장음표시 사용
391쪽
αγχίστροφον, ubi verba Vltima se legenda sunt: La
tini contrarium appellant exordium an causa natum, quod et separatum vocatur ' etc. f. Cic. Inuent. I, 8. Quintil. I. TI. Separationem latine dici figuram illam, quam Graeci διακοπὴν et διοιστολήν appellant, cum inter duo ea dem verba diuersum ponitur aliquod medium, refert Iul. Rusmian. p. I. eademque est geminationis o qaliquam interiectionem Fetitio, quam inter figuras λεώξεως memorat Quintilian. 9, 3. 29. speciem quandam conduplicationis Ἀπαναδιπλωσεως.
Est hoc unum ex illis verbis, quae cum acutissimo iudicio ad abditissimas rerum in arte dicesndi obseruatarum notiones significandas Cicero inprimis usurpauit. Cum enim in concinnitate verborum et numero elocutionis notando exprimendoque alii nimiam artem operosumque studium adhiberent alii contra nativo quodam et recto pulcri sensu, veluti naturae moni tu, eandem concinnitatem rationis adsequerentur, ita ut quasi sua sponte verba numerose et suaviter exciderent utraque res, ut breuissime et uno verbo notaretur, a Cicerone in Orat. 9. numeru quaesitus, qui illud ex nimia arte et studio vitium reprehenderet et mimerus secutus, qui alteram natiuae suauitatis virtu tem commendaret appellatus est geochte, Leemui e-
Cap. s. ubi similia de eadem re haec sunt se His igitur tot commutationibus tamque variis si temur; nec deprehenditur manifeste, quid a nobis de industria fiat, et occurretur satietati. Et quia non numero solum numerosa oratio sed et compositione fit, et concinnitate compositione potest intelligi, cum ita strues a verba sunt, ut numerus non quaesitus, e vis Iecutus esse Cideatur etc. Non dissimilis locus est Quintiliani ,3. Vbi cum nonnullorum commemorasset consuetudinem, narratione absoluta in aliquem laetum et plausibilem locum excurrendi, eam excursionem et Irae ρεκβασιν tum demum probandam esse docet, si cohaeret et squitur, non si per vim cuneatur, et quae natura iuu-
392쪽
En sunt, distrahit. Et Lib. 8 prooem ubi contra eos disputat, qui solam curam verborum sectentur, et Inani circa voces studio senescant: decus, inquit, in dicendo quidem pulcherrimum est, sed cum equitur non cum effatur cf. Lib. IO, a. 7.
In disciplina Rhetorica de pronuntiatione , sermo sedatum illum proloquendi modum, qualis in vita quotidiana et familiari congressu esse solet, innificat, clamoremque oppositum habet Ita quidem Auctor He.
renn. 3, a continuum clamorem, inquit, emittere, et
ad sermonem tranSire oportet Paulio post cum ad mollitudinem vocis inter alia etiam sermonem retulisset, ita explicat: sermo est oratio remissa, et finitima quo. tidianae locutioni ri opponit contentionem , subiici
que tanquam partes quasdam . dignitatem, demonstrationem, narrationem, iocationem, quae omnia sedatam orationem postulant Non alio sensu Cicero Or. . 3, 43. non sunt, ait, alia sermonis , alia contentionis verba. Itaque Cap. s. inter varia dicendi genera, quae etiam
diuersam elocutionem et formam orationis verborum.
