장음표시 사용
181쪽
in parte superiori, alterum in inferiori , ita ut sit magnum inter illa disertinen , etiam
si moueantur pari in hoc velocitate, ut eodem tempore utrumque peragat totam
suam cireulationem, d ad idem punctum, meridiani simul quotidie perueniant; non improbo, si contendat posis apparere dia V elaita, uersum illorum motum ,&diuersam velo. r. citatem, uno die aliquo, quod enim pro- pe', minus velociter videbitur moueri, dum est prope horizontem, tamen semper utrumque simul perueniet ad id punctuin meridiani, & verticalis sed haec ipsa ratio conita Philoponum militabit : quamuis enim in horizonte sit diuersitaς , tamen noerit quotidie maior, praecise ex vicinit te, & simul tempore coniungerentur in meridiano, seu verticali quotidie; nee vnquam apparebit diuersitas semper maior , nisi de facto inaequaliter moueantur . ergo, ..ι Per hoc potest quidem tanquam perpa- In is rallaxim, ut postea in quaestionibus dicam, eo M. Ostendi distantia cometae a terra ; at non poterit saluari apparentia haec . quod cometa quotidie magis recedat ab aliqua stella, & non assequatur motum diurnum; praeterquam quod ista apparentia tarditatis, non est semper, dc ubique aequalis. Vnum indico etiam hic, cuius tame insta ineidet mentio ; dum dicit Aristote- Ies illas superiores cometas, seu potius il-
rent, quia sunt in parte suprema regi nis Elementaris, moueri absolute exact4 ad motum Coeli; de ideo semper apparere circa idem astrum; duo esse, quae iaciunt 'dissicultatem, posito, quod sit vera appa rentia , fc corpus per se vere lucidum, vecontendit Aristoteles , S duret per plures dies, quam etiam supra indicaui . Primum est, quod non mouetnr illa accensa exhalatio , quae coronat astrum, a motu diurno astrorum, sed a motu dinrno Coeli, Lunae, quod immediate tangite hoc autem Cce- Ium Lunae tardius mouetur , & fingulis . diebus relinquetur post se ab astris per i fere gradus ἔ ergo ista exhalatio, quae immediate ab isto Caelo mouetur,non mouebitur velocius illo motu Lunae; ergo etiam ipsa relinquetur post ab astris, & tatundem saltem singulis diebus a primo astro recedet . deinde non est haec accensa exhalatici immediate sub astris, std sub Lu nai de longi istimo , ac penὶ infinito distat ab astris interuallo : ergo quaelibe differentia, praesertim P PQ
182쪽
368 Aristotelis Stagir, Meteorologicorum
a B effectibus,&experientijs, ut Phil ri siphus Physicus debet, probare niti-ς tur Aristoteles, recte a se traditam natu-ν V tani, & materiam cometae , quandoquid c ' exactior de area tractatio, quam hic adduxerat in exem plum rad alium locum specta De eo igitur , quod dictu est igneam consistentiam,seu exha et eas hic apud nos non est visa, nee tune, cum aderat cometa, quo tempore potius abundauit pluuia , nec paulo post: inimis ipse Aristoteles supra dixit apparuisse eo meram ante inundationem 4ext. 20. ergo non fuit siccitas.
m. Consistentem , & addensatam, esse ipsorum cometa. rum materiam, a gumentum opor
et putare, quod cometae solent significare futuros plures flatus,& vetorum impetus, scseeitates plurimas , & uniuersa-
quod est esse igneam consistentiam ipsorum , argumentum oportet putare, quod signficant facti plures flatus , α sicciitates: Palam enim est, quod fiunt, propterea quod multa est talis excretio. quare sicciorem necessarium est esse aerem,&di sgregari,& dissolui evaporans humidum
a multitudine calidae exhalationis,les. constat mi ν ita ut non cogatur facile in aquam .
id aeeidere, pro- Mani fellius autem dicemus, & de
neq; uniuersaliter ventoruimpetuSν aut comitantur, aut sequvnhur cometam : nec sortasse Aristoteles de facto semper
contingere puta uit , ut comedam comitentur ven
ti, & siccitates. Hinc ratio, lugredditur quod ni in mirum,eo tempo. re, quo appareat cometae, possimus affirmare magna esse copiam exha lationum sic earu; quandoquidem tanta est illarii eo
pterea quod ,ςvm hac passione, quando , α de flatibus p a, ut ex illa pos
cesse est, ut sit mulista tAlis exeretio, di separatio exhalationum siccaru de calidarii; quandoquidem possunt adunari tam mulistae , ut ex illis pos sit componi cometa . cum igitur in aere sint plurimae exhalationes calidae, di siccae, ab illis disgregatur, dedisse luitur omni guaporatio humida, & non permit titur cogi in aquai de pii luerem. Vtrum autem verum hoc sit , ex historiis repetendum. certe in anno. I 6I8. in Aut nomatirnua comita apparuita sic- Primu cometa fuit, quem, ut testatu Pliis
dicpndi fuerit tempus. Qu*ndo crebri, & multi apparent, sicut dicimus, sicci, & spiritoli fiunt anni notabili
ter. Quando aut e rariores, & tenuiores magnitudine, similiter qui de non fit tale. Attamen frequenter fit quida excessus spiritus, aut secundu tepus, aut secundu magnitudine Quo maidi quando in Aegos fluuijs, cecidit lapis ex aere, a flatu eleuatus cecidit per diem . fuit autem & tunc coma.
