장음표시 사용
361쪽
appellat et cap. 8 simpuciter syllogon , qui ex eo. quod scriptum est, id ducit, quod incertum est; quod
quoniam ratiocinatione colligitur, status hie etiam a. tiocinati s vocatur cf. Lib. 2, 2. Is ubi colligi dicit, quae ex illa ratiocinatione pendent. Eadem pars diserto etiam ' ab aliis Rhetoribus collectio, ex Graeco συλογὴ translato verbo nominatur. Sic e Hermagora tradit Aurel. Augustin. Princ Rhet. P. 294. vid. voc.
collectio. Hic est syllogimus, quem Quintilianus , .
II. cum nitione confert: συλλογι λαὸς inquit, est
veluti infirmior mitio, quia in hac quaeritur, an idem sit huius rei nomen, quod alterius, illo, an perinde habenda sit haec' atque illa. de repetit Cap. 8.init ubi has syllogismi species enumerat an, quod semel ius est, idem et saepius y an, quod in uno, et in pluribus an, quod ante, et postea an, quod in toto, idem in parte lanci quod in parte, idem in toto pPorro Cicero, cum de Inuent. I, 1. Praecepisset, omnem argumentationem fieri vel inductione vel ratiocinatione, hanc quidem Cap. 34. ita definit ratiocinatio est oratio ex ipsa re probabile aliquid eliciens,
quod expositum et per se cognitum, sua se vi et ratione confirmet. f. Cur Fortunat. P. T. Vbi ἐνθυμι - μα Graece letum notat. Hoc genus argumentandi, eiusque in quinque partes distributam tractationem ab Aristoteles inprimis et Theophrasto frequentatam, contra eos Cicero commendat, qui eius tres tantum partes, propositionem, assumtionem, et complexioumn statuebant, cum veteres illi philosophi propositioni et an sumtioni approbationem adiungentes, quinquepartitani argumentationem fecissent eam, quae per ratiocinationem fieret. Haec omnis ratio argumentationis in sequentibus ulterius defenditur, explicatur, et exemplis illustratur vid. de eodem genere Trapezuntius Lib. 3. Rhet. p. o. ubi persectissimam argumentationem appellat. Alia ratiocinatio est, quae impulsioni contraria dicitur, hoc est, diligens et considerata faciendi aliquid
aut non faciendi excogitatio ex ea enim coniectura, in quaestione coniecturali, capi potest, ubi quaeritur, aliquis aliquid ex impulsione, h. e. assectu motus, aucum ratiocinatione, hoc est, certo cum consilio mentis secerit vid. Cio do Inuent a s.
362쪽
Apud Quintil. 8, 4. Is amplificatio per ratio senationem fieri dicitur, cum ad id, quod extolli volumus, ratione ducitur; quod fit, si ex alio aliud colligitur. Sic ex insequentibus aec amplificatio ducitur,
cum e ratione euentus magnitudinem praecedentium colligimus item ex antecedentibus magnitudinem insequentium ratiocinamur neque alia ratio est, cum e alterius commendatione laus maior in aliam persona in redundat. Huc et pertinet amplificationis genus ex re
latione ad aliquid, quod non eius rei gratia dictum videtur. Denique ex infrumento quoque heroum poetae inprimis illorum magnitudinem aestimandam nobis praebent, qualis est clypeus Aiacis apud Homerum l. η, at 9. et hasta Achillis ibid. , 4C. quo et pertinet locus Ciceronis Philipp. a. T. ubi Antonii rixuriarii eo plus exaggerat, quod in cellis seruorum conchyli ta peristromata nobis ostendit. Denique ratiocinationem Aust. Herenn. 4, 6 si-guram quoque Verborum, seu exornationem, appellat, per quam ipsi a nobis rationem poscimus, quare quidque dicamus, et crebro nosmet a nobis petimus unius-Cuiusque propositionis explanationem. Haec, inquit, ad sermonem vehementer accommodata est, et animum auditoris retinet attentum, tum venustate sermonis,
tum rationum expectatione. Hanc formam summisionem vocat Georg. Trapez. Lib. 3. Rhet. p. 28.