que postulent, sermones ponit, in quibus familiaris quaedam de rebus vulgaribus et obuiis inter ramicos vel priuatos homines dissertati, inlit Et Lib. a. de r. 86. narratio interpuncta sermonibus dicitur . cum dia. logismi intermiscentur Hinc rectius, quam a nonnuulis interpretibus factum est explicari potest locus Bruti Cap. 68 ubi Piso satarius et sermonis plenus orator dicitur offendebat Ernestium illud bis monis; ergo leporis coniiciebat Sed saluus locus, quamuis prorsu non intellectus, ut ex viri docti adnotatione 'patet;
Sermonem, supra exemplis irmauimus, contentioni opponunt Rhetores ut ille sit oratio sedata, samiliari congressui, et vitae quotidianae apta: haec autem vehementior, grauior, et proprie oratoria. Ergo Piso, ut statarius et in omni allione lenis et tranquillus ita et in oratione sedatior et remissior, quam pro oratore, reperiebatur. - Illi sermoni istium oratio κατ 4 χην
si dii ita opponitur die Redirer praehe, de Redueratis-druch Iam patet, quo sensu Cic. Brut 68. Silanum aermetinis et orationis alis habuisse iudicauerit . Locus classicus, qui Iermoni et orationi discrimen declarat est
393쪽
eu in Orat Cap. 9. Mollis est oratio philosophorum et umbratilis, nec sententiis nec verbis init laeta popularibus, nec vincto numeris, sed soluta libi rius
Nihil iratum habet, nihil inuidum, nihil atrox, nihil
mirabile, nihil astutum casta, verecunda Virgo incoris rupta quodammodo itaque sermo OtiuS. quem ratio dicitur. M Cum quo conferenda sunt, quae Cicero disputat de Ossic. I, 37. unde, quoniam ad hunc locum inprimis pertinent, haec pauca transscribamus , h tquoniam magna vis est orationis, eaque duplex, altera contentionis, altera sermonis r contentio disceptationibus tribuatur iudiciorum, concionum, senatus sermo iueireulis disputationibus, congrespouibus familiarium er- Ietur, sequatur etiam eonvivia. Contentionis praecepta Rhetorum sunt nulla sermonis, quamuis haud scio an possint haec quoque esse. ' - Plinius etiam Lib. s. epist. s. de Fannior iam tres libros absoluerat, inquit, subtiles et diligentes et latinos atque inter semmonem isoriamque medios Nam historia grauius et concinnius elatiusque genus dicendi postulat quam sermo familiaris et consuetudo vulgaris. Vnde et hoc pedestre eloquium h. e. humile, τὸ χαιιομπετες - ταπεινον appellat Trebellius Pollio in Trig. Tyr. Cap. I. quod ab iliorico et diserto, h. e. oratorio genere
distinguit vid. ibi Salmas et Casaub.
Sermo ei natio. Auctori Herenn. q. a. sermocinatio gr. διαλογισ-μος est, cum alicui personae sermo attribuitur, et is exponitur cum ratione dignitatis vid. Lex. gr. techia. in θοτοιία, quae ad illam imul pertinere videtur. Vnde Cicero in Or. s. oratorem illa sorma tentem hominum Iermones moresque sy eribe dicit. cf. Quintil. 9, a. l. et quae ad voc Pr*bpopoeia diXimus. Angustius διαλογισμ ον circumscripsit tutius Rufinian. Fig. P. T. Pith ubi ita fieri traditur cum quis secum disputat et volutat, quid agat, vel quid agendum putet, ut quia igitur faciam vid. Donat ad Terent. Εunuch. Aes . . Scen. I.
