장음표시 사용
231쪽
Dum hic Aristoteles Zodiacum nomiis
nar, S eiuS signa commemorat. no
bis praebet Occasionem discutiendio quidiit. & quare sic diuisus.
Obleruarun t Astrologi in motu SoIis,de planetarum. Praeter motum diurnum, quo quotidie oriuntur, de occidunt ,motum quendam alium proprium singulorum , dc notarunt Fiam, per quam gradiuntur. Ob Ecyρος seruarunt ergo Solem constanter moueri, nunquam exorbi dando, per ei reuiu quendam maximum, diuidentem totam sphae ram mundi in duas partes aequales. hunc circulum, seu hanc lineam, vocarunt eclypticam ; obseruarunt reIiquos planetas moueri motu proprio, ab occidente i OrIentc,per circulos pariter maximos, sed
nec supra polos mundi, nee supra polosee plice ; sed per aliam lineam , quae secat tamen eclyptiea in bifariam in duobus oppositis puctis, de ab illa nonihil discedit, . eodem ferε modo , ac si concipias animo,
is T. sphaeram supra suos polos rotari a dextra,
ni sinistram,eodem vel o tempore, quo I tatur sphaera , paruas sormicas ineedere concipias per cireulos quidem m*ximos, sed diuersos, se mutuo secantes a sinistra in dextram o ex toto ergo illo spatio Caeli, quo planetae recedunt utrinque ab eclyptica Tonam quandam , seu fasciam intel* ligunt formatam Astrologi,quam fasciam, Zodiaeum vocant, a verbo graeco Lodion, quod animal significat i quia huiusmodi fasciam in partes diuidui, in quibus animalia designata sibi fingunt. Notum enim est , Astrologos omnes stellas, quae com muniter in Coelo obserata. tur, de notantur , in varias classes, & quasi iamilias distribuisse , quas constellationes e tono . νω vocant, dc istis classibus, seu familijs stella- Ma ἡ . rum nomina quaedam imposuerunt, vel ex natura ipsa earum stellarsi, nominis Oeca sionem sumentes , vel ex aliquibus histo. xijs, quas io fistulas conuerterunt, vat ut memoriam alicuius facti conseruarent , quasi stellarum characteribus exaratum vellent illud, vel ex asio accidente, nomi-
na, & imagines finxerunt. nec enim , dum piscem auclis. putes sie appellari, quia steliarum disposito piscem graphice pingat sed quia illae stellae humi clam sortasse Vbdentur redolere naturam ct humidos effectus producere; vitales quidem, sed minus emeaces se quia hoc ad piscis naturam accedit, piscem stellas illas referre dixe runt. Caeterum figura nusquam pistis similis. fabulasque insuper assixerant , vel , n
publica esset philosophia , di prostituta sapientia , vel, ut ornata prodiret veritas opudibunda nuditatem formidans: vim
multis alias, ab Antiquis saepe factum est .
Non tamen omnes constellationes ex na- t tura stellarum nomen sortitae sunt; sed al, quae etiam ex figura apparenti, ut in triangulo contigit , vel ex alio accidente, ut discium est. Sed ut reliquas omittam, fascia illa, qua zodiacum appellant, quia multitudine ali quarum stellarum referta videtur, omnes illas stellas, quae illam oceupant CoeIi re
gionem, etiam aliquando latius emasam adduntur, in duodeeim constellationes di- m eistributas voluerunt. Primo ergo loco quae- Arendum est, cur potius in duodecim, non ι'
plures, nec pauciores diuiserint partes, quas signa vocarunt ; ad quod , ut respon-ceam, quantum fieri potest, clarissime, de breutane, suppono inter motus omnescetlestium eorporum, nullum esse motum magis sensibilem. tu aiurno Solis , quo diem essicit . quia autem boI, neque In eo dem semper puncto horizontis oritur, &Occidit, ut sensibiliter quilibet etiam rudis obseruare potest , neque dum est in meris die, semper eandem habet altitudi rem ἰnuuc enim umbras in ipso meridie longiores, nunc breuiores lacit; neque dies semper sunt aequales, sed collatae cum die,nuclongiores lunt noctes,nunc breuiores in aequale S : ideo primo loco , cum obseruetur, singulis annis recurrere has var eta te , ex natura rei, & ex ipso motu Solis diuiditur haec Solis via in quatuor partes νstu . puncta designatur Ptimo enim si Obstruetur tempus , dum Sol diem nori bus aequalem facit, & loea in quibus est , dum hoc praestat, notabimus Solem occupare duo puncta Goeli diametraliter opposita, in quibus dum est Sol , dies sunt noctibus aequales: haec puncta vocantur aequanoctia' -- Melia, di diuidunt zodiacum in duas aequales mi partes. Sunt enim fixa, di nata In Coelo,
