장음표시 사용
221쪽
Liber Primus. geritis XXXVII. 2o
Planetae , seu astri cometa resere, ex cuius globo expirarunt halitus, ex quibus come
ta eoaluit. Utrum autem hoc ex colore e
gnosci possit, non puto valde firmum; illius etiam naturam sequetur fortasse, cuius radijs illustrabitur, quod ex proiectione caudς, ut supra dictum est, eerto dignosci
Motum Cometarum supra dupli em
seci: alter motus est, quo rapitur motu diurno cirea terram, di quia .iste - non est proprius cometae , sed aut aliunde inllectus,aut ex uniuersi impetu impressiis, ideo non soliciti sumus magnopere, ut cau sa huius motus inuestigemus: alter motus est cometae proprius, quoad aliquam determinata uniuersi partem , motu proprio desertur , qui motus varius est, pro vari eate cometarum , eam praecise quoad terminos, quam quoad velocitatem ; ideo dimillimum erit causam determinareis
ut tamen tentemus aliquid, si possiimus; supponamus motum illum esse ipsiusmet
. Mouentur ergo cometae varii ad varias mundi partes; quamuis enim idem cometa, semel institutum iter non relinquat co muniter . & quem semel cursum arripuit, teneat, &, Vt in multis obhruatum est, per circulum maximum moueatur ; tamen diuersi cometae ad diuertam Caeli plagam Cisiata. diliguntur. Vgolimus Obseruauit comeis otiis in. tam anni I 333. ab Oecasu ad ortum mo--sax M. tum esse: a Septentrione in Austrum mo- ιπνώ. tos duos eometas resert Seneca; alterum sub Claudio, alterum sub Nerone; plerique tamen ab Austm in septentrionem mouentur. Refert Nicephorus libro duodecimo, capitulo trigesimoseptimo, obserua. tum fuisse iub Theolosio simili motu pe exige cometam. Obseruatum etiam resere Aistoteles hie. Regiomontanus talem refert anno 67s. alterum Gemma Frisius Pater Is 31. iic motus est noster comet i6i8. Quod autem affectent eo metae iter, per Bootem, & Ursas, non est mihi adeo constans, nec ita obseruationibus firma
tum, ut possimus dieere, per se rem sie se
habere. Obseruant deinde, motum in initio velociorem esse, in sine tardiorem; licet sor lasse neque hoc sit sussi eienti induetioneis -- 'probatum ; sicut nec videtur probatum immo serE gratis suppositum, quod ponit Blanc anus in sphaera , motum , etiam in principio, tardum esse quod; dieit , ve ac commodet rem, & trahat ad suam hypothesim, qua supponit eometam in magno epicyclo moueri, & ita,& in prine ipio , dc in fine erit stationarius ,in medio euria di rectus. Sed non placet hypothesi ex alio, Scin hoe non videtur experimentis confir
Keplerus in fine appendieis, Hiperaspis .adu sus Claramon. Antiliconem , rem excogitauit ingeniosam, & nouam . put iactouit iste Auctor posse saluari omnia, quae di cuntur de cometa , si dieamus motum esse per lineam rectam , quae sententia placuit etiam Galilaeo, non tamen hoc fuit Galil inuetitu . qua uis eam refert tacito nomine Atuctoris, ut possit videri ipsius , sed sumpsit ipse ex alio , nimirum ex Kept qui τpluribus explieae loeo citato . Si IeItur res
aliqua, puta cometam, mihi existenti hieaseendat per lineam rectam , videbitue illa res moueri motu obliquo ad hane, vel ad illam partem, prout suerie mihi recta linea constituta. Si enim sit terrae superficies A, B, & ascendat corpus cometicum per Ilianeam B, S, nec recedendo a eentro ; sie autem obseruans Oculus in Α . & sit Coeli periphetia T, Us si dicamus cometam
222쪽
168 Aristotelis Stagirite Meteorolurcorum.
moueri per Iineam rectam ascendendo R, S,quando erit in C , videbitur mihi ex A in puncto Coeli F, si ascendat ad D , videbitur ii, G. si ad E. videbatur in H, di sic deinceps, &sic mouetur motu aequali per lineam rectam. suppono enim esse aequales lineas, C, D, D, E , videbitur tamen motu cireulari moueri per arcum F.G,Η,& rno ueri inaequali velocitate: veloeius videbitur moueri in principio, quam in fine ;quia areus F , G , maior est, quam G, H, Nille maior quam H , I, Ec sic deinceps minores , Et minores facie arcus, quo magis ascendet, seu motus perrectam lineam designabit arcus minores. Keplerus obteruus cometam anni isi 8.& fortasse etiam alios transilie per verticem, a dextra in sinistram, aduertit noria
posse saluari apparentiam hanc ex hypo thesi , quod moueatur per lineam perpendie utarem, ideo lineam quandam traiecto. riam inuenit R, P, &quia adhue vidit non posse saluari per motum aequale in hac eadem linea traiectoria , ad motum inaequalem confugit. quare statuit Replerus, qui sellieet fuit auctor huius motus per linea rectam , nec motum Posse saIuari per lineam rectam perpendicularem , nec permotum aequalem singulis diebus , in eaderecta linea , etiam traiectoria. Deinde, si quis intenderet, cometam non alio motu moveri, quam isto per lineam istam traiectoriam ; is deberet necessario dicere, terram moneri circulariis ter, ut visus est velle innuere Galilaeus aduersus Sarsium. Si tamen placeret iste motus com tae per talem lineam tectam , polita Ceelorum fluida uatura, non esset Meo reiiciendum, hoc , ut monet Replerus, quasi necessario trahat secum motum teris rat. tam enim saluantur omnia, si terra moueatur motu diurno, quam si stante terra Coelum rotetur. Nam etiam Coelum
dicatur liquidum,nihil prohibet rotari totam illam substantiam , sicuti ab Aristote-tele dieitur circumagi superiorem partem elementorum, di ut ad motum Ccelorum , rapiuntur in gyrum motu diurno Sol, & astra, dum pergunt nihilominus moueri motu proprio ; sic etia in raperet secum cometam, & , ut sic dixerim, istam lineam, perquam fingitur moueri cometa, cum praesertim apparentiae inducentes liquiditatem Coelorsi, non videantur tollere soliditatem Coeli Lunae, ut supra dicebam. unde ad circularem motum diurnum Caeli Lunae, potest diei, rapi sphaeram inclusam elementarem, si cometa sit ese mentatis . Et sane si mihi placeret ista hypothesis, & videretur apta ad explican.
