장음표시 사용
331쪽
Constitibus relictis, traiis Anienem amnem collem occupauit: neque eo anno reuocari in v
bem potuit , usquedum Senatus ei per decem Legatos promisit, ius ipsi sorte magistratum csuo corpore contra Patritiorum potentiam crea re : primum autem duo , vel, ut alij tradunt, quinque creati sun sed An. CCxCvt. Horatio, Minutio Coss. deccmesrecti. Liuius lib. & Dionis lib. v i .& x. In eandem sententiam Pompon.
L2.6.1.D.de orig iur. iisdem temporibu Mi nquit, eum Rcbs a patribus secessisset, anno fere septi modecimo post reges exactos , Tribunos sibi in monte sacro creauit, qui essent Plebeij magistratus. Dicti Tribuni, quod olim in tres partes p rulus diuisus erat, & ex lingulis singuli creabantur: uel quia tribuum suffragio errabantur . Sic
Varro lib.De lingua Lat. iii I. Tribu ni plebeii, qui ex Tribunis militum primum Tribuni plebeii facti, qui plebem defenderent, in secessi
ne Crustumerina. Cic.lib. De legib. I I Ilotest tem eorum his deeIarat uerbis: Plebes quos pro se contra vim auxilii ergo decem ereassit, Trib
ni eius sunto . quodq; ii prohibessint, quodi, plebem rogassint, ratum esto. sanctiq; sunto: neve plebem orbam Tribunis relinquunto . Erat enimbie magistratus sic rosanctus. LFuiusli i I I. Ipsis stloq; Tribunis,ut sic rosancti uiderentur , cuius rei prope iam memoria aboleverat, relatis quibusdam ex maino interuallo cerimonijs, renouarunt.& tum religione inuiolatos eos, tum legem
etiam secerunt sanciendo it qui Tribunis plebis, Aedilibus,tudicibus, Decemuiri nocuisset, eius eaput Ioui si crum esset, familia ad aedem Cereris, liberiaiberaeq; uenum irent. Idemq: tradit Di vγslib. vi alutatorem quidem & prehensione habebant, uocationem uero nequaquam ut ait Gellius antiquitus cruati uidintur,non iuri dicundo, nee caussis , querelism de absentibus noscendis: sed intercessionibus faciendis, quibus praesentes
fuissent:ut iniuria quae coram fieret, arceretur incpropterea ius ad se uocandi ademptum. quoniam ut uim seri uetarem, assiduitate eorum , & prae sentium oculis opus erat. haec Gellius lib.xi I r.e. xiii . Scribit etiam in hanc sententiam lib.xv.ca. xxviralis uerbis, Tribuni neq; aduocant Patritios, aeq: ad eos referre de re ulla possunt. Ita ne
leges quidem proprie, sed plebiscita appellantur,
quae Tribunis plebis serrent accepta . Plutarchus autem in Catone Vtie.lus, inquit, Tribi mitia potestatis magis ad impediendum est, quam ad agedum: quippe ceteris omnibus collegis uolenti..bus, unus qui nolit & intercedat, plus potest. Idein Problemat .cur. Tribunus plebis purpura non utitui, cum ceteri magistratus utantur λ an quia magistratus non est λ nam nec in sella ius dicunt,
nec ineunte anno item ut reliqui magistratum in
eun nec Dictatore creato se abdicam: imo quasi maiastratus non sint, delato ad Dictatorem imperio, suam ipsi potestatem rei nent. Cuius rei testia monium apud I iiiiii lib. i l .uidemus de Tribunis plebis,qui L. Manlium Dictatorem magistratu abire coegerunt. Idem etiam lib. vi. intercedendi sorinoum & lenire uerbum tuisse hoc vETO , significat his uerbis, Faxo, ne iuuet uox ista
VETO, qua nuc cocinentes collegas nostros tam
laeti auditis. Reperio etiam apud eundem libro mi. Consules a Tribunis plebis duci in uinc la potuisse.& lib. ix. Censorem Appium a P. Sempronio Tribuno pleb.prehendi, de in uincula duci iussiim esse.& libro v. Tribunos pletaminitari se iussuros esse uincula Tribunos militum duci Apud Dionem autem libro xxxvi I. Metellum Consulem a L. Flauio Tribuno pleb. in care
rem ductum esse . Plutarchus in Problematis auiator est, moribus Romanorum constitutum esse, ut donatis Tribunorum uoctune clauderetur
quod I: Macrobius Satur. i. confirmat sed i terditi noctuq: indigenti cuiq: eorum auxilio paterent, quas portus quidam de praesidium periclitanti uin. Maiores enim communem Tribunum csse uoluerunt, & tanquam aram omnibus accessibilem, proinde honore quidem sacrosanctos eos esse uoluerunt, nec sine inexpiabili scelere uiolabiles. Idem in uita Catonis Uticens s tradit Tribunos pleb. in basilica Porcia quod ego non Ius dicere, sed conuentum agere, α pro collegio decretas interponere merpre
Tramvint,capitales Inquit Pomponius errati
sunt qui carceris custodiam haberent , ut cum animaduerti oporteret, id interuentu eorum seret . Sallust in Catil. In eum locum postquam demissus est Lentulux, uindices rerum caeitalium quibus praeceptum erat. laqueo gulam iregere
Hi octo lictores habebant, qui eorum iussit in danatum animaduertebant. Plautus Amphyt. Quid faciam nunc, si Tresviri me in carcerem copeg rintrinde cras E proptuaria eella depromar ad flagru.Nec quicquam sit,qui non me omnes esse dignum deputent. Ita quis incudem me miserum nomines octo ualidi caedent Et in Asinaria, Ubi saepe cauilain dixeris pendens aduersus octo Astatos audaces uiros. Valentes uirgatores. Et paulo
post, Vbi saepe ad languorem tua duritia dederis
octo Validos lictores ulmeis affectos lentis ui gis. Et in eadem, Ibo ego ad Tresviros, uestraq; ibi nomina Faxo erundicapitis. Verum illi de uilibus de abiectae tantum coditionis Eominibus ius diccbam:ut suribus seruis nequi, di apud colunt
Meniam caullas cognoscebant. auctor Cic. in inuin. Et Asconius in eandem. Memorabile aute est quod Valerius Max. lib.v. cap. r II. commemo
332쪽
rat de muliere quadam quam Praetor damnatam Triumuiro in carcere necandam tradiderat: qua receptam is qui custodiae praeerat, non protinus strangulauit : aditum autem ad eam filiae dediti quam post animauertit exerto ubere famem matris lenientem. itaque res ab ipso ad Triumuirum,a Triumuiro ad Praetorem,a Praetore ad Cosulum iudicium perlata, remissionem poenae mu lieri impetrauit. Idem etiam lib.vi I I. cap. IMI.de L. Calpurnio Triumuiro men tionem facit, a quo seruus quidem in crucem est actus.