232쪽
independenter a nobis , Et a quolibet terrae habitatore . Rursus ab altero istorum punctorum re cedendo Sol semper magis ad unam parte oritur, & occidit, & semper nobis dies l5giores iacie, non semper tamen pergit remouendo suum Ortu ab aequatore, nec seM- per dies producendo ; sed ubi ad talem de-s--- uenerit dierum longitudinem , ubi tantum
ortus progressus fuerit ad dextram, sistitur eius progressus Punctu igitur illud ,ad quod ubi devenerit, sistitur, & ineipit reuerti
aequatore versus ,εc dies non amplius cre-stunt, sed incipiunt minui, quod punctum
ex natura rei est determinatum, deprehenditur esse in medio illius semeireuli, quem aequinoctialia puncta diui Ierunt, & dicitur unctum solstitit; quia ibi est, quasi Solisatio, de stat, nec ulterius tendit. reuerti tur ergo exstatione ista per tantundem
spatij ad aequatorem, et progreditur ultra aequatorem, di oritur , α occidit semper magis , Be magis ultra aequatorem , donec similiter tande stet,nee magis procul oria tur,nec dies breuiores laetati εἰ haec est alis ters Solis statio, δι alterum solstitium , diametraliter oppositum solstitio aestiuo; de ita ex nati ra rei in quatuor aequales parte seirculum hune, quem peragit Sol,diuidunt per puncta aequinoctialia, & solstitialia , &haec quatuor puncta, ubique eadem sunt,le eodem modo posita. Quia autem quatuor haec puncta in partates nimis 'magnas diuidere videbantur et diacum, ideo cogitarunt singulos quadrantes subdividere,& ut quatuor ista punctata, Dia Solis,ita singulos quadrantes ex motu Luia Ea gilia nae, qui motus post Sole maxime memoraiam ex unam bilis est,diuiserunt.quia vero, dum Sol unuL -- ex his quadrantibus peragit,Luna fere ter totum circulum zodiaci perficie ; ideo singulos quadrantes in tres Partes aequales partiti sunt, S ita . paries, seu signa in Eodiaco resultarunt: terna in singulis quadratibus numerando.Neque hete diuisio, ut constat, arbitraria est , sed ex natura rei posita. Hae porro signa.cur numererur,incipie-do potius hic, quam ibi; dc cur Sol dicatur incipere cursum in isto potius puncto, qhain illo, cum moueatur tu circulo, cuius nulymii. z. tum , aut ubique est principium, aut finis; φασι - nulla potest assignari certa ratio, quae omis nino valeat, & omnibus locis uniuersaliter ' φ ieeomodetur. Rat iones euim quae afferatur, speetem aliqua habent respectu viiiiis loci, alijs vero loci non ita accomodan
Illud in uniuersum statui potest, in omni terrae loco, de quolibet climate quatuor esse partesdeterminatas in zodiaco, tam scilicet puncta solstitialia, qua aequinoctialia. Quod vero hoe sit solstitium aestiuum, aut hyemale , iam istud non est uniuersalet quod enim nobis aestatem faeit,illis,qui ad caput bonae spei habitant, & ad stetu Me- rim a galanicum,non est aestiuale, sed hyem alcis; illis enim Sol ibi,dum versatur, hyemem produeit, de Solis statio, quae nobis est hye -iualia. malis, illis est aestiua, de cosequenter aequinoctium vernu illis est autunale, de aequinoctium Librae illis ver incipit. Dum igitur dicunt signa radiaci incipere ab Arieto, quia inde nobis incipit annus reflorescere.
di nouam induere iuuentam , nobis verum erit, nee erit poetice dictum; quia,ut prima aetas est calida, & humida , S principiis anni easdem habeat qualitates,le Sole existente in ariete prima aetas anni erit; & recte dieetur, Solis cursu incipere in Ariete. Verum haec ratio, quae nobis congruit,& nostro emi sphaerio, non est desumpta ex natura rei, & aries nobis eornibus aperitannum aliis ver incipiet ex Libra ,sic habitantibus sub linea aequinoctiali, utrinque dum diuertit Sol, hyemem producet, pro modo illius regionis. ergo absolute, ει i uniuersum non possumus statuere, ullam punctum ex natura rei esse initium hodiaci.
Haec porro ix. signa diuidutur ab Astro Iogis alus rationibus ἰ quod nimirum , aliasgna sint masculina, alia 'minina,alia simplicia, alia bicorporea alia spectent ad huc Planetam, aut ad anum. Sed quia haee , de similia iam sapiunt Iudietariorum delira menta , ideo sponte Omitto.
De motu corporum caelestium, an, s quomodo morum
habeant Irmum, sinuariabilem .