nam naturam motus cometae, &ad ea Iam naturalem indagandam, non mere.
traheret terrae quies , qua etiam posita, &admissis motu Caeli, omnia possunt adhuc saluari.& ut talia a Keplero admittuntur, qui anctor est huius motus. Verum miror istam sententiam placuis. Gabiis Galilaeo, qui putauit in natura nullum defecto dari motum rectum , qui sit ab ipsa Σ'
nutura; rinnio ut videtur,putauit nee posse dari: iste enim motus rectus in comet inducitur, ut statuatur quomodo sit ana- tora, & qua ratione a naturali causa em ciatur talis motus, non a causa libera , pu ta ab intelligentia , quam Atheus resormidat . sed si a natura nullus fieri potest motus rectus; ergo nec cometa potest moueri motu recto . Iste tamen auctor 'duplieiter errauit, primo, dum aifirmauid nullum esse motum factum a natura, qui sit per lineam rcctam, quem errorem, ut proprium habet, di male adducit, & mali intellectam, peius impugnat definitionem naturae allatam ab Aristotele secundo Phyli eorum: debu renim prius examinare, quid sibi velit Aristoteles, dum dicit , '
naturam csse principium motus, di quie--ν si eatis r antequam illam impugnet. aut ex illa inferre velit, non dari in natura princi- -
plum motus recti, sed hoc lupra est exa- is τοῦ
micatum suffcienter. Secundus etiam
error est , quod nec suffcienter confirmat hoc inuentum Kepleri, quod inueninium refert, non citato Auctore, ut potuerit Framundus suspicari esse inuentum Galilai. Cum tamen ipse non putet motum rectum es a natura, non debuit, nec tribuere cometae : verum sublimia ingenia is naturae imperio amare solent non vulgari pede caleatas vias . contra motum igitur istum rectum e metae ego non nulla habeo, quae si remouerentur, non
displiceret omnino, & video per talem hypothesim , si praesertim ponatur inaequa lis motus iste, & obliquus, per traiecto. riam, posse saluari, quae multis experie natis notata sunt in cometis. Vt autem prius, quae in Auctore ipso noprobantur,expouam, non video eur potius adscri-
223쪽
ad scribamus cometae motum istu rectum, quam circularem : suppono autem me loqui de cometis caelestibus hie , non de ele-entaribus I in elementaribus enim est alia ratio , & motus iste rectus sertasse non displiceret in illis . de eae lectibus ergo dico non videri rationem, cur talis motus rectus in illis ponatur ; si enim dicantur ascende. re, quia inflammantur, unde de splendescunt, flamma autem recta ascendit, acccissio est res es ementaris, S instam matio,&excessiis caloris non spectat ad lubilantia aetheream, & caelestem , & calor est q ualitas elementaris; &ascendere, seu dele endere prouenit ex grauitate maiori, vel mi. tu aluo ι nori,& per orsinem ad centrum terrae. Sis ' enim ignis per possibile, vel impossibile,& flama deferretur ad locu Solis , seu Ueneris, naturae inperio deferretur in se a Lunam, quia ibi flamma esset grauis , sicuti a. qua posita in aere est grauis, & vult de .scendere; posita infra terram , est leti s , &conatur ascedere: grauitas enim & leuitas non dieitur fortasse simpliciter, sed ad alo uiam terum , nec est duplex , sed unica qua
uua est litas. mouent tir enim res, ut sint infra eorpus leuius se, di supra corpus grauius se in specie, per eandem qualitatem: corpora ergo caelestia alia qualitate, quam grauita
te locantur. Duo ponit Kepler. ad lib. a. Anti. ea in o. numero ΣΑ. fundamenta huius motus recti. prmum sundamentum, quia mOtus circularis videtur proprias sempiter norum , motus vero rectus temporalium rsti reaa cum ergo cometa sit temporalis , mouebi-rtreisura. tur motu recto. Si conclusio Kepler. pla-
μ, 'VAE cuit Gali I. non potuit illi placere haec pro- perpendiculariter, remouendo seu Ioco, batio, quae suinpta est ex arcanis Philoso- ad quem naturaliter tendit, ni ouetur in- phiae peripatetieae; di eo tamen in illa ea- quam in ista proiectione duplici motu , al-dem doctrina illam maiorem veram esse , tero iuxta legem impellentis, altero adna quoties loquimur de principio interno turae imperium, dum tendit ad proprium motus, seu de motu, qui sita principio, locum. Ex quo duplici motu consurgit Ex μη quod principium sit a natura, quamuis nec quidam motus mixtus, qui dicitur ab a Ii-- Caelu habeat, ut non putctur habere astra quibus parabolicus; de qua re erit alius di- principium internum activum , a quo mo- cendi locus. Interim certum est, dum PIO. ueantur circulariter, sicuti habent tempo- iecia mouentiar, S: non mouentur perpen-
nexa, natura defecisset in ne eessariis, si corpus exigeret illum motum, di non lia beret principium scissiciens ad illum habe dum;& dependet hoe a caula contingenter connexa . quod si non sit contingenter, ct connexa ia est forma inserinans, iste autem motus rectus dici cometae caelesti naturalis; nisi aliunde probetur non poteti. Deinde motus rectus est sublunaritim , caelestium autem est circularis: θ: hae e ellipsissima doctrina Philosoplii, qui putauit
