Bibliothecae Alexandrinae icones symbolicae p. d. Christofori Giardae ... elogiis illustratae

173쪽

MATHEMATICA

RE DO neminem esse, qui hanc Iconem symbolicam intueatur, in qua Mathematica nobis disciplina proponitur tanquam mulier laboriosissima, quin secum admiretur maxime, atq; huiuscemodi incensus admiratione horum irationem omnium non cupiat intelligere. Quid enim

primum illa sibi vult capillorum liberalis effusio Quid

oculiis, alter quidem in Caelum sublatus, alter vero in terras depressus Quid circinus, triangulus, cylindrus, instrumentorum theca , quae omnia manibus praesertὸ curta , simplex, pressa, numeris, breuibus circinis, figuris tamquam ornamentis illustrata vestis, quid sibi requirit Quid illa crurum nuditas, atq; machinarum supellex, quae ad ipsos iacet pedes, tam multiplex, varia PQuoniam Mathematica una est ex illarum numero facultatum, quibus Manili sententia versu expressam ire congruit. Ornari res ipsa negat , contenta doceri. Docebo primum, quis harum omnium figurarum sit sensu S, ac men S, paucis modo attentos animos priae beatis dein conabor illam etiam disciplinam exornar o quae cum omnibus in locis, ac temporibus summis viris fuerit

174쪽

II a Mathematicaestierit maximo praesidio ijsdem etiam in omnibus rebus eximio, ac singulari prorsu fuit ornamento. Magna huius, situ artis, siue scientiae dignitas, quae a doctrina, siue disciplina illustre nomen inuenit, nam quanta in docendo laus est , tanta in perdiscendo Obilitas. Itaque nobilium semper, ac Principum huius fuit exercitatio virtutis. Quia vero longe , lateq; suo Imperio dominatur, nec terras modo, sed Caelos ipsos

sta ingeni magnitudine dimetitur Idcirco longior, ac

sine lege coma relinquitur, quemadmodum eandem ob causam,ut solent Columbae, caelum altero, altero autem

oculorum terra intuetur.

Nam ingeniosissimae, laboriosissimaeque arti quod aliud indumenti genus decorum videbatur, ut ad suas figuras efformandas expeditior ubiq; inueniretur porro figurae ipsae, ac numeri in ipsa veste descripti finem ostendunt, ad quem tot Instrumentorum genera inuenta, institutaque sunt qua enim ratione insanae moles ae Marentur , nisi adesset cylindrum qu perficeretur unquam circulus , nisi semper ad manum esset circinum quo fierent modo caetera, nisi tot instrumentorum foret tam diues theca iam vero aquae ponderibus sursum libratae, molendina circum ventis agitata, variae, admirabilesq; machinae ab hac eadem arte inuentae, S perfectae nullum esse ingeni acumen declarant ad res trahendas, impellendas, attollendas, deprimendas, collidenda S, summo artificio elaborandas, quod huic multarum artium,

disciplinarum uberrim: parenti non adsit. Est enim Mathematicarum foecundissima propago, aqua plures originem trahunt praestantissimae facultates,

quam pullulent surculi vilius ex arboris luxuriosissima

radice.

175쪽

radice. Cum enim Mathesiis non substantiam pC. iii, sed illius additamenta contempletur; quae arteSiludent quantitati continuae, seu discretae , terrenae, seu caelesti, infinitae, seu terminatae illis omnes huius est e filiae ipsa professione arguuntur. Matris huius primogenita Geometria est, quae, cum

speculetur quantitatem continuam, δέ terminatam, non

potest simul non speculari lineam, superficiem, corpus, millius quidem longitudinem, latitudinem vero huius,

extremi denique profunditatem demonstrare. Proxima huic soror Arithmetica, cui abstracta num e rorum cognitio cordi est. Tertium sibi vindicat locum perspectiva, quae non . modo rectam videndi rationem , ac luminis naturam scrutatur omnem , sed etiam refraci am, suam perspectivi speculariam appellant. Excipit , quae de machinis agit, de libra, de vecte, de

troclea, de axe, in Peritrochio, de cuneo, de choclea egregia, nec ijs contenta simul ad ijcit magnitudinem virium, quibus pondera pro loci , ac temporis conditione moueri possint. Sub ingreditur Musica, numero carmen addens sonorum, ut perficiatio centum animi S auribuso; gratissimu Concludit aetate quidem reliquarum postrema, dignitate vero nobilissina omnium Astronomia, speculatrix illorum corporum, quibus nihil cerni, aut singi etiam illustrius potest sed illud operae pretium est , ut omne.intelligant hos ingenij partus geminos semper fuisse, neq;. Vnam tantum filiam, quae specularetur in lucem edita, at simul adiectam sororem, quae agendo perficeret, quod