DVm ponit Aristoteles opinionem illorum, qui dicebant inam lacte. M
233쪽
Liber Primus. gemtis XXXVIa ars
esse illam. r quam alias Sol mouebatur, . incidit cogitatio, quomodo potuerint isti' suspicari'. Solem alias diuersam calcasio Viam, ab ea , quam nunc signat. Cum firmus sit , de ratus caelestium corporum m
tias;& omnino aequabilis, & aequatus non Puto igitur ingratum forulum Philoso-- 09 Iq i , quibus haec scribo; si breuissime hae: Oecasione explicauero, an , & quomodo - ,-- eaelestia eorpora moueatur, prortus aequali, & aequabili motu r quamuis enim Asir Iogis haec eommunissima sint, Philosophis tamen Physicis, non ita sunt decan
thritilo igitur quaestio, esse potest: virum
motus caelestiiam corporum sit omninoum formis, 3e aequalis: ita ut, singulis mΟ- mentis , prorius aequali ierantur veloci ta- te,di aequale peragat spatau corpus quod libet 0dereum, & semper moueatur, per uniformiter regularem lineam. ad quod videbitur alicui omnino rcspondendtura . motum illorum corporum debere esse omnino regularem , & aeqnatum . ita ut singulis diebus, singulis horis prorsus aequalia
Morus D peragat spatia , nIhilominns eerto vid νη- si mus, non aequaliter moueri. nam cum
Sol moueatur per circulum Zodiaci tali dierum numero nam medietatem L diaci pereurrit velocius altera , de ista differentia non est, aut insensibilis, aut valde minuta. nam abY ad , Lia lumit dies 1 86. hora decem, de octo cum dimidia . a G. rursus ad Y , insumit solum dies centum septuaginta Octo, hora undecima eum dimidia: discrimen ergo est tere , dierum Octo, & eo amplius , di spatia sunt aequalia. non ergo mouetur uniformiter, μι -- S aequali velocitate per istas duas circulios medietates . S diuersitas velocitatis est ' valde notabilis . Ec illi semicirculi seneaequales. At saluandam tamen aequalitatem, ®ularitatem motus . dixerunt Solem non moueri per circulum, cuius circuli centrum sit terra, sed moueri per alium
circulum, culus centrum est extra centrum terrae e dc ita dixerunt, Solem moueri per excentricum . sit ergo cuculus
Zodiaci, sub quo mouetur Sol Α, Β, C, Κ, & sit centrum terrae Η, putinum Y sit Ain, C, Sol non mouetur per circulum, cuius centrum sit H, sed mouetur per cireu-
Ium D , E, B, G, cuius centrum est I, di quia huius circuli pars illa, quae est se. pra A, C, verius B, nimirum D , E, F, maior est, quom sit pars, quae est versus Κ,
hoc est D, G, F, dum moueretur aequaliter
per circulum D, E, F, G, singulis diebus, plures dies consumet percurrendo peri pherlam D, E, F, qna percurrendo F,G, D, 'ia, Sita existentibus nobis in II, plures dies insumet Sol, dum abΥ, Λ , per B, te dit ad S, C, quam dum a. eo, per Κν re uertitur ad Y. Verum quid c m est , sutuis in iniarum, ut, dum Sol est in E. sit magis remotus a terra id, quam cum est in G, sed hoc 'etiam obseruarunt esse verum Astrologi, nee seruare Solem semper eandem elongationem a terra, Ac dum est in E , dicunt esse tu Apagaeo, dum est in G, in perigaeo. Saluatur igitur , quod motus Solis sit om nino aequalis lingulis diebus, de aequato spatium peragat in suo circulo; quamuis plus te otis inlumat in una Lodlaci medietate , quam in i altera illi aquali; demiro sane ingenio tantam conita veru ut esse excentricitate, I, H, dc tanto malo rem portionem circuli D, E , P, quant
plures insumst dies in semieirculo A, B, C, quam in C, Κ, A.
Ad habendam autem aequalitatem mintus Solis singulis diebus. imaginatione concipiunt excentro terrae id , lineam , quandam H , L, de ex centso I, prodiro aliam I, M,si istae duae lineae moueatur circa. suos centros, ita ut semper fini parallelae. de I, M. moueatur circa suam periphetia
234쪽
Aristolatis Dauritae Melorologii oram.
D, E , F , G, aequali omnino motu linea L, Η, moucb. ur circa suam periphertam A, B, C, Κ, inaequaliter, quia hae duae lineae in F, G, coniungentor in F, D, maxime distabunt; ει Sol, qui mouetur per illam lineam , mouebi ur aequaliter; S tam etialinea H, L.& puctum L, mouetur regula ri ter super suam peripheriam A,BL,Κ,qui dicitur motus medius: quae res fuit ingeniosissime excogitata. Longe maiorem obseruarunt disserentiam in motu Planetarum, non solumis, Planetas non moueri aequaliter per signa, a zia; Zodiaei, & nupc velocius, nunc tardius imuina moueri; sed praetcrea obseruarunt nune - .. aeeedere ad stellas ante se positas, nunc vero reeedere ab illis , di quasi elongari, aliquando insistere, & neque aleedereia sneque recedere, per aliquot dies ab e dem stella. ex quo Videntur Planetae per suam lineam Zodiaci omnino inaequali. ter moueri. Nihilominus , di permoti ea opinione, quod astra, eceaelestia corpora aequali, semper mota moueantur;& ut possent, quoties libuerit, inue ire per calculum verum locum cuiusque stellae; in eo ingenii vires intenderunt, ut viam ex um i- cogitarent, quomodo,posito etiam, quod obseruata inaequalitas vere adesset, ad .