esse idem sempiternum,& caelecte; com daaute est cςlestis ide illis enim loquimur. Prς re rea, quod diligenter notandum cst, motus rectus, si de illo est sermo, qui fit a natura, est dispositivus partium in ordine ad totum; ideo enim mouentur corpora motu recto, ut sint bene ordinata, S: dispolita in ordine ad suum totum, & ira si coineram ac retur naturaliter motu recto , deberet consuere ad suum totum. 6: ad globu, si CA quo procedit, ut conu i. ientcr iit ad ii 't lud dispos tus , ut vapores iccia depluunt ad terram: deberet ergo prius conitare, a quo nam facta esset talis inordinatio. Alterum sundamentum Kepler. quod cometa moueatur motu recto , cst, qui Eutio fortasse extruditur, seu exploditur ex suo se m scorpore, ex quo prodit. Sed cotra cst; quia vota χι. isto motus no est naturalis, sed est violetus,
ut est omns explosio,& preiectio; quidquid
autem mouetur violenter & exploditur,curemoueatura proprio loco,in quo natura
liter vult ese, ad quem naturae imperio tu indit, in illo motu explosionis duplici motu movetur. si accipiat cursum per traiectoriam, S non moueatur directe , & ita dica
resia principium, a quo moueantur active motu recto. nee videntur Catellia, quae ab Aristotele dicuntur sempiterna, habere principita passivum motus circularis, quasi natura illius corporis exigat , ad hoc ut siein statu sibi conuenienti, ut moueatur ab aliqua externa vi cireulariter. si enim illata. . externa vis sit sorma assistens , di ut ita diseeana contingetnter cum corpore illo conis diculariter, quomodo eunque, di quacum que pro ijciantur vi , nunqu/m moucriperlineam ieciam . dum eram ex vi pro Ieditonis ut rcm cxplicem noto exerra. plo mouetur aliquod graue, per aliquam partem spatii per lineam rectam , stu conatur moueri per talem lineam , eod zm tempore grauitas mouet illud corpus , seu conaturui Oucre per lineam rectam ad centrum ,
224쪽
ato Aristotelis Stagyritae Metorologii oram.
& ex dupliei isto motu,si non sint recta oppositi, consurgit tertius motus, qui fit per lineam cnruam. sed ut dixi, hanc rem alibi clarius explicabo. Dum ergo eo meta, per explosionem protruditur a a suo corpore , per lineam traiectoria; corpus illud cometicum violeis ter explosum,ut retinet inclinationem, ita& conatur reuerti ad suum principium, .
Quare ex duplici isto impetu, quorum altero recta sertur ad locum, ad quem dirigit explosio, altero fertur iterum ad suum
M.ta , corpuS, Consurgit motus mixtus, non rectus, sed curvus : ergG cometa non moue- ε . Iur motu recto, neque motus iste explosionis potest esse praeter naturalis,quia remouetur a suo principio, cum quo naturaliter erat coniunctus comcta.Adde,quod in in fine praeualere deberet naturalis conatus, &reuerti ad suum principium; nisi
dieas evanescere , antequam reuertatur.
quod si sumidae sunt evaporationes illae,' quae cometas format,no debet dici explo-
siones, ut non bene dicitur, terram, auraquam explodere sumidos halitus , qui exi Issa expirant.
Insuper, ut alibi dixi in Philosophia magneti ea, ex Gilberto, ex quo etiam hoc ideue sumpsit Galil. in quolibet globo integrante uniuersum, puto etiam ego valde
probabiliter poni quandam qualitatem ,ris is r. qua partes se uotur ad suum totum, ut in M --ου terra, si pars aliqua terrae separaretur a
νώ suo toto, di deserietur etiam in concaudu- ' Lunae,illa pars haberet vim quandam, per quam remotis impedimentis reserrtur ad suum totum, nimirum ad terra; sic etiam
puto, si per possibile, vel impossibile, auferretur pars Lunae, aut Iouis,a Luna, aut
Ioue , & deterretur illa pars alio; remotis impedimentis, exinterna sua vi, pars Lunae reuerteretur ad Lunam , di Iouis ad Iouem. Verum quia de istis partibus terra reuertentibus ad suum totum saepὰ aceidie casus, ideo illi facultati, qua haec pars te rae reuertitur, imposuimus proprium nomen . & vocamus grauitatem; illi autem facultati , qua pars Iouis reuerteretur ad Ioue, quia non videmus effectum, & principium etiam ignoramus, nec illi nomen Imposuimus .certe non est grauitas,nec leuitas; quia nomen grauitatis ,&leuitetis,
impositum est illi qualitati, qua partes globi elementaris feruntur ad propria loca , non illi, qua partes Iouis seruntur ad proprium locum. Et ita illae subitati caelestes, non possunt dici nisi valde improprie gra
Obserua tamen, sicile non possumus exin NΦ
plodere, nec proiicere in isto globo elemetari, nisi illa, quae aliquam habeant graui
tatem ; nec enim potest protrudi, aut explodi sestuca, aut pluma, sed necessatio, ut concipiat impetum explosionis, debet habere grauitatem aliquam, ut contra imp tum huius grauitatis per explosionem impellatur, ita si a corpore Iouis . vel Solis, debet dici explodi, seu proijci materia, ex qua formatur cometa, debet in illa materia proportionaliter reperiri grauitas illa , seu qualitas illius globi , ut contra impetum illius , quo tendit ad proprium totum, cone tur explosio, & si in illa materia non sit talis contra nitentia, nec erit c pax impetus explosionis, ut res, quae non est grauis, & no conatur deorsummon potest sursum protrudi. unde conabitur Iem. per reuerti ad suum principium.
