibusdam discriminibus distincta. Ipso Quintilianus probat Rhetoricen dici bene dicendi scientiam, eiusque materiem, Omne res, quaecuuque ei sdicendum subiectae erunt. Cuius similis est Ciceronis sententia de Orat. I, IS et 46. - Primum Empedoclem aliqua circa Rhetoricen mouisse, notat Quintil. 3, I et Aristoteles lench. Sopia sub finem: πρωτος ευρετὴν ρητορικγην. - Sulpici Victor in Institi. Rhet pag. a 4O. Pith. eos, qui Rhetoricen bene dicendi scientiam definierint, parum rect e fecisse contendit, quia parum plena illa definitio sit, et v. c. medicus etiam, quacta medicinam pertineant, bene dicere posit. Itaquoipse hoc modo desinit: ,Rhetorica es bene dicendi sientia tu quaesione ciuisi. Sic enim fiet, inquit, ut
proprium sine dedisse videamur. Sed cf. Aurel. Augustin. Princ Rhet. p. 9O. Pith ubi varios modos recensuit, quibus Rhetorices finem vetere Rhetores constituerint. Georgius Trapez. Rhet. Lib. I. hanc des-nitionem operi suo praefixit Rhetorica es scientia civilis, sua cum essensione avitorum, quoad eius feri potes,
374쪽
potest, ii civilibus suasionibus dicimus. AEL Ammian.. Flarcell. Lib. O, 4. R isti . In Rhetoricis veterum libris risus semper de ioco
facetiisque dici solet, ut ridiculus, qui ex his rebus risum mouet. Unde et ridere pro locari simpliciter pase sim adhibetur, etiam si id non vultu vel cachinnatione, sed solis verbis et ratione factum sit ut apud Cic. Lib. a. pist ad diu. 6. ubi, cum sententiam ioeularem dixisset, hoc ore ers, inquit, ut scires, me tamen in somacho solere ridere. Itaque qui de illa virtute oratoris disputant, qua tristes iudicum assed ussoluat, animum ab intentione avertat, aliquando etiam reficiat, et a satietate et fatigatione remoueat, hi risum appellant, cui omnes iocorum, hilaritatis, urbanitatis, salis, facetiarumque formae substat. Ita Quintil. Lib. 6, 3 seqq. ubi passim omnes illae formae Occurrunt: neque aliter Graeci, cum περὶ γελοι disputant,
vi in illo ipso loco Fabius adnotauit. Cicero quibus
in locis de risu et ioco exposuerit, ad voc Iocus declarauimus. c etiam quae ad voce. Facetus, Hilaritas,
Et Vrbanitas dicta sunt. rogat io.
Figura elocutionis. r. ἐρωτησις vel ἐρωτ=lsu οι, apud Cic. Orat. 3, 3 ubi eam a percontatione distinguit, ut Graeci ἐρωτησιν πευσει diuersam faciunt vid. quae ad has voces ii Lex. gr. techn dicta sunt. Priorem figuram in Orat. 9. ita describit interrogando urgeat. Etiam Quintilianus , a. d. interrogationem et percontationem ita discernit, ut hanc Loycendi, illam argueum causa adhiberi dicat vid. voc interrogatio. Rotundus. Hac metaphora Graeci et Latini Rhetores utuntur, ut verborum aptam suavemque structuram et collocationem significent qua 1at, ut nihil in iis sit asperum, nihil hiulcum, sed omnia expedita Cicero in Bruto
g. de C. Pisone erat verborum et delectu elegans, et cyta et quasi rotunda confritilio in Orat autem Cap. I 3. Theodorus dicitur praefractior, nec satis rotundus, quoniam concisa et numeris minutis veluti fracta et iis
375쪽
oratio esset, quae omnia rotunditati periodicae, senatentias potius vincienti et ne stenti, contraria sunt. Talem sententiam apte et numerose structam et cadentem, cum Gellius . . II, 3. ex Oratione C. Gracchi attulisset, cursus hic, inquit, et Onus rotundae volabilisque sententiae eximie nos et nice deIectabat. cf. Clau. Cic. in h. v. et LeX. gr. techn in στρογγυλον. ubi etiam, quo sensu Quintilianus II, 3. OI Graecos dicat enthymemata gestu veluti corrotundare, explicauimus. f. Cur Fortunat. Rhet Schol. p. 73 sqq. Pith. et Cresoll. Theatr. Rhet. 3, 6 p. 348 sqq. - ine et ornus, quoniam dicitur instrumentum . illud, quo circumacto ligna aliaeque materiae rotundantur, ad significandam sententiarum rotundam breuitatem, inprimis
a poetis latinis, translatus est. Sic Saleius Bassus Carm. in Pison. 4. Qualis io Superi, qualis nitor oris amoenis Vocibus hine solido fulgore micantia verba
Implevere locos hinc exornata figuris Advolat, excusso velox sententia torno.