Reciprocu S. Gellius N. . . O. tradit vitiosa argumenta illa, quae Graeci ανταττρεφοντα dixerint Rhetores quosdam Latinos non absurde retiyroca appmllare vitium autem illud in eo cerni, quod argumentum propositum referri contra, conuerti lue in eum possit, a quo dictum sit, et utrumque pariter valeat. Tali argumento Protagoram aduersum Euathlum discipulum strum sum osse narrat. Eadem narratio est apud Apulei Florid. Lib. 4. . m. 92. Vbi hoc argumentum anceps et iceys
appellatur. Iam vero Auctor Prologom in Schol. Hermogenis vid. Reish. Orati GraΡc ol. III p. 9T.
eodem Xeniplo titur, ut ιληαματ. vim explicet,
idemque argumentum a Tisia contra Coracem adhibitum
363쪽
tum dicit. Unde et Gellius Lib. 0, 36. ubi milom
sententiam, vitio illo, quod το αντιητρεφον VOCetur, laborantem explicat, es vitium infitiosum inquit, et sib DP lemmatis specie latens nihilo enim ni S conis Oerti ex contrario id ipsis adueris eodem potes. Controuersia haec erat Vir fortis praemio, quod optaverit, donetur. Qui fortiter fecerat, petit alterius x rem in matrimonium et accepit. Is deinde, cui uxor uerat fortiter fecit. Repetit eandem Contradicitur. iam ex parte posterioris viri sortis, uxorem sibi reddi postulantis, hoc dictum est Si placet lex, redde si
nou placet, redde. Enimuero a priore etiam illo viros orto dici poterat sic: Si place lex , non reddo si non lacet, mou reddo. id aeX. gr. tephn. ad OQ. ῆιλ αματον. Re r u S. Quicquid in oratione aliqua me varietato et ornatu e figuris, simplivi et puro sermone enuntiaretur, Latini Rhetores Graecos imitati vid. Lex. gr. techia. in ορθος et ρθ89 edrum dixerunt. Fontem metapho, rae ad voc. Figura monstrauimus, ubi vocabulum si e- reus exposuimus, quod in rectae et simplici rationi Opponi solet; quemadmodum omnibus locutionibus, quae aliquam a vulgari, simplici et recta forma mutationem significant, quales sunt flectere, iηclinare, insectere, sexus, vel artis vel ornatus notionem adiunxerunt. Luculenter Cicero in Bruto s. de Commentariis Caesaris nudi sunt, recti, et venusti, omni Ornatu orationis, tanquam veste, detracto. Vid. Voc sani S. qua vox saepe eodem sensu cum reti a iungitur, et L. quae Ernestius notauit ad Sueton. Caes. I. p. S. Ita tuo Quintil. 6, I in peroratione rectam rerum appellationem appellat, eam Ormam αν εφαλωωσεως, s. numerationis, qua tantum repetit capita superiora, veluti solam iudicis memoriam adiuuans, eiquΘ PPΟ-nit illam, quae pondus addit verbis et sententiis, figurisque Variata sit: nachte, erade bios eras lanis Vie-
dei holun de Gesagien immiges det einer Iebhajseu, offreotin una nachissichlieheu arsu g. f. inprimis Lib. 9, a. ubi passim rectam orationem figuratae et obliquae opponit it Lib. Io, . . ubi orationi remo figura declinata opponitur. Insignis autem locus
364쪽
e Lib. 2, s. II. Sermo rectus, inquit, et secundum naturam enuntiatus, nihil habere ex ingenio videtur: illa vero, quae utcunque de flexa sunt, tanquam exquisitiora miramur. Denique Lib. II, 3. 4. in quo loco, quomodo rebus et anctibus variis vox etiam pronuntiantis accommodanda sit, docet, in expositionibus ac sermonibus rectam vocem postulat, quae sit inter acutum sonum et grauem media, neque, ut in affectibus, variis flexibus se attollat vel descendat. Et mox f. a. ceruicem rectam definit, quae nec sit rigida, nec supina. Similis metaphora est, qua Quintil. 8 prooem.
