장음표시 사용
51쪽
Aduersum genus argumentationis, ideoque vit1osum, dicitur Ciceroni Inu. I, O quod ipsi causas aliqua ex paris officit ut si quis hostium Vim, et copias, et elicitatem augeat, cum ad pugnandum milites adhortetur si non ad id, quod instituitur, accommodabitur aliqua pars argumentationis, horum aliquo in vitio reperietur: si plura pollicitus pauciora demonstrabit aut, si, cum totum debebit ostendere, de parto aliqua loquatur aut, si non id, quod accusabitur defendet aut, si res ex hominis vitio vituperabitur aut, si qui, cum aliquem volet laudare, de felicitate eius, non de virtute dicat aut, si qui rem cum re ita comparabit, ut alteram se non putet laudare, nisi alteram vituperarit aut, si alteram ita laudet, ut alterius non sa-ciat mentionem aut si, cum de certa re quaeretur, de communi instituetur oratio aut, si ratio alicuius rei reddetur salsa aut si infirma aut eadem aut parum idonea,
vid. etenis Durtis Fluere. Aequalitas. In elocutione aequalitas orationi tribuitur, si numero ita continuo instructa est, ut non mox fluens et lenis, mox hiulca et aspera sit. Cicero Or. 8. Omnis, inquit, nec claudican S, nec qua fluctuans, et aequaliter constanterque ingrediens, numerosa habetur oratio. Et Seneca Controu. Lib. 2. praes vitium Con trarium in Fabiani oratione notans: summa, inquit, inaequalitas orationis, quae modo exilis erat, modo nimia licentia vaga et effusa. In pronuntiatione
autem aequalitas dicitur Quintiliano II, 3. 43. si sermo non subsultat imparibus spatiis et sonis, miscens longa breuibus, grauia acutis, elata submissis, et inaequalitate horum omnium, sicut pedum, non claudicet: die gale Tempo vir Anhaliung.
ectatum Rhetoribus in genere dici solet, quicquid apertum et manifestum artis accurationisque studium
52쪽
dium habet. s. Quintil. 9, 3. q. et O I. r. bi de Xenophonte quid commemorem, inquit, Xenophontis iucunditatem illam inaffectatam, sed quam nulla possit assectatio consequi. Mala assectatio commemoratur Quintil. 8, 3. 56. ad quam pertinent, quae in oratione sunt tumida, exilia, praedificia abundantia, arce Irta exultantia. o nomine expressit, quod Graeci τοκακόζηλον vocarunt. Cuiusmodi κακο γηλίας specimen qui legere cupit, euoluat resollit Vacati Autumn. Lib. . p. 38Ι. In singulis etiam verbis assectatio-Mem quandam esse posse, Cum nimiam delect us ornatusque curam prodit is, qui loquitur, docuit Quintil. . . ubi narrat Thesophrastum, ab Attica anu, adnotata unius verbi cssiectatione , pro hospite habitum, quod nimium Attice loqueretur. Unde et o euriose dicere, τε Latine, et rationem ciuitate donatam, Romanae opponit.
Ciceroni de inuent. I, 23. assectio est animi aut
corporis ex tempore aliqua de causa commutatio, ut laetitia, cupiditas, metus, molestia etc. Et Lib. 2, . 8.ae emo, inquit, quaedam est ex tempore, aut negotiorum euentu aut administratione aut hominum studio, commutatio rerum ut non tales, quales ante
habitae sint aut haberi pistrumque soleant, habendae videantur osse. Nempe assectus Rhetoribus dicuntur, ut philosophis, motus animorum dolores, iracundiae. metus, laetitiae, Cupiditates. f. Cic. Part. Cap. 9. Quintil. 4, 2 li sq. In his propriam oratoris vim
posuerunt eloquentiae doctores, hos in iudiciis dominari, hos eloquentiam regere existimarunt. s. 4e.
Orat. 2, 3. q. Pluribus id docuit Quintil. 6, a quo in loco singularis de affectibus disciplina continetur.