TR IvM v I R I incendiis arcendis praefuisse dicuntur apud uetustiores,a Paulo in l. t.D.de Osf. praefuisti.& ab eo quod excubias agerent,nocturnos dictos esse.interuenisse etiam nonnunquam & Aediles & Tribunos pleb. suisseq: familiam publicam, circa portam & muros dispositam , unde si opus esset, euocabatur. Dio uero E. Lv. ita scribit,
qui Teorum magistri dicebantur quos non sem-
per Praetexta usos, sed eo tantum tempore quo ludos compitalitios faciebant,Cicero in Orat .in Pisone, & Asconius in eandem significat. taliaetsi ad Augustum haec potius reserenda sunt, de quo Suetonius ita scribit: Spacium urbis in regiones, uicosq: diu is itinstituitq:,ut illas annui magistratus sortito tuerentur, hos magistri e plebe cuiusque uiciniae lecti. Valerius au tem Max. lib.vI II. ca. I.de M. Militio,Cn. Lolio, L.Sextilio Triumuiris commemorat, qui quod ad incendium in sa
cra uia exortum extinguendum tardius uenerat,
a Tribuno ple. die dicta ad populit damnati sunt. Item de P. Bilio Triumuiro nocturno quia P. Aquilio Tribuno pl. accusatus, iudicio concidit, quia uigilias negligentius circumierat.
TRIUMUI Rr monetales, auro,argento, aeri flando
feriundo , constituti sunt:ut scribit Pomponius in leg. 2.I. 16. De Orig. iur. Hinc illud Ciceronisti. De legib. I II.Aes, argentum , aurum publicEsgnanto. Item ad Trebatium de Treuiris Gallis
iocans,Treviros uites censeo:audio capitales eiale, mallem auro, ere,argento essent.
SENATU ET INSIGNIBUS ALIQUOT SENATU
consultis,obseruationeS. QUI SENATORES ESSENT, RUD
busque sententiae in Senatu dicen dae ius esset. Caput primum. Enatu a Romulo primum institutum esse, Liuius, Dionysus, Plutarchus,alijq:auctores tradunt. Liuius quidei libro primo sic: Cum
iam uirium haud pC niteret,cosilium deii de uiribus parat. Ce tum crcat senatores , siue quia is numerus citis erat,sive quia soli centum erant, qui ciere Patres possent. Patres certὰ ab honore, patricisq; progenies eorum appellati. Dionysius autem libro I I.
his costitutis,statuit cotinuo sibi cosiliarios eooptare. Virosq; centum ex patritiis legit,quibus cuRemp.admini straret. Eoru aut hoc discrimen secit. Ipse quidem unu ex omnibus praestantisiimudesignauit,que existimaret urbanis rebus praeesse oportere , si quando ipse cum exercitu extra urbem esset. Deinde iussit unamquamque tribum tres uirox aetate , prudentia & nobilitate
generis pristines deligere.Post illos noue, singu-
333쪽
las eurias Iussit denuo tres uiros e patritiis maxime idoneos deligere. Postqua ad primos illos nouem a tribubus designatos, istos nonaginta quos curiae crearant,adiunxisset,& hs illum praefecisset, quem ipse antea decreuerat, centum Senatorum numerum impleuit. Is consessus, siue concilium, uerbum pro uerbo Graece expressum, γερουσίαν, id est Senatum significat: & usque adhuc eo nominea Romanis appellatur. Vtrum autem propter se- nec litem eorum qui cooptati fuerant,an propter uirtutem nomen illud repererit, non habeo certuquod dicam . quippe Prisci homines solebant eos qui natu grandes, de boni uiri essent, γέρον raui, id est senes apppellare. qui uero in eo consilio erant, Patres conscripti uocati sunt , & usq; adhuc cain appellationem retinuerunt . Plutarchus au tem in Romulo set E in eandem sententiam scribit.Cicero etiam in Catone sie scribit: Nee enim excursione,nec saltu, nec eminus hastis uteretur sed sene Scipione loquitur sed cosilio, ratione, sententia. quae nili essent in senibus, non summum consiliu
maiores nostri appellassent Senatum. Seneca autem a qua aetate non cogerentur Senatores in senatum uenire, duobus locis constituit: quorum unus est lib. Declamat. i.Senator,inquit, post sexagcssimumquintum annum in curiam uenire nocogitur, nec uetatur. Et in fine libri De breuitate uitae, Lex , inquit, a quinquagesimo anno militem non cogit : a sexagesimo senatorem non citat. Zonaras autem lib. I I. in hunc modum:
γοράοντας id est, Romulus cx iis qui tum amplitudine generis,lum prudentia, tum etiam instituto uitae clariores esscnt, centum designauit consiliarios: eosq; Patritios nominauit. Eorum autem couentum uniuersum , Senatum appellauit: quem Graeci γμουσίαν uocant. Senatoribus autem icci
co Patritiorum nomen est impositum , vel quod ingenuorum liberorum patres essent: uel potius quod ipsi demonstrare patres suos possent , quippe qui nobili genere orti omnes essent: uel etiam a patrocinio sic autem προ σἰM Latino uerbo appellant: Patronos enim eos qui praesidium atq; opem serunt, nominabant. Sed uideamus, ne proximὸ ad Romuli mentem accedat is, qui per hanc appellationem existimet illum hoe significare, Oportere primarios uiros , & ciuitatis principes, paterno studio inferiorem cura suscipere:simulq: plebem per hanc Patritiorum appellationem perducere, ut ne potetioru honoribus indigncntur: sed erga eos bono animo sint, quippe quos Patres& habeat,& appellent Idem de Patritiis eode lib.