τω recte dicere opponit το circuire, h. e. per Circuitionem enuntiare. Reprehendit in eo loco nimiam verborum, ornatusque elocutioni curam, quae saepe veritatem corrumpat et fidem tollat quod recte dici potes, . . simpliciter et ad veritatem accommodate, circuimus amore verborum. vid. voc inclinare.
Gr. ανταποδοσις, altera pars est absolutae comparationis, quae particulis ita, s significatur, et tramque rem, quam comparat, veluti subiicit oculis, et pariter ostendit. Nam interim similitudo aliqua nudo et sola ponitur, nec additur illud, quod similitudinem Cum re comparat; quam liberam et separatam Quintilianus appellat, Graeci αναντα τοξοτον dicunt velut so . lam προτασιν habentem, αποδοσει carentem. Sed in
illa pleniori comparatione, similitudo, cum re, Cuius est imago, connectitur, idque sit redditione contraria. vid. Quintil. 8, 3. T. ubi huius redditionis exemplum e Ciceron pro Muraena Cap. 3. adserte V alvu in Graecis artificibus eos arilaedos esse, qui citharoedi feri
non potuerunt: sc o videnrtis, qui Oratores euadereno potuerunt, eos ad iuris sudium deuenire; et aliudex Cap. 7. - Aquila Rom. p. o. Graecorum προσ-otaro&σιν interpretatur reddιtionem, eique figura hancivim tribuit, ut idem nomen in postrema parte meminbri, aut eadem quaecunque pars rationis reddatur,
unde id membrum aut is ambitus coepit, ut in hoc exemplo Tibi, sceleratissime omnium, imputare omnes
calamitates suas debet respublica, tibi. Reditus.
365쪽
Reditus ad propositum, gr. πανοδος, inter lumina orationis refertur a Cic. r. 3, 3. Eo vel concinna quaedam ab iis quae adscita sunt in causam, ad institutum praecipuum regressio significatur, vel forma illa, qua is orator ipse reuocat, cuius mentionem facit in Orat. O. ut longius quam institueraria sum prouectus,
ad reliqua pergamur; vel Sed ni sit neque enim prae lacrymis loqui possum. Capperonerius ad Quintil.
9, t. αφοδον Graecorum confert. Quintilianus , . 87. commemorat διεξοδον , et φοδον, hoc exemplo addito Longius euectus sum, sed redeo ad propositum. Me sua a Do. confirmationi opposita, defensoris est in oratione ciuili, Quintiliano sic dicta Lib. 3, 3 cum alii et
eo utationem dixerint, Cicero etiam reprehensonem, de quibus alibi exposuimus. Issa est in negando, redam quendo, defendredo, lauando, ut ait idem Quintil. Lib. 6, 3. I. R ea n res m. Vtrumque nota metaphora dicitur, ubi de hominibus in eloquentia excellentibus sermo est vid. Quintil. io, . II a Cic. pist ad Diu T, 4. et , 8 et quae in Lex. gr. techn ad voc βααλευς dicta sunt. Quintiliano 2, 3. 28 eodem modo arcem tenen elΟ-quentiae Cicero dicitur. Plura e eo genere congensit resoll. Vacat Autumn Lib. I, O. P. 8,
Figura elocutionis, gr. ἐπανοδος, quae semel proposita iterat et diuidit. Si Quintilianus , 3. 36. hoc usus exemplo: Iphitus et Pelias mecum, quorum Iphitus aevo Iam grai non Pelias et vulnere tardus Vlixi. vid. Iul. Rufinian. p. 32. et Lex. gr. techn. in ἐπάνοδος Reinupone etiam Iut Rufin. P. O. ἐπαναφοραν interpretatur, cuius haec vis est, ut ab eodem verbo plures inchoatae sententiae incipiant: ἐπανοδον autem ιuermnem s. egressionem explicat, cum duobus breuius pluribusue propolitis, ad singularem narrationem recurritur.