Praeterea si dieatur sumidos illos halitus,
qui cometam componunt, ex globis sydc- M νη mralibus erumpe re, eductos a Sole,vel expirantes, explicabitur quidem aliqua ratione motus rectus, etiam per traiectoriam . at semper erit directus ad Solem,vela Sole, quod non cotingit in cometis; vel recta recederet a suo syaere, Dum autem dico educi a Sole ex globis Uderalibus halitus, non dico hoc fieri per calorem, Ec raresa -υctionem; no enim affirmare audeo istas ibi .f--- esse qualitates, quasi vero aliua Deus in εκhia illis globis non potuerit facere, quam quod nos cognoseimus, & nominamus iahoe globo elementari. aliae erunt propriae qualitates illorum corporum; verum quia ex isto globo es ementari, dum corpus fit rarum nragis, recedit a centro huius globi, quod nos ascendere dicimus, de illam qua litatem, qua sic recedit ab isto ceatro , te
uitatem vocamus, seu minorem grauita .
tem, quod est idem, & fieri dicimus a cal re ; sic etiam aliqua ignota nobis qualitat
disponuntur aliquae partes illorum corpo rum syderalium, ut per illam qualitatem magis recedant sempera centro illius sy- deris ,& minus participent de qualitate , perquam partes seruntur ad centrnm illius bderis : quam qualitatem in nostro globo terrestri, ut dixi, vocamus leuitate. non habet ergo sumus ille, nec leuitatem, nec calorem, sed qualitatem , perquam expiret, & recedat a centro illius syderis;& si principjum aIterans sit Sol, seretur ad
225쪽
Solent . quod si velis qualitatem alterantem est e virtutem centralem illius Uderis, ve est calor centralis terrae, quo ex terra A expirant balitus, serretur ex centro syde ris quaqua versum , prout continget ex. pirare. &hic sellasse minores etant dissi. cultates in isto motu recto cometarum per traiectoriam; sempcrtamen recte recede
ret a suo sidere, di esset traiectoria respoctu nostri . Et hic mihi confirmatur, quod supra di-eebam, fieri cometas ex halitibus stellaru,
ex quibus etiam fiunt maculae: vix enit sadduci pollum,ut credam, materiam illammaeularem ex Sole ipso erumpere; quasi vero Sol sit ingens sernax, quae mixtum cum namma vomat fumum, de atras glomeret nubes.Si quis enim consideret, quid
sit iumus, S physice philosophando, inue-siger, sibi sertasse persea debit, quamuisi . uri βοi cssct ingens ignis , Ut etiam ex recen si β ωώ. rioribus putauit Sche iner; non posse ta--- mittis men ex illo esse fumum , di ex luce lamum s. - . dare, nec Poeta concessit. Fumus enim
nihil aliud est, quam pars aliqua sulphvrea , ex corpore halans, sed selphuris terri, & opaci, quae pars selphurea uondum sit accensa, & ideo nec luceat; ac proinde euisti. ex corpore fumus non exit, nisi di in cor pote fit sulphur tetreum, de no accentum, α sit etiam heterogeneitas lalphuris. Non
puto in Sole ista prorses sic se habere; sed
proportionaliter aliquid tale inesse deberet,si ex illo fumus erumpere deberet; materia autem purissima Solis. Stota luminosa, talem non relinquit se spicionem Concludo igitur mihi probabile videri, non ex Solis substantia erumpere , salte ina valde dubium est, an ex alio potius quoli- βρών - bet eorpore prodeat materia illa; ex qua maculae solares consurgunt, & potest dici' ferri ad Solem materi .im illam , daaquam ad principium alterat ilium, si vi illius e
pirant, & no ex virtute central I. ergo m tus cometo esset semper tendentia ad S
lem ; quod est contra obseruationes. Motus inseper cometarum caelestium tae illis enim semper loquor ut obseruatum est, sit semper porcirculum maximum per se obseruatum enim est, loca omnia, In quibus repererunt ex motu cometam,suisse in eodem circulo maximo; cum autem illo motus per lineam rectam, etiam traiecto ,.. -- riam, sit omnino per accidens, εο excon. I. .Ha tingentia materiae,de impetu concepto per accidens ad unam partem non apparet vlla ratio, cur semper debeat hoe continge
te, ut seratur per circulum maximum re inspectu nostri: milii certe in praesentia nihil
Adde: si cometa moueretur per lineam rectam, etiam traiectoriam , quomodocii que constituatur haec linea, variaret etiam sensibiliter dissantiam a terra; linea enim si recta, subtendens tantum a reum, quatum metitur motus cometae,habet valde diuersam, pro diuersis sui partibus, elongationem a terra; & multo magis si moueretur per lineam perpendicularem.Ee istam differentiam non video notatam ab Astrologis, nisi sorte quis dicat notasse differen. tiam, hoe ipso, quod diuersi obstruatores, diuersam assignarunt distantiam a centro
terrae, quod contingere dicas ex eo, quod diuersis temporibus obieruarunt; de quia iam per motum in linea recta diuersam acquisiuit dissantiam: sed ut ipsi obseruatores hoe non dictuit, ita nec puto hanc adducendam causam diuersarum sententiarum, cum non constet inter ipsas obseruationes, tantum temporis intercessise se. Ex hactenus ergo dictis denique concluditur , nullum posse assignari causam phyficam huius motus per lineam rectam, quae non fit omnino contingens, ut est discursus stellarum ,& regulari e as cursus .&duratio motus cometae non permittit s spicari contingentem causam motus. Relinquitur ergo motum cometarum Cinna
esse a causa aliqua libera , dirigente co- matvi a metam ad talem partem,tanta velocitate; in 'cum enim non possimus assignare ullam causam naturalem pyhsieam , quae possit impellere illud corpus ad talem partem , regulari, & certo motu, saltem mihi no Occurrat, restar, Ut recurramus ad ea sim liberam , quae ad finem sibi praefixum, corpus illud sic moueat. quae causa libetast aliqua intelligentia.Sentio non esse vaI- de physicum , ad huiusmodi causas recur re sed cum enectus aliam non produnt ipsi causam, aduocandae sunt, qua patet adl-tus . non nos impugnabit Poeta cum prε-cipit Nee Deus inter ι, nisi dus vindice
dignus Inciderit. Interim haec eadem causa placuit Thieoni, qui cum longa comentatione, di subtili examine motum cometam inuestigasset, non vid: t quam causam illis commodiore
assignaret; placuis Mimano, & fortasse
226쪽
1 t et Arictollis Stagirilis Meteorologicorum
Kepler. non displicuit, & quamuis moum
per lineam rectam inducat, hunc motum
non ponit, sed supponit per lib pollie sint,vivideat num, salvetur apparentiae, riec illius motus recti s ufficietem assignauit causam , necessariaui, dc physicam, sed commodiorem: tu lector, proferas necessaria, S physicam, S me, procul dubio, sequaeum habebis .