id est: Patritiis enim urbanos calceos, tum corrigiarum implicatione,tum literae unius forma inognitos dederunt tu i ab illis centum uiri qui a principio Senatores suerunt,fluxisse uiderentur.Literam autem I o. fuisse aiunt: siue quod numerum illorum cetumuirorii in significet nam apud Graecos ρm nota est numeri centenarii liue quod prima sit litera, qua Romanorum nomen scribitur. Nunc qui seriatores cssent, quiq: in senatu dicendae sententiae ius haberent, breuiter ex antiquoruauctoritatibus ordine expositis aperiendum cst. Sallust. in Catilin. Delecti , quibus corpus annis infirmum, ingenium sapientia ualidum erat, Rei publicae conlultabanimi uel aetate,uel curae similitudine Patres appellabantur.Liuius lib. I l . Deinde quo plus uirium in senatu frequentia etiam ordinis faceret, caedibus Regiis diminutum patrum numerum primoribus equestris gradus lectis, adtrcccntorum summam expleuit. traditum m indesertur,ut in senatum uocarentur, qui patres,quiq; conscripti essent. Coscriptos uidelicet in notium senatum appellabant lectos. id mirum quantum profuit ad concordiam ciuitatis , iungcndosq; patribus plebis animos. Fest. lib. I . Patres dicuntur,
qui sunt patricii generis:Conscripti, qui in senatu sunt scriptis annotati : Allecti autem dicebantur apud Romanos, qui propter inopiam ex e ilicstri
Ordine in senatorum sunt numerum asiumpti. Idem ii. I . Patres Senatores ideo appellati sunt, quia agroruin partes attribuebant tenuioribus,
ae si liberis propriis. Idem lib. I s. Qui patres, quod conscripti uocati sunt,in curiam, quo tempore Regibus urbe expulsis, P. Valerius Consul propter inopiam patritiorum ex plebe allegit, innumerum s cnatorum centum & sex. ginta & quatuor,ut expleret numerum trecentorum. 1ic duo genera appellauere, I iam lib. i m Mnatores a senectute dici, satis constat, quo initio Romulus cle it centum : quorum consilio Rempub.admini rabat.Itaq; etia patres appellati sunt,& nunc cusenatores adesse iubentur, additur,Quibus in senatu sententia dicere licet. quia ii,qui post lustrii codilii ex iunioribus magistratu cepere, in senatu
sententia dicunt,& non uocantur senatores ant
quam in senatoribus sunt censi. Quibus ex uerbis apparet, primum cos denium senatores fuisse, qui a censoribus lecti in senatum essent ut de summa Reipub. sententiam rogati loco de modo
334쪽
dicerent. Deinde suisse etiam alios qui qtiam uis a censoribus lecti non suissent,tamen pro iure magistratus quem aut tum gerebant, aut antὰgesiserant, sententiae in senatu dicendet ius habebant. De quibus uerba Gellii lib. q. ca. 18.subscribam. Videturq; , inquit, eos signi lieare, qui nondum a Coss .in scnatum lecti, senatores quidem no erat:
sed quia honoribus populi usi quidem erant, in senatum ueniel am , & sententiae ius habebant. m& Curulib.magistratibus iancti qui nondum a cesorib.in senatum lecti erant, senatores non erant. Et quia in postremis scripti era iit, non rogaban tur sententias: sed quas principes dixerant, in eas descendebant. Hoc signi ficabat edictum,quo nucquoque Coss. quum senatores in Curiam uocat, seruandae consuetudinis caussa translatitio utuntur , senatores quibus in senatu sententiam dicere licet. haec Gellius. Huius autem edicti mentione, Liuius facit in ii. xx iri. Consules,inquit,edixerat quoties senatum uocassent,uti senatorcs, qui busq: in senatu dicere sententiam liceret, ad por tam Camenam conuenirent. Quo in libro, paulo silpra, ea quae modo dicebamus planissime confirmat. Dictator, inquit, recitato uetere senatu, inde primum in demortuorum locu legit, qui post L. Aemilium N C.Flaminium ce res Curulem magistratum cepissent, necdum in senatum lecti essent,ut quisque eoru senator primus creatus erat. Tum legit,qui Aediles,Tribuni & Pretores, estoresve fuerant. Idem lib. xxxv r. P.Cornelius Cos .edixit,qui senatores essent,quibusq; in sen tu sententiam dicere liceret, quiq; minores magi-sratue essent, ne quis eorum ab urbe abiret. Iam uero scire illud oportet,cum olim quidem senatores a Censoribus ex aetate & rerum usu pruden tiaq: leaeretur, quemadmodum superius dictum est. postea tamen ex eensu legi consueuisse.quam rem Plinius lib. I .deplorans: Posteris , inquit,laxitas mundi,& retu amplitudo damno fuit. Post quam senator censu legi coeptus, Iudex fieri cesse, magistratu ducemq: nihil magis exornare quam census,pessum iere uitae precia, &e.Seneca etiam Iib. Declamat. II. Senatorium ad gradum census ascendere facit. Census Romanum equitem a plebe discernit. Census in eastris ordinem prom uet. Censu in soro iudex legitur. Census autem serratorius quatus fuerit, Suetonius in Augusto his demonstrat uerbis: Senatorium censum ampli uitiac pro octingentorum millium summa, dum decies H-s.laxauit, suppleuitq; no habetibus.
DIonysius Halie.lib.6.seribit, legem semper
ab urbe eondita Romae fuisse, ut Respubli. ca omnis in potestate senatus esset, praetcrura stratuum creationem, legum lationem, di
belli pacisve arbitrium. Itaque Polybius libro sexto aerarium uectigaliaq; omnia in eius manu sui sese, impendiaq: de publico eiusdem arbitratu facta esse testatur. Quaestores enim sine senatus auctoritate,praeter ea quae Consules iussiissent,ne minimum quidem cum opus esset, in rem ullam sum- . ptum facere potuisset glauissimis etiam & maximis sumptibus,quos censores in lustri quinquennalis apparatum faciebant . praefuisse: ab eodemq; auctoritatem & facultatem illam his concessam fuisse. Iam uero malescia & crimina per italiam
commiss., de quibus iudicium publice seri debebat, ut pu ta proditionis, coniurationis ueneficii, caedis atque insidiarum, ad senatum referebamur, eiusq: de his cognitio erat. Quod si qua in Italia controuersia dirimenda, si publice uel priuatim quispiam,vel ciuitas obiurganda, si cui auxilium, aut praesidium serendum erat,de his omnibus coram senatus habebat. demq; modo si extra Italiam ad aliquos legatio mittenda erat, uel ad ali quid decidendum,uel ad foedus faciendum,uel ad
cohortandum,aut etiam imperandum, aut postremo ad res repetendas,aut ad bellum indicendum: haec senatus ipse curabat ac prouidebat. Praeterea quid de legationibus exterarum gentium quae in urbem uenerint,agendum,quid eis respondendu, in senatus uoluntate, atque arbitrio positum erat.
Haec Polybius: quae tamen ubi de iudiciis loquitur, obscura sunt.non enim senatum de rebus capitalibus iudicasse legimus. Nam etsi Quaestores ex senatoribus crearentur data opera,qui de crimine
aliquo eu costio, hoe est adhibita iudicu aliquot eode ex ordine decuria quaererent, re uero iudicata priuati essenimo tame senatu idcirco iudicasse, sed senatores tantu, dicendu est. Itaq; posterioribus teporibus eu etia senatores soli lege Cornelia iudicaret,Cicero Verrinaura. se loquit, Quocofugient sociisque implorabute ad senatu deueniet, qui de Verre suppliciu sumatrito est usitatu, no senato tu. Vetunt amen ut rein illa omne planiux intelligamus,scire illud oportet,Primis temporibus iudicia penes solos Senato res fuisse: que- admodum ex Polybio modo didicimus:nimirum
usq; ad annu urbis DC xxx. uo lex Sepronia lata est, ut iudicia in equestre ordine tra erretur'.quae ratio durauit ad annu usque DCx LV II. quo lege Seruilia latu est,ut Equestria iudicia tu ordine senatorio ita communicarentur, ut minor tamen senatoru numerus esset.quod quide usq: ad annum DCLxI I .obseruatu est,quo Liuia lege sancitu est. ut aequa ex parie iudicia penes senatu, & equestre ordine essent: usquedu Plautia lex serret ann. DCL X III r. quae nonnullos etia ex plebe una cu senatoribuς & equitibus admisit. Post uero iterii ad tu ordinem senatoriu iudicia redierut lata lege Cornelia, . DC L x x IIa .ut iudicia equestri ordini adempta, ad solog senatores transferrentur.
quod usque ad legem Aureliam usurpatum E e 1 suit.
335쪽
suit,quae anno DCLxx x III .sanxit, uti cum senatoribus & equites Se Tribuni aerarii iudicarent.
ed hos bilius Caesar sustulit, iudiciaq; ad solos
ςquites & senatores iterum reuocauit. lam uero non minimam senatus potestatis partem illa suis se conlut,quod N in comitiis maioribus, & in legibus seredis,necessaria dc cognitio, & auctoritas senatus cstet Liuius libro I .Decreuerunt, inquit,
ut cu populus Regem iusii siet, id sic ratum estet, si patres auctores fierent. hodieq; in legibus magistratibusq; rogandis usurpatur idem ius ui ademptum: priusquam populus tui fragiu ineat in incertum comitiorum euentum patres auctores fiunt.
