장음표시 사용
171쪽
rarunt, Vt cometas antea extitisse momstrarent. diaerunt ergo esse multa sydera in Caelo, quae tamen non Videntur . ex aliis
ovo accidente et si ergo de nouo ineipiant videri, de postea dispareat istas stellas nos vocare cometas,di quia videbant eometas dum apparent, moueri proprio quodam motu, di peculiari ratione, ideo non poterant dicere esse ex stellis fixis, quae timui omnes mouentur, di seruant semper eande ab inuicem distantiam ἱ sed dicebant eon-stque titer,esse stellas errantes, quae scilicet propria, di peculiari ratione mouentur. ex quo dicto no sequitur illos putasse istas stet.
ias errantes,quas,dum apparent, vocamus cometas, esse ex septem vocatis Planetis, quidquid sit de interpretatione Aristoteas , qui laborare non solet, ut dicta Antiquorum trahat ad bonum sensima. unde si uuando ex recetioribus aliquis eius mor. det victa, subire videtur sqnam talionis. Videamus ergo quid vere senserint Antiqui hae in re, & quomodo suam explica-ent sententiani. Lieetus, de nouis stellis. Lib. 2. cap. I 4. 'deinceps, numerat undecim sententias .uctorum, qui afferunt cometas, & noua idera, etiam si de nouo appareant, no amen de nouo produci, sed praeexta trito. uamuis ego non ita clare videam , in quo liqui ex enumeraIis ab illo Auctoribus iteris sissentiant. non Ieteram tamen te singulorum iliorum placita, quod ablo ut erud te; sed ad tria vid cntur mihi apita reuocari omnium illorum lenten. ae Primo enim aliqui putant antea norta paruisse corpora illa luminosa, quia eraeivisa, di singu .ae illorum partCS ieparat aeton habebant tantum luminis , oc magni- adinis, ut m tanta distantia se proderent ;um autem plures parce Fumul uniuntur, t obiectum maius z & consequeuter ma- is se risibile , & ita incipiunc apparer raeelse ex eo, quod simul plura conue-
undo, alii putant antea fuisse, sed no
btuisse videri. propter aliquod impedi. lentum, vel qnia erant coniuncta co p i illa eu Sole. & ab illius splendore inum-rabantur,vel quia inter oblectumn ocui maliquod aderat impedimentum. Pu-i Celuin aliquod , densum, di opacum, inuo tamen Coelo opaco aliqua foraminant di quasi senestrae, di nisi illae stellae, quae pra Coelum huiusmodi lunt, Venerint e
stras pro iciant nos, non possunt a nobis
vider . In tertio ordine collocentur, qui dicebant, ex remotione , nobis occultari, ex approxinratione apparere . ad illa tria capita vidςntur mini omnia dicta Pristo RG DLruin reuocari. Debeo igitur singula expe o Mi .dere: in uniuerium autem .
Suppono primo , rem h nc coniecturis definiri, nec enim hominos quidquam ςerto sciunt hac in re : sed solum obseruat ap- E . . Luparentias,quas lenius notare potest, S deinde tentant systema componere, aut hyo pothesim .rmare, ex qua saluentur ille tapparentiae, sicuti fecerunt illi, qui sibi fi- ,
xeruat Epicyclos, bc Excentricos,quos re- cte sentientes Altrologi non statuunt ab-lblute adesse ; sed pronuntiant, si adessent, L ita Coeli essent copositi, per illos motus saluatum iri apparentias . sic etiam hac iare, qui castigate loqui vel ict , quamuis inuenirent rationem, qua Omnes ivi uarentur apparentiae, non absolute statuere deberent, rem sic se habere; sed hac hypo- ,
thesi taluari apparentiaS. virum deinde se se res habeant, nouit ille, qui fecit, no- cmo. runt Coeli incolae , qui loca illa perlustia I. Suppono laeudo, hactenus Philosophos existimasse eorpora coelestia regularem quendam habere motum, & vmtornieini; quod si deformitas aliqua sit in motu, illam ipsam regularem csse, ratam , & stabilem erediderat. Neque hactenus quisquam ausus est cilestibus corporibus naturam adscribere inconstantem , qua nune moueantur, nunc quiescant corpora celetita a nunc ad unam, Duus ad aliam partem diuertant, nunc istu circulo, nunc alio viam suam instituant. in mo,ve insta dicam, hae opinionem, aveo menti infixam habent,ve ubi aliquod corpus obseruat,quod regulariter moue tura vel certe uniformiter dein formiter, per starum circulum dirigat cur- .sum , ex hoc ipso suspicantur , immo pr nuntiant, esse sorpus cetielle. Non debet ergo quisquam caelest a corpora de hac pacifica posse siloae, in qua iam per tot sae-ςula fuerunt apud sapientes, deturbare , sed debet supponere corpora eslestia moueri moly regulari,&uniformi. Primi illi ergo, qui dicunt cum Demo. syiarum , et ito, & alijs esse in Clio multa errantia ' sydera, quae a nobia nou cernuntur, qui 1 parua sunt; si autem contingat illa simul Marivatri, vel prope iam, iam incipiant , ppareo re i
172쪽
Arimulis nutria Meteorologicorum.