QVAESTIO IX. De Cometarum prognostico
Non hane instituo tale quae Ilionem, ut
examinem quid , di quomodo sydera possint praesagire, alibi hoc copiose sactum est: hie solum praecise quaero, quid exeometis possimus diuiuare. duo autem, ad hoc determinandum,distinguenda sunt,alterum est proprium cometarum . alterum commune cum alijs caelastibus . Vel igitur loquimur de Cometis elem di taribus , vel
de caelestibus; si loquimur de clementaribus, viciniores habemus causas, ex quibus, in cognosccre possimus, quos effectus possint producere in haec inseriora, de Peripateticos habemus duces, ad praedicendos euentus; si loquamur de caelestibus cometis, altius repetendae erunt rationes elicetuunt .
Alterum, quod distinguere debemus, illud est; vel cometas causas facimus effectuum, qui ast illos sequuntur, vel non facimus causas, sed signum illorum, ut dicebam alibi de tota Caelorum cOfiguratione, di prognosti eo; si sint causae, philosophanduerie demi di modo causandi;si vero no sint ..ti. is , sed signa, libertas ponentis signum sufficiens erit Philosophia hac in re.
In uniuersum igitur primo loco putan- mua tur cometae infausta nuntiare; hic ea ina fere est communis omnium consensus, hoc phaenomenon dira praesagire , & infausta , praesertim Principibus veris, regnis, S rebus publicis. Iste autem communis consen- sensus, non potest esse fundatus , nisi in eO- muniter obse Iuata experientia , quae rei eventu comprobata fuerit, & llabilita. testatur hoc vel ipse Poeta rNee iri to res arescre cometae. Et alius,
Et Nunquam Cato spectatam impu- .
Sed Iuculentius Hilloriarum hoc idem testantur monumentap nec enim sere unqua Histor ci commemorare solent Regni, aut
imperis alicuius eladem , quin comeram planuntium suisse te liciatur . nonnullorum eruditum catalogum texit Framundus ,
sed sileant alia,quando oculis sub ijeiuntur clades, quibus praefulsit cometa anni I 6I8. qui non tam praedixit morte Matthiae Imperatoris , quam praenunciauit maximas istas clades, & vastitates , quas sustinuit Italia, Germinia,& Europa fere uniuersa, quae nec dum sinu invenerunt. Ex illo enim rempore, mirum est quoties bellorum tumultibus tota Europa, S ptae sertim Germania uniuersa, & Hispania ingemuerit, quoties pestilentiis vastitates inductae r nimis sanὸ nos viventes sumus historiae, Beoculati traggaiarum spectatores. Nihilominus etiam aliquos faustos fuisse , cometas, iustoriarum monumenta restania 'tur, non solum,quia regnum, quod quis alteri adimit, sibi acquirit, de ita quod inlau- fiunt fuit amittenti, saustum, fortunatum que ei iacquirenti,& cur cometam illi ruinam praedixisse dicamus, non huic victo viam, di si ruinam cometa molitur , εἰ dein molitur imperia, in illis ipsis ruinis sundamenta Regnorum iecie alijs, ta dum uni
Infausto rubet crine, alteri falcata Iuce coruscantem gloriae palmam Osthri, & victoriam. Adde quod nihil unquan tam exi- tiale,& Perniciosum est, quin alteri prosit. Sed non solum hoc modo cometae fausta aliquibus praenunciant , verum etiam aliqua-do per se lausta nuntiasse videntur, & meliores splendescere creduntur.