Idem etiam lib. v I ii . scribit, a P. Philone Dicta tore lesem latam, ut lesum quae Comitiis centuriatis ferrentur,ante initum suffragium patres auctores fierent. & Appianus lib. de bellis ciuilibus I. legem a L. Sylla lata commemorat, ut nihil ad populum reserretur, nisi quod antea confirmatua Senatu fuisset: luemadmodum, inquit, antiqua lege iubebatur. Haec cum ita sint, facile intellectu eli,quam ridicule Tribonianus & in l. 2. De Orig. iur. de institui . scribat, cum auctus esset populus Ro.ineum modum,ut difficile esset in unu eu couocari legis sanciende causia: senatu in uice populi consultum esse. Non enim propter ciuium copiam populi potestas ad senatum translata est, sed Caesarum astutia de calliditate, tui senatus augen da potentia ,suae seruiebant. Tacitus li. I .Tum primum e campo Comitia ad patres translata sunt. nam ad eam die etsi potissima principis arbitrio, quaedam tamen studiis tribuum fiebantureq; populus ademptum ius questus est, nisi inani rumore.Suetonius in Caesare: Comitia cum populo partitus est: ut exceptis cossit uiis competitoribus de terra numero candidatoru pro parte dimidia quos populus uellet,pronuuciarenti ir: pro altera
parte,quos ipse dedisset. Idem in Tiber.Ne': tam Paruum quicquam,neq: tam magnum publici priuatiq; negocii fuit,de quo non ad P.C.rcserretur. Idem in Calig. Tentauit & Comitiorum morerquocato suifragia populo reddere.
maiorum haberetur, & consule retur. Cap. I II.
ri eonsistiq; soleret, Gell. li. x III r.ex Varrone his exponit uerbis. Primum ibi ponit, qui fuerint, per quos more maiorum Senatus h beri soleret, eosq; nominat, Dictatorem, Consules, Praetores,Trib. ple. Interregem, Praesect. ur bis neq; alii praeter nos,ius fuisse dixit facere Senatusconsultum. Qui titaq; usu uentilet, ut omnes isti magistratus eodem tempore Romae essent, tum quo supra ordine scripti essent, qui eorum prior alijs csset,ei potissimum Senatus consulendi
via fuissς. Addit deinde, extraordinario iure Tribbunos quoq; militares, qui pro cosulibus suissenti
item Decemviros,quibus imperium consulare tu esset: item Triumuiros rei p. constituendae caussa creatos, ius consulendi Senatum habuisse. Vtrum autem Praesectus urbi Latinarum caussa relicti senatum habere posset, dubitatum, idem capite insequenti tradit:quoniam ne senator quidem sit,neque dicendae sententiae ius habeat: cum ex ea aetate Praefectus sal,quae non sit senatoria.Sed & Capitonem & Tuberonem contra Mutium sensisse, Ius esse Praesecto senatus habendi. Namq; &Tribunis pl.senatus habendi ius fuisse: quanquam senatores ante Atinium plebiscitum non essent.
s Enatum alibi quam in locis per augures con
secratis , quae templa uocabantur,haberi non licuisse, Gellsib. xvi II. memoriae prodidit: Senatusconsultum l. alioqui iustum no fuisse. Propterea & iii curia Hostilia,& in Pompeia, & post in Iulia cum profana illa Ioca sustent, templa esse per Augures constituta:ut in iis Senatusconsulta more maiorum iusta seri possent. Servius in illud Aeneidos libro xi. Alta intra limina cogit: Qua ritur, inquit cur ad priuatam domum conuocetur Senatus, qui non nisi ad publica Raugurato condita loca conuenire consueuit. Sed scimus domu Latini augurato conditam, & eadem tam templusuisse, quam curiam . namq; in superioribus legiamus tectum ausustum, id est pugurio conditum. Item paulo poli: Hinc sceptra accipere & primos attollere falces,Regibus omen eratilloc illis curia templum. Merito ergo ad domum Regis quasi ad
locum publicum conuocatur sinuus. nam,ut ait,
in septimo, Tali intus templo diuum patriaq; Latinus Sede sedens. Idcirco etiam in Palatis atrio,
quod augurato conditum est, apud maiores co silebatur Senatus: ubi etiam arietes immolaba
tur, quod ut in septimo diximus Virgilius ad Latini transtulit domum. Multi dicunt perite Virgilium nec templi nec curiae hoc loco iecisse commemorati onc t sed tantu dixisse,intra tecta regia: ut ostenderet consiliu quod inituri non esse con plendum: iuia nec rite est inchoatu. Ea enim quae dicet Latinus,effectu carebunt.Haec Seruiu .L ca aut ea in quibus Senatus eogebat, senacula ii cabantur Senaculu,inquit Varro, sit prae Graecosta
sua,tibi aedes Cocordiae ct basilica Opimia, senaculu uocat si, ubi senatus aut seniores cosisterent:dictu ut apud G raecos. Festussi. xv I I.Sena
cula triafuisset omae in qui et senatus haberi solitus sit, memoriae prodidit Nicostratus i libro, i inscribitur de Senatu habedo.unu ubi nuc est edes Concordiae , inter Capitolium , & sorum : in quo solebant magistratus , ut dicit Titinnius, cum senioribua deliberare. alterum ad portam
336쪽
Capenam. testium intra aedem Milonς, in quo exterarum nationum legatis, qum in urbem admi tere nolebant,Senatus dabatur. Haec ille.Anim duerti etiam magistratibus qui ad urbem dicebantur,datum in eo templo Senatum fuisse. Liuius ii 3 8.de P.Scipione loquens. Ipse,inquit,decem nauibus Romam rediit. Et Senatu extra urbem dato in aede Bellonae, quas res in Hispania gessisset, disseruit. E i ii b. x L i x. Lucius, inquit, Manlius proconsul ex Hispania redierat:cui postulanti ab senatu in aede Bellonae triumphum, rerum gesta rum magnitudo impetrabilem faciebat. Memorabile est etiam quod Plinius lib. 8. cap. s. scribit. cum esset nunciatum bouem locutum quod fre-
ruens in pri icorum prodigijs suisse ait Senatia inub dio liaberi solitum fuisse.