ta stella , facta a vespera. Et circa
da, non potest etiala causa per se , quio non sempersequitur ad posi
copia exhalatio. num , sequereturhaee siccitas, quia absumerentur va.
pores humidi, nec possent in nubes cogi, & sequere tur ventorum flatus ; sed, ut dixi, hoe non per se ad cometas sequitur. ι Probat tamen Aristoteles suam pro
positionem exemplis trium cometarum . Cono a
183쪽
nius , .pud Uieomercatum, hic praedixit quidem Anaxagoras Calr omenius, immor ara μν clieitur praedixiliis ea sum illius lapidis in illud fluuiu , qui debuit esse lapis valde magnus,ve esset notabilis casias de dicitur suisse de die , multis stilicet inspectan intibus ν ve tolleretur suspicio fictio. Dis. praetendit e go Aristoteles ex
illo cometa, tam tum ventomm impetum esse ex
torum, & ceciderit postea ad fluuium illum, vento defieiente. verum de casu lapidis, ci prae-yra dictione, non mihi certo narratur , nisi προ hoe, quod dicitur ab Arii totele, a vento Henatum lapidem eecidisse ; quod non est mirum. Adde quod potuit etiam sortasse in aere generari lapis ex eleuatis exhal tionibus , & confitcru nubium, ut dicam de fulminibus: licet eam ingens lapis, ut sertur fuisse ille, non potuerat fortasse ge
Quod antem facit, ut non admittania. - . Praedicti odem Anaxagorae, illud est . qaia --, siti vix adduci possunm, ut credam via nat ρε .dm. rati hoc potuisse praecognoscerer es enim valde contingens. quae enim solertia potuit priuidere futurum ventum in loco m.
is , non proximo fiumini alioquin non
suisset mirum , ventum in sua tam deuoluere lapides, & lapidem a vento destitutum iri, prorsus tunc eum flumini imminebat praedicere ventorum impetua . turbinem, seu procelIam, non exigua est solertia, & magna exigit rerum ob
dem in loeci facta; at cum his ei resistaneijs, praestigii suspieionem ingerit . Clieru, quod
vetorum vis ponsit lapides, immb& aedificia transportare, perissimuest , ut patet ex multis historijs. de dicetur alibi. secundum exemplum ponte Aristoteles ex magno illo cometa, qui apparuit ante 'terrae motum in Achaia, & ante illam inua' 'dationem, & ostendit etiam tunc temporis fisisse ingentem ventorum vim, α qua uis hyems esset, tamen tempestas erat valde seca,& in mari obortas esse dicit tempestates, dum postea ventorum flatus p gnabant,d Tertium exemplum post de cometa. qui apparuit dum Nicomachus praeerat revis Athenis, quo tempore ventorum via quaedam celebris suit ad Corinthun pquam rem ita commemorrat Aristoti ut indie lacte celeberri-
magnam stellam comatam contra. rietarem ventorum factus suit. in sinu enim Boreas dominabatur, extra
autem auster Habat magnus.. Adhuc autem Nicomacho Atheniensibus Praeside factus suit paucis diebus cometes circa aequinoctialem circulum non a vespera faciens ortum, in quo qui circa Corinthum satus euenit .
184쪽
Aristotelis Da rhae Meteorologicorum
P Roponte ultimo loco Aristoteles quae
stiones duas: prima est, cur non sant C m t ' eometae frequenter, nec multi simul; vix in enura unqualia duo, aut tres cometae , simul ρω. obseruati sunt. Soluit quaestionem : quia ad generandum ,
S ale dum com tam requiritur maxima exhalationucopia. raro autem
Contingit, ut lietanta huiuimodi materia in una li parte simul adunata , & rarius quod in duobus, aut pluribus loeis sussciens aduΩ
vero res sit certa 1 nee ne, non disputo , quia quaestio est facti. certe rationem reddit, quia in Zona Torrida, cum Sol, & alia sydera errantia directe suis radijs seriant illam partem, non permittunt exhalationes coalescere in
XXXVII. Elui aute, quod est no seri multatos, neque saepe cometas, o mag1s extra tropidos quam intra, causi est Solis,& astrorum motus, nosolum segregans calidum, sed.& disgregans quod consistit. Maxime autem causa est, quod plurimum in la
ctis congregatur regionem. pi eos, de stequenter sub via lactea. Vtrum
unum , de ad glomerari , ut re 4 quiritur ad generationem cometae,
sed illas dissipant,& plus iusto, illo
immodico caloro attenuant ; sub via autem lactea, ma gnam Aristoteles putauit esse copia exhalationum , ut dicam postea, cum ex illis albedinem illam apparere suspicetur: unde ex iisdem cometam sacilὶ generari exiistimauit.