Itaque, probationes, inquit efiiciunt sane ut causam nostram meliorem est iudices putent, eiectus praestant, ut etiam velint; sed id, quia volunt credunt quoque. Nam cum irasci, sauero, odisse, misereri coeperint, agi iam rem suam existimant. flectuum. ex mente Quintiliani Graecos veteres in eo etiam genere secuti, duae specie sunt, το παθος, quem PrΟ-prie Latini 1ectum vocant, et το ἔθος, moreS. Clut ille Aplicat morum qua 'domi proprietates Alii illos
53쪽
1llo affectus concitatos, hos mites et compositos appollarunt, quae sensus magis quam nominis interpretatio est illosque imperare, hos persuadere, illos ad perturbationem, hos ad beneuolentiam praeualere statuerunt. s. Quintil. O. l. 8. Hinc et Iul. Rusmian. p. 29. in figuris sententiarum παθοπο ιαν retulit, quae vel ira, vel odio, vel misericordia commoueat. f. Cassiodor in Rhet. Comp. p. 333. d. Pith. Porro, ut ad Quintilianum redeamus, . c. το ηθος id esse iudicar, quod ante omnia honitate commendetur, non solum mite et placidum, sed plerumque blandum et humamim et audientibus amabile et iucundum in quo exprimendo summa haec virtus sit, ut fluere omnia ex
natura rerum hominumque videantur, quo mores dicentis ex oratione pelluceant, et quodam modo agnoscantur. Hinc in scholis etiam τα ἔθη dicebantur, qui .
bus rustici, superstitiosi, auari, timidi effingi solent;
vel 1Θικα υποθεσεις, quas causas rorales dixerunt Laistini, hi Sulpic. Viet. Institi. r. p. 242. quibus opponebant παθητικοῦς, cum personae eius, quae loqueretur,
repraesentandus affectus esset. Genus dicendi mores desiderant placidum et mite, nihil superbum, nihil elatum, ac sublime proprie et credibiliter dicere, sat est. Huc et illa Quintiliani obseruatio pertinet, asseetus
non hoc solum agere, ut, quae sunt, ostendantur tuis ctuosa et acerba, sed etiam ut, quae toleranda haberi soleant, grauia videantur: unde oriatur illa quae deIνω- σι Graecis vocatur Tebus indignis, asperis, inuidiosis, addens vim oratio, qua Demosthenes inprimis valuit. v. TrapeZunt Rhet. Lib. s. p. 6 de morata. s. ae Gya oratione ex Hermogenis disciplina exponens copio
Graecis το αγωγῶσΘM. publice orationem habere, quatenus ab eo munere declamatio umbratilis et scholastica differt. f. Cic. de Orat. 2, 24. Libro autem , s. agendi praecepta et loqrιendi ita distinguuntur, ut illa ad res inprimis forenses, haec ad elocutionem et sermonis elegantiam pertineant. cf. Brat. a. Acrorem iuveris causis, scriptoremque laudat Molonem Rhodium ibid. Cup. i. Itaque etiam Quintiliano G, O. mei dicitur,
54쪽
dicitur, qui Graecis ο διωκων , accusator in causa udiciali, cui contrarius est recusans, ὀ φευγρον, qui se defendit. Haec et ita distinguuntur, ut agere sit κατέεοχiu petitoris, s accusatoris, rei autem Uyondere, ut Quintil. 6, 33. g. si agimuS, nostra confirmanda sunt prius, tum quae nostri opponuntur, refutanda: si respondemus, prius incipiendum est a refutatione. Sic apud Plin. p. I, O actio orationi opponitur, quod in illa vox gestus, et aurium iudicium valet, in
hac sola lectio ocum habet. cf. Lib. 2, 9. I sqq.