re ; & has, vel noua sedera, vel cometas vocamus: vel volunt illa parua θdera moueri in eodem circulo, liue sit circulus maximus , siue non; vel nslune moueri in e
dem circulo, vel mouentur omnes eadem
velocitate, vel singula diuersam habent velocitatem . si primum dicatur, moueri in diuersiς circulis, necessario movebuntur diuersa velocitate, .ut possint aliquando esse coniuncta, aliquando non coniun-oriis, A g ntur . ergo solum quando cotinget essEomnia in eodem illo puncto, in quo se cir-ρ M. culi mutuo intersecant, sicut videmus co- tingere in Sole, & Luna; quia enim illa duo luminaria mouentur per circuIos solutersecantes in nodis, quos caput,& cau. dam draconis vocarunt Astrologi; si contingat utrumque luminare esse eodem teporis articuIo in illo modo, & intersectione, conlutiguntur sed sicut breui tempcredurae illo in loco, ita breui durat coniunctio , S unumquodque luminare , procedendo suo itineri, statinx discadit aconiunctione: ita & illae stet Iulae non di ira--ν --ι' rene coniunctae, nisi exiguo tempore , iaee, breuiori, quo minores sunt magnitudine, etiam si tarde moueri fingantur, quod tamen non potest sinoi, posito veloci cometarum motu , quo mouentur illa: stellae, - dum sunt coniunctae, Sed videm es cometas durare per mattos menses: ergo no . oriuntur ex tali coniunctione, nisi vellemus dicere alteram ipsorum subsistere apud amicum , ct hospitari. aliquandiu;
apud ipsum; quod cisset contra secundum suppositum . motum enim rei caelestissa.
ceremus non uni formem, nec continuum
ori. a. . a nςque hoc potest, si dicatur, motum .dis. . istarum exiguo distare discrimine , ac proinde coniunctionem ad longum durare tempus. nam ut paulatim dii luitur, ita paulatim etiam produceretur, quod nee fuit obseruatum, nec videtur esse.
Praeterea duae stellulae, quarum singulae non sunt sensibiles, si coniungantur, noliam ..eas fiunt sensibiles . & magnae, ut nobis ma- ρ ρ tum gni apparent cometae. ergo omnes circuli P σε, motus singularum deberent se in eodem puncto intersecate ἔ& cum exiguo diserimine moueantur , ubi unaquς que ex illis sellis deuenerit ag locum interfectionis, deberet ibi subfistere, di expectare alias venientes quae omnia videntur per se a
surda , ta impossibilia, sic celestia habent
Quod si dicas paruu istas stell*s moueri
omnes in eodem fere circulo, contra ea, quia si mouentur omnes eadem velocitate , nunquam coniungentur ; sed semper seruabunt eandem ab inuicem distantiam; sicut cI avi rotarum, & nauis, quae nunquaassequitur puppim, lic et semper prosequatur , quia utraque pars mouetur eadem Velocitate , nec equi posteriores in curru assequuntur priores, si vero non mouentu Teadem velocitate, quando stella B, peruenit ad stellam A , statim eam pertransibit,
ct non permanebit coniuncia per menses. Prsterea, cum duae non suificiant stellae, dum G, pariter pernenit ad A , ia in B, erit elongata, vel certe si fingautur omnes it motum habete moderatum,ut se assequatur omnes, & coniungantor in A, si per teodem motu moveri, non durabit illa coisiunctio ad menses , & menses; S etiamsi
fingatur diuersitas motuum exigua, non saluabitur apparentia: necessario enim ,
ut paulatim deficit, ita paulatim generabitur coniunctio; S supposita velocitate
motu S. qui cernitur in cometa, necessario singulae velociter movebuntur , nec pote. runt non iterum, post breue tempus redi. re, si certa lege, & eontinuato cursu mouentur, facileque esset inire rationem, , qua certo praedicere riterum sutura co.
iunctio. & nullo etiam obseruante, & d Lecto, per cerra interualla cum reuerti turco iunctiones stelIarumire uerterentur etiaistae, di certo quoque tempore fierente metae ; quod omnino numquam obseruutum es . Non negarem tamen ego absolutὸ dari etiam sitellas errantes per Caelum, quae pro sui parilitate non videatur: sicut rubo i. cillo vide mus longE plures , quam nudo oculo observemus . nou affirmo quidem de facio dari, quia, cum certam obserua tionem non habeam, temere mihi viderer hoc affirmare; sed eadem ratione, nequo,
nego, quia nemo certe nouit, quaenam
sint in illa suprema regione, nec quisquam potest affirmare , se omnia obseruasse. ne. scimus ergo utrum adsint tales stellulae,necne , nec quo motu moveantur , & virum quae videntur solo tubo, sint fixae,an errauiates. Illud videor mihi me posse dicere, non posse cometas ex harum coniunctione apparere propter supradicta , & quia re uera,
ut infra ostendam , tam coma, quam cau da, non coalescit ex concursu stellarum. 'Addo verum quidem esse, nos omnes
errautos liactenus obstruasse moueri supe e
173쪽
Tpolos Zodiaci, ita ut per paucos gradus
exorbitent ab eclyptica; non tamen quis demonstrare potest, nun posse dari alias, etiam errantes, quae moueantur alia via.