cita breuiter ponderantArde Comesis Caelesti
bus. Totam Aristoteles doctrinam simul e
iungere Volui, ne longiorem. hanc de ρι προ cometis ita Etationem interrumpere cog
YEρ,&possem doctrinae Methodum, Vt mihi videbitur , magis facilem sequi. Illud autein primis repetam, quod monuit Philoso. phus, nos ita in hac materia philosophari
debere,S ita experimentis insistere, ut di. Camus, quae non afferant impossibilia, Squibus obseruationes non repugnet; & his debemus esse contenti. Vt igitur demus Aristoteli, quod etiam postea demonstrare tentabo, dari cometas aliquando appareres in rinione elemctari, ante omnia examinandum occurrit, virnm omnes e me tae fiant ex substantia elementari, & in rein gione sublunari subsistant; quamuis enim haec duo diuersa videantur, & ex muttorum sententia , unum ex altero non sequatur; tamen nune suppono , ut mihi magis probabile, ci vero suntlius, subitatias istas Elementares non ascendere supra Lunam. quare idem erit quaerere , virum cometaeliant ,&sint supra Lunam, & virum fiant ex sobstantia elementari. m. Multorum etiam antiquorum fuit sententia, ut vidimuS in Textu , ut Pythago. .eteora, Hippocratis, Aeschili, S sequacist, cometas in ellesti regibiae apparere, & ibi ver4 dumicilium collocat . quare non est hocnouum, & recens inuentum , sed anti 'nissimum Philosophorum placitum.Nihilominus Thico Breae Mathematicus vere summus,& nominis celebritate nulli antiquo tu Astrologora secudus, qui nec laboribus, nec impensis pepercit, Vt ipsa sydera illustraret. & se ipsis Syderibus clario-τem reddere t,hic vir inter ali OS ex recetioribus
185쪽
ribus, accuratissimo labore conatur Osteis dere, cametas a se obseruatos 1itisse in regione Caelesti, & supra Lunam ἱ toto suo ergo ingenio,& demonstrationibus Mathemati eis Instructus , contendat eleuare cometas supra Lunam. Cuma. Contra vero Scipio Claramontius , vir, rivi. & nobilitate , & ingenio , S doctrina insigniς,8t omni litteratura non leuiter aspersus, librum conscripsit , quem Antilicone inscripsit, in quo Tl conis dicta infirmare conatur, di non solum ostendere vult non esse demonstrationes, sed esse errores manifestos ; & reuocare conatur cometas a Caelo ad regionem elementarem. Uterque istorum suos habet asseclas, & pro utroque multi causam dicunt, scribunt, publicant. Non tantum mihi ego assumo, ut sedere possim iudex huius litis,&,ut verum latear, quia ad hoc, ut lige scribam de istis, tem. Iι δεπεφη pus surripio grauissimis. de molestissimis in euris,in quibus me tum institati,& vite ratio,tum principes viri detinuerunt, in longe diuerssisima distractum . per otium non potui accurate utriusque demonsi ratio. nes , ει praecipue calculos, seu supputatio
Des AstronomicaS examinate , ut meo calculo in alterius irem sententiam . quod si per tempus liceret, libent issime facerem,& me iacturum testor , si unquam poter . interim daeam quid sentiam de utriusque placito, & ea dicam quantum Potero, quae ab omnibus, etiam non Mathematicis , i
cillim E pexipi possint: S poterit quisque
fortasse ex praesumptionibus, vi loquii tur, di externis coniecturis, si non ex Mathematicis demonstrationabus, senten iam proferre.
Primo ergo loco non iurarem ego ominnes obseruationes, quas dicit Thico se se...is , cisse, vere ab illo sactas esse. contendit Cla- ---. ramo n. libro a. capit. 3. se salsitatis Thieonem redarguere, quod dicat se duas ob. seruationes fecisse certis diebus , cum ex
ipsonaee Thieone alibi ostendat, ipsum fateri , se non obseruasse illis diebus a ac proinde mendacem immemorem conuincere contendit. dira ergo dicit se obseruasse eo. metam tali die, & talem eius inuenisse alis
titudinem,& in tali arimulo, in tali almi istisia - cataracto reperiisse, hoc non desonstrat,mna. HI sed pronuntiat, nec teneor ego, nisi ex fide humana, illi credere; nullum autem obsequium maius allevi praesto , quam cum illo credo . at cur Thiconi semper credam
ego .dum ille mihi in rebus grauissimis ere-
dere semper recusati nee solum mihi, sed di structi lumis, & doctissimis viris fidem denegat quare si Claramon. & aliqui alii.