agere et scribere, scriptaque philosophica actionibus opponuntur, qua et mox itera forenses et senatorias appellat. Deinde agere Latinis est idem quod Graecis
υποκρινεσθαι , declamare , quod sit vultu, gestibus, vo-Ce Cic. Orat. I, , et I unde ipsa filio dicitur gr. υποκριιιζ. f. Cap. a. et in Orat. Cap. I. ubi agio corporis eloquentia dicitur. Neque adeo urgendum cst, quod Cicero Lib. 2. 9. agere et Fronyntiare comis ponit, quasi in agendo pronuntiationem exceperit. Nam aliis in locis modo agere, modo ronuntiare, separatim commemorat, ut in illis omnibus, ubi de Lsciis oratoris vel partibus eloquentiae sermo est vid. voc. Ocium. Sic et Quintil. 3. 3. Pronuntiationem et actionem ut synon m iungit, et Lib. I, 3. init pronuntiatio inquit, a plerisque actio dicitur, sed priu
nomen a Voce sequens a gestu Videtur accipere. Denique a trioni controuersia vocatur, quam in disciplina statuum viligo translationem dicunt de qua separatim exposuimus. v. Quintil. 3, 6. S. I S. et , 3. 8 Cic. de Inueui. I, 8.
Aliena verba Rhetores dicunt, ubi de locution
et verborum deleetti et usu praecipiunt, quae non sunt Oratori accommodata, sed historico aut poetae. v. Cur. Fortunat. Rhet. p. o. ed. Pith. Apud Ciceronem Or. 24 aliena verba Proprii OPPonuntur. AI e s.
Aliercationes sunt breues loquentium vices, quibus utrinque se interrogationibus et responsionibus interrumpunt Quintil. 2, 4. 28. . De eo genere dicendi ex iustituto
55쪽
instituto agit Lib. 6, 4. Ibi breuem et conrisam actio
nem appellat altercationem, perpetuae rationi contrariam. In illa enim, inquit, non Ira dicuntur, sed aliter, nimirum iiterrogando et respondendo. f. Cic. ad Att. , 6. ubi se ait Clodium praesentem in senatu fregisse cum perpetua oratione, tum altercatione. In hac epistola ipsum huius altercationis exemplum ponitur.
bus causae praecipiunt, in constitutione legitima ex ambiguo dicunt controuertiam nasci, Cum res in unam sententiam scripta, duas aut plures significat. Sic Auet. ad 2renn. I, 2. Cicero tamen controuersiam illam, quae in scripto versetur, a constitutionibus separauit. Cf. de Inuent. 2, O ubi de illo ambiguo, Ex ambigus, inquit, nascitur controuersia, cum, quid senserit scriptor, obscurum est, quod scriptum duas plerumque res significat. 8 cf. quae dicta sunt ad oe legitimus, Et in Lex. gr. techn ad voc αμφιβολια. Quintilianus de hoc quaestionum legitimarum genere agit Lib. 7, 9. Huius amphiboliae innumeras species esse notat, quoniam aut surgulis vocibus aut coniunctis accidat, et vix aliquod verbum sit, quod non plura significet. Ergo huc pertinet ὀ αιυνυαια, cum pluribus rebus aut hominibus eadem appellatio est. Aliud genus est ambigui, cum alia integro verbo significatio est alia diuisa, quale est in Graeco exemplo: αυλητρὶς πεσοῦσα ὁ α ροία. στω. Unde Graeci Sophistae quaesiuerunt, υλητρ coniunctim, an divisim αυλὴ τρις πεσουσα legi debeat, vel ut Quintilianus interpretatur utilii Is aula, quae ter cecidit, an tibicina, si ceciderit, debeat publicari. Merito autem eas ineptas cauillationes Fabius appellat. Tertium genus est in compositis , in quibus ambiguitas
nascitur, Cum ex uno verbo duo fiunt, quam διαστασιν Graeci dixerunt, si exei plo, a Quintiliano etiam allato, nominis πανταλεων, de quo diximus in LeX. gr. techn. ad Voc διαστασια. In verbis coniunetiis fit i
per casus, 2 per collocationem, ubi dubium est, quid quo referri porteat 3 pes flexum vocis in pronuntiando, o per produclionem vel correptionem syllabarum, quibus saepe casus mutari solent. f. Cic. Orat. B a, 3.