S i cuti iecitas. Cum fecitas Latinis dicta sit de ea corporis salubritate, qua id succis vitiosis aut nimiis liberum, Iro a Priis
394쪽
priis viribus et solido quodam habitu gaudeat pertranslationem in oratione focum est, quicquid illa ex naturali quadam simplicitate et veritate boni vel suauitatis habet, remotis iis, quae redundantiae et copiae oratoriae. Vel suci speciem aut periculum adferant: der siehferne Ahlichte, Fct vii Glanetlas Aushuc . Cicero in Bruto Cap. s. de Cotta is ad virium imbecillitatem dicendi genus accommodabat. Nihil erat in eius oratione, nisi sincerum, nihil nisi secum atque a. num Cap. 4 solidum, sincerum et exsecatum genus orationis, grauiori ornatui oratorio opponitur. cf. demat Deor a I. ubi sumini orationis focitas ex subtilitate opponitur. Tali siccitate fuisse censendus est Idolo Rhodius, quem Cicero audiuerat. Itaque in Birato I. is operam dedit, inquit, ut nimis redundantes nos, et superfluentes iuuenili quadam dicendi myunitate et licentia , reprimeret, et quas extra ripas dissuentes
Quintilianus etiam Lib. 2, 4. sicca et seuera Coniungens, eam ingenii formam intelligit, quae a lasciua redundantia pariter atque a sterilitate et infirmitate abhorret solide gi sintiliche V en chas cf. Macrob. Saturn. s. I. ubi orator secus et sobrius, et tenuis, et quandam dicendi rugalitatem amans, pingui et sorida oratione lasciuienti opponitur vid. quae ad voc. Opimus dicta sunt. Sed fecitas non solum isti sanitatis generi, de quo
disputauimus, verum etiam inprimis aetati senili, senumque corporibus propria es e solet. Itaque Quintilianus hanc quoque vocis rationem arripiens, in eo loco, in quo, quod genus rationis iuuenes et senes deceat, docet, Libr. I, I. 32. in iuuenibus, ait, beriora paullo et paene periclitantia feruntur. At in iisdem secum et sollicitui et contractum dicendi propositum, plerumque affect atione ipsa seueritatis inuisum eli: quando etiam morum senilis auctoritas immatura in adolescentibus creditur Tribus rebus, ex senectutis moribus et indole traductis totidem genera dicendi exquisito cum acumine expressit. Nam cum scritas senibus ex succorum pauliatim deficientium et sanguinis raritate venire debeat flaca oratio erit eius qui se ab iis omnibus dicendi formis, ornamentisque abstinet. quae ubertatem et copiam et laeuorem cultum deside
395쪽
rant. Inde et tali orationis gener arido et infirmo ossa et macies tribuuntur. vid. Dial do orati. cap. ai. - Porro sollisiti senes si solent. dum ex imbecillitatis sensu viribus suis diffidunt, cum metuunt, ne Cadant, ne titubent, ne periclitentur: Itaque sollicitum dicendi propositum declarabunt, qui nihil audent in Oratione, raro se attollunt, omnia remisse, temperate, et paene meticulose dicunt, id quod modo presum et mite et placidum appellauerat. Denique senes nonne se contrahunt, cum curui incedunt non iactantes manus, sed coercentes et corpori adplicantes, pedibus non euagantes sed ireuibus gressibus . trepidantes 7 Ergo contractum dicendi propositum hanc vim habebit, ut quis ab omni orationis amplitudine, περιβολῆ. Circuitu ceterisque dormis dicendio quae latam et magnificam et amplam orationem eiu ere possint, abhorreat. His igitur dicendi modis, qui senum muttoritatem seueritatem et imbecillitatem decent, si iuuenes
Vtuntur contra decorum peccant, inque vitium assectatae senilitatis incidunt: unge Redner Oder christ- feller die in threm Vortrage tinctis de ganeten Manie de Darsellanguine gemisse AEthlugheit, Aa- hJrturiit Uemren vid. voc Pressus. xii ci si e a Di o. Hanc orationis formam Auctor Herenn. 4, 3 ita desinit Agniscatio es, quae plus in sulpicione relinquit,
quam postum es in oratione. a st i per exuberationem, cum plus dictum est, quam patitur veritas, augendae suspicionis causa a per ambiguum, quo obscura oratio redditur 3 per consequentiam, cum res, quae sequuntur aliquam rem dicuntur, X quibus tota
res relinquitur in suspicione 4 per abscissionem, si, cum incipimus aliquid dicero, praecidimus, et ex eo quod iam diximus, satis relinquitur suspicionis 3 per smilitudinem , cum aliqua re simili allata, nihil amplius
dicimus, sed ex ea significamus, quae sentiamus. Vid. Lex. gr. technol. in ἐλφασις. Eadem commemoratura Ciqerone Orat. 3, 3. plus ad intelligendum , quam
dixeris, Agnifieatio et in Orat. O. An catio saepe
erit maior, quam ratio ipsum autem Graecorum εα-
φασιν Quintilianus , 3. 3. interpretatur, quae altiorem praebeat intellectum, quam quem verba per se
396쪽
ipsa declarant; eiusque duas species adfert, alteram,
quae liis significet, quam dicit alteram, quae etiam id, quod non dicit. Sic et Lib. 9, 2 64. εαφα σεως duo genera constituit, alterum, cum ex alio dicto latens aliquid eruitur, alterum, in quo per suspicionem quandam, quod non dicimus, accipi volumus, latens illud se auditori inueniendum. Hoc posterius genus ait proprie Schema a Latinis dici, ex eoque figurataseontrouersas έσχην νιατισμένοι ἀγῶνες appellatas. Vid.