di quis euidenti conuictus ratione assirmabit de tacto non dari paruas, nudo oculo ix obseruabiles, quae sic moueantur Denique non nego, si plures sint Neilae adeo paruae, ut singulae per se videri non possint, si coniungantur, vel potius propchant, futuru ut videri possint. Video enim stellas componentes nebulosas, singulas esse inuisibiles, verum ex eo , quod prope sint, sub adspectum cadere: & nubeculam, quandam paruam, & candidam reprae se lare . ergo si plura Parua modica coeant, i .im faciunt, v c est in prouerbio, unum satis visibile. Nego ergo eometas illa ratione de nouo posse apparere, quia, posito quod cxP. stia uniformi, plus minus motu moveantur, non posset magna illa multarum stelis Iarum coniunctio, tota simul veri, ut totus simul apparet cometa; nec posset tam diu durare, quamdiu multi cometae durat;& certo inito calculo, possiet praedici iterum sutura coniunctio ; ct cauda , & eomanon potest ex his steliis coalescere. In secunda classe ponimus illos, qui dicebant cometas, ta nouas stellas subinde ad Celi cuiusdam senestram accedere, Sidcoae nouo apparere . videntur illi mihi hac opinionem tequi, qui putant stellas fi x I non esse corpora lucentia Coelo insexa , sed dicunt supremum Cςlorum , seu empyreum in tota sua substantia corpus esse maximε luminosum; insta illud autem supremum Coelum , esse sphqr.im quandam densam , & opacam , quae occultat nobis supremi illius Coeli Iplendorem ; sed in illa opaea sphaera esse subinde Varia, de diueriae magnitudinis soramina, per quae foramina ad hos transmittitur, ia irradiat illius supremi Coeli fulgor; & dicunt haec taramina nos uestas vocitare,quae non corpora sunt, sed senestrae , & aditus , per quos admi
timur ad prospectum sapremi Caeli, & per
quos animus in admirationem rapiatur illius sedis Beatorum, de aspiret ad lucem illam supremam ; vel esse fenestras ad qoas Beati excubias agunt interiorum. quae sententia risu potius, qui in consutatione excipienda videtur , neque locus hie est illa Impugnandi. Sed contra istam de cometis sentem iandi duo euidenter obstant. Primum est istitis Coelum tenestrarum necessario esse supra octauam sphaeram,alioquin occultaret no- P bis Sydera iam nota, ex cometae essent supra huiusmodi Coelum, ut per fenestras iii nos prospicere possent. ergo Omnes Coele ites cometae et sent supra stellas fi as; quod
hactenus non est dictum . de multi cometae obseruati accuratilsi ine aliquam paralla-xim exhibuerunt. ergo non iunt supra stelis las fixas , ut postea dicam ; si ergo dzmus c,misa hoc obseruatoribus , euidenter fenestrae mnes miliae clauduntur, & opinio illa, seu error ex in
Deinde si contendas Astrologos non
bene obseruasse, & omnes cometas Coelestes esse supra octauam sphqram . quod a- t.'
men non ad unito, ta pauci, imo nulli ad- 'mittent sertasse; adhuc hypothesis no con- gr it experientijs . vel enim dicimus sorais mina illa stare, & cometas, vel Sydera moueri, & tune tamdiu apparebit Cometa, quanta est magnitudo foraminis, quo Iran . . sacto occultabitur; sed absoluta reuela'one iterum apparebit eodem in loco, ta eadem calcabit vestigia ; di obseruato eius motu, dc quo tempore determinata C lipartem metiatur, liςebit cereo praedicere:
post tot melas, vel annos, iterum reuertetur cometa . Potest enim optime supputa- ri quanto tempore absoluatur circulatio. verum hoc videmus non contingere. ergo
non sic ad senestras illas se exponunt. si vero,&stellae, Se seramea moueatur , non sita sicile reuersionis tempus poterit sup- . putari; locus tamen apparitio uis , & m tus cometae semper erit idem; quod tamen non exhibent historis adde gratis omnino inuectum senestrarum illud Coelum , cuius nullus est dignus tanta mole usus, nulla necessitas, nullum indietum. Haec non distinctius improbo,quia non videtur oper pre tium: lunt enim alia multa evidenter in
Ad hanc eandem seriem reduco illos , qui dicunt cometas apparere, quia cum ν alia e Pseeundum se parua sint corpora, ct inuisi- zbilia; dum mouentur proprio motu, si ho- tingat peruenire ad aliquam Caeli partem. quae densior sit, refrangit lumen ab illa substantia caelesti, eo iam apparere . Hoc enim commentum eandem fere habet co- sutatione; nam Coel uni hoc inaequalis substantiae , si est insta octaua; a sphaeram, re stangeret etiam lumen fixarum, γῆς vi menam per quam incedunt com*ta , inue- n. Antur multae stellae, & eodeni modo re-
174쪽
Aristotelis Stagiritae Melrero ieorum
bns impugnemur; praeterea sent doni co . meta ascendit in Epicycis, paulatim imminuitur, quia eleuatur , ta elongatdr a nobis , ita etiam paulatim augeretur, itur
accedit ad nos, ct apparet quia fit proximior : sed hoc est fallum , nam semper i
