장음표시 사용
61쪽
primum exposita Verbis propriis et significantibus, et non sordidis quidem, non tamen exquisitis, et ab usu remotis tum distincta rebus, personis, temporibus, locis, causis, ipsa etiam pronunciatione in hoc accommodata, ut iudeX, quae dicuntur, quam facillime accipiat. In eiusdem capitis locis aliis idem narrationis genus Irin m et planiim appellatur.
Ouintilianus , O. ex mente Graecorum apodixin speciem arguinentorum appellat inter ενδ υμ μ ατα et ἐπιχειρ αατα, interpretaturque euidentem probationi m. Alii laetores imperfectum epicherem dixere alii inesse epicheremati apodixin putarunt, et esse partem eius confirmantem. Utrumque autem alii eodem modo finiebant, ut esset ratio per ea, quae sint certa, iidem dubiis adferens. Sed haec est natura et vis omnium argumentorum. Sine dubio Graeci ποδειξιν, quoniam ab illis duobus generibus separabant et Quintilianus, quoniam ei dentem prolationem interpretaibatur, signiscar voluerunt argumentum eiusmodi, quod facto et certa re gesta, vel scripto etiam nitebatur, eiusse eis aus eine uni gbare Thatrache, oder rhundlioue Virsicherim gegriindet. Itaque saepe oratores Graeciae ποθειξιν opponunt λογω, h. e. Vulgari sermoni, rumori, cineis alis balsache de Urhundecim Gegenibatae einerratos sindlichen Behauptuirg. id Lycurg. Contr. Leocr. p. 8 1 et 2O3. d. aupim. Ampi S. Notum est, quo sensu coena apparata Latinis 1-catur. Hinc haud dubie metaphora uecta, apparata oratio dicta est Rhetoribus, ut studiosius et exquisitius facta praeparataque significaretur. Sic Audi ad Herenn. I, 6. Vbi mo a parata verba eodem sensu appellantur, exquisita, cum artis cura et studio elata.
Neque alio sensu apparationem et artiselyam diligenetiam iungit Cicero Inu. I, 8. s. quae ad OG. accuratus, et Iollicitus , et in Lex. gr. techn. ad UOC. κατασκευὴ a nobis disputata sunt. Huo et pertinent, quae arcespita dicuntur in elocutione, quibus opponuntur simplicia, et a veritate profecta apud Quintil. Lib. . prooem qui locus omnino olasticus est de vitiosa cura
62쪽
e diligentia, quam nonnulli verbis impendere soleant: item innata Lib. 9, 3. s. ubi et in proxime anteceadHntibus captata et oblata simili sensu sibi inuicem op-Ponuntur. Hinc apparatus subst Ciceroni simplicitende ornatu eo dicitur, qui in elocutione adhibetur vid. BrRt. 6 coli. 8. et de Orat. I, 53.
posita argumenta sunt, quae maiora ex minoribus, et minora ex maioribus paria ex paribus probant, Quintil. , IO, 6. - idem Lib. 8, 2. O. ρ-FWita dicuntur, quae Graecis δετίθετα , veluti adiectiva substantivis apposita Cap. 6, O. o ἐπιθετον, velonos itum tropis adnumerat ornantibus rationem, non
quod per se tropus esse possit, sed quatenus aliis ad iunctis tropus ossicitur. Sic in formula, risis senectus , metonymia inest causae. Ibidem a nonnullis j quens dici adia0tat.
Apud Auct ad erenn a, . approbatio dicitur
Certus modus coarguendi aduersarii in causa coniecturali, quo orator, confirmata suspicione, ad extremum litur. Eo pertinent loci tum proprii accusatoris et defensoris, tum communes, ut a testibus contra testes, a quaestionibus contra quaestiones, ab argumen
iis contra argynnenta, a rumoribus Contra rumores.
Omnino autem approbare apud Rhetores est, argumen iis aliquid cpnfirmare, vicinuent. ι, 34. s. Clauis Cic. ad h. V. Ap tis .
