장음표시 사용
241쪽
eognoscitur pracia magnitudo, S cognita magnitudine , cognoscitur praecia diserantia. sit corpus, A, B, Juminosum, C, D.
inumbras r cognoscatur autem utriusque
magnitudo, & magnitudo umbrae per reociam, E, P, ergo, quod cognostam distantia umbrae, E, F . ab inumbrate, C, D, dico me poste eognoscere magnitudinem praeci.sE utriusque. dueatur enim axis coni, Η,
G, qui secabit medias omnes lineas, A, B, C, D, E, F, cum cognita sit linea, I, Κ, &sit cognita etiam, Κ, Ε, & , I, C , cum sint
paraleslae,C, D, E, F, erit ut, I, C, ad, Κ, E, ita, I, Κ, ad aliud; no a ergo erit tota, I, G,& eum nota sit, I, C, S, H, Α; erit ut, I, C, ad , Η, Α, ita, G, I, ad aliud, I, H : inuenta ergo erit praecisa distantia luminosi ab in
brate, cognita illorum magnitudine, exc gnitione umbrae,quod erat demon lirandu; ex distantia, inali ratioae , cognoscetur magnitudo.
Et ne quis haec leuia iudicaret, & quae
potius ad umbratile speciem prolata sint, quam in lucem traducenda , videas quaeso ex quantis tenebris, quam magnam philosophi lucem deduxerint, & in maximis tenebris luci aditum aperuerint , ut illud dicere possint : ex fumo dare meem rogito, ex hoe primo, hoc eit ex tenebris,& -- um a te ita esse spi, qrica demonstrarunt; trima M7 ι no planam ut alioquin,etia summa ingenias ama. sibi persuasum habuerunt; cum enim in eclypsi lunari, quae fit per umbram terrae,
obseruarint hane terrae umbram circularc super in Lunε disco, ex qualibet parte a P parere; intulerut euidetera ergo terra estro luda,& spheriea: si enim no esset hirica, aliquibus salte locis .ia aliquado videretur no circularis; sed se per talis videtur: ergo corpus, ex quo prodit, est spheraeum. Secundo cognouerunt terram esse minorem quam sit Sol, te valde minorem.
quamuis Sol videatur cubitalis, S terra sit
Tomam es adeo magna;viderunt enim terrae umbram
s. non multum ultra Lunan protendi; nec enim alla sydera, vel planetae eclypsantur ab umbra terrae, quamuis terra derecte inter Solem, & sydera interponatur; sicut ex tali interpositione ,eclypsatur Luna illuminata a sole,& s eper minuitur umbra cutandem finiatur, & non possit obscurare superiora syderat ergo soI est maior terrasi enim esse,minor, eresceret semper umbra quam prosicit terra. Tertio insertur ex umbra, naesse valde minorem terra, quamuis videatur fere Soli aequalis, S Sol sit tanto maior terra ἐς um enim umbra terrae semper decrescat, requo magis receditur a terra , cum tandem finiatur, & desinat in punctum non valde procul a Luna ergo in concavo Lunae,dia meter sectionisvmbrς terrς,loge est minor diametro terrae , quia ibi conus est valde eoarctatus, di proximus vltimo termino . sed diameter Lunae longe minor est diametro sectionis umbrae ibi , cu Luna multum temporis insumat, ut per proprium motum, sua diametro mensuret diametrusectionis umbrae. ergo Luna no solu est minor Sole, sed etia longe minor,qua sit terra. Quarto ex umbra cognoscitur Lunam
esse maxime omnium vieinam terrae, cu
Ius enim vulgi' iudicat omnes stellas in eo- Di amadem plapo, cum Luna, Se tamen ex umbra L cognoscitur, Luuam longe esse viciniorem; 'cum enim Luna umbram terrae subeae, &non eandem subeant reliqua sydera,quamuis supra Lunam emineat adhuc magna
portio coni umbrosi, ut patet ex tectione, quam Luna subit, quam multis horis noupertransi et ergo reliqua sydera sunt longe remotiora, quam sit Luna,cum ad illas noperueniat iste conus umbrosus, de si sint pariter e regione Solis. Quinto cognita distantia Lunae a terra, di cognita masnitudine terrae , de ipsius Lunae, quod minori cum erroris suspicio ne eognostere krtasse possumus, quia li vieinioca sunt, S magis sensibilia,ex hisin
distantiam Solis a terra, di magnitudinem ipsius Solis possumus per umbram indaga re. sit enim praecedenti figura , C, D, dia.