56쪽
a, et s. oK. Institi Rhet. Lib. I. p. 6 sqq. - Εκ ambiguo, quomodo ridicula eruantur, explicauit Cic. Or. 2 6 sqq. Sunt ea in verbo posita non in re nec saepe magnum risum mouent, sed magis ut belle et literate dicta laudantur nisi si quando incidunt in aliud genus ridiculi. cf. Quintil. 6. 3 6 sqq. De inbiguitate, elocutionis vitio, Quintilianus Lib. . a. s. ita disputat, ut non illam solum reprehendat, quae incerrum inteIuirium faciat, sed illam etiam, quae, etsi turbare non potest sensum, in idem tamen orborum vitium incidat, ut, si quis dicat visui a se hominem librum scribentem. Nam etiamsi librum ab homine scribi pateat, male tamen composuerat, feceratque ambi
Noto sensu in vita communi, et in negotiis vilao inprimis iublicae ambitiosus dici solet, qui aliorum gratiam captat rogando, blandiendo, ut sibi prosint. Quoniam autem eiusmodi ambitiosi studiosius iusto et cupidius omnia sacere solent, hinc laetum est ut et in ratione dicesndi ambitiosus diceretur Quintiliano ,
3. 6. qui studiosius, quam par est, vetusta et obsoleta verba sectatur, ut vel doebis, vel sin rutaris videatur, et his veluti notis et maculis insignem orationem faciat. Quare et ornamenta ambiti. Horatius Art. Poet. 44T. Pro nimiis, argutis, luxuriantibus, dixit. cf. Heusing ad Cic. de illic. I, O. O. Noto aliam metaphoram, qua Cicero eandem illam artis nimiam industriam exprimere solet. Ea in autuyii, et auc pandi vocabulis sita ost. Sic in Orat s . aucupium delectationis, et quadrandae orationis industriam, et pro Caecin. 23. aucuseia verborum et iterarum tendiculas iungit. s. eiusdem orationis Cap. 8. et pro Sextio S.
Verborum ambitus, o Graoco περιοξος expressa VOX, Pro quo et conuersionem . continuationem , Cn rehensione)nque rationis dixer Latini. Sic Cic. r. . o 8. Brut. q. Quamuis Sueton tu ambitum verborum de circumscriptione otium s περιφρασει Graecorum ad-llibuit vi ex J'iber Cap. i. intellieitur. De Orma
iusta talis ambitus vel periodi veluti mensura Cic.
57쪽
orat. 66. ita: , consi at ille ambitus et plena comprehensio e quatuor fere partibus, quae membra dicimus, ut et aures impleat, et ne breuior sit, quam satis sit, nequo longior. ' Et Aquila Rom. de g. p. l T. ora tionem, quae ex ambitu constat. s. periodum ita definit quae sententiam certa quadam circumscriptione d terminat. Rerum vero ambitum de periphrasi vel descriptione dixit Quintil. O, .. 6. ad quem locum GHierus docuit ambitum non ad periodum modo et orbem illum verborum pertinere, sed ad copiam mispliciter et multitudinem, attulitque exempli gratia Plin. IJ. N. s, O s. 39. Id quoque, quod daphnoides
vocatur, lauri genus in nominum ambitu est. Nam
alii Pelasgum, alii cupetalon alii tephano Alexandri
tionem dictam esse reperimus , sitatior eius verbi et oratori praecipue accommodata vis est, ut ampliscare dicamus ea quae augeamus vel altius tollamus dicen, do, aut etiam extenuemus et abiiciamus. Ad utrumque enim amplificationem valere, iter te docet Ciceroor. 3. 26 et 7. In primis alitem ad Concitandos animos adhibetur in quo proprium oratoris officium conatinetur. -- Partit. Cap. . amplitatio desimitur vestie- mens quaedam argumentatio quae commouendi causa sat. Huius quidem amplificationis, quae ad res perti net, modos et genera Quintilianus in locis inuentionis tractauerat. Illam autem, quae in verbis et elocutione cernitur, et qua augetur et extollitur oratio, trai stat Lib. 8, 4. ubi eam dicit quatuor mari ime generibus constare incremento comparatione, ratiocinatione,
congerie, de quibus separatim suo loco dicetur vid.