principio maximus apparet cometa. dein Ioequacrinde si in Epicyclo rotaretur, in medio apparitionis tempore velocisiime moucretur, cum directus es in suo motu , tardet autem, S serὶ nihil, ta in principio, quam infine apparitionis , quia motus ille nobis non est, nisi ascensus,aut de usus. rem LX plico figura apposita. sit terrat supcrucies, in qua nus sumus, punctimi, A , sit Coelum illud , in quo statuitur cometae Epicyclus ' . C, D, sit centrum Epicycli E , S eius cir eum serentia, F, G, H, s. intelligatur rotari . Epicyelus circa suum Sentrum, Bd cometam esse in I, in qua distantia a terra non videtur toto illo tempore, quo ex I, descendit ad H, non videtur mutare locum respectu Coeli C, D, ex vi huius rotationis in Epicyclo; qui dicitur eius motus pro prius,quia respectu oculi in A, semper seruat eandem distantiam visibile seri a centro E; dum vero ex H, rotatur ad G, velociter moueri videtur; quia magnam mutae habitudinem v eentro E, aspicienti ex A. , sicut etiana in Planetis; tunc dicuntur re trogredi, aut directi, prout sunt in superin mus; primo de cauda, leu coma, quae non riori, aut inferiori parte Epicycli Et istam cruri videtur aliquid firmum, Coelo infixum s. enim etiam motuum differentiam obser uamus in planetis ; eadem ergo etiam haherent cometae, si in magno mouercntur Epieyclo ; dum denique ex G , moueritur ad F , & ad talem ascendit altitudinem- ν qua nobis se subduceret , tot o illo tempore videretur omnino stare; seruaret enim a perpetuo,respectu oculi in A. sere eandem distantiain a pum to E. sed contrai uin sobseruatur; nam semper cometae eodem modo mouentur, nec est talis inaequalitas motus, & praesertim in principio non est talis statio ; ergo illa positio non currit.' Praeterea eertum haburent reuersionis Ma 3 s tempus, & certa ratione supputarentur; ι- 'quod est salsum. si, ut debet fieri, mouen tur uniformiter in suo circulo, mensurato tempore , quo peragit G, H, cuiuscun-
, que magnitudinis fingatur Epicyclus , erit . apparitionis tempus totum. sit non dimi- dia pars Epicycli, fortasse non multo mi motus Epicycli , reuertetur eometa certa nori directionis certe H, G, erit quarta lege,certis temporibus; neque effugia,quae pars Epicyeli circiter : S ita plus minus, excogitari possunt, digna sunt, quae pluri- habebitur tempus reuersonis ad punctu I, 2 quod uersionis tempus praediceretur. Postremam huius classis partem teneat illi, qui cometas apparere dicunt,eo quod
subdueant seu radiis sciaribus, a quibus
priuS occultabantur, ne apparerent. sedi sti euidenter colla tantur,si ponamus cor pora caelestia moueri regulari motu . Obseruata enim cometae velocitate, cito exirent a radijs solaribus,&de nouo appare. rent; deinde non occultarentur, nisi ubi iterum re dirent ad radios solares e sed videmus disparere cometas, etiam remotissme a Sole, & non amplius apparere, qη a. uis non coniungantur eum Sole; S etiam non apparerent de nouo cometae, nisi vespere post Solis occasum: sed di mane, et alijs temporibus primo obstruditi sunt; e go non oriuntur cometae, seu non apparent ex eo, quod recedant a coniunctione Solis. Tertio denique alij, non tam nouuma Coelum cometis tonstruunt, quam nouum magnum, & vastum Epieyclum ἱ hoc est, rotam magnam C O infixam, in qua ', quasi nodus inseratur cometa, seu noua stella, quae stella dum mouetur in parte
inseriori huius' otae, a nobis eonficitur; τbi vero ad partem superiorem asced ii, quia nimis elongatur a nobis, inuisibilis
Sed contra est, quod alijs etiam obijcimus; primo de cauda, seu coma, quae non videtur aliquid firmum, Ccelo infixum , ut infra patebit; & si motus cometae est
175쪽
quod est eo nita experientiam . Denique nullus ex his tribus modis sati ct faeie dubitationi de cauda, ct coma ;im. - ἡ-hee eomam illius satis declarat. si enim sunt stellae, hoc ,vel illo modo apparentes; cur potius illae comam habent, vel cauda si hoe dicatur euenire ex vaporibus ; eurillae stes is potius vapores extraherent, qua aliae etenim, quamuis etiam circa antiqua sydera coma subinde appareat, ut postea ex ipso Aristotele dicam, ex refiactione luminis ad vapores, in aere sub illis existe tes; tamen hoc,&raro fit, ci exiguo durat tempore, neque unquam caudam pone trahunt, adeo productam, Se expansam rct quod caput est, nullo ex dictis modis possumus ottendere,cur cauda illa semper ad oppositum Solis locum proi ciatur, vepostea dicemus, vel ad oppositum alterius stellae. Haec sunt, quae praeter dicta Aristotelis, mihi persuadent cometas non esse sydera antiqua, quς prius extarent,& de nouo so- Ium ex accidente apparere: quae addere ibbuit dictis Aristotelis , ut recentioribus etiam Occurrerem,quibus aliquando finis liquorum flaminia placet tueri.