meter terre,cognoscatur diameter sectionis Vmbrae E, F, quae cognoscitur ex dura tione eclypsis, ex tempore, quo Lun3 Peν- eurrit umbram, dicatur ergo, ut D,C, ad E,F,ita C,E,ad E,G, ita cognita erit tota, C, G, dicatur. ergo, ut D,C, ad B, A,
ita, G, C, ad, C, A, distantiam Solis a terra , quod erat umbra inquirendam. Sexto dicunt Astrologi , se obseruasse terram non semper in eadem distantia esse
242쪽
ii 8 Aristotelis Destritae Meleoro icorum
a Sole, com Sol modo aceedat ad terram,
Tina nen modo ab eadem recedat; hoc non iO .um
s se assequitur vulgaris sensus hominii, sed nec Philosophi communiter labi persuadent. A t - - .mbe, hoe esarum , S dc monstratum reddit; quod sane mirum est. Si enim umbra terrae observemus in cclypli lunari, apparebie sectionem illam umorae non esset lem, per aequalem; nam semper Luria non in v mit aequale tempus, dum totam umbram percurrit, etiamsi percurrat in eadem di. stantia ab eclyptica . Obseruata hac inaequalitate umbrae, quae licet maiori dilige tia observetur, tamen necess)rio cum ter ra si e semper eadem, de eiusdem magnitudinis , de et a Luna, S Sol, non poteli hoc cotingere, nisi quia, aut Luna recedit a terra, & aecedit ad verticem coni, aut Sol ab eadem recedit, vel accedit, ct variatur sectio umbrς ad Lunam sed Lunaia plenilunio, qua O lolum eclypsatur , semper est in eadem distantia a terra; ergo Sol variat di,
stantia iterra. ergo vera est, non imagina. ria, excentricitas Soli ἔ , de vere Sol habet apogaeum , dc pari garum, dc hoc ex umbra coimo statur. Vidzs quam multa .re quam arcana nobis umbra demonstraret ; immo accuratiora calculo demonstrabitur praecisε quantitas excetrieitatis, sic locus eiusdam ... Septimo per umbram sydera cognosci- in. 23 mus corpora esse opaca, in ex Sole iumenis ia. reflectere, seu recipere, di sistere ; non esse flammulas micantes in Caelo:cognoscimus enim per Vmbram,Iouem non splene esce.
te propria luce, nec Venerem. quod si ista sydera,quae in Caelo splendenti na,& stilia gentissima sunt, non iplendent propria Iuce ;ergo nec alia sydera De Luna enim Oihil dico, quae tanto tulgore clarescit, ut luminare vicatur. quod autem illa allia nospledeant propria luce, szd luce Solis, pro- Pomm batur ex umbra nam Venus quidem, quai parte non rei picit Solems Vmbrosa appa- ret & obscura et viaetur enim illuminata ad
modum Lunae eorniculariter, dum incipieu Sole diice aere , aliquando, dico aliquando. quia cumgirzi circa Solem, dum nobis apparet comui cta , sed est in pariste superiori, tota splendesciit dum vero ita te cevis, ves accedit ad Solem, di vitin parte inferiori, apparet corniculata r& hoc octauum erit ia iracul um, quo a nobis per umbram clarescat; quod nimirum Venus gyiet circa Solem, tanquam circa cet: una; quod, proxima boli dum apparet, nunc pleno fulgeat orbe, nunc cornua luce distingtiar,cetera pars umbrata remaneat:& hoc est, quod terrae vicin ilima, non tamen magna api'areat, quae alia est umbrae
Quod Iuppiter non propria splendeat
luce,probatur per umbram: cum enim circa l ouem in astra moueri primuS publicumiecerit Gaul. obseruatum est postea curiosius ab alijs, dum gyrant circa lovem aliquod illorulubinde occultari, Ze obseruatum est id cotingere, quoties tuu L e re gione Solis, ita ut anter illud nouum astra, α Solem interponatur globus IouiS ; ex quo apparet ab umbra Iouis eclypsari. ergo Iuppiter corpus est opacum; lumen So iis siliens, S satellites etiam ipsi propria carent luce, dum ex umbra a love prole eia eclypsantur. εDenique distantiam ipsorum satellitum
a Ioue, vel cognita distantia, ipsorum magnΙ dιnem, posita cognitione distantiae iovis a Sole,possumus per umbram metiri. Vides quot nobis ad lumen veritatis finces preferant umbrae,ia quibus si oculatio resiessemus, adhuc clariora paterenti nam, ut bene philosophatur Blaneanus in sita Iphaera, mensurando prius exacte,modo ala ipso tradito, cuiusque planetae umbram ,