Et Propertius lib. I, 3. 43. de legis, in quorum singulis distichis inclusae sunt sententiae:
Incipe iam angusto versus includere torno. Locum Gellii, qui huc pertinet iam attulimus ad vociteres, ubi similis metaphora explicanda erat Loco Horatii Art. poet. 44I nunc non utor. Ego enim tu male tornatis verius nil nisi qui formatos vel factos videre possum. Tornus format et fingit et poeta si plici metaphora, non me solenni lepore, usus est.
Qui aliquid amplius subtiliusve intelligi velint, hos, cum axtero aut euileio, dom in sua abuti arbitror. Ri dici.
Rudem vocem, quo sensu Quintilianus II, 3. a. commemorauerit, dissicilius dictu videatur. Caussinus de loq sacr. et hum. 9 6.--γωγον Pollucis confert. et interpretatur vocein intractabilem die rohe, ungebi de te, tinbienam Stimme.
Mus Dei S. Rusica vox, quae et agrestis dicitur, veteribus
appellabatur, qua quis priscam grauitatem et simplicitatem imitaturus, aures elegantiores, Onisque urbanio-
376쪽
ribus adsuetas offenderet. Vnde rusica raperitas commemoratur Cic. r. 3, 3 I. a. ubi et vasa et lata dicuntur, quae ad exemplum rusticorum hominum pleniore re pronuntiantur. M autem vitium, inquit,
quod omiuili de in fria confectantur. Rustica vox et agresis quoSdam delemat, quo magis utiquitatem sita sonet, oriris sermo retinere videatur: t tuus, Catule, sodalis, L. Cotta, gaudere iihi videtur grauitate Iingruae, sonoque voeis agresti, et illud quod loquitur. priscum visum iri putat s plane fuerit usicarimn Me autem ttius sonus et suavitas sa delectat omitto ver- horum, quanquam es caput Ad hane dico suavitatent,
quae exi ex ore etc. Et mox de eodem Cotta Cotta Moser , ait, cuius tu illa lata nonnunquam imitaris, veiota iteram tollas, et E planissimam dicas, non mihi oratore antiquos, sed nussores videtur imitari. cf. Brut. 36. - Est etiam rusticitas contraria urbanitati, de quavid. Quintil. . . T. et quae diximus ad voc. Vrbanitas. - Ιam quoniam homines rustici et agrestes Omnino carent vitae elegantia et suavitate morum, et-tiam in eloquentia et literis agresia dixerunt veteres, quae essent inelegantia, insuauia importuna, et a do- es a quadam humanitue aliena. Huc pertinet agresis motus corporis apud Cic. de r. I, 23. agreses libri, des rhetoricis libris exilibus et aridis ibid. Lib. 2. . et Musae adeo agreses, hoc est, artes et disciplinae illae, quae minus habent elegantiae nec ad illas literas, qua humaniores vocant, recte reserri possunt. vid. Cic. Orat. CaP. 3.
et ioco oratorio dici solent. De eo genere locus Ciceronis classicus est in Orat. 6. Muic generi orationis, inquit, adipergentur etiam sales, qui in dicendo nimium quantum Valent quorun duo genera sunt,
unum facetiarum Dunige, ehereth te arsella Q, ius fer se dei Tou tin Charalter iner ganaen edebesimini alterum dicacitatis Ichnesitandis i dure eiueing es mort liberr chender Witz . I tetur utroque; sed altero in narrando aliquid tenuste, alter in iaciendo
377쪽
ciendo mittendoque ridiculo. cf. inprimis Lib. I. do Orat. q. et Quintil. 6, 3. I. ubi et iaculationem com memorat, quae ad dicacitatem pertinet. Alio loco . 89. omnem si ' dicendi rationem in eo consistero do cet, ut aliter, quam sit rectum, verumque dicatur; quod fiat totum aut singendis nostris, aut alienis persuasionibus, aut dicendo, quod fieri non potest. Liabro autem , 3. 8. Salsum, inquit, in consuetudino pro ridiculo tantum accipimus, natura non utique hoc
est, quanquam et ridicula oportet esse salsa. Salom igitur rit, quod non erit in usum, velut quoddam si, plax orationis condimentum, quod Dititur latente iudicio, et velut palatum excitat, quod et a taedio defendit orationem.