Onsutatis aliorum opinionibus ag- quae erat Logica quaedam argumentatio. greditur Aristotiles suam exponere a Mathematicis usurpata,& dicebatur Aia anal 9ra. a- sententiam de materia, forma, & esse te te cometarum . dicit autem in hac matera Di
ria , in qua agitur de rebus remotis a sensu, Ee valde occulinnali sis, ut si dicas: si ponamus hoc, quod ignoro, num sit verum, vel falsum ; si ponaismus, inquam, esse verum, hoc posito, ne . cessario sequiturtis, sufficienter aliorum dicta impugnari, si ostendatur ex illis sequi obsurda. & impossibilia; nec enim alia ratione dire cte videtur posse
pria sententia,qua ostendendo, ex il-
B, R ex B , sequi tur C ,& ex Ct D. sic ergo, si procedendo per neces.sarias conseque
euidenter; Ialn reuertor. D, est
impossibile ergo etiam impossibile C, ex quo sequeretur D ; ergo de
Voniam autem de immani---- festis sensui putamus sum cie- tias , inuenio aliter demonstrasse secundum ratio qui 3 impossibile nem, si ad possibile reduxerimus: ex ijs, quae nunc dicuntur, existimabit utique aliquis sic de his maxime acci rivi dere. Supponitur enim nobis,mudi possibilς,vς δbsex eius , qui circa terram, quantum sub d ςrg R04
stineipium nostra circulari est latione, esse primam iuit verum. Cum partem exhalatione siccam, & calidam et Ipsa autem & continui sub ipsa aeris adhuc multum, simul cireu ducitui circa terram a latione , Nmotu circulari. cum autem fertur,& m cognitionis, praesertim in Physi. , sit sensus; illa, quae non sunt senis sibilia in se, ut sunt remotissima a nobis, de caelesta, nopossumus per Pr -- . . . Pria principia cognoscere , sed so--M M., tum per extrinseca, puta per resolutione, deducendo per necessarias consequentias
ad aliquod euidenter verum, vel saliua
igitur alia ratione non possit eo
esse hoc , vel illud, si per necessa
ad aliquod impossibile, insertur:er eo mal E suppositum fuit cometa esse hoe . cum ergo ex eo, quod ponerent Antiqui iis .eometam esse stellam de nouo apparetem,
176쪽
36a Arimulis Sugirra Meteorologicorum
sequantur impossibilia, euidenter osten. Hane ergo exhalationem ea lidam , deditur malὶ hoc supposuisse antiquos tex doctrina Aristotelis nulla loqua
sicca . unacu magna parte aeris, qui insta ipsam est , dicit circulariter moneri circa terram, ad motum Caeli, modo, & via supra explicata. quo posito, sic explicat pro
tae. e Si in isto spatio, in quo diximus contineri ex halatione calida,ide siccam, inuenitur aliqua pars aliquado bene tem. perata existens, &dispolita ad concipiendum ignem; ex illo motu, Zoeπς. ia illa distractio
tum exurat, neque sic debile, Vt partium, vidi et si tinguatur cito, sed maius . & ad mul- est, accendatur,ut
tum , t simul aute ab inferius accidat 'M fst ,
ascendere bene temperatam exhalationem, hoc fit stella comata, qualitercunque exhalatum extiterit figuratum. Si enim omni quaque similiter, Cometes: si autem in longitudi
nem, vocatur Barbua . Sicut autem
talis latio. stellae videtur esse; sic, de mansio, quasi stellae mansio videtur esses Simile enim est id, quod fit, velut siquis in palearum cumulum, &multitudinem impulerit titionem, aut ignis principium iniecerit modi, cum . videtur enim similis & syde. rum discursus huic. cito enim propter aptam di spositionem succensi so- E Pmitis s.ccedit in longitudinem . Si statim absumatur,
itaque hoc maneat, & non consuma ης' sit exhalatio tur pertransiens, qua maxime dezia di consequenter tus est succensus fomes, fiet utiq; acccsus ignis do principiu lationis consummatio discursionis, Talis & comata eit stelm, sed siu ignis ma- ut discursus syderis. gnus a & tamen & si
loquantur impossibilia, magis vera videbitur. Certo non eonvincetur falsa. ergo secundum ra.
&mouetur hoc modo, quacunque impostibiis ι, & contigerit, bene temperata existens, ex his, quae dicen- saepe ignitur. quapropter dicimus fie-
ri & sparsorum syderum discursus .