Porro aute Senatus alius fuit Ieg timus , alius indictus. Legitimus dicebat, qui uel lege ues
more certis semper diebus habebat: Caledis, Nonis, idibus.Sueton.in Augusto, Sanxit ne plus quam his in mense legitimus Senatus haberetur, scilicet Calendis,& Idibus: neve Septemb.Octo- . brive mense ullos adeste alios necelle esset, quam forte ductos. Indictus autem dicebatur, qui reliquis diebus mensis , qui modo comitiales non erant, Magistratuum uocatu cogebatur. Capit linus in Gordiano:Non lesit imosed indicto Senatus die Consul iam domi nuemus, cum Praetoribus, Aedilibus, & Tribunis in curiam uenit. Comitialibus autem diebus icri reo Senatus non indicebatur, ne senatores a suffragio serendo auo' carentur. Praeterea Gellius lib. iq.docet, Senatusconsultum nec ante exortum, nec post occasum solem factum ,ratum fuisse:opus etiam censorium secisse existimatos per quos eo tempore S. C. f ctum esset Seneca uerblib. De tranquill . uitae t. Maiores nostri, inquit, nouam relationem post horam decimam,in senatu fieri uetabant. Quin&mentem totum Februarium legationi b. e teram gentium audiendis attributum fuisse,multis ex locis constat, Cic. ad Lentulum,Senatus haberi Februario toto no potest: nisi persectis,aut reiectit. legationibus. Idem ad Qyratrem lib. 2. Ep. a. Et quod Gabinia lege sanctum sit ex Cal. Febr. usq; ad Cal.Martias,Legatis Senatum quotidie dari.
Enatusconsulta duobus modis fieri solita. Gell.lib. x i r i I. ex Varrone docet:aut peria discessionem,si consentireturiaut si res dubia esset, per singulorum sentemias exquisitas: λῶ Ios autem debere consilli gradatim,incipiq: a consulari gradu: ex quo gradu semper quidem antea primum rogari solitum qui princeps in senatu in lectus esset. In S.Consi illo perdiscessionem iacie do,inoris erat quemadmodum Festiis lib. xv. cribit ut praeco diceret,Qui hoc censetisdilucti ansite: tui alia omnia, in hanc partem. Ominis autecaussa sic praeibat, ne diceret, Qui non censetis. Hinc illud Hircij lib. vi ii. de bello Gall. discessonem faciente Marcello , senatus frequens in
alia omnia transiit.Sueton.in Tiberio: Cum S.C. per discelsionem fieret, transeuntem eum in ali ram partem in qua pauciores erant, secutuς est nemo. Plinius autem in Epistolarum lib.vi i l .cci suetudinem illam se explicat :Quid lex non aperte docet irimi debere sententias occidentis & relegantis, cum ita discessioneinseti iubet e Qui haec sentitis,in hanc partem: qui alia omnia , in il lam partem ite qua sentitis. Examina singula ue ba,& cxpende. ut haec censeris: oc est, qui rei gandos putatic:in hanc partem, id ei in ea in qua sedet qui censuit relegandos. Ex quo inanilesium est,no posse in eadem parte remanere eos qui interficiendos arbitrantur.Qui alia omniaranuna Uertis,ut non contenta lex dicere Alia, 'addiderit, Omnia. num ergo dubiu, Alia omnia sentire eos qui occidunt,quam qui relegant in illam partem ite,qua sentitis . Nonne uidetur ipsa lex eoς quidissentium in contraria parte uocare, cogere, im pellerepnum consulere etia, ubi quisque remanere,quo transgredi debeat, non tantum solennibus uetbis,sta manu,gestuq; demostratλHaec Plinius.
Eoia aut illa quoq; pertinent, quae ex Gellii libr.
. 3.ca. 8.scribemus. Hon pauci sunt qui opinatur Pedarios Senatores appellatos qui sententiam in Senatu non uerbis dicerent, sed in alienam sementiam pedibus irent.Qujd igitur, cum S.C perdis scessionem fiebaimoniae uniuersi senatores sententiam pedibus serebamp Festus lib. i. Pedarium senatorem significat Luciliuς cum ait, Agi pes uocem mittere coepita quia ita appellatur quod tacitus transeundo ad eum, cuius sententiam probat, quid sentiat indicat.Cicero libro ad Att. i. Epist. 18. Cum est actum, neque animaduersum est ad 'aps pertineret,& raptum in eam sententiam Pearis concurrerunt. Plinius libro Epist. ii . Sed cuseret discessio , qui sellis curulibus astiterant a Cornuti sententiam ire coeperunt. tum illi qui se collegae annumerari paticbantur, in diuersum traserunt. Seneca lib. De uita beata 1 .cap.ssecundo. Cum de beata uita agitur,non est quod mihi illud discessionum more respondeas, Haec pars maiores le videtur. Hactenus de S.C.quod per discessionem fieri dicebatur. Nunc de eo quod exquirendis sngulorum sententijs fiebat,breuiter explicandum est. Moris erat ut post Comitia consularia,Consules designati,primi sententias rogarentur in eorum is prior, qui priore loco declarat
337쪽
esset ante comitia uero, is qui e censeribus primceps Senatus lectus eratcij deinde quos consulibus uidebatur:ita tamen ut ne Praetorium Consulari, Aedilitium Praetorio,Tribunitium Aedilitio anteferrent: quemadmodum ex Sallustio & Gellio intelligimus. Cic. Philip. .Sed cui ordo in sentent ijs rogandis seruari solet, 'cundem tenebo in in uiris sortibus honorandis. a Bruto igitur consule desgnato more maiorum capiamus eXordium Memorabile autem est,quod Suetonius scribit in Iulio Caesare, moris suisse,ut quem ordine rogandarum sententiarum Consul Calend. Ianuarijs tenuisset, eundem toto anno usurparet. Pol hnouam affinitatem, inquit, Pompeium primum rogare sententiam coepi ci cum Crassum soleret, essetq; consuetudo ut quem ordinem inperrogandi sententias Consul Calendis Ianuarijs instituit-
set, eum toto anno conseruaret. Cum autem roga
tus senator dicere sententiam uellet, assurgebat, stansq; dicebat. Cic. ad Att. 1. Locutus ita est in senatu, ut omnia illius ordinis consulta γενικως laudaret:mihiq; ut assedit, dixit se putare, satis ab se etiam de istis rebus responsum. Stans autem non modo te ea re, de qua relatum fuisset, uerum etia
quacunq; de re uolebat & quamdiu uolebat , di cendi potestatem habebat: quemadmodum Gellius testatur. Tacitus lib. iii. Decretum ne uas, auro solida ministrandis cibis fierent ne uestis serica uiros sectaret:excessit Fronto, ac postulauit modum argento, suppellectili,familia: .Erat quippe adhuc frequom senatoribus, sit quid e Repub. crederent,sententiae loco dicere. Idem lib. is. De
bello & pace, inquit, de uectigalibus,& legib. qui
busq; aliis Romana continentur, suadere dissuade . reve licebat patribus, quoties iuς dicendat senten tiae accepissent δε quae uellent expromere, relationemq; in eo postulare. Gellius lib. q. cap. I o. C. Caesar Consul M. Catonem sententiam rogauit: Cato quae consulebatur, quoniam non e Repub. uidebatur, perfici nolebat. Eius rei gratia duceniadae, longa oratione utebatur, eximebatq; dicendo diem .Erat enim ius Senatori,ut sententi/m roga- us,diceret ante quicquid uellet alius rei, & quod uellet.Caesar Consul uiatorem uocauit: eumq; casnem non saceret, prehendi lo uentenim in carcerem duci iussit. Senatus consurrexit, & prose
natur Catonem in carcerem. Hac, inquit, inuincta, sar destitit, & mitti Catonem iussit. Hanc autem historiam etiam Plutarchus in Catone commemorat. Forma autem sententiae dicem
dae quemadmodum ex Philippicis orationibus apparet,sere haec erat, Quod uerba facta sunt de literis, c.de ea re ita censeo. Neq; uero praetereundum illud est, quod Pedianus docet in Miloni angcomment iijs , cum aliquis in dicenda sententia
duas pluresve res complexus esset, eae si non om
nes probarentur, postulari solitum a quouis sedente, ut diuidat: id ell, ut de rebus singulis reseratur. De quo more multa Plinius In epIstola ad Aristonem lib. Ep.v i M. Vbi scribit cum in Senatu relatum esset de libertis Consulis intersecti, di pars
absoluendos, pars relegandos, pars morte multandos censuisset, eum qui libertos relegandos, ser uos supplicio afficiendos dixillet, coactum esse diuidere bententiam:quoniam,inquit, duas res comprehendebat. Eius rei etiam exemplum extat in epis .Ciceronis ad Lentulu. Itaq.,inquit, cu se tentia prima Bibuli pronunciata esset, ut tres legati rege reduceret:secuti Horiciij, ut tu sine exercitu reduceres:tertia Volcatis,iu Popeius reduceret:postulatu est, ut Bibuli sententia diuideretur, katenus de religione dicebat: & rei qua iam obsit non poterat,Bibulo assensum est.