Sciat a r e. Cicero in Orat. 7. ,, numerosam, inquit, comprehensionem peruerse fugiens Hegesias, ballat, incidens particulas; hoc est, semper incise et membratim dicens, nunquam longiori et numerosa periodo utens,
quo quasi mollius salientem orationem efficit Ita Io- cum explicauit Ernestius in lati. Cic. In qua tamen explicatione arbitrarium illus esse ' videtur quod admossitiem quandam vim omnem saltandi retulit Atqui nunc non tam de mollitie sermo est, quam de crebris percussionibus, seu interuallis, quae in dictione incisim et membratim elata necessiria sint: unde vel ipsa iactio, vel is, qui ea utitur, altans dici potest, oppositus ei. qui oratione magis in orbem uecta, veluti
stabili gradu incedit: de tanetende hi fende. immerabi etzende orti ago in Gegensa tete des in eugere Ver-hindring inheriretende periodi hen Ausdruchs Quod autem Cicero Cap. 69. de infringendis concidendisquo numeris ita loquitur, ut et Hegeliae mentionem faciat, o illud genus Siculorum simillimum dicat quorum
mollities quaedam in dicendo veteribus reprehenditur: id non ad Hegesiam ipsum, sed ad eius potius imitatores pertinet. Itaque, quod in Hegesia ineptum
erat, in sequentibus, qui ea re abutebantur, etiam mollo et dissolutum fiebat Locus ipse ita habet: is Sunt etiam, qui illo vitio, suo ab Hegesia maxime fluxit,
infringendis concidendisque numeris, in quoddam genus abiectum incidant. Siculorum simillimum Hi e V a go,
378쪽
go, quoniam minutos illos numeros sequebantur eoucifrunt et delambarunt sententias Moc sensu conciungi in voce saltare aes duae notiones possunt, , ut primo cogitentur incisa et membratim concisae sententiae, deinde mollities quaedam, quae coniuncta cum illis esse solet, in oratione numerose madente et apte conclusa Vis et impetus et dignitas in0sse existimatur. vid. LeX. gr. techn. in πορχηματικος). . Nam Cap. O. Cicero diserte de Demosthene Meius non tam vibrarent fulmina illa, inquit, nisi meteris contorta ferrentior. Confirmatus otiam Tum sententia cilla, quam de sensu voc saltare dixi, cum apud Quintilianum Lib. 9 q. a. haec legisscin is monosyllaba, ut plura sunt, male continuabuntur: quia necesse est compositio multis clausulis concisa si bsultet. Ecce eandem rem, Verbo paene eodem expressam. Huc et
illud pertinet, quod composito dicendi generi, hoc est,
numeroso et concinno Quintilianus O a. 6. vitium contrarium opponit exultans, quod stat rhythmis nimis apertis ut ii ad quoi siliatur . recte ad hunc locum interpretantem emero. Vnde Lib. 9, 2. I 42. auotidie, inquit magis l*ciminus lyntonorum modis saltilantes.
Et Lib. II, I. 56 simpliciter lasciuire dicit eos, qui
isto genere concinnitatis utantur; quoniam illud e bum proprie in animalibus tripudiandi et exultandi vim habet. id quae ad voc Lascivire notauimus. Meinde lib. 9 4. 1. 4, plurimum. inquit, auctoritatis, et, ut dixi, ponderis habent longae syllabae, celeritatis breues, quae, si miscentur milibusdam longis, currunt, si continuantur, exultant.'
Qui autem in gestu et motu corporis, quem actio oratoria postulat, modum excedebant, soluti et molles
in gestu his saltatio tribuebatur, quod similes fierent mimis et saltatoribus scenicis. Ita se Titio Cic. in Bruto Cap. 62. , Titius homo loqua sane, et satis acutus, sed tam solutus et moliis in gestu, ut saltatio quaedam si ceretur, cui saltationi Titius nomen siet cs. Auct. Dial de corr. Elo l. 6. et quae ibi notauit Schul Zius . G6. Nempe saltare in Theatro ad gestus
manuum et Corporis flexus magis, quam ad pedestres motus pertinebat. s. alma ad Scripti. Hist. Aug.