ullisa veriorem Cum Igitur in talem condens alio-
ζ,ta τά su 'ζm inciderit propter superiorum
re aecidere, si non motum principium Igneum, . neque sequantur impose sic multum valde, ut cito,& ad mu
sibilia ἀι Supponit er ho illud, quod im mediate est sub circulo lunari ,
circulari latione , quia Luna in circulum fertur; &totum hoc, quod continetur a Lu
pellat mundum - circa terram , &vocatur sphaera elementaris: sup- pnnit, inquam sprunam partem
huius mundi, quae immediate est sub Luna , & tansit Coelum Lunae, es se exhalationem ea lida. & sicam; di hane esse, qua communiter. Philosophi Peripate - . tici appellat igne, ueF quamuis Aristote
dicit esse exha Iationem ; imo dicit hanc partem aliquando concipe te ignem, di infi
flut discursus sparsorum Syderum, hoc est 5ydera di,
d Cum igitur principium igneo, ct excessus illius
caloris, seu seruoris,inciderit in t lem condensationem, & hoc propter motum superioru, hoc est C crali, & illa exhalatio condensata fuerietatis, sic sic dispaei sita, ut ignis no
fiat multus,&tO ta simul materia accendatur, quia Arare
Aristotelem non est ignis, si pars eius, de S aceidente, ignitur aliquando. duret ad multum tempus; quia materia sit benὁ compacta, & conceptum diu conseruet 1gnem, di simul ab inseri
177쪽
- ri parte aeris aecidat ascendere exhalatio-ῖ nem bene temperatam, ta nouam male riam, ta nouum pabulum, quod statim ac- Cendatariantequam multum densetur; fit hoc modo stella comata. Hac suiὶt, quae di cuntur ab Aristot. satis etiam clare de co
In his ergo verbis explicat Aristoteles causam materialem, formalem, & ei NC U. eientem, ut ipse putat, cometae. Vult enim is a M. Musam materialem, esse duplicem exhalationem, alteram bene compactam, de condensatain, ut non sit nimis tota simul disposita ad concipiendum linem; sic enim tota illa materia accenderetur, & ferct stella discurrens pollub, quam com ta: nec debet esse nimis rara, ne statam fimatur :sed debet esse talis, ut duret ad multumia tempus , de non fiat nimis magnum incendium , de finiatur cito: debet ergo est e sic disposita ex alat io, ut sit quidem apta auc*ncipiendum ignem, sed paulatim, di sit veluti signum aridum, de bene dispositum,
non veluti stupa, di palea, ct ad hoc deIer-vit requisita ilia densitas fAlterum quod requiritur in exhalatio' ne , est, ut accurrat perpetuo noua mate- a, nam si haec sit densa, do conceptum ιο-ueat ignem ad multu ui tempus, si accendatur, refert qu dcm itellam, quasi per- tu em manentem eodem in loco, sicuti si illa ua Mo' retria sit iugax, di cito ablumatur, retere sis, bis caecucem οῦ iacic enim Aratoteles ἀε--- p sitatem in hoc, inter stellam cauentem, L ci corpus cometae quod utrumque natex eadem materia densata, sic accensa, dccluserant solum iecunaum magis, de minus, de quod materia licitae sugiat, materia
autem cometae permaneat,etiam accenta, eodem in loco. corpus ergo ,leu caput cO- metae, praeciSe ex hoc non erit comatum,
sed videbitur itella permanenS. vult ergo Aristoteles comam fieri, ex in eo, quod accidat, no quidem sordasse ominis nino contingenter; sed ex vi prioris illius aecensionis, accidat, inquam, Vt cx ini riotibus . hisce partibus perpetuo ascenis dat materia facile accensibilis: dixi uor contingenter, quia fortatie putauit Aristo ' teles, illam priorem, dc deniam exhalationem trahere ad se, undequaque alias illiu- Ies, seu potius, similes ad illam confluere,& adunari; ut dixi in Philosophia magneti- im M ea', ut iuuentur ab illa, tanquam ab itoi simile alida,& sicca: viden Inr etaim res h
bere vim confluendi ad sibi simile, quoties
habet aliquam qualitatem, propter quam ex illa coniunctione iuuentur, &foueant. se inuicem, & simul se a contrarijs defendant ac propterea lignum, non fluit ad lignum , nec aurum ad aurum , & magnes fiuit ad magnetem, quia illa non habent qualitates per quas se mutuo foueat si m-cia sint simul, hic vero qualitatem l abet sit uatiuam , qua sibi mutuo auxilio sunt
duo consuetes . ubi ergo ex concursu vim acquirunt, confluunt similia ad inuicem ;huc aute est in casu nostro: ergo illae exhalationis si fortasse contingat in hoc enim eii fortuita contingentia casus ut inferiores ineipiant sentire auxilium ab illa iam accensa piuna exhalatione, quod iuuen- tur in qualitatibus , quas possident. vi illarum qualitatum, nisi nimia grauitate prae- .pediantur, ut etiam accidit in magia te ,
fluunt , S rapiuntur ad illam, tanquam ad principium, a quo auxilium derivatur,sta - im autem ubi nunt illi proxima, accendii tur , S. quia adhuc rarae lunt, nec tςmpus habuerunt sedensandi, statim enim coeperunt accendi; ideo illarum s*mma, di ex flamma sylon dor, tenuis est, non ut splen- . . dor primae exhalat3oliis; di ideo illa prima exhalatio repraesentat corpus coinctaei haec secunda repraesentat veluti comam ita ea pillicium , vel caudam, di balbam, prout exhalatio extiterit figurata .Si enim circ. quaque, ει qua qua versum similiter con. is uat, & accendatur, fit cometes ; & stella illa videtur comata; quia circumquaque lucida exhalationς coronatur : si autem in longitudinem , de ex una solum parte consuant exhalationes; iam Vocatur barbara, t accensio autem harum exhalationum cos uentium ad illam iam accensim , est velu- Iun. ti, si quis in palearum cumulum, & multitudinem impellat titionem,aut ignis principium iniecerit, nam cometa eli veluti tistio, de cauda est veluti prodit ictus palearum δε eu tractus: de fit illa aceensio eodem sere mo- do, quo supra dictum est fieri syderadi scurrentia, dum cito, propter aptam dispositionem succensi semitis, succedit i longitudinem samma, Est autem hoe discrimen , quod hic su cessiva illa propagatio flammae non finitur