Quod spectat igitur ad cometas sublunares, rationem Artitoteles hic effectuum, Com qui consequuntur, reddere conatur , quia magnas terris cometae pariunt siecita- tes , dum magnam spirituum sulpitureorucopiam aduocat, & absunxit, & ad magnu illud incendium , magnumque ex illis calorem, vaporum hunMdiorum attenuatio, de dissipatio cosequitur, unde pluuiarum penurιa, S terrae siccitates,& aeris intemperi:s . Ex quibus bene insere Cardanus morte imbecillium, S illorum qui exercitatione corpora robusta non conteruant ,
qui curis multis distrahuntiir, qui cibis delicatioribus utuntur, qui Vcneri indulget, pse νοῦ qui facile aegrotant, & ad senium inclinat, bis, de paruin dormiunt Tales tritur cum fine multi Principes, mori alique m illorum, in quem omnia liaec magi S conueniant, plerunque contingit. haec Cardan. quia igitur
Principes viri delicatiores sunt, & magis
227쪽
obnoxii contrariorum actionibus, nec ob- curati ad seredos incursus; quia facit E patibilia patiuntur etiam a paria acti uis: is eo solent eometae huiusinodi principibus vitis infausta ominari. D: ces, si ex hac ratione morte praesagi ut δε ρου- comete priocipibus, morietur magis imbecilli, morientur pueri, & delicatsi puella,2--' Potius,quam Principes. imbecillitati enim nou adiuncta habent remedia, quibus se tueantur, ut Principes. Respondeo, Vertiamnum esse quod dicitur, & ex intemperii aeris sequi strages illas debilium: verum magis notatur mors unius Principis, qui mille infimorum; & ideo dicitur cometam praesulsisse morti illius, non istorum. Sed illa aeris siccitas,& intemperies notata est
supra, di quatenus recipienda , sit uictum
verum de caelestibus altior erit indagatio , cur cometae regnis,regijs stirpibus, rebus publicis fatales sae. Si ergo supponamus Planetas, & in uniuersum jdera vim adiutam habere in haec inferiora,& quidem, ita ut in unoquoque astro peculiatis sit vis: non solum, quia calorem,& frigus. per lumen, di motum produeunt, sed etiam, qui λι- . Pςculiares φffectus per proprias virtutes, - α singulares influentias gignunt; ita ut sint
his θιm quidam essectus proprij smus astri, alii aselen eor. Ierius. Inter Astrologos iam ferE couenit, cometas malignam, le humano generi in faustam habere. influentiam . hoc experi
mento supponunt se didicisse . quamuis enim tota Astrologia iudiciaria. quem locum apud me habeat, alibi monstrauerim: interim nuc solii illos, dico, iam certo exi-simare ex obseruationibus. Se longissima notitia, frequentatis vicibus inuenisse tale a strum benigne inquere, malignum alterum esse in suis influentijs: a potieriori enim suppono illos didicisse, quae cuiusque astri sit emeacia, nec aliunde, quam ex Ob seruationibus. Ze replicatis, freque tatisque vicibus pronuntiare, Martem impetu violento furere, Saturnum esse malignum, &iniquum, Iouem placabilem , religiosum , sedatum,effieaeem, de sic de singulis. Hac habita eognitione, dc istis firmatis obser-- .. . Mationibus tentant deinde rationem inue.
I. p. a priori, cur Mirs, & Saturnus dic
man. zur maligni, Iuppiter, R Venus bonae fortunae nomen inueni rint di hoc primis qualitatibus inherendo . si enim non nominemus primas qualitates, putabunt vulgares hilosophi nos nunquam quidquam scire, de in tenebris occultarum qualitatum Versari, quasi solae notae sint primae qualitate,. caeterae occultae. Martem igitur dicunt O P. quantu ex este tibus coIlligimus esse calidum , 5e siccum ; sed calore igneo. hoc est
calore violento, oc imperuolo . cum igitur ri. vita nostra, quae sundamentum est omnlia ma. bonorum consistat in calore humido . seu in calore vitali; Mars calorem quidem l abet; sed non humidum,nee vitalem; immo, ut omnium medicorum clamat cosensuS, inimicum naturae . Calor enim febriliς, calor quidem eii, sed adurens, mordax , &destructiuus naturae , ut ex contactu ipso C υν in sentitur.C um ergo Mars ex obseruatis, ta- ρ' 'lem videatur excitare calorem, hoc eit,calorem talis naturae, merito dicitur inimicus naturae, dc infortunium, di omnes illos producit emctus malos, & aestructiuos , qui ex tali calore naleuntiar. Saturnus similiter ex effectibus loga e pH- perientia obseruati S conuincitur fr1giduSν iis ac de siccus, quomodocunque tande putent
Philosophantes, Per lumen posse produci frigus, de si non potest lumen, producat
alia ratione et certe tales obseruantur Saturni este eius, ut producat frigiditatem
di siccitatem; ει quia hae duae qualitates
directe vitae opponuntur,oc illa dei ruuntiquae confisiit, Et dicebam, in calore humio eo, ideo pronuntiant, Salut num esse max mum intortunium, di terrae, ac uiuentibus
in selieissimum, Iuppiter similiter, & Venus ex experie
iijs,dc iteratis obseruation bus vitale produ Ca, cere calore, ae humiditate pingue dicuriar, in quibus qualitatibus uita consistit ; ideo sortunata sydera nominantur, ει omnium bonorum effectuum parentes. idem do alijs astris csto iudicium , di de virtutibus, de influenti js cuiusque; supponunt enim ex obseruationibus longissimis, iteratas vI- cibus, se obseruasse , quos unumquodque astrum producat essedilis, de consequentereuius se naturae et quod utrum verum ut saut falsum, hic non disputo; solum indico, e quo sonte putent sederiuare tota suam
Posita autem cognitione Planetazum 3 ώ--
quam loneissimis experimenti S ie ita iii , iam. αtam reliquisse crediderunt, notarunt uia planetis diuersum luminis calorem apparere; Mars enim rutilanti rubet luco ignei , & veluti accensi carbonis ; Satur nus lumine splendet pallido,plumbeo, liui- do: Ivppiter nitet aureo lumine;Venus ar
228쪽
ii 4 Aristotelis Stagiritae Meteo uicorum
gento spledestit, & sie de reliquis. Ex hoc
deduxerunt tanquam rationi consentaneu,
quod fortasse etiam putarunt obseruationibus firmatum , omnia 6 dera, prout Co lore assimilatur alicui ex planetis , ita etiavim agendi, & influendi illi similem sortiri;
unde cor Seorpionis martiale dieitur, quia colorem Martis, Bootes Iovialis, quia colorem habet Iouis i& sic omnia sydera rubentia martialia, pallentia saturnina, aurea, io uialia esse dicuntur; & sie de reliquis. --ui, Ex dupli ei ergo capite cometas inlau---e νου stos mortalibus indicant, ex experientijsς - , π & iteratis obseruationibus, & ex color experientia demostrauit effectus illoru infaustos regnis, & regijs stirpibus; & si hoc