SEnatores primu a Romulo celli,deinde a Bruto colate ducentos creatos suisse, superius ex Liuio docuimus. eumq; trecentorii numeruia usq; Gracchi tribunatu durasse, patet ex Di ne li. L Iti I .&Epitome Livii Lx. ubi tamen quide aucto Senatorii numero leguntur, mihi plane obscura sunt:quemadmodii in lege Seruilia significaulinus.Ciceronis quide tempore CDxv. reperio
numerari,ia eius primo ad Att. Epistolatu li Dio uero lib. x L I I r . Caesaris aetate scribit nongentos
suisse.& sueto. in Augusto, post caedem Caestris amplius mille suis etestatur. sed Augustii ad modum pristinu redegisse:qui modus quemadmodii intelligi debea mihi non satis conlitit. Dio na ueli. LII ii .ea de re scribens, ait eu in animo quide habuisse, trecentos duntaxat ex antiquo more eo 'stituere:sed offensionis uitandae caulla .numcrum
sexcentorii expleuisse: ut uerisimilius sit, modii ii tu pristinii a Suetonio,no antiquissimum: sed qui ante corruptissima tepora fuerat, intellectu cue. Vtcunq: sit illud constat,senatori qui nee aderat, aut caussam,aut eulpam fuisse: quemadmodum in Legibus Cicero loquitur:id est,aut legitime excusationis eguisse,aut i culpa fuisse.na ut ide ait, grauitate res habet,cu freques ordo est.Culpa autem pignoribus capiendis coercebatur. Itaq; cu Antonius interminatus esset,se Ciceronis domu,qui in Senatu no uenerat, publicis operis disturbaturii: Quis unqua,inquit, lato damno & Senatore coegit aut quid est ultra pignus & multaZhoc est,extra multa, lege constituta:quae dii solicitur, pignora capiuntur: quemadmodu in s penuit. Inst.Qui satisd. cog.legimus pignoribus captis coerceri tutores,qui non satis dant.multa enim, redacta ex pignoru ueditione pecunia, Quaestores aerarii capieDat.Cicero ii .de Ora. III .An tu,cu omne audio .ritate uniuersi ordinis pro pignore putares,eamq:
in conspectu populi Romani concideres, me his
338쪽
pignoribus existimas posse terreri λni, tibi illa sunt caededa, si Crastum uis e reere:haec tibi eli exeindenda lingua, qua uel evulsa spiritu ipso libidinε tua libertas mea refutabit. Ouo ex loco existimare concidi,frangiq: pignora solita fuisse, fidiculi,
est. Caedere namq; ueteres pro consumere dic
bant: ut Nonius demonstrat ex illo Luciiij, rana, opus omne perit: qualor, tineae omnia caedunt. Quare cum caedi pignora lex uetus dixisset, pro, ita capi auctione dist raherentur, & consumerentur,ludenς Crassus ancipiti significatione uocabuli,sic locutus est:similiter ut Cicero in ea pro Sex. Roscio,Nescimus, per ista tempora eosdem sese sectatores fuisse collorum,& bonorum p no enim sectores bonoru ab eode uerbo, quo sectores collorum appellatos esse,cuiuis perspiculi est. Itaque idem in eode libri terti) prooemio,paulo superius se scripsit: No tulit ille,&grauiter exarsit, pignOribusq; ablatis Crassum instituit coercere.Et Gellius libro I .capite i .Praetor Laec de pignore quoque capiendo disserit,deq; multa dicenda Senataeri,qui cum in Senatum uenire deberet,no adesset. Atq: haec quidem hactenus. Certum autem Senatorum numerum S. C. faciendum necessariu fuisse, multis ex locis constat. Itaq: NUMERA SENA TvM, dicere solebat quiuis Senator Consuli, cum impedimento uolebat este,quo minus fieret f. C. si tot non essent Senatores , quo numero liceret S.C.scribi,ut expectareturiquod ex lib.x II .Sext. Pompeii didicimus.Veru qui numerus in omni b. S.C. legitimus suerit, eonliderandum est Dio s. ne in fine libri L i i I I .quadringentorum numera prodidit. Nam de Augusto loquens νων δι' ἔτι ἰα ἐώ συχνοὶ σι λάμ- , ωλ ιτα δόγματα -τῆς κώει Γλάφω ς τε μα-οιι γίγνεθωώ γρα- τινά ἰα
τι πνὶν ἀλλως κυροῦδα.Cum uideret. Senatum non
semper frequentem coinrenire , decreuit ut eius consulta etiam a paucioribus quam quadringe tis fierent. Prius enim non aliter,quain eo num m conflante rata esse poterant. Quod quidem tum de postremis temporibus,quibus usqueadeo Senatus creuerat,intelligendum est: tum de maioribus rebus , de quibus Senatus consuleretur. Nam si superiora spectemus, Liuius lib. x x x l x. ubi de Bacchanalibus loquitur , scribit S.C.tantum fuisse, ut si quis tale sacrum nec estirium esse duceret . apud Praetorem urbanum proflix Tetur: Praetor Senatum consuleret. si ei permissum esset , cum in Senatu emtum non minus essent, ita id sacrum faceret, eum ne
plus quinque sacrificio interessent. Pedianus autem de re non ita magni momentiloquens, in Corneliana scribit, lege Cornelia cautum fuisse, ne quis in Senatu solueretur legibus , nisi ducenti adfuissant.