Pulcr. r. p. 99. Similis huic quaedam alia est species amplificationis, quae propria est generi demonis strativo, et inprimis laudibus, de qua Quintil. Lib. 3,
T. . ubi eius tanquam synonymum ponit Ornare. Sio et Cicero Or. 3. T. maior est etiam, inquit, exercitatio laudandi et vituperandi: nihil enim est ad exaggerandam et amplificandam orationem accommodatius, quam Vtrumque horum cumulatissime facere posse.
58쪽
Aliud gmus amplificationis est, quae per locum comis munem insigationis auditorum cause sumitur, et in epilogo quidem adhibetur, docente uel ad Herenn. 2, 3o ubi conclusiones s. ἐπιλογους, e enumeratione , amisplocatione, et commistratione constare dicit. and sem Cicero Inuenti a. indignationem vocat et Cap. 3. utramque vocem synonymice iungit. Ab eodo in Partiti. Cap. s. peroratio in duas partes diuiditur, an piscationem et enumerationem, illaque dicitur os grauior quaedam amrmatio quae motu animorum conciliet in dicendo fidem. Ea est vel verborum vel rerum. Sulpicio Viet. Inst. Rhe p. 49. eadem perorationis pars exaggeratio dicitur. - Denique in vocis usu et pronuntiatione ues ori ad Herenn. 3, 3. amis Iscatio appellatur ea oratio, quae aut iracundiam inducit, aut ad misericordiam trahit auditoris animum; Ausdruch de Leisnychast ad de Rithrimst durch tim- me tin Declamation. Itaque ab eodem Rhetore in cohortationem et conquestionem diuiditur, habeturques pars mollitudinis vocis, cuius reliquas partes Armonemo contentionem facit.
Hanc orationis virtutem quae beatam ingenii me cunditatem, rerumque singularem copiam ρο ubertatem significat, Platoni κατ' ἐξοχην a Cicerone tributam reperimus in Orati Cap. i. Neque dubium est Latinos expressisse Graecorum πλατυτητα της ἔριιηνειαι ibidem praecipuo modo de Platone dictam, quam Plinius p.
I, O magis etiam ad vocabulum Graecum accommodate platonicam alitudinem interpretatus est. CL OC. πλατυτης in Lex. gr. technol. In uniuersum autem amisplitudo propria virtus est oratoris grauiter, ornate copiose, et cum verborum et sententiarum insigni dignitate dicentis unde ei tenuitus, subtilitasque opposita est, quae magi in docendo, et Persuadendo cernitur. Illustris locus Ciceronis, ex quo amplitudinis vis intelligi possit, est de Inuent. Lib. 2, 6. n. An is p . Anceps genus causae est in quo aut iudicatio dubia est, aut causa et honestatis et turpitudinis particeps et beneuolentiam pariat, et Offensionem. V. cica
59쪽
Cic. do Inu. I, s. Audi ad Herenn I, 3 idem dubiuna ppellati f. Quintil. I. O. 1 grassis S. Angus dicere, iudicantur oratores vel scriptores illi, quibus in subtilitate quadam et concinnitate, tamen oratoria grauitas et vis et copia deest Cicero in Bruto Cap. 6. Si angus et exiliter dicere, inquit, est Atticorum, stat sane Attici, sed in concilium veniant, ad stantem iudicem dicant. Subsellia grandio.