eram esset, experientias hoc doeuisso,
nee illi mali effectus , qui ad cometas se inquuntur, alijs adscribi possent causis, tam coelestibus, quam terrenis, efficacissimum hoc esset probandi genus in physi ea; quo enim probationes a P isteriori crassiores sunt, eo etiam sunt firmiores. Ego sanE nonem, iacta in plurimis cometis inductione, illos magnam cum malignis effectibus habere coniunctionem, ut illis politis pessimi noten inr sequuti effectus t sequunt tirρ tamen etiam mali, nullo praesulgente cometa. rara enim nimis essent in fortunia , di rarae Regum mortes, si temper expecta
Caina Colores eometarnm,ut plurimum Ma II.- t ales iunt,& saturnini, ae proinde ad ma-.- lienam illoru vergere crediitur naturam. Qilia autem, Ut plurimum, Reges,& Prinis ei pes viri delicatiori s sunt, & consequenter exposi .i iniuriis agentium ἱ quo ema iiistrumentum musicum magis est delieatum, eo facilius ad dissonas voces detrahitur; ideo primi Principes sentiunt impetus
cometarum, S in illis notantur effectus:&quia ex illorum motibus Reipublicae quies dependet, idc δ aIterato corpore Principii,
quia non assueverunt dominari insultantibus animi motibus , bella, & tumultus sequuturet mores enim animi sequuntur eor. Poris tempera metum, ut iusto volumine disputat Galenus. Adde quod frequender ex morte Principum, seditiones, & bel con. surgunt I exequiae eni in magnorum solent celebrari luctu, & desolatione regnorum... .. h. V Dum addam z si Verum esset, ex alitis .. . . , e pir rς halitus, & sumidas evaporati t mri a. nes, quibus cometarum suppeditetur materia, cometa illiar planetae natura seque
tur, e x cuius globo expirauit materias &quis scit an Saturnus , di Mars tales sint globi, ex quibus con tingat frequentius ex pirare; S ideo dicatur cometa . ut pluriminum Martialis, aut Saturninus quod si benigna luce aliquando etiam sulserit, expi rasse dicatur a Iove, aut Venere. Rursus si admittatur cometas per lineam illam tra iecioriam moueri, quam Kepleri excogita uit, ex loeo etiam, di collocatione illius ' μ'
traiectoriae, poterit natura cometae indaga vi, admisso enim motu cometae ex obserua
tionibus habito, ct quod motu inceperit in
tali loeo viso, & terminauerit ad talem locum visum, & polito, quod obseruatum sit, talem aliquando .,abuisse altitudinem, non poterit duci traiictoria quomodocu que, sed demonstrare se posse contendet, lineam illam rectam transuersiam , per qui mouetur cometa, & traiectoriam vocat, iocipere in ra'i loco, & tanta altitudine, &ad talem desinere. Et ex hoc facile erit iudicare, ex quo planeta expirauerit materia , qua cometa coaluit, & per hoc come tam 36 i 8. ex Marte spirasse dicetur , tum traiector: a ex Kepler. in regione Martialii ne eperit. Sed non immoror, quia neque traiectorias istas admitto , & totum hoe negotium ad iudiciariam lacultatem spectare videtur. Nihilominus, cum eo deuenerit oratis, non omittam , obseruari aecuratὰ dili- LGai M. gentioribus Astrologis, in prognosticis cometarum, locum apparitionis eometae , in quo signo nascatur , oc ad quod lienum te dat et observ.itur etiam quibus stellis eoru : iungatur.quam configurationem cum planetis habeat, quem motum, quam magnitudinem; omnibus enim ist is pensatis, pr nuntiandum putant, quem influxum, quosetactus habiturus sit cometa , quo tempore, di contra quos . quae . sicut alibi dictum
est, si in uniuersum dicantur,suspectae fidei
sunt, quia non sufficienti sundantur experimento ; si ad particulares descendere ve-Isnt effectus, manifesta sunt deliramenta ;& haec dicta sint , si cometae dicantur
At vero possunt dici non cauis,sed signa,
ita ut quoties Deus, vel sugella decernit , Cois, a
vel infortunium meditatur linittere,comem time Hastam praenuntium mittat, ut det metuenti- Da A'-bus se sigmficationem , ut fugiant a Dei arcus; neu ue enim alienum est i Dei bonitate, quotieS flagellum arripit, prius praenuntios mittere, si sorte conuertantur, de ignO-
229쪽
Liber Primus. RUM XXX VIII. 1 Is
ignoscat D eus, quali sit τelut Clli lingua, re ab illa ira sentura. Et haec hactenus de lux illa eometae , qua admoneamur. iuge- cometis disputata suffetant.
Azgreditur Aristoteles tractationem
de via lactea, quam , quia putauit oriri ex exhalationibus, ideo spectare credidit ad hae Philosophiae parte,no vero es.severε eaelestem dispositionem. coniungit
vero tractationem huius, eum tractatione de cometis; quia putauit lac
dem se te modo fieri,quo fiunt comatae stellae ; sicuti fit
stellam, ita puta uit fieri eirea plures,ex quo consu geret lacteus circulus, dum coma
unius stellae spargutur , & coniungi
terius , ex quibus eoniunctis comiseonsurgit eandor ille. Proponit auritem tres sentetias Antiquo tu, & reis filiit illas, sabulo laquaedam, & om
nino commentitia praetermittens, ullquae indigna sint, qua P illosopho
. Prima est Pythagoreorum , sic appellati a Praeceia ceptore, & duce Pythagora. Isti dicunt istum circulum esse quandam viam ; &videtur haec opinio confirmari consensu vulg i. Solent enim vulgares homines illam appellare viam, Ec a Poetis via heroum dicitur, qua heroes ad Celum ascenduat. Cum autem dieant esse viam, diuisi deinde sunt inter se, quaenam via sit illa; aliqui di- eunt esse viam factam ex casu cuiusdam astri, eo quod aliquod astrum candens,e busserit illam Cili partem, sed combustio, quae hic in tetrum
carbonem ligna couertit, Celi substantiam eadorem induere facit: alij ex Phaetontis casu contigisse suspicantnr. Non puto autem Aristotelem fabula Phaetontis adduxisse, sed oe casione potius fa
mihi videtur Philolophicum me ras fabulas narra. re; oecasionem autem fabulae reeitae olympiodorus, dicit, ex Sole pro diisse aliquado co. metam ingentem. qm Phaeto est ap- penatus i & dici igest filius Solis, quia ex Solis prodijesubstantia , & vi debatur ei similis
in uatura. unde dictus est voluisso solis currum duis ctare; quia tantus erat eius spieudor, ut in nocte diem traduceret, di Solis ossicium aemulari uideretur: quia autem nimio calore fere omnia sagrabant, ideo sulis mine percussus dicitur, quia excitata sunt fulmina ingentia illis spiritibus; interiisse vero in aqllis, quia Uaporibus extinctus est.