In omni disciplina rhetorica Latinorum videmur nobis tria potissimum huius verbi significationum, qua quidem recte distingui possint, genera animaduertisse; quorum unum ad plana seriptoris veluti personam, a
terum ad res, tertium ad verborum et elocutionis habitum quendam pertineat. Ad primum genu refero quod hucydides a Cicerone Orat. 2, g. dicitur ita verbis aptus et rusus, ut nescias, Utrum re oratione, an verba sententiis illustrentur. Nam virtus haec acutae Oecundaeque breuitatis, quam Cicero significat nec
rebus, nec verbis, sed cui dum indoli, et cla aracteri scriptoris
63쪽
driingtheit. -- Alia ratio est ubi a Cicerone Attim et congruens rationis genus iunctim commemoratur id enim hanc vim habet, reruta et personarum dignitates seruent ir ut de magnis elate . de paruis tenuiter dicatur; in quo est pars eius virtutis, quam Graeci τὴ τρεποντος momine insignire solont vid. Cic. r. 3,
IS et uberior disputatio Cap. s. ubi, quale sit id quod aptum est in oratione, et quam late pateat, hi A verbis exponit: id quidem perspicuum est, inquit, non omni
causae, nec auditori, neque personae, neque tempori congruere orationis unum genus Nam Ct causae capitis alium quendam verborum sonum requirunt, alium rerum cluatarum atque paruarum et aliud dicendi genus deliberationes, inlius laudationes, aliud iudicia, aliud sermones, illud consolatio, aliud obiurgatio aliud disputatio, aliud historia desiderat. Ieser etiam, qui
audiant, senatus, an populus, an iudices. Trequentes. an pauci, an singuli et quales ipsi quoque oratores, qua sim aetate, honore, auctoritate, debet videri rempus pacis an belli, festinationis an otii etc. De hoc genere Quintilianus ex instituto agit Lib. II. cuius statim in principio monet illud in eo cerni, ut ornatus orationis rebit et personis accommodatu fit. Nam 1 - 1atu omnis, inquit, non tam sta quam rei, cui adhibetur , coaditione consat γ' nec iis refert, quid dicas, quam quo loco. Neqlae alio sensu Cap. 3, 6 l. aptam
dicimus accommodatur: srιod iiidem maxime praefantim stius animorum, ovatque vox, ut feritur. Itaque vox in laetis rebus leua, simplex, et ima quo animodalhillaris suit: at in certa:niue erecta toti viribus et vel-titi omnibus nexuis intenditi re atrox in ira et is erac densa et respiratione error etc. Nam singulis animi motibus ipsa etiam vocii intentio, remissio, sexto accommodanda. Minc non difficile erit, definire, quar ineptias ab sollite Cicero dixeries in actione Oratori priinum, de argutiis voci et pronuntiationis, quibus, dum aliquis nimium indulgot vitiosus et absonus fieri
solet Grimassenis mi rige merere'. Sic in Bruto Cap.