putant Thiconem obseruationes confictas
proserre, Thico se ab istis illa pati, quae alijs ipse insere, setat, & si ipse)n rebus diuinis i & miraculis alijs ,&grauis si s , dc doctissimis fidem praebere non vult', inhumanis sibi denegari iustum replitet Verum si admittamus. vel omnes , vel praecipuas illius obseruationes eis vere s ctas, & tales omnino fuisse , quales ipse refert, hoc est, in quo ego maximum cum Claramonte negotium habeo . si admittamus cometam tali die in tali eleuatione esse visum,tali hora, in tanta distantia filisse ab hae, vel illa stella,& admittamus obseruationes, non solum fuisse vete iactas , sed fuisse exactas,di accuratas, obiectiones Claramontis, ut verum satear, non me lainbefactant , nec a Thieonis sententia re-
Multa obiicit Claramon. Tniconir primo nestiuisse obseruare motum verum νn c apparentem cometaei secundo nesciuis- α .. 'se obseruare, per quem circulum gradere. Mucia. tur praecise cometa, nu per maximum circulu, hoc est per circulum, perque si videretur Sphaera mundi, diuideretur in duas partes aequales; talis enim Vocatur circuislus maximus an per altumi Tertio nel cinuisse parallaxim inuenire cum enim differentia illa aspectus fit, ut dicam. differen tia inter locum verum , S visum, nesciuitase unquam, nec potuisse scire locum veru cometae, ergo nee asilarentia inter locum Verum, S visum: Quarto nesciuisse per supputationes numerorum Astronomicorum verum calculum, di veras inire rationes: Quinto, nesciuisse Thiconem notare reseactiones, quas patiuntur corpora luminosa, dum praesertim accedunt ad horidontem, ex qnibus alteratur locus corporis tum nosi, praesertim , quoad altitudinem;& eo magis alteratur, quo sunt viciniora hori ἀχoci et Sexto errasse in alijs plurimis , dum noni obseruat distantiam cometae a stella,
quae faciat ad rem, vel qquivocat ab una stella ad alteram, ab uno loco, ad alterum, dum nescit tonsore proprias obseruati nes eum obseruationibus aliorum, quoad locum, Sc tempus. Haec, & alia multa obij-cit Claramon. Thiconi, ex quibus intendit demonstrare ipsum omnino esse deceptum , &malE constituisse eometam anni ν . in regione caelesti. Vides Lector quae
186쪽
εν α Arimulis sagiritae Meteorologie m.
sint ista , quae maramon. obiicit Thieon. S& quihux eius doctrinam elevare conten-mam is dit. Se sunt hae e ipsa ferE talia,ut quisque ea IT,' refutare possit,& sola positione apparet il-
Harum tamen difficultatum , ut supra etiam dixi, non intendo exame instituere. nee In iudieium illas vocare: nolo utriuiq; vel ea Ieulos expendere . vel demostrationes trutinare. hoe per se iustum opus exigeret. & ab alijs laetum puto, praeterquam quod hoe Mathematieis puris satis faceret
soldm, Ze arrideret. Verum qui tantum in Mathematicis versatus est , ut meum e xamen, si illud instituerem,percipere Faleret, ipse per se maiori cum voluptate, exami nare poteriti loquor ego cum Philosophis omnibus, oc ea dicam, quae ab omnibns in
dioeri ter instructis percipi possint .
Supponam igitur Thic. virum fuisse do-Dε Τμε ctissimum, Ac ab omnibus , ut summum via ori rnm haberi .hane nominis celebritatε Thic non corrogata peeunia, de opibus sibi
aequisiuit, sed operibus seriptis; nec solum apud suos subditos,sed in tota Europa,nec
solum apud simplicem plebem, sed apud sapientissimos .quoq; & iummae doctrinae viros in existimatione est,clii tota fere Astro. logiam ad nouam redegit sorma, dum cororexit hactenus male attributum motum singulornm planetarum , dum singulorum altitudinem, oc locam, ac disserentia Ap ei, de Periget determinauit. Ex quo conoat ipsum mensurasse singulornm planetarum distantia a terra, non semel, aut bis, sed frequentissime quanti, requirebatur,ut posset pronuntiare, quado nam sint in maxima elongatione a terra, quando ia miniama, de quanta sit haec distantia singularum stellarnm fere firmamenti longiendines,de
latitudines mesus est, Ac correxit antiquas: Omnino totam Astrologiam de nouo procudit.& ne quIS utaret, re aggressum temerε, iam 3 o. sere anui sunt, & amplius, cum ExeIus regillis planetarii, de astrorum motus, & loea definiuntur, neque hactenus deteguntur errores notabiles, Umo experientia Oilendit,exactiores esse calcu .los,& exactius supputari comuniniones, taluminarium, quam planetarum, ex regulisu Thie. praestr iptis, qua ex ali j S. unde nunc serὸ omnes in calculis Thie. sequuntur, de T. ε ,ε' eius motus,oc regulas ad miti ut, c ab Au- ί, .is liquis recedunt, quos Thieo emendauit. um. . Hoc est euidens argumentum . cui nullus
potest contradicere,ipsum sciuisse obseruare planetas, S eorpora in Caelo lueentia, propria loca singuloru inuenire, proprios motus definire,propria siugulorum altitudinem metiri, nee ipsum sumpsisse ab alijs factas obseruationes , sed illas proprijs , de
nouis emendasse felici eventu, ut res Ostedit. Hoc posito, cood certum est,& experientia tot annorum docuit esse verum,
la quo sundamento persuadebit aliquis , τ. . . nestiuisse Thie. mesorare proprium motu huius comet , ut possit pronuciare effer ... fgularem p si sciuit mensurare motum propriu cuiusq; planetae, de eos emendare, qui hactenus errauerant, de experietia iam tot annorum doeuit, illius emendatione suisse bona misi latuit mensurare motus alioruin Cqlo apparentium ,cur non etia comete certe quancunque aliam rem,pr ter ignOrantia harii rer Thie. obiicere possumus Obijcit Clar. non esse certu,vtru motus proprio Scometae sit regularis,& hoc.quia tempore intermedio inter utramq, obsedi Asera ra.