T. H. p. 33. 28 sqq. Neque ab hoc loco alienum est quod Gellius N. A. I, 5 tradit Hortensium, Cuius
379쪽
ius paulo antea manus argutas et gestuosas commemorauerat, a L. Torquato Contumeliose siclitariam, Dionysiamque, notissimae saltatriculae nomine, appellatum. s. resoll. Vacati Autumn Lib. a. Seci . .
dasset, quae ad naturalem maxime nitorem, elegantiam, venustam subtilitatem, lenitatem, formamque orationis liberalem, et a fuco, luxurie, artisue affectation remotam pertineant, has laudes in sine ita complect itur, ut totum eius dicendi genus placidiim et sanum esse dicat a pruchiose, tinuer sinfeste Schonhei des Vorti agami innerer Soliditat verbanden. Nihil, opinor, isto metaphorae delectu aptius cogitari aut significantius
Potest. Nonne enim , quae vel corporis vel mentis sanitas dici proprie solet, in eo potissimum cernitur, ut sanguinis et succorum et virium omnium is modus, eaque copia et ratio sit, qua libera nati ira instruere corpora et mentes solet Nonne, si illae res vel intra
modum a natura constitutum extenuantur, vel ultra eundem exaggerantur, in corpore morbus, in mente
autem insania quaedam consequitur Itaque Cicero hac eadem metaphora in illo quoque loco sapienter usus est, in quo, quid inter genus dicendi sublime vel vehemens, et inter duo reliqua, tenue, et medium, intersit, docet. Qui in illo subtili et acuto elaborauit, inquit in Orat. Cap. 8. ut callide arguteque diceret,
nec quicquam altius cogitaret hoc no perfecto, magnus Orator est, si non maXimus minimeque in lubrico versabitur, et, si semel constiterit, nunquam cadet. Medius ille autem, quem modicum et temperatum Voco, si modo suum illud satis instruxerit, non extimescit ancipites dicendi, incertosque casus etiam, si quando minus succedet, ut saepe iat, magnum tamen periculum non adibit alte enim cadere non potest. At vero hic noster, quem principem ΟΠ imus, grauis, acer, ardens, si ad hoc unum est natus au in hoc solo se exercuit, aut huic generi studet uni, nec suam copiam cum illic duobus generibus temperauit: Ma-
380쪽
xime est contemnendus Ille enim summissus, quod acute et veteratorie dicit sapiens iam: medius suavis hie autem copiosissmus, si nihil es aliud, vix ratis sanus videri solet Qui enim nihil potes tranquilla, nihil leniter, nihil partite, desinite, disincte facete dicere, scis non praeparatis auribus in flammare rem caepit, furere apud anos, et quasi inter obrios bacchari vinolintus videtur. Ex quo loco simul intelligi potest, . insanitate veteres inprimis medium illud genus dicendi cogitasse, quod copiam et sublimitatem cum
tenuitate et subtilitate rectes temperatam haberet Nam sola tenuitas in exilitatis et ieiunitatis vitium, sola autem sublimitas et vehementia in furoris cuiusdam aut tumoris periculum incurrere potest Quare et illi h-nitati valdo affinis videtur, quem Cicero Orat. 82. Nerum anguinem appellat Nam ibi Curionem, . nimia accuratione, religione et subtilitate, verum janguinem perdidisse iudicat Atque ex eodem fonte manavit illud, quod Atticae eloquentiae, quam omni tempore principem et unice expetendam laudandamque veteres existimarunt, proprium veluti characterem in sanitate, et integra valetudine Iosuerunt Cicero , quidem in
Or a 3 Atticum oratorem, quem informaturus erat,
his notis insignem facit etsi non plurimi sanguinis est. habeat tamen Tuccum aliquem oportet. Λ etiamsi illis maximis viribus careat si, ut ita dicam integra valitudine. In Bruto Cap. 3. , Ut semel, inquit,
Piraeeo eloquentia euecta est, omnes peragrauit insulas, atque ita peregrinata tota Asia est se externis oblineret moribus, omnemque cillam alubritatem Atticae dictionis et quasi banitatem perderet ac loqui paene dedisceret mines Asiatici iratores non contemnendi quidem nec celeritate nec copia, . sed parum pressi et nimis redundantes Rhodii aniores et Atticorum similiores. Porro de Opt gen dic Cap. 3. imitemur, ait, cillos potius , qui incorrupta anitate sunt, quod est proprium Atticorum quam Os. quorum vitiosa abundantia est, quales Asia multos tulit Iam his veterum iudiciis, quomodo Euhnkenius in Histor Crit. r. r. p. XXVII. ad emendandum Nel-1ei Patere. I, 8. locum usus sit, perae pretium est. vi commemoremus Nam cum Burmannus Lipsi con