366쪽
Relatio criminis gr. αντεπιλ μ α in disciplina dostatibus, dicitur modi s defendendi, seu pars constitutionis iuridicialis assumtiua0, cum ideo iure laetum contenditur, quod aliquis anto iniuria lacessii erit Cic.
de Inuent. I, I. et a 26. cf. Sulpic. Vidi. Institi. Rh. p. 69. et quae nos ad voc iuridietatis notauimus. Inter figuras verbo tum, relationem commemorat
Cic. Orat. 3 sq. Me quo loco Quintilianus , 3 9T. ita ,, relationem, quid accipi velit, mihi non liquet. Nam ii παλαγην aut ἐπανοδον audi αυrιμεταβολη dicit de omnibus locuti sumus Sed quicquid id est, ' nequela Os, neque superiora in Orator is potit. Aquila tamen Rom. p. 76. Rulinii. ἐπαναφορὰν relatum inter pretatur, dicitque constare eo, quod eadem pars ora, tionis saepius per sua gulos ambitus et syngula membra, interdum etiam per incisa repetatur Itaque Bergerus de nat pulcr. r. p. 6 l. cum locum Caesaris attulis.set, in quo talis repetitio esset is una potissimum relatione, inquit, quam ἀναφορὰν vocant Graeci, his em- Cit Caesar, quam longo circuitu verborum Hoc enim dicendi lumen, ab ipso Longino clandatum in Memostiaene magnam utique vim orationi addit, et concitationi seruit animorum, quos, et veluti repetito, Percutit, ut id, quod per se vehemons est et graue altius i myrimatur ac penitus ii sensu memoriaque sedeat
infixum. . Nam Cassar, quasi iam seriat hostem. semel atque iterum, um, Factium, inquit. Iocus Caesaris est de meli. Gall. I, 4O Capperonerius ad Quintil. I. 36. putat intelligi ευγμα Graecorum, in quo multae dictiones ad unum verbum reseruntur Si. milique modo Strebaeus ad Cic. Orat. 3, 4. ut, illud relatum ad singula, quale esset, demonstraret. hoc X-emplo usus est: quam non didicimus, accepimuS, legi-nmS verum ex iis natura accepimus, IausimvS, expresstmΠS. Relationem avortim, quam υτιολογίαν Graeci di-Nere, commemorat hoc sensu Quintil. 6, 3. T. t Hanu
Cicero . c. ad propositum ubiectam rationem appella, vit vid. Eatio.
Ciceroni religio quaedam est iudicii sensusque subtilitas, qua quis nihil nisi rectum, incorruptum, elegans,
367쪽
gans, VenusChim et pulcrum in eloquentia coterisquo artihus serre vel probare potest, et illa omnia, biocunque sint, facile videt animoque percipit: 1 res, ich. tiges, artes Gefith de Sch en d Ghren, verbi noae mi deni einse Geschmache an demsessen. vid. Cic. Orat. . ubi hanc Atticorum religionem commemorat, ς mor eorundem aures terete et religiosas laudat.
Quintiliano, Graecorum loquendi consuetudinem secuto, qui in eadem re ερα π αν, μολίγματα dixerunt vid. Lex. gr. techn. remedia vocantur illae formula dicendi, quibus, si quid audacius et periculosus diximus, velut emolliendi gratia, timur, V. c. t ita dicam 'dicere licet etc. id quae diximus ad voe. προεπιπλήττειν. Hoc Cur Fortunat. Rhet. p. 2. di .cit, ν rhum praeceps aliquo verecundior adminiculo Diaeire vid. Periculum. Itaque similem figuram elocutionis, quae illam ipsam emolliendi vim habeat, Cicero Or. 3. Vn verbo, medeatur, significasse videtur quam
formam nonnulli ἐπιθεραπευσn Vocarunt. Quamuis huc etiam referri possunt, qua προθεραπειρεν Graeci,
Latini apologiam, vel purgationcm appellauere. s. quae ad voc Color diximRs. Re mi tio. Remotio erimitiis in causa iuridiciali modus est e. sendendi, quo non crimen a nobis, sed culpam ipsam
amovemus, et vel in hominem transferimus, vel in rem quampiam conserimus. Sic desinit Auc . oretin. I, IS CL LeX. gr. techn. in μεταδ ρσις Cicero Inuent. I, II. remotio criminis est, inquit, cum id crimen, quod infertur, ab se et a culpa sua vi et potestate, in alium reus remouere conatur. Cf. Lib. 2, 29 et seqq.