rem et pleniorem vocem desiderant. Quare Dialectici, quoniam a copia dicendi oratoria abhorreant, angu sedisserere dicuntur, h. e. exiliter, tenuiter, Ciceroni Partit Rhet. Cap. O. Brut 33. et alibi vid. Voc exi. sis, et tenuis. Et in Paradox. I. cum significare vellem, Catonem ab ornatu et splendore eloquentiae proprie sic dictae, et forensis alienum, ita sententiam dixit: se Cato nullum sequitur florem orationis, nec dilatat argumentum. Deinde angusta oratio Cic. Orat. 8.dicitur etiam, quae nimis adstri est numeris ita ut ad versuum militudinem, et carminis de finitam legem prope accedat; cui contraria est dissemia et fluens, nullisque prorsus numeris dis indLa. - Ocem etiam angvsam Iuvenal. Sat. . dicit, exilem et obscuram, qualis sui eorum, quos Graeci ἰσχνοφωνους Vocarunt. A ii in auis . Verba exiliter animata Ciceroni Orat. 3, II dicuntur quae cum exili spiritu vel anima pronuntiantur, vocisque exilis, mollioris et impotentioris vitio nascuntur. Contrarium vitium nimiae contentionis habent infata, vel anhelata, de quibus alio loco. s. resoll. Vacati Aut Lib. 3. Cap. . Seet. I. p. TS. Vbi verba
exiliter animata prodire ait, cum vocis canorae sonus
in ultimo palati cauo leniter infringatur, quod proprie supplantare verba dixerit Perstas Sat. I 35. hoc est,
Gemero quidem interpretante, supprimere, et veluti strangulata voce efferre, ut suauiora videantur. An nomina ιio. Huius figurae haec vis est, ut ad idem verbum, et ad idem nomen accedatur commutatione unius literae aut literarum mi ad res dissimiles similia verba
60쪽
accommodentur. Fit autem I attenuatione, aut complexione et hisdem literae a productiones eiusdem literae 3 breuitate eiusdem literae 4 literis addendis, s)demendis 6 trans serendi et 7 commutandis. Praeterea aliae sunt an nominationes, quae non habent tam propinquam in verbis similitudinem, et tamen dissimi,. les non sunt. Haec disputat Auch ad Herenn. 4, 2 sqq. qui Lib. I, 6 eandem terarum mutationem Lcere videtur cf. Rutil. Lup. Lib. I. p. I. Ruhnk. Graece παρηχὶ σι dicitur, aut παρονομασια, aut παρωνυμιι Aquilae Rom. pag. 9. - Cicero de Orat. 3, 64. eandem formam significat, 'cum verbum paullatim immutatum et sexum in figuris elocutionis commemorat in Orat autem Cap. 9. cum verba breuiter commistata rutuntur; neque aliam vim habet illa, quam Cic. de r. 2, 3 paruam verbi immutationem appellat. Quintil. 0, 3. 66. Iul. Rusim. p. a. ad Zionem et,
Ante oecupatio Figura oloc. commemorata Cic. r. 3, 33. . gr. προκαταληψ ις Vel προληψ ις simpliciter, quam Quint. 9, a praesinitionem appellat Iulius Rusim de cliena.
P. 36. Praeceptionem Vel anteoccripalionem interpretatur Graecam προκατα λη kιν, qua id, quod aduersarius ac
cepturus est aut obiecturus, praesumimus, aut Praeis dicimus. Antonom si a. Seruato idiomate graeco, ut non raro fieri soleta Rhetoribus Latinis tropus dicitur Quintiliano , . 29. quo aliquid pro nomine ponitur, siue sit epitheton, ut in vocibus Tydides, Pelides, me ex iis, quae in quocunque sunt praecipisa, siue ex actis, quibus persona signatur. Ap er tu . Aperta narratio Ciceroni de Inu. I, O. est, si,
ut quidqtie primum gestum erit, ita primum eXpone- tur, et rerum et temporum ordo seruabitur, si ita narrentur, Ut gestae res erunt, aut ut potuisse geri videbuntur. s. de Orat. 2, O Quintiliano autem 4 2 36,
Verta et dilucida narratio iunctim dicitur, si fuerit primum