uatione, potuit esse irregularis. etia si bis 2 'I'eade die obseruatus sit. Haec obiectio nihil
eoncludit,quia eode modo determinamus planetas moueri motu regulari, conserendo unam obseruationem cum altera, nec
epore intermedio obseruatur, di sit is putamus cautum , si obseruando sinentis diebus semel, observemus singulis 1 . horista tundem profecisse,vel proportionaliter. nec quisquam ob ijeit, tepore intermedio, quo obseruator dormiebat, vel lume Solis
oeultabat potuisse motum alterare: nec . si per quatuor, aut per dece dies ab obserna. tione cessat, si postea inuenit motu propor tionaliter respondere ,rationabiliter suspi-eatur , intermedijs diebus motu alteratii. ergo in cometae obseruatione no requiritur perpetua, Ac nunqua interrupta obseruatio, e dieamus motu suisse regulare, sed satis est, quod his teporibus obseruatus sit. Similiter nemo mihi persia adebit, ipsum nesciuisse mensurare dis antiam cometae -ra δterra, Oe propriam ipsius parallaxim inue- nire, dum optivi constat scivisse quid sit parallaxis, quod sit discrimen inter locum verum, & visum , qui toties per paralla xim mensus est distantia planetarii aterra, riadeo sine errore, ut potuerit asorum errores clarigere , ut eius obseruationes iam sint regula non errandi: neque PI netarum locum verum per calculum,&tabulas aliorum inueniebat, ut sciret diascrimen inter verum , dc visum, qnia
virum decepti essent alij , examinabat,
187쪽
&e sequenter illis non fidebat, sed n uas intendebat tabulas procudere , si opus
eset, nec oculum, aut dioptram in centro L - va terrae habebat, ut posset definire per hoc se verum locum et non ergo sumebat locum ' verum in stellis,aut ex calculo per tabulas aliorum,ant ex propria obseruatione,Oeu-
Ium eonstituendo in centro terrae ἔ & tame Ioeum verti illorum statuebat. SI ergo p tuit,& sciuit viam certam calcare, qua determinaret locum verum Planetarum, denotare, obseruare locu visum, & sic pro nuntiare differentiam iniusque,& per hoc parallaxim, deinde elongationem, studis stantiam a terra deperminare in planities, cur non potuit hoc in cometa enim uero de me , & de mel similibus poterit quis sisespicari,quod quid sit parallaxis ignoremus. Sed quod is, qui nunquam, ne semel quidesbrtasse, per seipsum sumpsit parallaxim alicuius stelis, dicat, Thieone , qui millies hoc praestitit nesciuisse quid sit parallaxis, hoc dissicile videbitur creditu, & lare intolerabile.
Quod semel, aut iterum, numerorum multitudine fatigatus, in calculo erraue-Σ ' rit, & numerum pro numero per errorem met. . sumpserit; i c. vel illud suadebit , quod
rarum. uuandoque bonus dormitat Homerus. de
Quod in nulla ra facilius erratur, etiam aperitissimis, & exercitatissimis, quam via numerorum supputatione . sed quod semper, di in omnibus turpiter errauerit. Is squam tot annorum experientia expertum reddiderat, qui toties calculum laterat, ectotam Astrologiam alnouum calculum re uocauerat, qu&i 'Ihico doctr lnam tria-gulorum ignoraueriti, hoc, ut arbitror, nullais Bis Ius sibi suadebit,& quod is, qui semel, aut
i I iterum , unum, aut alterum triansulum ad ea leuium reuocauit, velit ignorantiae
redarguere eum, qui millies hoc praeliitit, de seliet euentu, v costendunt obseruatio. ncs sydernm , non admittetur a quin
- Apud me igitur summa haec est Claram.
a. impugnatio: constat nimirum ommu tis imm omnitio sapientiun opinio, inter quos sue I 0 runt M athematim summi nominis, Thi co . nem ese virum eximium,& in observandis, ae mensurandis cilestibus sumnu exercitatum ι & quod caput est, tot annorum deeursu , qua si tot calentis comprobatum est, veras suisse eius obseeuationes contra aliorum dicta.Quod igitur solum in comera, in quo tam multu4 fuit , di vcn Per trasitum , di ostitanter obseruauit, deceptus
sit, quod in illo solo doctrinam, & experientiam amiserit, quod adeo turpiter, α
enormiter deceptus sit, ut toto Coelo erra uerit, hoc, ut verum latear, non mihi persuadeo. quia tamen laaec tota impugnatio Claramon. est extrinseca, di posset aliquis dicere rem esse aspiciendam, non auct
rem. aliquid subijciam, donee vel ipse otiunactus fuero, vel alius me eruditior examminet luculentius. dicam, vel indicabo sentes dubitationum, & iamu, ut loquun tur Iuristae, Iudici dabo, ut non praecipitet sententiam iudex, & sie saltem in mala fi-
ας, quo bonam, aue meliorem habeat.