de obIcruando deinde planetas, cum alter alterius umbram subite deberet, Uideremus utrum alter ab altero ec ypietur per umbram, vel ex toto , vel ex parte, di quis eorum proximior sir Soli, quis remotior, quan tum. quilibet a quolibet distet, qua ta sit cuiusque magnitudo, si cum altero comparetur: haee&alia
plurima scitu sanὸ dienissima in sola Astrologia
243쪽
ΡRoponit iam primam opinionem Anis
liquorum devia lactea . I sti dieebant lacteam apparentiam esse reflexione sim asinis Solis ad nostrum oculum, dum a radii Solis impellunt ad corpora sydera i , vel ad materiam opacam in Coelo, quae lumen resse ctere possit. & explicabat hoc coli εrenter ad sua opinionem, quam ha bebant de stelix comata, quam dicebant esse te flexionem quandam
sie nobis apparet. sicut ergo splendor , &lux omnium stellarum non est nisi rest xio luminis Solis ad nostrum oculum, quia ex se stellae lucem non habent, lic ino propriassime sit reflexio ; ita& albedo illa, eadem proprieta
AMplius aute est Tertia quaeda
opinio de ipso. Dicunt enim quidam Lac esse refractionem nO-itri visus ad Solem , sicut & stellam comatam. Impossibile autem est &solis ad nostruma hoc. Si enim videns quieuerit.& spe oeulum; ita dis ς' culum & quod videtur omne, in haut etiam ess cII P i aviam lacteam.Non eodem ligno lpeculi eadem appare-
eostae autem mihi, bit utique pars imaginis . si autem
lent, hoe corpus tur, in eadem quidem distantia ad
ne Elementari, an tem neque ae Ne velociter i neque in
in regione Caelisti eadem semper distantia, impossibile eadem imaginem in eadem esse parte speculi. Quae autem in lactis circulo feruntur astra, & Sol, ad quem
fit refractio, mouentur, manentibus
nobis, & similiter , & aequaliter ad
nos distantia, a seipsis autem non aequaliter. aliquando enim med ijsnceribus Delphin oritur, aliquando
commodius,&s, Vero cilluculo: partes autem Lactis ellius impugdςr, eaedem manet in unoquoque . atqui
non oportebat, si erat imago. sed noin eisdem adhuc esset haec passio lo
cis. Aristotiles ita viis detur interpretari, quasi voluerint esse in regione j derea; sco non ac αquiesco ilIius ai. ciis: Solet enim, ut verum satear, Aristoteles semper dicta Antiquorum interpretari in peiorem sensum, ut At si hac sice me tem illorum sic interpretetur Ari- istoteles, non impugnabit, sed propugnabie; nam re ve
ra apparentia illa Iactys, S albedo illa, et reflexio luminis Solis ad nostru oculum, quia est lux stellarum ibi degentium, quae te est tenuis, & c6sula reflexio luminis Solis lacta lparuis stellis ibi legεtibus Also tas, non sic intel- LI 'νη ligebant illi Anti qui, quod ostudui, dum explicant sua sententiam c si ta-msi ipsi hoc facior, & non additor ab Aristotele nota
exemplo aliarum stellarum, sed ex ς-plo cometae. Aduertat autem - . lector, Arist. loqui mo
spectivorum, quod θεῶ -m. semper iscit, quasi visio fieret,ser ex tra missione; dicie
enim lac esse restactionem nostri visus, hoe est, radii visualis, quo nos videmus, progeedietis a nostro oculo ad corpus speeulare , Sinde reflecti ad Solem,quasi ex oculo radius exeat qui tendat ad sp culum , & a specu lo' resectatur ad obiectum. Verum idem omnino est, si dicatur, radium prouenire ab obiecio ad speculii, dia speculo reflecti ad oeulum . sed, quia illo modo loquuntur perspecti ut Antiquiores , illo etiam loqui
244쪽
Axissutas Stagiritae Meteorologicorum
ex illorum doctrina confutat hanc sententiam . se autem loquuntur perspectivi, ut etiam alibi clarius explieabo; quia cum de radiis loquatur, qu afi de lineis, S obiectum visibile non sit punctum, sed supersi.