63. de Antistio: G, Actio paulum cum Vitio vocis, tu in otiam ineptiis claudicabat. Et in luculento loco da
64쪽
Ossi c. I, 36. , Palaestrici motus saepe sunt odiosiores,
o histrionum nonnulli sus inepti non vacant irensione et in utroque genere, quae sunt recta et simplicia, laudantur.' In locutione autem meytuin appetitasse, qui ornatu et pigmentis, et concinnitate abutatur, rediumque et Venustum orationis cultum veluti cincinnis quibusdam inllectat et crispet, e Cap. s. patet ubi cum Caesaris commentarios laudasset, nullos, ectos, venis S, omni ornatu mationi tanquam veste
detracto, ita pergit: sed dum voluit alios habere parata, unde sumerent, qui vellent scribere historiam, ineptis gratum forte fecit, qui volent illa calamistris in. vrere sanos quidem homines a scribendo deterruit. Capite etiam I. ineptiis molestas iunxit, de quibus diximus ad oe argutiss. Et in Orat. a.' ineylias appellat nonnullorum Sophistarum, ut Gorgiae Leontini, et Theodori ByZantini, genus dicendi nimis pictum, argutum, et Usque ad poeticam concinnitatem numerosum, unde λογοδαιδαλοι a Socrate dicti morint. In vultu quoque, ne quid ne tum aut vultuosem sit, praecipit Cap. 8 vid. Voc vultus et cf. Berge de nat. pulcr. r. p. 6. Reel etiam et proprie Favorinus illo philosophus apud Gellium . . I, O in Ptum P-pellabat adolescentem verbortim veterum cupidissimum. et plerasque voces nimis priscas et ignotissimas in quotidianis communibusque sermonibus CX promentem . . Tu, inquit, proinde quasi cum matre Euandri nunc loqua. re, sermone abhinc multis annis iam desito uteris, quod scire atque intelligere neminem vis, quae dicas. Nonne, homo inepte, ut quod vis abunde consequaris, tacere. etc. Nam, auctore Cicerone r. a. q. qui aut tempus quid postulet, non videt, aut plura loquitur, aut se ostentat, aut eorum, quibuScum est, vel dignitatis, vel commodi rationem non habet, aut denique in aliquo genere aut inconcinnus, aut mutitus est, is ineptus dicitur. -- Denique aptum dicendigenti cum numeros ita iungi solet, ut concinnitas illa notetur, quam absolutus verborum ambitus desiderat. Sic Cic. r. O. Quo sensu etiam apte verba cadere dicuntur, si numerosa periodo comprehensa esseruntur. Itaque principia apta verbis Ciceroni de r. a. 8.erunt, in quibus magna est elocutionis concinnitas,
pulcritudo et cour lio. Nam ibi et acuta et infructa
65쪽
sententiis iunguntur, quorum illa ad ingenium potius
et prudentiam, haec ad vim dicendi et eloqueutiani ipsam pertinens. s. Orat. Cap. 68 ubi non nisi de numerosa compositione or tionis sermo est et Cap. 7 A te V . deus verbum, audaciori, et Oetae aptiori me taphora, at tam ei in tali breuitate dicendi admodum
dilucida, Cicero r. I. dixit, quod orator subinde,
apse, affectu ardens, et veluti extra se raptus impetu τῆ παθους, audacius, inusitatius et portenti instar fingitet enuntiat, quod tranquilliori iudicio usus, nec probavisset, nec dixisset. - Ardens autem orator est idem qui grauis, acer, amplus, animis inflammandis permo. Veii disque comparatus Cic. r. 28 Unde et Cap. 29 se dicit in oratione pro Rabirio. propter summam di, Ceddi vim o contentionem, quam illa causa postulabat, tu ilini genere ampliscationis exar se. AEL Cu R. 38. ipsi assectus Quintil. Ii, 3. incudeycere dictautur, h. e. ad iustam vim et efficaciam augeri, si orator eo Voce, Vultu gestu recte prosequatum et adiuuet. Cf. Cic. deor 2 4 . et T. Vnde apud Quintil. l. C. S. 34s ardere omnia dicuntur, cum ad argumenta et locos venis
tum fuerit, ibidemque et calor et contentio ut synony
dantur iudices quos ipsos ardentes dicit Cic. r. 8
docet Quintil. Qi, 3. 66. Itaque ardentem motum et sesum, qui tamen non sine onustate fuerit, in Caesare laudat Sueton. s. Neque alia metaphora est, qua faces dicendi lictoribus commemorari solent, si de vi Oratoris ad animos incendendos. impellendosque apta sermo est ut p. Cic. do r. SI. Quamobrem in Orat. IS. perorationis partes quae in commouendis sedandisuo animis insunt ita describit ut vel inflamman. tem, vel resinguentem dicat iocus classicus, et hisce metaphoris plenissimus est in Bruto Cap. 4 Neqdissimilis, certe commemorandi hoc loco metaphora videtur illa qua Declamatores Caldos diXerunt, ut ait Seneca Suasor. 3. βερ κοτερους apud Nazianz. Orat. O. quem locum laudauit resoll. Vac. Autumn Lib. a. Cap. 3. I. 396.ν Oratores tam vehementes in causis pgendis, paene suriosi hominis vultum vocemquo
induerenti Talis c. talenus fuisse dicitur a Cic. in
66쪽
Bruto, fervido stodam et petulanti et furioso genere di-eendi. Eiusmodi oratores descripsit etiam Quintil. Lib.