Ad primam dissicultatem , quod nesciverit mensurare motum cometae.& teme- MN pronuntiauerit, esse regularem, dico, Thiconem ea peritia mensurasse motum cometae, qua me niurauit morum Plλnetarum; nee dixit unquam Thico motum cometae proseria parte decresceret fingitur hoc gratis, ut impugnatio sit facilis . Illa orgc peritia, qua inuenit motum Planetarum, ut potuerit corrigere errores aliorsi, di tradere nobis regulam , quam dum sequimur per tot annos, non erramus, & ex anomalis constituit veta regulam, eadem nouit mensurare motum come tae,& definire fuisse regularem . neque Thico dixit creuisse , aut decreuisse tali , vel tali proportione, ut rem ad ealeulum deducendo supponit Claram. sed solam dicit regularem suisse. Deberet autem unusquisque ex prae habito conceptu Auctoris, suspicari in eius dictis latere aliquid magis reconditia' MMin ρt,
sicut igitur in planetis si primo aspectu morus singulorum dierum , quo recedunt ab ε aliqno astro,obseruer, inueniet, quod vere nec sint aequales, nec proportionales motus, sedgandem medii motus sunt aequales, & ideo pronuntiamus motus illos esse summe regulares. fortasse etiam Thico , qui adeo exercitatus erat io motibus Planetarum examinandis, quamuis motum istum cometae ad astru collatum,nec aequa lena, nec proportionalem viderit esse, e mea regularem pronunciauit. luspicetur
Claram. & quilibet alius , in mente Thi. conis aliquid magis grande delitescere , nec dicat non pot uisse assi mare regulare, quia ex loco singulis diebus reperto, non
M seeundam dissicultatem, quod Thico ria tim..
nesciuerit obseruare , perquam viam m-
cederet cometa, respondeo eodem mo-
188쪽
do; illa via , qua novie obseruare, & nota re locum cuique planetae, di stellae, nullum sequendo ducem, nec alterius obseruatio-Mommef nes admittendo, di definire scivi latitudi-sem nes planetarum, diuersae si essent ab Anti-ς rum o quis,cum i ntenderet aliorum errores cor rigere, si adessent; eadem via potuit etiam singulis diebus, vel obseruationibus notare punctum in Coelo fixum , in quo tunc aderat cometa. definito ergo vero puncto in singulis obseruationibus loci cometae . potuit videre; num omnia illa pucta essent in eodem circulo maximo, an in diuerso.
Si ego, qui nihil valeo hac in re , possiim demonstrare , s a gignentur mihi determinata puncta in selo , vel in globo, in quo
sint alia iam puncta notata, certa , Ic nota, verum illa puncta assignata sint in uno circulo maximo, an noni Thico vir eluditissumus, ignorabit vix hoc Clara mon. persuadebit. Si ergo singulis diebus in globo
Ioca vera designat, potest etiam demonstrare, utrum sint illa in circulo maximo. Aduerte autem,Thicon. ex Keplero ob M. ιυὶ seruasse motum visum esse sensibiliter sub
I i, Da. circulo maximo, & ex hoc intulit etiam co- verum motum esse sub circulo maximo;
si qii ia, non ex hoc, lad aIiunde habuit, non ' habere sensibilem,& magnam parallaxim.
non ergo Claram . inferat: motus visus est per circulum maximum. ergo motus verus non est per circulum maximum; nam verum quidem est, motum visum Lunae noessit per circulum maximum sed in tali circulo esse motum verum , O si motus visus Luuae esset in eirculo maximo, motus v . rus non esset in circulo maximo; hoc ta
men non Ualet in cometa , quia ex eo va
let in Luna , quia Luna magnam habet parallaxim , & ideo motus verus, & vilias non sunt uterque in eodem clunio. de bule ergo Claram, prius probare cometa magnam habuisse parallaxim, similem, aut maiorem Lunari, & tune potuisset inserre, non viritq; motum, Se visum,& veru esse in eode circulo maximo, & si verus est visus, no erit in tali circulo: at hoc no probanit, & ideo minus aptὰ concludie. proba uerat quidem Thico contra non haber parallaxim Lunarem, & ideo licuit illi ia- ferre, non esse, ut in Luna, motum verum,& visum inclinersis circulis . sed in eodem;& ideo si visus est in circulo maximo, nec verus ab illo exorbitabit. Quod igitur addit Claram. Thico notauri locum apparentem cometae singulis
obseruationibus ,&locum illum apparen tem inuenit esse in circulo maximo esto hoc fit verum , di admittatur 2 sed cum a plura loca apparentia sunt in eodem cir- Meacu Io maximo, loca vera non possunt esse νη ciminin circulo maximo, sed successivE erunt inqlnea tortuosa, quae nunc ad vn.im partem, 'o' nunc ad aliam eiusdem circuli diuertet tergo in hoc est error Thieonis. vere ista difficultas est non adeo recondita, Atre. pi lita, ut illam potuerit ignorare Thieo.& ad hanc Keplerus respondet: si loca viala, Noti seruata omnia sunt in eodem cireulo maximo, ex hoc ipso insertur etiam loea vera est e in eodem circulo maximorr ex noc argumentatur quis non habere sensibilem parallaxim, ut ideo locus verus non exorbitet a visio; & vide quo argumeto. Vix enim quisquam sibi persuadebiti corpus aliquod elementare fortuito,& inconstanter, ita tamen moueri per lineam