Cies, non habet ex obiecto punctud
Paratum, in quo ancipiat radius rat vero in oculo habent centrum oculi,tanquam pii cium, ex quo, tan quam ex determinato termino, pos
visibilia obiecti; &ideo dicunt radios ab oculo ad obiectum tendere.vnde multi sumpserunt occasionem errandi, quasi sequatitur perspecti uos, dum dicunt visionem fieri per extra missionem , quod illi non supponunt. Exposita opinione istorum, censuram νcssumis addit , dicendo it Iam esse impossibilem co- istorum. Blatque illam ex doctrina Astrologorum, di perspectivorum, ea parte , qua agunt de speculis. Queritur autem Vicomercatus, quod Commentatores, & Interpretes ha- ius textus multa quidem congerat aliena; sed non ill , qua neeessaria sunt ad intelliis gentIam textus. verum, pace illius ductum
ut, haud leto , an ipse iussicienter hoc explicet; multa quidem & ipse habet; sed ut ipse profitetur , se nolle recitare aliorum dicta , nec consulare, ita neque mihi hoe faetendum duxi: satis sit illa prose; re, quae videntur idonea ad intelligentiam Araiiciis telis pro quare. Supponenda sunt duo ex speculariata, quod radius, qui ab obiecto ad speeulum serti intelligitur, facie cum plano speeuli angulum quendam determ natum; cum enim radius ille fit rectus. &spaeuli pla- Θ is , num determinatum, habens suam superfixistis. ciem determinato modo couersa ad obiectum , fiet ex illo radio , & speculo anguis Ius determinatus ; & iste dicitur angulus incidentiae. Advertendum autem est debere sumi angulum ex illa parte , qua radius facit cum plano angulum minorem. intelis ligitur vero iade ex ipso speculo, ex illo pucto, in quo incidit radius , resultare alium radium, leu lineam lumiuosam, qui radius dieitur reflexus, & iste rad us non quaqna versum, nec vage,& indeterminati exeurrit, sed solum cirigitur ita, ut faciat cum plano speculi angulum aequalem Omnino illi, quem facit radius incidens in speculus ins 'ex
cum ipis speculo ς' re dc iste radius reflexus non sertur a puncto incidentiae, nisi ad illam partu
praecise , & conse quenter ad Octilia existutem in dire- .ctione: quod alibi
fortasse comodius explicabo. Supponendu se ἀcuneo : quamuis ex corpore luminoso, seu visibii. ita mittantur radij ad speculum oppostrum, ut ad singula pun icta speculi intelligantur perueti re proprii radii ac prciinde, in toto speculo, S: in mm incis singulis pundiis tota imago consipiet pos- μsit, tamen quilice radius. qui ab obiecto ad determinatum punctum speculi sertur, non iudicatur, nisi in determinato loco,&ita ab oculo consistente in determinato Ioco non videtur obiectimi , m si ex deter minato puncto speculi. Haec duo suppono dem 5strata, pluribus explinata a per si e- ct diis, de alibi sertasse clarius explicabuntur et interim, ut melius intel igitur , non grauabor adij cere figuram , quae rem oculis subitetat, quia sic textus Aristotelieus planior erit. sit erga punctualiquod lumi- plua. nosum A, sit speculum C. D , ex A , serantur radii ad quaelibet puncta, E, F, G, H, radius,qui sertur ad H,non res ectetur nisi ad punctum I, seu secundum illam dire cti oncm. nee videbitur nisi ab exist ente in illa directione, quia debet seri angulus, C. H, I, aequalis angulo. Α, Η , D, si autem. iarretur ad aliam partem, quam ad i. anguIi illi non essent aequales: S ita poterit
cis. Amplius autem noctu in qua, &talibus speculis Lac quidem illucescit
aspicientibus, visum autem refrangi
ad Solem quomodo est possibile.