hac planeta uniformiter moueretur, & fiephilosophati sunt. Sit linea circularis in Zodiaci fasciata,
perquam intelligatur moueri planetaeis cuius aliquis maximus Α, C, B, D, in quo in ideo reprae seu tantur signa Lodiaei ; mci-ueatur Iub hac linea planeta , puta Saturis nus, S moueatur per circulum exeentri cum S, T,U, ut dixi etiam de bole. iam dum mouetur. ut sit sub signis superioribus Y, Υ, Π, & eaetera, etiam si in isto ex centrico semper aequaliter , vel inaequalia ter moueatur; tamen in illis superioribus lentius semper mouebitur, quia superio. res illi abscindunt maiorem partem excen trici, quam in seriores , &linea medi motus, ut supra dicebam . aequaliter moueri intelligitur, dum tamen linea veri motus deducta ex centro F , aequaliter non m uetur, & quia hoc non satis est ad saluandas apparentias, quia per hoc Saturnus . nunquam subsisteret sub eodem signo, nec recederet unquam a praecedentibus stel- .lis. ponamus in illo excentrico, S , T , V, esse paruum circulu, seu sphaerulam inserintam; cuius cctrum sit G, dc peripheria, M,N, R, O,& in isto globo sit inserta stelIa Saturni, si moueatur etiam iste globus in consequentiam signorum, ut punctum, M, accedat ad , R, A. moueatur tanta vel Oc tale, di clum excentricum mouetur , ω desert in gyrum; punctum G, moueatur etiam iste globus. qui dieitur epicyesus supra suum centrum I dum ergo planeta a puncto, M , mouetur ad R., velocissime ructur , quia duplici mota mouieur,ve ibi gratia, a ra in D dc motu, quo excentricum de scri punctum G, centrum sepicycli, & motu, quo eplaycius desert punctum, M ad R, dum autem epicyesus iste desert planetam ab R, ad O, iam mouetur valde lentius : quia non moueo tur ad anteriora, nisi permotum ex ceu trici . rursus dum desertur ab O, ad N, tune planeta retrocedere videtur, quia excentricus quidem desere centrum G, a m intra . at vero Epicycius defert planeta, a cru in re, di quia iste motus ve locior est illo; ideo retrocedere videbiturὼ . isti autem omnes motus aequales cesentur
in se ipsis, siaguli, de singulis diebus quaelibet puncta aequaliter mouentur: unuS lais me, alterovelocior.& omnes simul copo nunt motum planetae , in hoc autem admirari debemus Astronomorum ingenium :quod ita singulos istos motus determina- ρηrunt, di tantam excentrIc ratem, tantam Epicyeli magnitudinem iecerunt. Vt Om aerus.
235쪽
res simul motus eomponendo i resultaret ret; ex quo enim ex Ο parte videbantilla inaequalita et motus, quam in astro ob- Planetas motu apparenti no moueri aequa seruamus. Vides ergo , miro artificio ,ex liter, ut supra dicebam, longa commenta- istis motibus aequalibus simul composi- tione inuene tune tandςm, quam ratione tisi resultare motum quendam inaequa lem, & nune astrum es' magis vicinum terrae, nune magis remotum , & aliquan do procedere, a liquando stare, aliquando retrocedere. Cum tamen motus singularia
partita sit semper aequabilis i imo ingeni lissime lineam illam medii motus excogi L mo tarunt, quae semper parallela ineedit ii ιε nex veri motus. & semper aequali er mouetur; quod san diuinu ostendit ingenium hominis, & qui ex hoe ipso etia non agnoscit anime immortalitatem, & eaelestem naturam,ae differentiam a bestijr, is pla. ne bestia est.
Dices: obseruationes, etiam Antiquorum , sed multo magis recentiorum, evicerunt non esse vere eaelestes planetarum Orbes eompositos ex illis partibus excentricis, epieyclis, flee. Constat enim moueti planetas, Luna exeepta, cire a Solem , dcata accedere , & rec ' dere a terrat ut unus
planeta fides ale riu ingrediaturivi MIrs dilartasse etiam Iuppiter prexi nior ali quandosiat terrae,quam sol ae dum M e- Curius, dc Venus: qu a polito, non potest a
inire deberent, ut semper possent pronuariare , quonam in ligno, & gradu Lodiainci quilibet planeta, quolibet mometo versarerire. Ponamus enim me velle stiro,nuodam in imo nuc sit Saturnus. Primum statuo ex certa 'Mologorum calculor uis
tali determinato tempore, puta inpWa cto nati aetatis Christi, Sathrnum fuisse in
tali loco; quem locum vocant radicem . ex illo tempore tot flu3erunt ann , men ses, dies, & horae, quibus temporibus saturnqs tantum tali motu movetur,qui motus est ηqualis; alio vero motu , quo item mouetur aequaliteri sed 'elocius, aut tardius , tantum motus est; & alio quo monetur, diuerso quidem motu ; sed aequali admotum Epicycli, tantum motus et . Conis fero istos motus si nul, unus enim alteis rum, vel auget, vel minqit . dc sie omniistius simul pensatis, additis, addedis, detractis detraleqdri . statuo quis an in puncto nude ite Saturnus, quod alia via, nisi supposi is motuum differetiis inueniri non
' Tota ergo haec strues Cettorum ex pa
Oxsisterc strues illa Caelorum, & composi- tiam luxatili aptatione, a a calculum conis Horis elo partium, quas Ptqlemaeus , dc alii ex ficiendum excogitata est. S in hoe stane νε cogitarunt. ergo, cumpl1neta moueatur. cemonstratio res mathematieae. & diui. ut aues in aere, non ut nodi in tabula, di- num elueet inoenium Ritrologorum quod 'cere debemus verE planetas moueri motu inter vieissitudines, & inaequalitates mo-
illo a quali , quem notamus. quae tamen tuum apparentes , certam potuerint de- inaequalitas habeat aequabilem regularita terminare rationem, qua locus appareastem. Resipondeo primo,me hic non dispu- perperuo inueniatur, c apparςntem vocetare de istis obseruationibus, nee quid qua locum, non ad differentiam veri, sed vestatuere de fluiditate, aut soliditate Caelo. explicem me imai de puncto Lodiaei, sub I rumi alium enim requirit disputatio loeu, quo ei, planeta. Non ergo pronuneiat de neque lis meum expectat suffragium, si- facto sic esse, nec luppo me ullus Mathem ue item pro soliditate, siue pro squidi tie runti necessario esse illarum partium taxe. inlidam n compositionem , Ac esse vere Respondeo tamen seeundo, etiam Pto- Epizycri , excentricos,&ε. sed afferunt, velemaeum,&Ptolemaicos sapientiores,n6 inueniatur locus plinetae , supputandos esse.omnes illos motus, exeentrici differentis, epieyeli, medii motus et ex quibus N.