Argumentatio. Auctori ad Herenn. Lib. I, 8 argumentatio dicitur, Commemoratio rerum earum, quae Causae nostrae adiumento esse possunt. Ibi et absolutissimam argumentationem statuit, quae habeat i propositionem h. e. per quam ostendimus summatim, quid sit, quod probare velimus; et rationem . e. causam, qua demonstrat verum esse id, quod intendimus 3 rationis
confirmationem 4 exornationem, qua utimur rei honestandae et collupletandae causa; s compleXionem, quae concludit breuiter, colligens partes argumentationis. Denique Rhetor adnotat, subinde etiam comple Xion et exornatione supersedendum esse: itaque amplissimam argumentationem esse quinquepartitam brevissimam esse tripartitam mediocrem sublata aut exornatione aut complexione esse quadripartitam. Sequitur posthaec uberior explicatio vitiorum, quibus illae argumentationis partes laborare possimi. Ciceroni de Inu. I, 29 argumentatio est inuentum ex aliquo genere, rem aliquam aut probabiliter ostendens, aut necessarie demonstrans. Ergo omnis argumentatio vel erit probabilis vel nocessaria. Nec sarie demonstrantur ea, quae aliter ac dicuntur, nec fieri nec probari ponsunt idque genus argumentandi tractatur I per complexionem , in qua, Vtrum concesseris, reprehenditur. gr. διλημιματον vid Trapedunt. Rhet. Lib. I. p. 28. 2 per enumerationerii , in qua pluribus rebus expositis, o ceteris infirmatis, una reliqua necessario Onfirmatur 3 per simplicem concla sonem, quae X dcensaria consecution conficitur probabile autem est id, quod sere fieri solet, aut quod in opinione positum est, aut quod habet in se ad haec quandam similitudinem. In his numeri et modi et partes argumentandi cernuntur. Tractatur autem vel exornatur argumentatio duobus modis per indi moveor et ratiocinationem. De his Cicero agit copiosius Cap. i. f. TrapeZ. Lib. I. p. 28. Vbi decem argumentationis modos ponit scilicet praeter illos tres a Cicerone commemoratos Db
67쪽
Dionem, cosmouem, ratioci ationem. - Quintilia no ar umentum ab arquinentatione ita distinguitur. Vt in argumento solummodo medius terminus appareat, in argumentatione autem omnes syllogismi partes ponantur. Illud qui facit, ex mente Quintiliani argumen tum ponit, hoc autem qui sacit, is inumentatur. Itaque Lib. 4, 2 79. docet in narratione subinde argu menta quaedam adhiberi posse, amamentationem autem non posse. s. g. O8 sq. ubi haec sunt argumentabi mur in narration minquam, argumentum Onanitis aliquando. Hoc Cur Fortunat in Rhet Schol. p. 64. ita distinguendi causa enuntiat argumenta sunt, quibus causa probatur, argumentati Vero est, qua argumenta ipsa verbis explicantur. Cicer tamen de Inuent i, . argumentationem ait uno nomine res duas significare, ideo, quod et inuentum aliquam in rem probabile aut necessarium, argumentatio vocetur, et eius inventi artificiosa expolitio. Argumentum. Quomodo argumentum ab argumentatione Rhoto res distinxerint, ad voc argumentati diximus Cicero quidem in Topicis Cap. a. argumentum desinit, rationem quae rei dubiae idem sucit. Vid ad voc locus. De sedibus t locis horum argumentorum variis c Cic. Or a 39. et Cur Fortunat. Rhet. p. 63. Quintilianus autom in doctrina de probationibus Lib. , O argumenta speciatim dicit, quae Graeci ενΘυμ μιατα, πιχειρημιατα, πο8ci ii Vocant, pertinentque ad probationes artificiales, ἐντεχνους πίστρος Arginienti igitur, hoc sensu dies i, quum et probationem artificialem papollant, hanc desinitionem Onit: arflumentum