Quod igitur neque via planetarum ullius, neque lume est altrorum,qsς
non videntur , neque refractio, ex
his manifestum est fere autem haec solum sunt, quae usque nunc tradita sunt ab alijs. ored by Corale
245쪽
ais kIum pereipi radius, qui ab Α, peruenit ad H, ab oculci existente in I, S oeulus
1lle videt,st luminosum A, In puncio spee
ιii , non in alio puncto speculi. simi literra avis, qui ex A, sertur ad punctum specu ais, resectitur solum ad K, quia solum angulus C, G, Κ, in aequalis angulo D, G,A, Sit λ ab oculo exsistente in Κ , Nidebitur obiectum, A, in pisncto speculi G, solum,
de noti in alio, sic ab oculo exiliente in L,
videbitur in puncto speculi F , ab existente ero in M, videbitur solum in puncto speculi E. Iam dieit Aristoteles, quod quadiu ista
tria quiescunt , Oculus videntis , specum-M ... Ium, di res visa, semper res videtur in eo- -IM dem speculi puncto, quia stat inuariatus, esto inde angi it tis incidentiae, Be reflexionis , Scres videtur in eodem. signo, seu puncto speculi. Dieit antem partem imaginis videri in eodem puncto, quia singula puncta luminosi sua sibi determinant puncta in
spe eulo, ex quibus ad oculum ferantur, di pars determinat partem: ad vero si moueatur res, quae videtur, ει Oueat:.r etiaspeculum, stante oculo , non videtur amplius res in eadem parte speculi. Duae autem requiruntur eonditiones, qnae etiam
ab Aristotele exprimuntur et prima est , ut
ita moueatur speculum, ut non letu et eadem habitudinem ad oculum . si enim res visa Α, moueretur versus speculum, dimoueretur per lineam A, H, vel speculum
moueretur versus A, ut punctum H, incederet per lineam H, Λ , vel utruque moueretur simul per eandem lineam. non ob stante icto motu,oculus existens immotus in I, videret A, per reflexionem speculi
semper in eodem puncto H; & haec est ratio eur addat Aristoteles verba illa, in ea-ν -υνe. dem quidem dii antia ad cidens e non quia j-να-- videatur in profundo speculi, & in eat lie - to , ut videtur velle Vicomercatus: quae expositio nee est vera, nec ad mentem
Philosophi. Secundo requiruntur, ut si
mouentur speculum, & res visa, non moueantur aequaliter , sed unum moueatur velocius, aliud tardius , quod requiritur ex eadem ratione, quia ex illo motu debet sequi, ut ducto radio ex obieci o A, ad
punctum antiquum, H, radius reflexus exH. non faciat amplius angulum, aequalem
angulo ine identiae , sed debeat necessario sumi aliud ptinctum in speculo, ut fiat ista
aequalitas. nam si mouerentur obiectum ,
& speeulum , seruando eandem habitudine inter se, de ad oculum . in pyrum circa
oculum, tamquam circa centrum , semper In eodem puncto spi culi , non obit ante illo motu., videretur obiectum , semper
enim ibi fieret incia entia raa ij qui ad ocu- ωσρυ-lum reflectitur, ut consideranti patebit. Minus ergo aptae sunt aliae longae amba- 'ges, quae ab interpretibus aff runtur. at vero , si moueantur motu inaequali ita ut aequirant uiuersam ab inuicem dinat iam , speculum, di res visa per orainem ad oculum, non videbitur necessario in eodem.