cito, te non colammatur pertransiens, sed manet praesertim ex parte, qua somes, seu materia maxime densata est, & ideo in stel- , la discurr ente, quando videtur dii currere, ex eo , quod materia successive accedatur, principium illius lationis, non est vere alia
178쪽
164 Aristatas Stagirite Meteorologicorum
quid, quod moueatur loealiter; sed est eoin stella, quoad comam, erit veluti disiue sumptio materiae,cum una pars post aliam sussyderis, habens tamen in se ipso ter-aeeenditur,&evanestiti sic enim intelli- minum. & principium , quo perpetuis, & - go verba Aristotelis;& in illis agnosco ele- successive accenduntur confluentes exha-gantem . & ingeniosam Anthitesim in ver lationest & haec videtur mihi clarituma bis, principis, cteonsummatio, ut principi u Aristotelis sententia de cometa, quam inlationis, ut iudicatur communiter, sit - sequentibus examinabimus. ra eonsumatio discursionis, & ita comata
m Neipit iam Aristoteles deelarare ditis- I rentias cometarum , quas sumit a loco,& a serma ipsa, seu materia accensa; quam enim posuit differentiam,quod alij sint cometae comati, alij barbati, videtur differentia valde existrinseca, quae sumitura figura , &
externa configuratione. Dicit e
go dupliciter po sese contingere, veexhalatio illa ec- Cendatur; vel enim est densata, &stat per se . & ac
stillam in aliquia Caeli loeo,ubi nul-Ia sie stella, & tunc
per se stare , &formare sibi suum
corpus, & suam pparentiam. Recidit autem C νυ- hoc,inquit Aristo. μη - telis , quando it
ipso inferiori loco principium consistentiae fuerit ; &ita , ex doctrina Philosophi AEuan
do. videtur e meista'. qui habeat suum corpus lucidum , & . . .. suum Veluti caput per se consistens; ut sunt' cometae, qui communiter obseruantur, illi cometet sunt in loco inferiori, in regione quidem, quae dicitur ignis, inpari tamen inseriori, & viciniori terrae r quod diligenter obseruandum est, si eaim hoc esset verum, non posset Omnino eontingere, quia si nobis hic illum cometa aspicientibus apparet in tali loeo, ubi nollum est aliud sydus, aliis in alio loco obseruantibus eodem tempore ,δppareret in loco; in quo sertasse erie aliquod sydus. si
quia valdE prope est, uni videtur esse ε regione L nae , unde & illam illi tegit, & eci t
plat,alteri non vi detur ἡ regione Lunae. S adeo L nam illi non ecly
cometae, I ieet noucum tanta diuer state . quia non
nobis, ut est nubeS , tamen vid
brahunt, alteri novidebuntur , sed aliam partem Cς- si eclypsibunt: Capraesertim , vis habet distati a n bis ad nostrum oeulum, & Lunam, ita, ct eum maximo fortasse exeessu , se habeat distantia cometae. Si est in infima parte regionis igns, ad nostrum oculum, di ad sydera, in quibus ederibus notatur diuersitas aspeetus. ve tum hac de re i n Quastion ibus. Cum autem putauerit Aristoteles exhalatio.
Τ EX TVS XXXIV. QV ndo igitur in ipso inferiori
suerit, per se apparet come in
tes. qua do autem sub altrorum ali
quo, aut non errantium, aut errantium a motu constiterit exhalatio , tunc cometes fit horum aliquis, Non enim apud ipsa astra coma fit. ν sed quemadmodum areae circa Solem, MLunam apparent, assequentes, etiamsi transserantur astra , cum sic fuerit condensatus aer . vi pallio haee fiat sub Solis itinere, sic & coma astris, velut area est . . Attam ε area quidem fit propter refractionem talis secundum colore, ibi autem in ipsis exhalationibus color apparens est. lirco by Cooste
179쪽
. alio Rem i ain, qtrae accensa, propter sui quia ita condensatus est aer, per quem Sol densitatem, corpus refert luminosum, di suo itinere transmittit suum lumeri syderitium sit in regione vicina, & ma. lis passio appareat; sic etiam illagis propinqua terrae, quam alia, de qua est circa ipsum astrum, sed est i mox, duplicem fortasse habuit causam: altera ex materia, quia materia adeo erassa,
ct densabilis, di firma, quae si accendaturi possit suo splendore sydera a mulari, nomis tantum putauit posse eleuari: secunda, quia proprium habct in tum , diuersum a mo-
regione elementari, a ieientibus tamen e regio. ne ipsius. 4 Quia tamen dixerat AtistoteIes coma Elam ii ellarum fieri eodem modo, quo fit area, seu corona ei rea Solem, & Lunam ;ne daretur alicui oceaso erradi, ponit di- C