supputatis pronuaerari potest de vero luco νε - - planetae,conserendo,& componendo illos motus simul, nee tamen supponunt vere adesse illas partes, immo nec Peia inter uenire istos motus. sicut enim verὸ no datur motus medius, qnauis ad calculum absolute pronuntiare orbem Saturni, aut
Mercurii illis vere componi partibus, sed solum illam hypothesim sacere,& loqui suppositionei si orbes illi essent , de ex illis
partibus compositi, quae tanta , εἰ tant mouerentur velocitate . saluarentur a in
parentiae . Non dieunt ergo de facto sie se habere, sed si ita essent illae partςs, & ta to motu si gulae mouerentur, astrum ain necessario supputetur, ita nec necesse est pareret se M in loco, in quo vere appa- dari motumexcentrici, aut deserentis.
236쪽
Lnmo ad do posita etiam Coelorum ii quid itate, & posito, quod planetae mouea L eur, ut plices In aqua . vel ut aues in Ccelo; istos motiis adhuc e ste observados , & sup- . . , putandos. vere enim, possumus intelligere mouera planetam tali, di iasi motu , atque mouet e tur a partibus illis phy sicis orbis; di eum re vera isti motus, di istae ii, potheses ad saluandas solum apparentias excin gi totae sint, non aliud supponunt . quod ut verum scntias, aduerte ab illis , qui Cael rum ponunt liquiditatem, talem planetarum Theoticam admitti ad calculum instituendum.
Nihilominus qui equia sit de caelorum liquiditate; non puto revera adesse istas partes in Cato , S uJrios istos motus in lingulis planetis, S puto magis prob taleaz. - esse, unum simplicem motum spirali is fingolis planetis inem; sim ille aequalis. si-
M. ue inaequalis admittendus sit et licet o solus iste smplex motus consecretur, non habituri simus saei e certam viam , qua siningulis ni metis proprium locum planetarum deficiamus. caterum singulis diebus, N. iam' absque alio motu raptus, nec proprio mouetur quilibet 'laneta circa terram
spiraliter, perpetuό mutando centrum; Gnunc modum habet inc ratiorem, nunc remotiorem, oci non solum tollitur m
lus Epicycli, excentriet, sed etiam inclusdsurnus, ct raptus. qui sit motus Caeli an stron; cum c re nes illi motus sint inuecti πι- ad calculum Nec potest hoc Peripateticis duplicet ei in quorum doctrina Caelii mest propter astrum Vnde sine hic damento in illa Rhola Locitur Caelum illud immensum, sine ullo astro, c propter astrum s cium ; satis ergo est si unus quisque planeta proprio mi tu singulis diebus moueaturpi r tal m lineam , perperio variado illam al. nonnihil, hoc enim est. quod moueatur .- per lineam spiralem , & videtur hoc magis si irpi cx, & planum; quod quodlibet
asi r um moueat u r quotidie, nouam spiram de Iineando intra Tropicos, & in singulis plant ii S ineae ibae i pirales magis, vel misrus erunt distante s, prout pluribus reucri lutionibus progreditur a Iropico ad Τro picum, ut deinde reuertatur , θι relegat iter i neque hoc, aut impossibile, aut incongruum Videtur , nequ tollit , qnominus absolute dicantur astra moue ri regulariter
237쪽
quidem ita clare, sed sublueida , 8e albicansi si euti videmus aceidere in Luna , quando eclypsatur a sole; tune cnim non videtur luminosa, & argentea, sed obscura,
tici lume esse Lac aiunt astro. P Roponte secundo opinionem Antiis
quorum de via lactea, quam seque batur schola Anaxagorae, & Democriti. Dieebant isti eandorem illum lacteum ,esse praecise lumen, ad quod explicandum dibant ste itas e HEe est sententia istoru Antiquo.
rum , meliori concepta rationeis pquatum licuit. Puto autem ipsos vo. luisse eorpora stel-rum quorundam e Solem enim cum laru esse longe ser- sub terra sertur, non respicere quae . t ct maiora,quia conititutum a non Gam altrorum. uaecunque Igitur al- dereus, qui nobis idς ψ ipsiu spς piciuntur ab ipsb , horum quidem appδrM S pii im culum, sed: solum L 1 . , - . eo Solis,quae ab iseia speeuio ridea non apparers lumen ἰ prohiberi enim ita eorpo e syd a Solis radijs. quibuscunque autem obsistit terra . ita vi non alpi γciant ut a Scile , horum proprium lumen aiunt esse Lac . Manisel Ium au
tem quod , & hoc immisibile. Lic
tanquam in speeu- enim semper ide in eisdem e ita illis.