est ratio probationem praestans qua colligitur aliud per aliud, et quae, quod est dubium, per id quod dubium non est, confirmat. - Angustiori sensu Auctori ad Herenn. argumenitim dicitur modus quidam coarguendi aduersarii in causa coniecturali. Ex desinitione, qnam pro more suo addit, non satis tamen accurata illa, intelligitur, in illo modo traetandi, singula, quae vel coarguuntur, vel in suspicionem adducuntur, certiora et firmiora os . Haec causa videtur, quare illuin modum κατ' ἀοχὴν argumentum dixerit. In eo genere de temporibus, praeterito, instanti, et consequenti, disqui-
68쪽
disquiritur. - Ciceroni de Inuent. 3, 9. ar timenitam spociatim dicitur pars aliqua narrationis, quae quidem remota a ciuilibus causis, delectationis gratia ab oratore instituitur, habetque clam rem, quae tamen feri
potuit. cf. Quintil. 2, 4. et quae ud Voc narratio notata sunt de eodem genere. Caeterum, Commemorante Quintiliano l. c. argrimentum apud Latinos etiam
1 de fabula ad actus scenicos composita; et de omni materia ad scribendum instructa dici solebat.
A, gis lis . Huius vocis usus apud Rhetor0 latinos cum melocutione oratoria frequens reperiatuρ, tum oro in actione, quae voce, motu et vultu continetur, latius etiam patet. In utroque genere, nimiam fere vel Ornatus vel curae, vel delectationis asseetationem gni-sacant, saepiusque in reprehensionem quam In laudestri dicentis commemorant. Itaque ut primum de elocutione disseramus, argute dicere est, cum exquisito ornatu dicere, qui aliquid habeat admirationis, et animis dolectandis ensendisque aptus sit. Sic Cic. Brut. II. concessum ait thetoribus ementiri in iistoriis, ut aliquid dicere post in arsiritius. Ilo aut in idem hi tori. ce et tragice ornare dicit Paullo inuidiosuis Cap. O. C. 0mmius, ut literis Graecis perfectus. O Latinarum fastidiosus argvix orator appellatur verbisque dulcis. in Sufflin Non Redirer, in te habe de ne Meret' in de PutdeS. His nempe hominibus qui literas Graecas prae Lacinis amples erentur, ore idem accidebat, quod nostratium nonnullis qui vernacularum literarum fastidioli, Francogallicarum studium unice laudant, omnes vitae sermonisque virtutos dulcedine quadam et argutiis metientes itaque etiam Cap. s. Asiaticae dictionis genus 'ntentio mi et argutum commemorat, sententiis non tam grauibus et seueris, quam concinnis et venustis instructum. Hinc arguti verbositi ambitus Ciceroni de Orat. 2. sunt puri ad ad circinum fere circumductae et curiolius laboratae. Simili modo de artis Lylippi eae sedulitate illa, qua cipit Ios et alia minuta ex prostit, Plinius Histimat. Lib. 34,
8. propriae huius videntur Esse argutiae operum cu-sti, lita in minimis quoque rebus. t mox uthycratem uilium Lylippi contantiam patrii dicit potitis
69쪽
aSmulatum, quam elegantiam, et austero genere, quam tuemido, placere maluisse e machie se dei eri hasim ud Ohen Stil, meh ais dea si aliis ei undie ἐι- sesten, e en O iamuis alio loco Lib. S, O argutias vultus a Parrhasio primum adhibitas, non nil in lau- doni artificis dixisse videtur, qui ita A et vultum in-xorit ut spirare et loqui si nurae viderentur: das Sprea
In institutionibus autem de actione oratoria, quam Graeci ποκρισιν vocant, manu arguta, in gestibus Oratoris, dicitur, quae scenicorum more verba adiuuet,
Is motus in vitio est, quoniam aste Latam Curum et Cis