ubi ex instituto de ea re disseritur. Quintilianus Lib. 7, 4. interdum ait, culpa derivatur in rem hoc με- τα, σιν dicunt. Sulpic Vict. Inst. Rhet. p. 67. rematis est, cum reus remouet a se Culpam in aliquam necessitatem, vel in alicuius imperium. Aliam vim habet, quod Quintil. , IO. 66. Ommemorat argumentorum genus ex remotione, qua modo officitur totum falsum, modo id, quod relinquitur. verum Totum salsum est hoc modo: Pecliniam credi,
368쪽
disse te dicis aut habuis ipse, aut ab aliquo accepissi, aut inmensi, aut jurripuisi. Si neque domi habuis
neque ab aliquo acceysi, nec cetera, non credidissi. Reliquium fit verum sic: Hic Irruas, quem tibi vindicas,
aut verna tuus es, aut ΠῖtuS, aut donatus, aret samento relictus, aut ex hos captus, aut alienus deinde remotis prioribus, supererit alienus. Totum hoc argumentandi et refellendi artificium diuisone nititur, de qua in antecedentibus Quintilianus disputat.
Me mis iis . Genus argumentationis remotum, ideoque vitiosum, Ciceroni Inuent. I, 9. dicitur, quod ultra, quam D. tis es, et res postulat, petitur cf. Audi Herenn. 2, a. ubi idem genus luculentius expositum, exemplisque illustratum reperitur. Me me ruris e. Quintilianus 6, 3. 23. de risu et ioco verba sa- ciens is aliena, inquit, aut reprehendimus, aut resutamus aut leuamus, aut repercutimus, aut eludimus, hoc est, retorquemus diciseria in eos ipsos, qui ea in nos iecerant. f. f. s. et 8 ubi repercutiendi multa genera esse notat, venustissimum autem, quod etiam similitudine aliqua verbi adiuuetur; ut Trachalus dicenti
Suollio, Si hoc ita es, is tu exilium: Si non es ita, redis, inquit. Repetitio.
Gr. παναφοροι, s. ἐπ αναλη ψγις, si ura Verborum, cum continenter ab no eodemque verbo in rebus similibus et diuersis principia sumuntur. Sic Atact. Herenn. 4, 3 ubi huius repetitio ris tanquam generis species nominat conuersonem, complexionem , traductionem. Et Cic. r. 3, 4. in figuris eiusdem verbi crebram a principio repetitionem gr. επιβολην, commemorat, Cuius exemplum est in Cic. Catilin. I, I. . Nihi te nocturnum praesidium, nihil urbis vigiliae, nihil consev-sus bonorum omnium, nihi hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora vultusque mouerunt Eandem figuram in Orat. 39. ita designat cum ab eodem verbo ducitur saepius oratio. contraria sorma est, cum tu idem verbum oratio coniicitur, h. e. sinitur
369쪽
s terminatur, gr. ἀντιστροφῆ vel ἔπι φοροι vid. Rutil. Lup. I, T. p. 24. Rulm k et . O, 31. Vbi triusque, ἐπιβολdii et aliφοροι coniunctionem κοινοτητοι appellat. cf. Quintil. 9, 3. O. et Aquila Rom. p. 8 ubi μα-
ναῖοραν, et P. O. Vbi ἐπαναλη φιν repetitionem inter pretatur, quam ita a παλιλογῶ, iteratione, distinguit, ut illa unum verbum exaggerandi causa repetat, haecox plurium verborum repetitione idem quaerat. - Iulius etiam Rufinian. p. 29. O. duo ἐπαναλη φεως s. repetitionis genera commemorat, quorum alterum ad figuras sententiarum reseri, appellatque repetitionem propter aliquam necissariam causam alterum elocutionis 1igHram σχῆμια λεξεως facit, eorundem verbortim mulpostorum, eiusdemque ententiae os multa interiecta cum aliqua periodi conclusione repetitionem vocans. Eandem et latine reflumtionem dici notat. t Rutil. Lup. I, II.
de ἐπαναλ ei: Hoc Ichema feri solet . eum id, quod dictum Ame es, quo grauius si iteratur. Rep Iicatio.