maiore lumines apparet eaim maximus esse circulus, liri minorem luee, a Sole autem semper altera, quae nostellEob is ali puta seiciuntur, quia non in eodem ma tabant , ita ut ipsa nζt luco. Oportebat igitur, cum tran- non posset videri, syrtur Sol, transferri, & Lac, nunc Solis, qui in ipsa ,--pp rςt b c Noum . Ad pio tali relucet,qgoa. sic' haec autem, si, quemadmodum oste- stitiae oeu' ting r t ibi A ditur in tig .cium et eo, Λ seri linis ἰ-- i m αιὶς lqugdam corpora specularia, in qui bus, tanqua in speculis videmus deis nocte Solem ,& sicuti de nocte, si ponamus lumen ante speculum, praeseritim valde proculmus tm ginem Iamincisi i ita putabant nos in nocte no ipsas ste ilas videre, sed solum videre imaginem ipsius Solis in stella , no illuminari a ,ole, eo quod Iumea Solis ad iptam, e aliqtio impedime to , non perueniret, tunc inquiunt, non refleetet quidem ad nos. imuginem Solis ,& ita non vide itur ilia clarit , & viuidus splendor , qui est imago Solis; vidi debitur e men ipsa istella in se , di in propria luce, no
intur in ios, quae circa Astrologiam , speculationibus , Solis magnitudo maior est quam terrae, & distantia multo maior astrorum ad terram , quam Solis , sicut Solis ad terram , quam Lunae; non utique, lonae ali-
t ubi ci terra conus, qui a Sole colsci et reliqua uero spe- radios, neque viaque umbra terrae , Cuit moles non su- quae vocatur nox, erit apud astra: sed necessse Solem, Onania a stra cireum
spicere, di nulli ip siorum terram ob
sistem 1. ι --o creo remittitur ad nos tu visum; quae imago non nece iasamo Oeeupat tota speculum. sed de terminatur magni tusci imaginis a
tia, in qui destri bitae eonus, cuius basi, sit obiectum,& vertex sit in oculo . videtur ergo imago Solis in iteli pro ratione a
ad stellae ad Solem, ficuti ii quis ante speculum p nat eandelam, non videt imaginem iulam nisi in una Parte speculi, maior . vel minorem, pzoratione cistantiae p
derea corpora,ali qua sui parte rest ciunt imagii ε S lis, non tota sua . subsatia, quod i
238쪽
Axytidia Stagiritae Meteoratu comm
meneon uiseeretur salsum; qui fie stellae
mutarent loc um, probe Sol var: t aspecti ad ipsas. nobis semper hic manentibus, 4-put enim mutato locq candelae, dc non inoto oculo, nec speculo, vel mutato loco oculi, non mota candela,non videtur ima. go eandelae in eadem parte speculi, & ita fulgor ille restexus mutat lue ume ita mutato loco Solis, mutaretur aspectus stet. Hae posita opinione de sideribus, dieebant, quod ab umbra terrae , quae interpo- pleur inter Solem, S Sydera, impedi cur. quo minus posse deserri imago Solis ad illa Ddera, quae latent in umbrη terrae r ex quo fit, ut non possint reflectere imaginem solis ; tu ac vero non videri quidem se radiare , quia non remittpnt imaginem solis; videntur autem ipsa sydera in proprio suo esse ,& magnitudine ; de ideo videntur, quasi candicantia , di formantillum cireulum lacteum, qui color est proprius syderum, dum videntur sub propria
form in umbra terrae. Hae e sententia si .er talis erat illorum philosophorum, qualis hie exponitur, poterat plurimis argumentis consutari: quod si non una quaedam alba macula rotunda, ve esset pars Coll. quae est in umbra teris rae ;s d sit veluti Lona, quae totum caelum ambit. cum autem terra sit corpus rotundum, non potest proiicere umbram, quae extendatur per caelum,ut luti Zona. Deinde in hac ipsa uia i ictea multa splendescutsydera i ergo si ille syderum splendor est veluti reflexa imago Solis, etiam ad illam partem peruenit radius solis t ergo non est ibi umbra terrae . Imo alia multa possent adduci,quae euidenter demonstrant falsa me sis opinionem. hie saςis est expendere di .cta philosophi et duas ergo tantum adhibet Arutoteles consutationes Primaeoniurat. Q est; si esset verum lac fieri, hoe est illum colorem lactis appareis re . quia astra illa sint in umbra terrae, quae illam albedinis speciem ad oeulum mittur, sequeretur . quod illa albedo non semper deberet apparere eodem in locor sed semper apparet in eodem loeor ergo non fieillo modociequela maioris probatur. nam
umbra terrae proiicitur in locum opposituper rectam lineam soli , di terraei ita ut sine in recta linea, sol, terra. ω lpeus umbrae, sed non semper eadem pars caeli est in recta linea cum tole, de terra r 8t probatur, nam sol motu proprio mouetur, de sagulis annis cireuit totum Lodiaeum, & conica. gitur, modo cum hae, modo cum illa stella; ita ux uno anno successiae eomu gatur cum omnibus stellis L iaciet terr autem stat τ ergo etiam successive, modo haec, modo illa steli est in recta linea eum perra, & sole, in parte terra oppo,t : ergo deberet exi m fieri lac successive modo in ista parte caeli , modbi a alia. Mi nor autem primi argumenti probiturisa. sur cum enim νia illa lactea sit circulus maximus, & consequis ter temper pars aliqua appareat, vi semus semper ς east easdem stellas: ςrgo non fit illo modo. 6: haec confutatio euilens est . Secund3m addie confutation m.& est talis. Ustenditur in sp culationisus astrologicis solem malorem pisse terra, ita ut diameter Solisad Diametrum terrae sit vir l. ad a. & eonsequenter , quia sphaerae sunt in triplicita proportione diametro rum , sol terram eontinebit νεο yices , dc