1N senatuscori . scribendis primum mori
erat, ut ea res de qua rogatae. sententiae sue rant, summatim exponeretur. Quod M. Marcellus Consul uerba secit de prouinciis D. E. R.I. C.uel, M. Pomponiuς Senatum consuluit.Qudduerba secta sunt de Philosophis, & Rhetoribus, D. E. R. I.C. Quod si quid Senatus consulibus mandaret, Donatus in Adelph. Terentis scribit,
addi solitum.Si his uideatur. Cuius rei exemplum uideo in Philipp. Ciceronis i x. utiq; C. Pansa, A. Hirtius coss. alter, ambove , si eis uideatur, Quaestoribuς urbanis imperent , tametsi apud
eundem eam interdum formulam praetermissam animaduerti. Quoniam autem S.C.intercodere Tribuni poterant,propterea moris erat, iit illa elausula adderetur,Si quis hic S.C.intercesserit. Senatui placere, auctoritatem perse ibi, & de ea re ad Senatum, populumq; reserri. Deinde si quis intercessisset, addebatur, Huius S. C. intercessit C. Caelius, C. Pansa Tribunus pl. Ac tum quidem non S. C. sed auctoritas perscripta dicebatur. quemadmodum Dio lib. Lv. his dciret uerbis:
μα ἐχέαιήθη γενα ,τbs γνώ, dis σαοῦν ἐχ ύπιαι--- υHGM. Quod si sorte usuuenerit , ut non tam multi quam opus erat , conuenirent, senatus quidem habebatur , decretumq; pe scribebatur . non tamen quasi ratum , eis ctum habebat r sed erat auctoritas , uti S natus sententia nota ac restata esset. Tale
enim quiddam uis huius uerbi declarat, quod uno uerbo Graecὰ exprimi non potest. Quod idem etiam obseruatum est , si quando in loco aliquo non legitimo , aut die non id neo , aut non degitimo edicto , sed ambiti se Senatus coactus esset , aut nonnulli Tribuni plebis intercessissent . Tum enim S.C. fieri. non poterat . quid tamen placuisset, testari reliqui uolebant . Quibus uerbis illa
sunt apud Ciceronem consentanea r ut lib. primo . ad Lentulum , De his rebus Senatus auctoritas grauissima intercesserat : eum Cato & Caninius intercessissent . tamen est perseripta . Praeterea illud animaduertimus, notari nominatim illum oportuisse , cuius
in sententiam S. C. esset iactum . Cicero lib. ad Attic. quarto. Episto. prima Factum est decretum in meam sententiam , ut cum Pompeio
339쪽
ρgeretur, ut eam rem susciperet, lexq. ferretur. quo S. C. recitato, cum concio more hoc insulso& nouo plausum, meo nomine recitado dedi Net, habui concionem. Huc etiam illud pertinet,quod
Festu, se tibit, Aelium Gallum Iuri . Uratus decretum a Consillio sic distinguere, ut id dicat particulam quandam esse Sepa tusconsulti: ut cu prouincia alicui decernitur. quod tamen ipsum Sena tusconsulti est.Scripto enatusconsulto, primis meorum omnium nomina qui tum affuissent,adscribi solebant. Caelius ad Ciceronem,Senatusconsul 'tum fictuin auctoritatesq; perscriptae , pridie id Octob in aede Apollinis . Scribendo affuerunt L Domitius Cn F. Ahenobarbus, RiCaecilius R.
F.&c.Cic.in procem. libri de Ora. m. Et eunde, id quod in auctoritatibus perscriptis extat, S. C, scribendo affuisse. Moris autem tulisse uidetur, ut
ad Consulis pedes id fieret. Lampridius enim in Heliogabalo sic scribit: Deinde ubi primum diu
senatus, habuit matrem si iam in senatum uocari iussit: quae eum uenisset, uocata ad Consulum subsellia,scribendo affuit,id est senatusconsulti coniiciendi testis.
pedimenta est ent:& si fierent,ubi
8Vmma Senatus uoluntast certis de caussis interdum sic impediebatur, ut steri S.C.no posset. Primu impedimentum reperio, si legitiamus Senatorii numerus non adesset:quo tempore
cuiuis senatori dicere Consuli licebat, Nu MERAs EN ATv1l:ut superius docuimus. Alterum, cum dies tolleretur: hoc est , cu quis adusq; solis occa. sum oratione producebat e quo tepore S.C. fieri non poterat: uti superius quoq; demo it rautinus, ubi de Catone die cximente commemorauimus.
eoq; ille quartae Verrinae locus pertinet : Eo die transigi nihil potuit, quod & id teporis erat,& ille pater istius inuenerat homines, qui dicendo te-
pus consumerenta Tertiun , cum quis Tribunus
plebis nil tam interponebat: ueluti, cum Attilius noctem sibi ad deliberandum postulauit, quo tempore de Cicerone reuocando in Senatu agebature ut est in oratione pro Sextio Quartum, cum quis intercederet. nam m scribit Gellius lib. x iiii. intercededi ne S.C.seret, ut suit i s qui eade potestate,qua is qui S.C. facere uellet.maioreve essent. Memorabile aute est quod valerius lib. i i. scribit, uetustis temporibus ius no suisse Tribunis pl. curia intrate:ante ualuas aute positis subsellijs decreta patria examinas te: ut si quae ex eis improbassent, rata esse non sinerent. Itaq; ueteribus Senatusconsultis T. literam subscribi solitam : qua nota signi licabatur, illa Tribunos quoq; censuisse. Iam uelo Liuius lib. i et rauctor est, anno ab V.C. ccci iii. instituIum a V leriodi Horatio cost.
suistς ut Senatusconsulta in aede Cereris ad Aedi.
les ple.deserentur : quae ante arbitrio Consulum suppriincbantur, uitiabanturq;. Postea tamen ad aerarium ea delata fuisse,de Cicero Philippica v.de Suetonius in Augusto,& Tacitus lib. I.testantur, Hactenus de Senatu. nunc ea S.C.quae tum in Ius risconsultorum libris, tum apud antiquos scriptores maxime memorabilia existi inantur, literatust,
ordine breuiter strictimq; pei scribemus. S. C. Aemilianum, de iideicommissariis libertatibus, factum est Aemilio Iunio, & Iulio Seuero coss. Vt si quis ex his qui fidei commissam liber
talem ex quacunque causta deberent sertio , qui mortis tempore eius qui rogauit noaefuerit, is liadesse negabitur : Praetor cognoscat. Et,si in ea caussa eslς uidebitur,ut si praesens esset, manu mitistere cogi deberet, id ita esse pronuncici. Climq; ita esse pronunciasset,idem iuris sit, quod esset si ita ut ex fideicommisso manumitti debuisset,manumissus esset. l.si eum seruum,28. .si quis, D.desdeico m. liberi.
S.C.Apronianum de sideicommisiarijs Egreditatibus, ctum est M. & L. Antoninis Imperatori
bus, Aproniano, Paulo Cos. anno DCCCCxXI II.
Vt Omnibus ciuitatibus quae sub impet io populi Romani sunt, restitui deberet & posset fidei commissa haereditas. Sed c& actiones in eas ex Trebeia limo Iransferentur: quin & municipes ad cas admitterentur. ita tamen,ut liis quibus restitueretur haereditas, auctorem Eligerent,& ad agendum re ad excipiendas actiones. l. omnibus, 26. de l.seq.D.ad I rebell.