Hoc nomin Marcianus capella vocat figuram orationis, qua prioris sententiae Verbum ultimum, ac sequentis primum idem est. Eandem formam commemorat Quintil. 9, 3. q. me appellatione technica. Ueteres Grammatici, Charisius Diomedes, Donatus ἀνα- διπλαπτιν, Hermogenes περὶ M. Lib. I. ἐπαναστροφὴν, Iul. Rusmian. p. I. asilogiam et iterationem dicunt. vid. Iteratio.
Cieero de Inuent. I, 4. has se partes orationis ponit exordium, narrationem, partitionem, confirma tionem, reprehensonem, conclusionem. Deinde Cap. 42. reprehens , inquit, est, per quam argumentando aduersariorum confrinatio diluitur. Et mox, omnis argumentatio, ait, reprehenditur, si aut ex iis, quassumta sunt, non conceditur aliquod unum pluraue, aut, his concessis, complexio confici ex his negatur aut si genus ipsum argumentationis vitiosum ostenditur aut si contra firmam argumentationem alia aeque firma aut firmior ponitur. 8 Harum rerum berior explicatio apud ipsum Rhetorem perlegenda est. f. Cur Fortunat. Rhet. p. 6. Pith ubi illi tres reprehendendi modi
370쪽
s enirntiantur: , repreheirdimra argumenta, vel redarguendo, vel repugnando, vel compensando. Eadem aliis confutatio dici solet, ut Georg. Trapez. Rhet. Lib. . p. a. ubi copiose eius locos pertraetat. Omnis argumentatio inquit, Frehenditur , cum aut ex his concessis compleaei sequi negatur aut si contra sirmam argumentationem aeque firmam, aut firmiorem Opponimus. Aurel. Augustin. in Princ Rhet. p. 94. notat constitutionem illam, quae a Graecis μεταληψα, a Latinis vulgo translatio dici soleat, a paucis appellatam fuisse reprehensiorrem, propterea, quod cum maxime inducatur in iudicium causa reprehenditur, et quasi retrahitur, Quae a Cicerone de r. 3, 4. in siguris elocutionis commemseratur reprehenso, hanc vim habere videtur, ut quis verbum inepte ab altero usurpatum re- pr hendat, scut in hoc exemplo, quod trebael; attulit puerum pyellat, item non modo virum, sed etiam
forti*imum virum sentit, et sputiet vid. Correctio. Quintilianus , a. 8. . reprehensione dicit confirmari vim et proprietatem verbi aliculus, quo si sumus, ut in his: Cities, ciues inqriam, s hoc eos nomine appellari fas es. Hoc ipso exemplo utitur ulius Rufinian. p. 27. Vt declaret vim τοῦ οἰφορι τ ι vel ιορισμου h. e. descriptionis
rerum Per reprehensionem, quae exprimat et corrigat vim sententiae o potestatem.
Deniques exquisitiori significatione reprehensio Cice
roni dicitur in oratore, qui ornatum, Concinnitatem, vel festiuitatem saain subinde coercet, ne perpetuitas Ornamentorum fastidium et salitatem adferat audientibus unde intermisponi, et varietati ista, veluti tertia quaedam virtus, adiungitur. Locus insgnis est Lib. . de Orat Cap. s. Omnibus in rebus, inquit, voluptatibus maximis fastidium sinitimum est, quo hoc mi nus in ratione miremur in qua vel e poetis, vel Oratoribus possumus iudicare, concinnam, distinctam, urnatam festiuam, sine intermiisione sit reprehensione, sine varietate, quamuis claris sit coloribus picta, vel poesin vel orationem, non posse in delectatione est ecliuturna. Strebaeus ad h. l. haec habet reprehensionem dicit cultum negligentem, qui videtur esse vitiosus, et non est, si loco ponitur, et si est in eo ne