puncto speculi ; nam si prius ante motum, res visa erat in Α , post motum est in B, si speculum etiam ipsum motum sit diuerso
aliquo motu, non videbitur ampi us ipH,
sed in N, quia angulus B, N, D, est aequalis angulo 1,N, C; & hie est verus sensus, Ecplanus huius loci Aristotelis, de propter
hoc addita quod non moueantur aquae vel eite Dum ergo additi quae autem in lactis ei culo concludit,ex dictis non posse fieri via Iacteam per ist am Solis reflexionem, quia non appareret semptir ista re sexto an eadem parte tali. supponit enim Caelum eiale, veluti speculum , ex quo reflectitur ad nos lumen Solis; nam mouetur quidem talum, & mouetur Sol. & utrunque m.
uetur eirca oeulum existentem in terra , tanquam circa centrum et at non seruant
tamen eandem habitudinem ad inuicem , di ideo variaretur locus reflexionis, .ct visionis in speeulo . Hic etiam multa interpretes de distantia Solis , & stellaru α ad oculiim immo, &Blancanus in locis .m Τ - ω- Mathematicis ita explicat hunc locum, 'πις Aristotelis, ut arguat illi'm, quasi nesciuerit Solem, mutare distantiam a terrT per apogaeum,& periguum excentricitatis: de qua re supra. Sed non est ad rem haec diuersitas elogation is a terra , nec puto Aristotelem hanc rem ignorasse ; satis enim bene peritus erat in Mathematicis aliquisbus, sed iis re Physica Ioquitur de diuersitate PItysica, & illa diuersitas augis non
facit ad rem, & pronuneiat bolem seruare Malis dueandem d.stantiam ab oculo, quia in oris Iolis iaclinea a istum effectum sensibilem est eade , AE. noli Iamen est eadem ad serisum habitudo Solis ad bdera; quia mouentur valde
inaequaliter, & inodo, inquit, Sol distat a Delphino per quadrantem, quia Delphinus exit ab Or:ente; aliquando in media V x nocte
246쪽
nocte, modo est coniunctus cum illo. quia Oritur paulo ante Solam; ergo impossibila est, cum non seruetur eadem hab: tudo in. inter Solena, S i peculum, quod ex eodem Cin Q . puncto specu i semper fiat reflexio ad no. strum oculum. ergo via iactea, quae sem
per apparet in eodem loco, non fit per illa reflexionem . Sed nec puto antiquos hoe. quod reprehendit Ariltoteles, sibi volui L
Cur autem Aristotel. assumat pro exe-plo eon stellationem Delphini, nullam puto ego peculiarem rationem adesse, nisi sorte, quia ista est valde insignis, S nota, S parum excurrit, & dilatatur , ut sicile possit notari eius accessus, vel recessus abole. potuisse tamen aequae bene aliam no-εP -s minare: hane nominauit . quia haec illi in νεμ montem venit, & erat ad rem, nec videtur mihi longiori commentatione causa altius inquirenda. Dum subdit: amplius autem, &e aliam adiungit rationem , quae, quidquid dicat
Vlcomercatus, non eti, nec demonstratio nee essicax: immo, quantum ego capto,
parum probat; est autem talis. Visio tactis caelestis cernitur in aqua, & in quolibet eo ore speculari restexE,si nocte obiiciatur conuenienter speculum Caelo, & nos in debito situ. speculum intueamur; ergo cum videatur haec imago lactis reflexa in qua , vel speculo, non potest ipsa esse α- sexto luminis Solis, quia deberet lumea
sori serti ad Caelum. ec reflecti ad aquam,