S. C. Articuleianum de libertatibus semorum . factum est imperante Traiano , ipso de
Vt quacunque in prouincia libertas seruo reli cta testamento fuerit , Praeses eius prouinciae de ea cognoscat , quamuis haeres non sit eius
S. C. Antonianum de hastis Martiis in regia motis. Factum M.Antonio , A. Post humio Cos s.anno D L I I i. Quod C.Iulius L. F. pontifex nunclauit, in sacratio in regia hastas Ma tias mouisse , de ea re ita censuerunt : Vt M. Antonius Consul , hostiis maioribus. Ioui de Marti procuraret : quod de ceteris diis quibus uideretur placandis uti procurasset, satis habendum censuerunt. Si quid succidaneis opus ese set, Robigus accederet. ell.lib.q.cap. s. t S. C. Carbonianum, de statu liberorum : Vt si cui controuςrsia fiat,an inter liberos sit, de impubes sit , cautis a cognita perinde bonorum posscssio detur, ae si nulla de ea re controuersia esset: &iudicium in pubertatis tempus differtur. l. r. dc pas. D.de Carbo.edic. S. C.Claudianum , de nuptiis sexagenarii. Vequi maior sexagenario minorem quinquagenaria
340쪽
uxorem duxe it,pe inde habeatur, ae si minor sexaginta annorum uxorem duxistet.Vlpianus.cap. Inst. x VI.
SENA . C. Caluitianum de nuptiis quinquagenarii: ut si maior quinquagenaria minori sexagenario nupserit , nihil ea res ad capiendas haeret tales &legatas dotes pertineat. Itaque mortua muliercdos caduca erit. Vlp.cap. Inst. xv I. SE NA. C. Claudianum de prouincijs consularibus. Factu est L.Paulo,C. Marcello CO s .an. DCCI II.
Quod M. Marcellus Consili uerba fecit de proii inciis consularibus,de ea re ita censuerunt:Vt L. Paulus, C. Marcellus co sseum magistratum init seni a. d.ex Cal. Martiis quae in suo magistratu si turae encnt, de consularibus prouinciis ad senatu reserrent, neve quid prius ex Calend. Martiis,neve quid coniunctim de ea re reserretur a consulibus, utique eius rei caussa per dies comitiales senatum haberent,S.R C. faceret. Et cum de ea re ad senatum reserretur a consulibus,eorum qui in trecentis iudicibus essent,sex adducere liceret,si quid de ea re populu plebemve lato opus csset, ut Ser. Sulpitius, 1.Marcellus Cos. Prael.Tribuni pl.quibus eorum uideretur, ad populum plebem ve remunt.quod ij non tulissent, uti quicunq; deinceps cssent, ad populum plebem ve ferrent. Caelius ad
Ciceron. Epist. lib.vI II. Si N. C. Claudianum de muliere seruo alieno coniuncta. Ut ea mulier quae se alieno seruo iunxerat, domino serui cum bonis suis omnibus addiceretur. L. I. C.de sen.Claud. toll.Vbi Iustin.ait, denunciationibus sententia iudicum opus suisse. Ulpia.auteca. Instit. x 1 . Maxima capitis diminutio, inquit,dicitur,per quam ciuitas& libertas amittitur, ueluti cum mulier alterius seruo seiunxerit denunciate domino ancilla facta stetit ex S.C.Claudiano. Quare autem hoc Claudianu S.C. uocetur,catis constituere non possum. na Claudii Imp. nomine sic appellatum dicere nulla ratio est: cum satis constet Senatuscosulta non ex Imperatorum. sed ex Consulum reserentium nomine appellata suisse. Locum igitur Corneli, Taciti considerant, in uo post expositam Senatusconsulti sententiam, scribit Pallentem,que Claudia libertum, & apud illum gratia & auctoritate mirabili praeditu fuisse
constat,editum ac nominatum a Claudio repertore huius relationis,ae propterea PQ toria in gnia, di centies quinquagies H- s. ei decreta fuisse: uenio in opinionem, Claudianum ex illius liberii
nomine appellatum esse. Verba Cornelij. Inter quae,inquit, refertur ad patrςs de poena seminam, uae seruis coniungerentur, statuiturq; ut ignaroqinino ad id pr'lapsa inseruitutem sui colensisset: & qui nati essent, pro libertis baberentur. Pallenti quem repertore eius relationis ediderat Caesar, Praetoria insignia& centies quinquagies ce fuit Consul designatus. His autem ex uerbis scrupulus aliquis nascitur, cum Vlpianus ti Iustinia
nus non aliter eam seruitutem addictam scribant, quam si denunciante domino desistere noluisset. Video autem Tranquillum in Vespasano scrib reati store illum senatui fuisse decernendi, ut quae se alieno seruo iunxisset,ancilla haberetur. Vt suspicari liceat, quod Claudii tempore institutum erat,id vespasiani auctoritate absolutum sitisse:&a Iurisconsultis hoc totum ei Senatusconsulto a tributum : quod uetustius, de Claudis autoritate
incoeptum,Claudianum nominarunt.
SENA . C. Claudianum de quaestione familiae . cum S.C.Silaniano coniungitur, sub tit.De S. C. Silanian & Claud. Vide S.C.Silanianum. SENA . C. Dasumianum de libertatibus fideleomia missa ijs. Vis ex iusta caussa absit, qui fideicommissam libertatem debet, & hoc pronunciatum
fuerit,perinde libertas competat, atque si,ut oportet ex caussa fideicommissi,inanumissus esset. ite, ut quicunque fideicommissam libertatem ex quacunque caussa dcbere pronunciatus fuerit, di eaeosve abcsse contigerit, perinde habeatur, atq; si, ut oportet, ex caussa fideicommissi manum illus esset. l.neque , 36. S l. non tantum,si,S.Senatusc.
D. de fidei c.liberi. SENA . C. Fannianum de Philosophis & Rhetoribus. I actum C. Fannio Strabone, M. Valerio Messala Coss. Anno D x C t r. Quod M. Pomponius Praetor serratum consuluit de Philosophis & Rhetoribus. De ea re ita censuerunt, ut M. Poponius Praetor animaduerteret, curaretq; ut cie Rep.6-
deq; sua uideretur, uti Romae ne essent.Gellius Ili.
SANA. C. Iunianum de libertatibus fideicommissarijstut si haeres rogatus sit non haereditarium, sed proprium seruum manumittere, is seruus post pronunciationem, ad labertatem perueniat, siue ex iusta eausia dominus absit, sine latitet, siue praesens non uult manumittere , siue etiam dominus eius serui emptor stu.non tantum, I I.9. sed si, D. de fideic.liberi. xNA. C. Iunianum de eollusione detegenda, factu Domitiano imperante, Caesare & Ap.Iunio Sabinio Coss. . DCCC xxx t x. ut qui per domini &serui, aut patroni & liberti collusionem facta probasset, ut uel seruus ad libertatem, uel libertus ad ingenuitatem proclamaret, liberq; aut ingenuus pronunciaretur,is seruum quidem in potestate aedominio suo, libertum autem in patronatu suo ha
SLN A. C. Iulianu de petitione hereditatis, distractis rebus haereditarijs, dolo praeterito,& fructibus. Factu Hadriani teporibus,mulio Balbo, P. Iuvetio Celso , I . Aufidio Frontone Arrio Seueriano Coss.Vt si antequam partes caducae ex bonis defuncti sisto peteretur ait qui se haeredes existimat, haereditate distraxerint, ne redactae ex precio reruuenditarum pecuniae usurae exigamur, idem'; in