Figura. Adfinis illi Mnseati esse videtur, cuius
mentionem sauit Quintil. Lib. . prooem ubi inter no-Xas nimiae verborum curae et ornandi libidinis hane etiam ponit , , pleraque signi are melius putamus,
quam dicere ' hoc est, dictioni indirectae, liguratae.
argutae, et longius arcemitae magis studemus, quam simplici, natiuae perspicuae, et rectae. Tales sunt, quos mox describit, ruibus omnia sordent , quae natura dictauiι, qui non ornamenta quaerunt, sed lenocinia. Si mn m. In causa coniecturali peculiaris est modus aduorsarii coarguendi, cum ostenditur, idonea perficiendi la..cultas esse quaesita. Ergo de loco tempore, spatio, Occasione, spe perficiendi, spe celandi, inprimis disqui .ritur, quae omnia ad 1llud Antim pertinent. Sic tradit Auetor Herenn a, a Georg. Trapez. Lib. I. Rhet. P. S. smyrehensionem hunc locum appellat, Graecis
etiam αἰ- άρχης ἄχρι τελους dictum Seni t enim, ille ait, lacus ab initio ad nem aut ab assectione quadam, aut a dictis, aut a factis, aut a rebus resialisim enitur. Ei loco oppositam facit abibIAtionem, cum defensor licuissis sibi eam rem sacere ostendit, qua pro signo maleficii aduersarius utitur. In probabili argumentatione gnum dicitur, quod sub sensum aliquem cadit, et quiddam significat, quod
ex ipso prosectum videtur, quod aut ante fuerit, aut in ipso negotio, aut post sit consecutum, et tamen indiget testimonii, et grauioris confirmationis vid Cic. de Inuent. I, O. et quae ad oe. Argumentatio di.
Promiscuo etiam Cicero gna cum argumentis eomponit, ut in Orat pro coel cap. 9. argumentis
397쪽
agemus, inquit, signis luce omni clarioribus criminare itemus Nisi forte Mna nunc speciatim dixit resilias unde aliquid sit, nec ne demonstratur. Nam
in Orat Cap. 4 diserte docet, sine aliquid signis Emmnsrari, ut in causis coniecturalibus Thaisachen, sande. Accuratior Quintiliani disciplina est, qui cum Lib.
5. . Omnem probationem artificialem πAτι εντεχνον)dixisset constare Agnis, argumentis et exemplis: gna illa in duas partes diuidit, ut alia necessaria sint gr. τα τεκμ ρια , alia non Gessaria gr. σημῆα, de quibus vid. Lex. gr. technol. quae et ικοτα Graecis dicuntur, quamuis a σημειο; paululum differunt. Quae Graecis τεκμηρια dicebantur, Cicero in Partiti proprias rei notas appellat, a quibus Notas commune distinguit.