& iterum reflecti ad oeulum s hoe autem radetur absurdum; quod ver ε nullum mihi videtur; potest enim imago unius reflexa ab uno speculo, iterum reflecti ad aliud speculum, & ex illo ad tertium, di quartu. Respondet Vico mercatus esse nimiam di inflantiam, inter Solem , & stellas, di interi fellas, & aquam: sed contra est, quia est etiam magnum lumen Solis, & sunt stellae magnum speculu, di exigua distantia aquae ab oculo, nec minuitur obiectum ex reflexione speculi plani, nisi praecisὸ ratio ne distantiae , sed haec accuratius alibi. Addie Vicomere. per rei exionem ex Vitel. debilitatur lumen , S species reflexae . Respondeo primo , debilitari, si h speculum serat; aliquando enim augetur,& multiplicatur. Respondeo secundo,etii, si hoe admittatur, videbitur lac in aqua debilius, sed eodem modo & deberet debilitari etiam lumen stellarum eo cludit ergo Aristoteles non pocse esse veras opiniones A liquorum , quas recitauit,& dieit has solas fuisti opini
illorum, qui praeeesserunt, intellige, Philosophoia
247쪽
Liber Pristis. Textus XLI. 33I
1 Ne te iam Aristoteles suam proferre
sententia de via lactea quid sit, & qu
modo fiat,& ad explicatiCnem suae sententiat, repetit,quod supra dictum fuerat, tanquam fundam eluin huius sententiae, extremam scilicet pa tem huius substa
liae,quam communiter vocant aere
homines, licet revera sit admixtio
infinitaru evaporationum extremam inquam par
tem l uius substatiae, quae proxima, Ec contigua est Caelo Lunae, esse potentia ignem, hoc est, non esse actu
iginem ergo per Aristotelem ignis
Lunae sed esse ilia proxima disposi.tione ad accipie-da in sorma ignis. ex quo fit, ut permotum disgregando , & quasi diuellendo partes it ius
vocati aeris, Par tes magis accensi
congregentur , &segregatae ab alijs,
ti dictuna est iupra ex sententia Aristotelis fieri cometas elementares rillae enim partes segregati,&diuulinis ab aliis minus aptis aecend situr,& poli ea resplendent . siciit videismus etiam in igne nostro, qui lucet, α eo magis, quo materia suerit purior, &ex sulphure magis des cato . quod autem se in cometa, quado habeat suum corpus proprium, hoc idem etiam conting t, cum non ipsa per se facta suerit talis excretio, quae perie repraesentet caput cometae , sed solum magis rara quaedam exhalatio ac
ceditur, quae recipit se ad aliquod
astrum , siue erra tieum , siue fixum, di fit veluti cor na, seu coma illius astri, dum conti git talem exhala
esse sub aliqua ste la, R illam stellam splendescere in medio illius exhalationiS, . Iam vero, imquie Aristor. quod contingit in uno aliquo astro,ut apinpareat illa corona albedinis, seu illa albedo , in cuius medio splendescieastria, oportet intelligere,quod hoc idem fiat circa CP
quidem undequac ue, sed in illa parte, in qua apparet via lactea. Explicant autem aliqui Interpretes, quod dum ci rea magnas
illas stellas , & stequentes, quae sunt in illa parte Caeli,
suam habeat cor isnam , SP comam νCOma unius stellae confundatur cum coma alteriuFIvnde quasi uniantur comae, Sappareat illa albedo: quae expositio non videtur mihi ad mentem Philoso-
NO autem dicamus, cum reas sumpserimus suppositum n Obis principium . Dictum enim est prius, quod extremu dicti aeris po
tentiam habet ignis, ita ut motu dis gregato aere , segregetur talis consi
stentia, qualem & comatas stellas esse dicimus , Tale itaque oportet intelligere fieri, quod in illis, cum non ipsa per se facta fuerit talis excretio, sed sub aliquo astrorum aut
fixorum, aut errantium: tunc enim
tales videntur cometae, quia assequuntur ipsoru lationem, quemadmodum Solem talis concretio, aquapropter refractionem aream appa re re dicimus, cum sic suerit dispositus aer Quod itaque secundum unuastrorum accidit , hoc oportet accipere fieri circa totum Coelum, de superiorem lationem omnem . Rationabile enim est, siquidem unus astrimotus incendit, & eum qui omniueit, facere tale aliquid, & exussare;&cum his adhuc secundum quem locum creberrima, & plurima, & maxima existunt astra.
248쪽
Aristotelis Stagirita Meteoro 'corti m.