eo amplius. Secundo luppanit maiore νι o dii antiam astrorum a terra, quam sit distantia olis ad ipsa terra, non ab astrissut male aliqui interpretantur; nam .ctuam uis hoc verum sit, non assumit ad suam probationem, seu confutationem a quia no est ira obuium; pro qua satis est, ut mo. strabo, maiorem esse ditantiam astrorum
a terra, quam sol sab ipsa terra. Quibus ad abundatiorem doctrinam addit, malo' rem esse distantiam solis a terra quam Lu
ut mox dicam, lunam posse ingredi umbram terrae, non item astra. His duobus suppositis, ex primo insere umbram terrae procedere ad modum coni, cuius basis est Sol, bc magis coarctari, quo magis proe ditur ad oppositum solis , procul a terra. haec consequentiat st manifesta, nam ill minatio fit per radios directos;ergo si compus luminosum fit maius corpore, ex quo umbra proueitur, radij proeedentes a tu minoso, per extrema corporis oppositi, post ipsum corpus oppositum , incipienvconstrino; & ita tandem coniungentur.& ita umbra constringetur, de desinet his punctum r Ex Leundo autem supposito, eoncludIevmbram terrae,quae vocatur nox, non perouenire ad astra, nee posse astra occupare ἔsed debet hoc ostendi. quod tamen verimmu est . &velle hoc Aristotelis commentat res praestare potius , quam digredi adponenda opiniones, de demonstrationes Astro
239쪽
astrologorum, de maiori, vel minori di. stantia, Solis, Lunae, & aa rorum a terra .& a sole. ollendenda igitur est necessitas huius coseq entiae; quod , data tanta solix magnitudine, supra terrae ma&nitudinem , & data distantia maiori solis a terra,quam terrae a syderibus et non possit per uentro umbra terrae , ad sydera, nec difficile erie hoc dimostrare ex Elancano in sphaera. Sit solis globus A, d. cuius diameter sit x t sit terrae globus C , D, cuius diameter sint rura duet go procedentes ex Α, Η, tam gentes C, D, concurrent tandem in aliquo puncto, cum minor sit linea C, D, quam a A,B, ostendere debeo quod posita tanta solis magnitudine supra terram , ut demonstrant astrologi, punctum G, in quo
eoncurrunr radii & terminatur umbra siemagis prope terram, quam sit ipse sol; εο consequenter no peruenire ad altra. sumpto tentro solis F, & centro terrae I, ducatur linea F, I, C. quae perueniet ad H , cum illa duo sint corpora sphaerica & centrum habeant in axe coni, & sic factum erit triangulu Α .FG, ducta semidiametro solis F, A, a punici contactus A, C, G. ducatur iam ex puncto I, centro terrae linea I, E, parallela ipsi Α, G, si ergo ex I, 4 eatur semidiameter terrae ad punctu cola-ctus A, G. ubi ab hae linea tangitur circulus terre in C, erit haec linea l, C, aequalis
ipsi A.E. cum sit parallela , eo quod anguli interni sint ambo recti ; cum igitur E , I , sit ducta parallela basi Λ , G, in triangulo A,P,G, erit ut F, I, ad I, G, ita F,E,ad E, A,
sed cum F., E, sit excessiis ic midiametri solis, supra semidiametrum terrae ierit F, E, ad E,A , vi q. ad a. ergo etiam F, I, eri r 9. l . G, 1. ergo maior erit F, I, quam I, G, sicut ς maior est, quam 2. ergo umbra terr finietur in distantia minori a terra , quam sit distamia solis a terra . ergo non perueniet ad sydera, quae magis di. sane. quod et ac demonstrandum .
Q v ES TI O I. Quid fit umbra,.quam mulista, s recondita de a bis per Umbra agnosci
Non mirum est, in tenebris aIiquoscee ut ire si splendor viae lacteae tenebras e ste , sibi fingere potuerunt aliqui, si vere illud senserunt Philosophi illi antiquiores, quos impugnat Aristoteles, ut vidimus in textu. Putauit Theopli rastus I'araelesus teneletas aliquid esse positiuu, 'εorporeum, rebus infusum. in qua sententia, haud scio an ullum habeat, vel ducem,vel sequacem: quod umbra aliquid sit proiectum a corpore umbroso S per medium effusum, sicut luxa luminoso ne que etiam verum est, quod umbra sit Q. rei sicles aliqua, ob Icuro tincta colaro,& ideo nigrieantis pIcturae speeiem resedire videatu r; quamuis tale quid, vulgus hominum, soleat umbram appellare. Est igitur umbra priuatio luminis ilia toto medio, di in quolibet corpore illuminabili, orta ex interpositione corporis fisa - ε paci. Cum enim corpus, quodlibet luminosum hanc , inuiolabiliter, legem custodiat; & ita quaqua versum lumen diffundat; ut per lineam rectam excurrat lumen, nisi interponatur aliquod corpus opacum rneque a corpore luminoso corpus illum. nabile lumen recipere possit , m si a corpore luminoso, ad illud duci possit recta linea, quae non interrumpatur a corpore aliquo opaco, quas lineas rectas communi μ, iam vocabulo, solent Philosophi radios Vocare, qui radij, ut dixi, recti sunt, nisi quantum ex diversitate medit, per quod transeunt, aliquando refranguntur, & non nihil flectuntur,ubi ergo linea ducta a coris pote luminoso, recta impellit ad corpus opaeum, ibi sistitur, nec ulterius per illam lineam rectam propagatur lumen, & reli.