vid. oss. Institi. r. Lib. I. P. D. Stati a. Vt λην Graeci, ita Latini sitiam, facili et luculenta metaphora, de multarum rerum rudi congerie, vel materi dicere consueuerunt. Sed exquisita ratio est, qua eandem metaphoram Cicero notionibus quibusdam Rhetoricis accommodauit. Nam eum docere
vellet, a philosophis Academicis inprimis loco illos
et argumentorum notas, unde omnis in utramque partem oratio traheretur τό ποι, τοπικῆ inuentas et perscriptas, adeoque copiam ubertatemque oratoriam ais
xime esse ab iis adiutam hanc omnem sententiam in Orat cap. 3. ita elocutus est: nam ubertas et quasi
fluo dicendi aucta ab illis es. Deinde figurarum et
verborum, et sententiarum σχημάτων λέξεα1 κοι λα-νοιας recensum et farraginem, quam nude, sine explicatione et sine exempli in unum locum congesserat, siluam eadem de causa appellat. Denique Lib. . sorat. Cap. 6 siluam et tum, diuersas metaphoras miscens, ita coniungit, ut illa rerum materiem, hoc formam et genus orationis, qua illa materia esseratur, tignificet. Primum, inquit, flua irum et sententia una comparanda est, de qua parte dixit Antonius rhaee formanda sis io e genere orationis, illuminanda verbis, varianda sententiis. μ
398쪽
Auctori Merenn. s. militudo est oratio traducens ad rem quampiam aliquid ex re dispari simile.
Ea sumitur aut ornandi causa, aut probandi, aut apertius dicendi . . aut ante oculos sonendi I adem itquatuor modis dicitur per contrarium . per negationem, per breuitatem, per collationem. Ad unam. quamque sumendae causam similitudinis accommodabimus singulos . modo pronuntiandi Haec ille Rhetor. Cicero de r. 3, a. exemplum et militudinem, similia,' coniungit , iisque etiam mouendi vim tribuit. Vid. Lex. gr. techn cim παρα ὀρογμα - et παραβολη. De locis argumentandi is similιtudine vid. Topic Cap. IO. ubi similitudines dicuntur, quae ex pluribus collationibus perueniunt, quo volunt. Ergo hoc ito prinductionem, ἐπαγ υγ ν , eam, qua Socrates saepe usus est a per coliatio rem, cum una aes Uni par Pari comparatur I per exenipla. Quintiliano etiam Lib. , a a similitudo proximas exemplo vires habet, praeci pueque illa, quae ducitur mitra vlla, translationum mixturam ex rebus paene paribus Nam παραβολη, quam Cicero collationem vocat, longius reS, quae Om- Parantur, repetere solet. AEL Lib. 8, 3. a. ubi praeter usum illum . quem similitudines in probationibus habent, alterum quoque commemorat, quo exprimendis rerum imaginibus, vel euidentiae adiuuandae seruiunt. Analogiam etiam quam Graeci dicunt. Quintilianus l. c. subiectam similitudini, non autem ab ea separandam
Iulius Rufinian. p. 8. ομοίωσιν esse dicit, cum per smilitudinem res praestantur eiusque species om- memorat paradigma et parabolen quorum illud vera exempla faciat, hoc Aa ostendat. Idem parabolas tres Partes, ονα, ομοιον et ἐπαγωγην, adsignat. In primo genere persectae formae similes conseruntur; in secundo ex partibus aliqua similitudo colligitur tertium fit ex rerum similium collatione vel argument rum, salua tamen similitudine rerum. Sine erus. vid. Siccus. V mu fu S.
Narratio sinuosa, Quintiliano 2, 4. dicitur nimis dilatata, pro duecta, et arcessitis descriptionibus lasciua,
399쪽
vt ipse explicandi causa addit. De metaphora, in qua
Graesei Latinis praei uerunt in LeX. gr. techn ad voc. κολπωθε diximus. Contrarium ilii generi vitium, ex inopia ortum, in narratione arida et ieiuna, eodem Fabio iudice, cernitur. Prius ergo vitium est, quod ex copia, posterius, quod ex inopia venit.