176쪽

II AVathematica

Quamobrem Geometriam duplicem esse, quod idem

de alijs omnibus velim existimari, alteram, quae cognoscat ipsa alteram vero, quae re ipsa perficiat. Itaq; nobis verendum non est , si de honestate loqu1mur, quin Mathematicae disciplinae sint animis ingenuis dignissimae, cum illas Principes , Reges , ImperatoreS maximi semper fecerint isti de suauitate, quin sint iucundissimae, cum illud sit veritati proximum, quod Plato asseuerauit, oculum animi, qui ab alijs studijs ob coe

catur, defoditurque, a mathematicis solis recreari, ac reuiuiscere: si tandem de utilitate quin ad omnem prorsus philosophiam scientias omnes,&artes summoper

sint necessariae.

Nam disserendi ratio ab his certitudinem trahit, ac

euidentiam Ethica virtutum aequalitatem, ac consensum perdiscit Politica docetur morum, ac actionum ordinatos motus, ac aequaleS. Quae naturae arcana Venatur diligenter scientia, commensurationem eorum,quq natura constant, proportionem, ordinem ab his intelligit. Sacrae vero , ac caelestis Theologiae adita eaedem perficiunt, S ad illam facillima exercitatione perducunt. Mathematica denique pr. eter omnes alias facultateS, prodigiorum inuentrix, auctrix spectaculorum , miraculorum effectrix quod enim maius prodigium, quam a

Ciuitatis obsidione, nuna erosisssimam, instructissimanaq; classem bellicis machinis suammouereὸ summouit Archimedes inter Mathematicos ingeniosissimus Auctor illam Marcelli Syracusas obsidentis, quam parum abfuit quin ingentibus lapidibus, quos impetu emittebat, totam in undis submergeret. Quod spectaculum exoptari magis nouum potest, quam, ut quis unico pede immensam hanc

177쪽

Lon 'miolica IIS hanc terrae molem, suo dimoueret loco pollicitus est hoc etiam se daturum mortalibus idem Archimedes modo sibi concederetur tantum spatij, in quo pes eius

intra terram secure figeretur, dum terram moueret.

Quod illustrius artis miraculum cogitari, quam inimicas Naues aereis speculis Soli expositis incendi, ut in aquis ipsis rei novitatem stupentibus perirent non naufragio, sed incendio atqui hoc Procli opera Bigantij factum legimus, cum eam Vrbem Navium ingenti mulatitudine Thracum Imperator vehementiu S urgeret. Iam quemadmodum oculos, animosq; omnium in se conuerteret, si priae ter expectationem, Opinionemque

hominum Columba arte perfecta, suis ponderibus librata per aerem volitaret Archytae Tarentini iussu sae pius id fieri magna populorum admiratione visum est. Quid memorem caput ingenio elaboratum , donatumq; si minus disserendi, eloquendi saltem potestate Quid organa hidraulica, quae qui mota concentum suauissimum modulabantur Quid fontium ascensus, descensusq; admirabile. Quid erectas insanas substruactiones Sed quoniam horum curam operum Architecturae Mathematica reliquit, relinquamus, isos ingeniosae parentis Mathematicae contemplationem, Ut Architecturae ingeniosioris filiae laudem auspicemur.

179쪽

. MAGNORUM EXCITATRIX OPERUM . INGENTIUM OPIFEX MIRACULORUM . AETERNITATIS CANDIDATA . DIVINITATIS AEMULA . VRBES MAENIA . ARTES PROPUGNACULA . MORTALES TECTA . REGES PALATIA