Cur tionem arguit. v. Cic. r. 3, 69. Eodem sensu in Or. 8. argutias digitorum, et articulum ad numerum cadentem componit. Adscribam Commentarium Cresolli ex acati Autumia. Lib. a. p. 36O. o Argutiae digitorum sunt celeres quaedam et subtiles motiones digitorum quales praestigiatorum si consueuerunt, qui sucum faciunt oculosque illudunt. Hinc manus argutae surum dictae, quae celeriter emicant, et e conspe-e tu modo eripiuntur, modo emergunt, et in tonem partes cientur. Erudite Sidonius Apollin Epith 7. Scrixia tua conniventibus nobis ac subornantibus sis, a Zorum manu arquia Vulabitur. Hoc levium et imperitorum est vitium, et effervescentis nimio calore adolescontiae, imo et doctorum etiam hominum, qui propter vividam ingenii vim et spirituum copiam, in- crodibili totius corporis agitatione dicunt, quorum manus nunquam fere deponuntur continuo pulsu incitatae, sed in omnem partem euolant. ' Haec Crosolatius Pedibus adeo qui tripudiabant et audacius exsulatabant, argutari pedibus dicti sunt a Titinnio vetorespo0ta, cuius locum laudauit idem Crethllius i. c. p. 386. - Manu argutas et suosas Hortensii, ob id mal0dictis iactati, commemorat Gellius N. A. . s. θ- quo alio sensu Quintil. ira, . m. Re su argutia appellat, quae Comoedum ab oratore distinguant. Cuin autom illa cura, quae in istis argutiarum generibus cernitur semper aliquid molestae et dissrcultatis habeat, hinc sues um, Vt, quicquid a veritate naturae et imp citate
70쪽
citat in his rebus abhorreret, molas m et dissetis dixerint Scise instit heu tin Stelfheit. Sic Cic. Brut.
go statariis oratoribus implicem in agendo veritatem dicit este, non autem fissam, . . assectatam, argutam, magna cura et veluti intentione aliqua expressam.
Unde et Cap. 38 sine molasia diligens elegantia laudatur, et Cap. i. Attici dicuntur nihil molesiarum
habere vid. voe aptuS. Quod autem Cicero l. c. Cap. 3O motum celerem et docilem ita iunxit, ut utrumquain laude posuisse videatur, cum tamen vox disseisis plerumque in vitio esse soleat, ego quidem Ciceronem in eo verbo non tam laudis vel vitii, quam sensus rationem habuisse censeo. Nam statariorum simplici in agendo veritati opponit aliorum, qui mobiliores et celeriores essent, motu in qui non ita sucilis sit et simplex, sed ex arte et intentione quandatu difficultatem habeat. Ex quibus omnibus intelligitur, non inepto fecisso Norhosium, quod, cum rationem dicendi venustam,
elegantem, Cutam et Urbanam, quae translationibus et σχηματισια maXime tatur, explicare vellet librum
suum des arguta dictione inscripsit. Nani in uniuersum
Veteres etiam ita statuerunt, argutum esse, quicquida recta et simplici forma recederet, atque in nouam cum subtili tute et acumine muturetur.
Cicero de r. 2, 38. genera sermonis. Xile, art. dum concisuu et minutum ita componit, ut sensu nihil differre videantur. Sed in eo sensu ruendo, ut saepe alias, ita et nunc ad Graecorum rationem confugiendum nobis est, qui το ξηρον dixerunt, ubi volminutis breuibusque membris et particulis compossita oratio esset vel iusto tenuioribus humilibusque verbi elata vid Lex. gr. techn ad OQ. ξηρα σύνθεσio. Iunivero apud Ciceronem . . sermo est de Diogene Dia lectico qui in summa subtilitate rerum, omni orationis suauitate et concinnitate carui Tet. Atque ita aliis quoque in locis illa genera orationis, quibus etiam ex angue et ieiunum accedit opponi solent grauitati et ubertati oratoriae, quae copiam, plenitudinem et ambitum desiderat. f. quae ad Oc siccu notauimus. Sic Auct ad Herenn. q. l. ad aridum et exsangue genus