Sotai et tus Sollicitu do. His verbis uti Rhetores solent ubi maiorem quanis dam in dicendo vel calliditatem vel artem et studium significare volunt. Itaque Quintilianus Lib. , a. 26.sstum et sollicitum quoniam in utroque multum curae et studii consumitur, ut synonyma iungit: , mugienda igitur, inquit, in hac praecipue parte scit in expositione, vel narratione onmis calliditatis Opicio nihil videatur fictum, nihi sellicitum. Omnia potitis a causa,
quam ab oratore rofecta credantur. Luculentius vim jollicitudinis significauit Quintilianus, curam a fossicitu- diu acute distinguens Lib. . prooem. Curam ergo, inquit, verborum, rerum volo esse sollicitudinem; hoo est, verborum non debemus negligentes esse, sed maiorem etiam rerum Curam postulo. cf. Senec. Epist. s. II S. et quae ad Oe accuratus et calumniari ad
Alio sensu Plinius Lib. s. epist. T. Calpurnii verecundiam, quam in voce et pronuntiatione ostendis. ita laudat, ut multum sanguinis, mustum Bllicitudinis more habuisse eum dicat. In quo quidem loco sanguine
pudorem quendam e genarum rubore Conspicuum,
Daieitudine autem eum oris habitum significasse videtur, qui dicentis metum, ne sorte displiceat audientibus, et modestam imbecillitatis professionem declarat. Si Do eis tym S. Vitium orationis puritati vel Latinitati contrarium, eum in verbis pluribus verbum superiori non accommodatur. Sic definit Auctor Herenn q, a. - Quintiis lianus , s. q. haec addit: Etiam qui complexu orationis eum accidere confitentur, quia tamen unius comis mendatione verbi corrigi possit, in verbo esse vitium, non in sermone contendunt. Sed id, inquit, manifestae calumniae est. Neutrum enim vitiosum separatum
est sed compositione Ieccatur quae iam sermonis 3 est.
400쪽
ost. suam gitur sententiam Quintillanus si enuntiat: si aliquando in viro verbo, nunquam in sola emho. Dein d haec definitio sequitur Soloecismus est iu oration comprehensionis unius sequentium ac priorum inter se inconveniens positio. Sinnii Capitonis, qui imparilitatem appellauerit, definitionem Gellius 3 IO. hanc tradit Soloecsmus est, inipar et inconveniens compostura partium orationis. Ibidem et stribliginem veteribus dieiam notat. Vocitatis . Numerus solutus, qui sit, copiosius a nobis ad
Soluta oratio, noto sensu, pro pedestri et prosa, pedibus adstrictae, poetisque propriae contraria Passim dicitur. Commemorandus tamen est Apuleii lo-rid. a. p. 23 I locus , et primum istius generis dicen. di auctorem demonstrans, et eandem rem variis metaphoris exprimens: Pherecydes, inquit, Syro ex insula oriundus primus versuum nexu repudiato, conscribere ausus est a sis verbis, soluto loquutu, libera oratione etc. s. Cic. Brut. 8. Cicorono in Bruto 29. solute et suaviter dicereata coniunctim ponitur, ut intelligas illud prius virtutis oratoriae esse. Videtur igitur ad explanationem
Oratoriam pertinere, qua id, quod inuentum et excogitatum est, etiam veluti dissoluere explanare, et X-Plicare luculenter copioseque possimus ut contracta Oratio passim copiosae et explicatae opponitur, magis Dialectiorum quam oratorum propria. Vid. Brut. 4. Locus ille haec habet: , Neque enim refert Videre,
quid dicendum sit, nisi id queas DIute et suauiter dicere. Ne id quidem satis est, nisi id, quod dicitur, sit voce,
Vultu motuque conditius. Manifeste Cicero quatuor illas oratoriae iacultatis partes, inuenire, recte divonere et tractare, bene eloqui, et pronuntiare, expressit.
Luculenter inprimis, et copiosius, quid es et illud Aulate dicere, ab eodem mihi videtur traditum in Bruto Cap. l. bi de Seruio oratore: quod nunquam effecisset ipsius iuris scientia, nisi eam praeterea didicisset artem, quae doceret rem universam tribuere in partes, Iatentem explicare desiliendo, obscuram explanare interpretando etc. His enim attulit hanc artem omnium artium