diuertere, nunc ad unam , nunc ad altera nAE parte m , ut semper, quoties obseruatur, λ
ue hoe fiat singulis diebus, siue post muI - Η tos cies , punctum Ioci visi reperiaturi
eodem circulo maximo. ex hoc argumen
gi ipmboc argumento, qui in quod Thico sollicitetur sed addo,cu Thi eo dixi es . hi 'πιος per suis Ie in circulo ma-
vero, sed de apparenti λ subducto appartu
e ulci m, '- ψςu mum in vero ei Dculo maximo, & eumdem pu lasse locum Verum, cum locus visus sit subinde in diuersis circulis, & in Iinea tortuosa. Sed ad contrarium probandum , debet, qui hocaicit, suas proferre obseruationes, &ex
189쪽
Liber Primus. etextus XXXVII. ira
silis observationibus ostenditur, locum vitum semper suisse in eirculo maximo , &ex alijs eapitibus debet ostendere, se habere tantam, vel tantam fuisse parallaxi S ex loco viso inferre poterit melius qua aetat Thieo locum verum,corrigendo ipsum Thiconem, & deinde demonstrando illum locum verum non esse in eodem circulo maximo, cum alio viso. sed si admitatit obseruationes Thiconis , quia ipse non est melius exercitatus illo , vel non fecit, di contendit ipsum nescisse inferre locum erum ex vito, vix persuadebit se melius id praestare posse.
Claram. ex suis calculis conatur ostendere Thieone malε obseruasse eometam semper in eodem circulo maximo , dc male supputare triangulum in Ceelo serm tum: dum enim ex calculo Thico insert nnm numerum ex tabulis sinuum , etiam admissa eius obseruatione , inferre debe-hatalium numerum: ergo admissa etiam GH obstruatione non est verum, esse in eodemam .... circulo maximo. Ad hanc Clara montis obiectionem respondeo primo, Thie. e
preste lateri, quia supputabat non plane tam, aut stellam firmam, quae perpetuo duret in Coelo, & ex cuius obseruatione,&supputatione debeat confici tabula, quae deseruit post centum, & mille annos , ad
exacte locum verum inueniendum , in quare etiam minutissima differentia, tam Ion go tractu temporis, potest magnum inducere errorem sed obseruabat cometam, qui post paucos menses dissolutus, nunquaalias apparebitet ideo scienter contemnere
minutissimas disserentias. Si ergo Claram. aliquam inuenit disserentiam, seiat a Thieone sciente, di volente praetermissam, qui expresse monuit se hoe fecisse, di dicit seis contempsisse illa minima.
Deinde hoe unii est ex illis, in quo C Iaramon: stomaehum mouet Keplero , &sapientibus. optime enim nouerat vir iste, quid probaret Thico, & illam numerorum differentiam nihil inserre t unde videintur solum adducta, ut speciem erroris ob.
dueat ignorantibus, & puris Philosophis, qui putabunt sub illa numerorum differentia aliquid magni latere, cum tamen
etiam Clara: sentiat nihil penitus alicuius momenti subesse. Si ergo sit numerus unius lateris trianguli, qui insertur ex Tabulis a Thieone Iso8 3 .alter rem,qui insertur a Claramonte sit uso 836. istud
discrimen si iam reuocetur ad gradus, &minuta, quibus longitudo illius lateris deis terminabitur, latus inuentum a Thicone
non erit uno minuto maius latere inuento a C Iaramonte, ut
Si latus A, B, est ex Thicone gradu 6s,
erit ex Clara monte ε . Ec 39. & 36. sed noest omnino nec tanta diuersitas. hoc posi. 'iis reato si ex caIculo Thiconis distabant Α , D, per decem gradum, quantum putat Claramon. futurum , ut distet Per suum calcu--l a
Ium ab eodem puncto D, illud punctum bissimust At illa minor longitudo oon variabit diis
stantiam a puncto D, uno, aut altero mi nuto, tertio, aut quarto - hoc sciebat Clara: qui non est rudis in istis rebus . ad quid ergo inseri obijciendo etiam diuersitatem Thiconi, qui profitetur se contemnere distes centias, etiam minutorum primos, ne dum feeundos, & tertios nisi velit tericulametum, & pueriles Iaruas obij- ε ρον cere ambulantibus in ignorantia rerum
Mathematiearum , &offundere nouas te
nebras , & suspiciones . sed ista scientibus non sunt obijcienda. Denique ut dixi supra nihil faeilius , qua in suppurationibus nu- mirum pro numero sumere, prisertim leuquis satigatur in ea leuio, di non toto antia mi eo tu operatur,quia no putat necessarium vitare minimos errores. potuit ergo in minutiis numerorum contemnere Thiseo illud, in quo Claramon: Intulit illam
differentiam,quae nihil facit ad rem,de qua
Ad tertiam dissieultatem suppono, ut notissimum, si sit terrae centrum. A, si terrae superficies B, sit aliquod astru, seu Phaen menum in circulo C, F. sit aliud Plignome- me nota in circulo D,G,sit primum mobile, seu si mauis octauam sphaeram stellarum, Paralia. fixarum circulus E, suppono quod locus et verus cuiusque Phamomeni sit ille , qui 'est in linea recta a centro terrae ducta, per Phet nomenon ad octauam sphaeram, seu in quo Phqnomenon videretur ab oculo existente in centro terrae. unde locus. verus Phae
190쪽
i 16 ArisDulis Stagirita Meteo lurcorum.