tu Caeli, quo mouetur a diurna eonuerso- scrimen , quod est inter has duas apparen-ρ ei si autem illa materia effet proxima C - tias. stat tur in eo situm esse, quod area lo, non posset repugnare motui Caeli , nee habere motum diuersum a motu diurno. an rema b Altera cometarum differentia est,si illa exhalatio, quae accenditur constiterit sub aliquo astro, siue sit ex errantibus, siue ex non errantibus; si enim illa exhalatio conis niterit sub illo astro, & ibi accendatur, tuc illud astrum fit comatum; illa enim male ria sub illo astro accensi, quia est subtilis, ct tenuis, quod etiam insertur ex Ioco, in quo est, sublimiore, ad quem locum non possunt ascendere, nisi exhalationes valdὰ tenues; si accendatur, quia tenuis est, non obscurat illud bdus, quia autem, lucet ,&maior est, quam appareat sydus, format illi comam, seu barbam, prout illi adiuu-gitur
G. s. E plicat igitur hoc per exe plumeoroti m. nae, seu halonas , quod enim dixerat exhalationem aliquando sub astrorum aliquo cogi, non vult intelligi, quod coma illa sit apud ipsa astra, id est vicina, & immediata illis, sed . scnti quando circa Solem , aut
Lunam apparet illa corona alba, ver ἡ non est circa Lunam, aut Solem, quasi sit in re-pione eae telli,sed ,quamuis videatur circa
ipsam, est tamea longe toferior, di oritur,
apparentia mera est , eo quod illinen Solis, aut Lunae impellens ad illum vaporem, qui circa Solem est, restangitur ad oculum, &, ut dictum est supra de coloribus, lumea temperatur eum illo opaco, & sie generatur colores vari1, pro varietate tempera menti cum opacor unde est, ut in illis vaporibus dieatur color ille solum apparens; eum dicitur aeream sequi Solem , etiam cum transfertur, non est, qui a Vere sequatur; sed quia totus aer per quem diri eradios Sol, est ita condensatus, ut ubique transiens radius, eolore r , quia semper noua, & noua eo rona depingitur. ibi autem, hoc est in illa coma,quae apparet circa stellam,illa albedo, seu candor non ori tur ex reflexione luminis , sed in illo aere vere est illa albedo,& exhalatio accesta,qus una,& eadem cireumfertur, Zc sequitur
motum stell* ; S ideo semper est eadem exhalatio, quae splendet, & ut dieitur, in
corona videtur Iumen in aere, ut quo, in coma autem videtur, ut quod . ct ideo sequitur ino tum stellae , quia cum sit valdὰ Proxima Caelo, non potest habere nisi motum diurnum, deberet tamen sequi mo. tum Lunet, non stellarum.
180쪽
PRoponte Aristoteles quaestionem deis
motu cometae, di disputat de motu cometarum utriusque generis, tam ill rum, quae fiunt ex ipsus sententia circa aliquam determinatarum stellarum,quam illarum, quae pro lius stelis sequi non potueriti at vero non talem semper habent motum cometae , vidi eam in sequentibus; & patet certissima experientia; sed quidquid sit de re, hic ex. plieamus solum mentem , & sensum Aristotelis.
facta suerit talis concretio, eadem necesse est apparerelatione. & moueri cometen, qua quidem sertur stella: cum autem consti- Supponit ergo ' et
Aristoteles come -.tas, quando in illis potest notarialisis motus, quod sit solum talis t& quaerit ratione, cur cometae, seu poti as comae,quae , fiunt cirea aliqua prium suu habene Maria ι.. bdus,& suum eaput et & de primis quidε dieit, quod
quando re vera circa stellam aliqua Veram, de realem acta suerit talis
& repr sentet eo- terit per te , tunc ta dantes v Identur, veram stella,pro
rona, ve In solis cum illa; cometaeti Luna; sed sus terram, me enim maxime indicat veri, qui fiunt ita,rit materia sic non esse refractionem quandam co- ve propriam ipsi
motum illi in stel- puro, ad ipsam stellam factam , & motum, ut ita di-iM . cum ςst ςφ' non ut dicunt Hippocratiei, ad Sole. Gm ςxx0ν
est in suprema par quia, dc per Ie iit cometa saepe, oc ς- euenire, quia i te regionis plς ς uuentius, quam cisca aliquas detem iis est latio mun-
minatarum stellarum. sellieee s
late ad Caelum is .eile rapitur, & mouerur ad motum Caeli,& eonsequenter sequitur motum stellae,eui conrigit subesse, quanto aceensa est; de hae eeit sententia Aristotelis: debebit tamen sequi motum Lunae, at dixi, di non syderiSν Secuncti autem eonfletaerini fiunt ex eo. sistenti materia, di habent proprium sydeinris aspectum , distinctum ab astris , illi Uiquando tardius, quam astra mountur ,&ideo seeundum suceessionem signorum, re linquentur a motu diurno: unde fit, ut videantur moueri ab Oceldente in Oriente. supponit ergo Aristotelas motum coin tarum, qui habent proprium corpus, esse in consequentiam signorum ab Oeea si nortum; ita ut si hodie cometa occidit cuvnastellarum. puta eum eorde Scorpionis, eras cum cor seorpionis peruenerat ad horieontem occiduum, eometa nondum
erit ipse ad Occidentem, quasi cursum ibquatur motu C
ii. 1 quo vieinior est Caelo, magis sequatur. 8e exactius; cum remotius fuerit, mi nus exacte ; ut etiam , & bene explicat Ui-
Supposuerat enim supra,Caelum suo motu trahere secum ignem, & aerem usque ad nubes; hane enim reddit pro causa cur nubes non eogantur in illa superiori parte. quo igitur pars regionis elementaris eri e proximior Coelo, eo melius Coelum trahee illam secum, quo autem fuerit remotior, si praeser tim ex consistentia, vel alio acclindente , aliquam habeat repugnantiam ad illum motum circularem, minus sequetur. motus ille, qui apparet in cometis, ex ista suppositione, non erit vere motus, sed quasi retardatio; & erit defieere a motu . sed quid cum mouentur in transuersum ΦΑliud conrend it Philoponus, quem non improbo , in eo quod dicri; si duom quearis. ueantur circulariter circa verram, unum in