TEXTUS XXXVIII. . liter autem, & propter qua
mus aute, & de hoc quae ab alijς dicta sunt primo . - Vocatorum igitur Pythagoreorum quidam aiunt viam esse hanc. hi quidem excidentium cuiusdam astrorum, secudum dicta sub Phaethonte lationem. hi autem Solem hoc circulo delatum esse aliquando aiunt. Veluti igitur exustum esse hunc locum, aut aliquam aliam talem pallionem passum esse a lati
ne ipsorum. Inconueniens autem est
non cointelligere quod, siquidem haec erat causa, oportebat, & Zodiacum circulum sic se habere . de magis quam eum, qui Lactis. omnia enim in i plo seruntur errantia, & non Sol
230쪽
Aristotelis Stagirita Meteorologicorum
est. Sicut ergo tune illa via ex motu illius cometae resplenduit ita fieri pota aiebane, ut aliqua ndo alia stella ceciderit, & hanc albedinem induxerit, quae durat ad hane diem. vel certὸ ex illo ipso Phaetontis, te cometae deeursu, sere tamen non excedunt latitudinem Zodiaei , quae solet determinari duodeci m gradibu&.fMinorem probae Ariston quia Zodiaei fascia, noeli sicuti lactis Zona, qua tota novidemus ἰ aliqua
selus . Manifestus autem est nobi, et
totus circulus . semper enim ipsius nunquam appar
dixerant non esse sed nihil videtur tale pallus, nasi si euitatur polus il alicui R. st ἰ qua copulatur pars ipsius ad Lactis qψης irca
haee via in Caelo est signata, constipatis , Ze quasi adustis Caeli partibus. ιι Secundo, alis
vestigia candida per Celum imprenserit; led. esse viam Solis, quam alias solealcauerit , & protriuerit & reliqueriesignata sui incessus vestigia ἔ quasi ex puluere, quem currus Solis excitat, non sordidetur, sed dealbetur via. c.,lvia. ε Confutat hane opinionem ;& qnamuis confutatio talisve deatur , quae solum impugneti storum dictum ι unde nonnulli di .cunt Aristotelem non consutasse primos illos de discurrentibus stellis, & Phaeton in te, quia sabulosa nimis res est, nec dignata, in qua immoretur Philosophus: nihilominus confutatio talis est, quae utruque im pugnet, & sie formatur impugnatio. Sihaee est eausa viae lacteae, quod sit semita quaedam Caeli exusta r siue hoc contigerit ex casu vatus stellae, siue ex discursu cometae , siue ex protritione Solis, non possee non aliquid simile apparere , etiam in Zodiaeo; sed nihil tale apparet in illo; ergo haee non est eausa illius albedinis. Maiorem probat a sortiori , quia si illa via potuit signari , & aduri ab unico decursu
unius stelis, vel cometae, aut ex unico So-Ie, dum per illam graditur: ergo multo magis hoc eontinget in Zodiaco, in quo non solum una stella, sed omnes erratisae , id est omnes planetae, seruntur,& in quo,&Sol,ει planetae omnes gradiuntur; Sol per medium prorsus Zodiaci perpetuδ fertur. per lineam, quae dieitur eclyptica reliqui autem planetae ab Eclyptica quidem diuer. tunt modo ad hanc, modo ad illam parte,
Polii sunt Caeli paetes;& se uti Ursae,
tingi, nun qnam nobis aecidunt, ita sunt aliae Caeli partes ad alterum Polum, quae
nun qnam nobis oriuntur. non excurrit erin
go, inquit Aristoteles,Zodiacus ad illa C li parte, ut ex ignoratione supicari licear, tale quid passiam esse: Ied totum cognoscimus, & videmus optime ; nam semper singulis noctibus, di in quolibet noctis pucto, medietatem eius videmus,& hoe, quia terra, respectu Caeli,est veluti punctum in sensibile; de hine fit, ut horizon Physicus, qui
extenditur per superficiem terrae. non sensibiliter distet ab horizonte Mathemati co, qui transit per centrum ipsius terrae, Ac illa pars Caeli, quae intereipitur ista duo plana horizontalia. nimirum inter Mathematicum,& Physicu,non sit sensibilis, propter insensibilem magnitudinem semidiametri terrae, per quam distant inter se illa plana , ad magnitudinem Caeli. Cum ergo horizon Mathematicus diuidat in duas partes aequales Caelum totum, & ita supra horiaontem Mathematicum sit semper media pars Lodiaei; supra horiZontem Phylleu n, extabit etiam media pars To-diaci . Cum ergo totum Podiacum saetiε speculari possimus, ex oculorum fide nobis probatum erit, nunquam ex continuo
Solis motu, de astrorum, quo Ac ipse Sol, fiereliqui planetae mouentur per illum circulum, tale quid eontigisseo ergo non potuit Sol, aut stella suo motu , talem signare albedinem .