240쪽
i 16 Ar limis Stagiritae Meuoreto corum
quum lineae rectae, post corpus paeum, dicitur radius vir brosus , S ut totum lumen ex rad ijs luminosis componitur , cuia in
tota illa medij parte, duei possiant rectae lineae ad luminosum , nullum offendentes Opacum , ita totum sipatium Post corpus cpaeum, per qi;Dd non possunt duci lineae peruenientes ad corpus luminosum , quin impe Ilant ad opacum, dieitur umbra. ist igitur umbra spatium, ut ita dicam radiose itiden illumiabile priuatum lumine,ex; - si interpositione corporis opaci
'ε' Dices, umbra aliquorum corporum lam
' elua dieitur, & mala qualitate eorpora inficere ergo umbra est aliquid positiuum. neque dicas damnosam esse umbram, quatenus priuat nos lumine, S efficacia Soli ,
hoc enina mUdo , omnes umbrae aequaliter
sunt nocitiae; sed mala etiam qualitate corpora inficit, quo se aliquae arbores insignes faciunt. Respondeo, admittedo, quod
communiter dicitur, umbram aliquarum arborum esse noctuam; non ideo tamen
videri dicendum,umbram esse aliquid positiuum, nocet enim umbra illa , vel quia ex arboribus illis mali expirant halitus, qui in ea parte, in qua Sol lucet , dissipantur alumine Solis, ubi vero Sol aerem non purgat sua luce, remanet infectus aer illo halitu noeluo; sed quia aliquis dicere posset, hoe modo futurum , ut , non solum umbra arboris noceat, sed vicinitas, siue interdiu, non luecte sole, siue in nocte: Respondeo illos halitus, non expirare ab illis corporibus, nisi dum sollicitantur lumine Solis: quare Sol, suo eatore, excitat halitus, sed partem aeris, quam serit purgat illa luce. Verum cur in hac umbra moramur vi---de humani ingenij solertiam; ex ipsamet
dis. umbra,luce varietatis eiicere potuit. Primo ergo ex umbra cognoscere possumus figuram corporis opaci, umbram proljcie- DIVAE c. tis: & vide quantu umbris debeamus; totae picturae ars, tam insignis; ex umbra prodiisse fertur . si enim corpus aliquod, seu planum constituatur, a quo terminentur radi j umbrosi, &quasi seccetur spatium illud , seu conus umbrosus; statim ex illa sectione eonstabit, quam figuram riserant extrema illius corporis umbram proiicietis: si enim sit corpus sphaericam, apparebit in sectione umbrς circulus; si fiat sectio ad angulos rectos. si alterius figurae, similem E. Mia rareret in Plano opposito figuram. 9. Irnmo, ut dicebam , umbris accepta reserre debemus picturε arte dicunt enim primis temporibus ex umbrae proiectione
in parietem, extrema humani corporis delineam ei ta cepta describi, quae deinde meliori arte per tecta sunt. sed enim vero, non ego dixerim humanum ingenium ruindi hoc,&sallaci, simpliciqae magsterio indiguisse, ut rerum sibi fingeret imagia
neS. nam proh quam distortas aliquando,& in krmes a sorma, ex umbra figuraren tur res immo videmus in pueris, S misticis, artis rudimenta. non ex umbris in eoata. melius initia artis sumpta essent ex imaginibus persor i traiectis,de quibusalibi.
Secundo, ex umbra cognoscimus pro L mbra
portionem inter corpora luminosa , de um- Πbrosa; cognita enim umbrae magnitudine, ct cognito uno ex corporibus, siue sit corpus illuminans siue umbrosum , cognoscimus Proportionem , quam habet alter ad alterum. Si enim umbra maior sit , qui scorpiis inumbrans; inferre possumus . cr-go corpus inumbrans maius est corpore luminoso: si umbra sit aequalis inubrati: ergo etiam luminosum est illi aequale. si sit
minor in umbran te , luminosum erit m a. ius. res ius, cum per se clarae sint, non eas duco,in quibus explicandis immorandum
sit, videt enim unuIquisque ex directa radiorum proiectione hoc oriri. Quod si, nee magnitudinem luminosi, nec inumbrantis habeamus. adhuc inue zz is stigare possia mus per umbram, illorum ad revom, inuicem habitudinem; si enim ex duplici distantia umbram metiamur, vel inueniemus in utraque distantia, ab inumbrant . umbram semper sibi aequalem, dum auteumbram metienda dico, sectionem umbrae intelligo. per planum ad angulos rectos oppositum luminoso, & inumbranti vel in uetito inaequalem et si semper umbraesectio est fibi aequalis ; corpora luminosa- . N inumbrantia aequalia sunt, inaequalia, ut dixi, si variatu r umbrae magnitudo.
Tertio, ex umbrae inaequalitate, cognita distautia ab inumbrante, de luminoso, COω