tur , locum verum distare a vertice, I,
Per areum I, H, in quod punctum eadit linea veri loci. Locus verus visus est illo , qui eli in linea recta ducta ab oculo obser in
I. ., υ.. uantis in superficie terrae, puta, a B, per F, νω1. Divi ad K, dc ita Phq nomeno F, videbitur esse iav -- Κ, ct iste erit locus visus, & distabit a vertice per arcum I, Κ, differentia vero inter verum, & visum locum , erit arcus H , R, qui dicitur areus parallaxis , seu latine, diis uersitatis aspectus; ista enim est diuersitas aspectus, qua exhibet Phaenomenon F, existenti in superficie terrae, atque existenti in centro ipsius Lerrae ι aspieienti enim ex chntro terrae e siet in H, &iste esset locus verus Iaspicienti vero ex superficie B, vi. detur in Κ , qui est locus visus, & angulus H,f,Κ, seu angulus ille ad vertieem R,F, A, dicitur angulus parallaxis , seudiuersitatis aspectus veri, & visi. Videt autem unusquisque absque aliariis loli demonstr uove quis Phaenomenon magis --, est rem inm a terra, exhibere angulum . parallaxis minorem punctum enim G, in arcu, seu Caelo D, G, remotus est a terra quam P; posito enim, quod habeat eundem Ioeum verum H, & sint in eadem recta It nea Α,P,G, H, ex B, ducatur linea ad F, si ex eodem B, ducatur alia ad G istaeadet extra lineam B, F; ergo angulus F,B, A, est Τ-αώ, ἀ minor,quam angulus G, B. A; sed angulus
.a -- νi B,A,F, trique triangulo est comunis; ergo
di ia. angulus B,G, A, seu H, G,ia illi ad vertice est minor angulo, B, F, A, seu angulo, H,FaΚ, illi ad verticem. eonstat etiam aliter,
quia super basim Α, Β, sunt ductae duae rectae B.G; A, G. de sumpto puncto in latere A G, insta G, nimirum F, intelligutur aliae duae ductae B P, A F; ergo cum cadant insta .
, A, est maior angulo B, G, A, ergo angulus illi ad verticem erit maior alior ereo quo Pli nomenon magis remouetur a teris V
ra, habet & angulum ,& arcum parallaxis p
minorem; quare quoties potero pronuntiare de duobus Phlnomenonis, alterum habere parallaxim minorem , alterum maiorem ; potero determinat pronunciar istud esse remotius a terra , illud vicinius. Totam hac doctrinam admittit quilibet, immo Clara mon. ingeniosE, de eruditEc firmat, & varijs ditat demonstrationibus. Quamuis autem multae sint viae,&rationes obseruandi, & sumendi parallaxim, verissimum tamen est,semper parallaxim esse di ferentiam loci veri, ci visi, dum initur calculus: & consequenter debet semper summi locus verus, seu inueniri Ioeus verus, ut inueniatur differentia inter locum verum,& vispm, est tamen etiam verum,ex mai ri, vel minori remotione a terra, apparere diuersitatem aspectus variam, etiam igno
rato loeo vero ἔ ct postea dicam ab obse uationibus diuersis in locis, seu in eodem
diuersis temporibus. Praetendit ergo Clara mon. Thieone solum visum habuiste nunquam veris, S con sequenter nunquam potuisse agnoscer a M. ν discrimen, seu distanriam inter locum verum, di visum. Ego autem, ut indicab msupra, suppono primo, ipsum optime agno uisse parallarim, esse tale discrimen. Secado, Thieonem habui me certam regulam --
inueniendi locum verum, & consequenter ω. parallaxim cuiuscunq, Fl enom. no ex cal
culo,& tabulis alioru . probatur hoc ἔ quia ipse definiuit parallaxim euiuscunque pia nem, atque hoc tam saepE,ut potuerit definire locum proprium vomi.& perigqi cuiusque. at verό ad Iocum verum plaset inueniendum, non adhibebat tabulas , di obseruationes Antiquorum , quibus non fidebat, immo intendebat illas emendareo habebat ergo Thico artem inueniendi I cum verum cuiusque planetae per se, suis solum obseruationibus : & haec ars bona
ςrati Probatur, quia experientia iam cou- Linu 3ta tot annoru ostendit bonas i& exa
ctas fuisse regulas ab ipso traditas. His suppositis non possum dubitare, ex suis ob seruationibus solis , potuisse inuenire t Cum verum cometae i 3c si hoc Idiuit, quod noluerit, sed maluerit me deciperes ego