sophi; videtur enim potius velle , quod si cuta cauda alicuius cometae est quidam ha . Iitus accensus, S resplendens, sed ita rarus , di talis, ut si excurrat per partem
Cςli,in qua sint stellae, appareant nihilomi. γος - nus illae stellae intermicates inter accensu V illum caudae splendorem; ita torus ive C q. li tractus sit plenus tali halitu, qui accensus albedinem illam ostentet: unde interis micantes stellae , quasi illo coronatae splendore videantur. dc quia non est circa aliquam stellam, in toto Caeli tractu, non
uram . dicitur coma, sed lac. Nam nec comata stella comam assumit ex reflexione luminis, ut eoronae fiunt; & non dicit Aristote-Ies fieri hoc ex eo , quod cu aliqando fiat
corona circa unum astrum, fiat nunc circa omnia astra, quae sitat in illo tractu, sed fieri circa Cslum ipsim . vult quidem ilia causa esse, cur ibi fiat illa acccsio ulla a lira, quae sunt ibi, ae proinde dicit rationabile esse,quod si motus unius altri potest diuellendo, & incitando illos halitus accendere, visibi splendeant in coronam; id etiam poterunt stelis frequentes, quae su ni in illo
M suia Quod autem Aristoteles addueit pro
ιμ-- exempIo de corona , quae circa Solem si, quasi eodem modo fiat eomata stella, &via lactea , intelligendum est a adultuma per modum exempli, non quod sit omnino idem t duplex enim est diicrimen , stando in sententia Aristotelis; primum discrimen est, quod in corona ille splendor,qui videtur circa Solem, & Luna, no est verE in illo eo ore talis splendor, ille enim est v
pol humidus, tenuis, de obscurus in se; at in comatis stultis ille splendor, seu albedo,
quae videtur circa stellam, est vere in illo Di em corpore, quod circuponitur stellae ibi; est tu refractio luminis,qui a Sole ad illu sta pore refrangitur hic illa exhalatio concepto igne resplendet proprio lumine , non lumine stellae . Secundum discrimen est. quod corona dum mouetur Sol non sequitur Solem, nec enim Sol perpetuo rapit se. eum illum vaporem eundem numero, a quo refrangitur lumen, sed totus aer intelligitur vaporosus: &dum mouetur Sol, immo, &dum mouentur homines supra
terram, nouus subinde vapor , seu noua
pars illius subit has vices refringendi ad oculum lumen. quod explicat egregie Vic mercatus exemplo ambulantium ad ripam lacus; semper enim imago ambulanotis cernitur in aqua, tanquam in speculo , & videtur illa imago sequi ambulantem, re tam a.
tamen vera non sic est , sed ad motum il- εων exis istius noua subinde pars aquae nouam re- m. Dectit imaginem: sic eum totus aer sit vaporosus, ad motum Solis, vel hominis, nouus vapor subinde refrangit nouam coronam lucis: at vero eum stella sit coma.ta propriE, dc idem sentit Aristoteles de lacte, quia verὰ illa coma habet in se illud lumen, putat Aristoteles linum halitum moueri ad motum astri, ut perpetuo eadem numero exhalatio comitetur stellam, ac pro
249쪽
POterat aliquis Aristoteli obiicere: Tu
dieis fieri cogregationem illam exhalationum , & ex reuolutione inflammatio
nem in illa parte Coeli, in qua apparet via lactea, quia ibi sunt magna, & frequentia sydera ; sed , nee
nora sunt in circulo hodiaei ; ergo deberet etia ibi fieri via lactea. Hoc
tingere ἰ ergo haec non est causa. Respondet Aristoteles non fieri ibi talem exhalationum
quod a calore Solis, & planetarum ineedentium illa via disgregentur,& attenuentur illi spiritus, nec perin
mittantur concrescere tantum, ut νdumaecenduntur,
appareant, & faiaciant illam albeci. nem. Attrahuntur quidem, seu exei- tantur ibi exhalaistiones, sed nimio ealore dissipantur; quod quam Verusit , aliorum esto iudieium , nam primo, & per Σ - diacum transit via lactea . intersecat enim zodiacum in Gemini, &Sasi ζ-tario; ergo et ara ibi cocrescunt va pores. Deinde videbimus in Zona torrida cogi nubes, At pluuias frequentes, sub aequatorei. Tertio, in eadem fiunt eometae, sed de hoc alias. Quod enim
addit Aristoteles ad confirmandam suam
TEXTUS XLII. ZOdi cus igitur propter Solis
soluit talem consistentiam: quapropter multi quidem cometarum extra tropicos fiunt. - Amplius autem neque circa Solem, neque circa Lunam fit coma : citius enim disgregant, quam ut coacta se talis concretio . iste antem circulus, in quo
lac apparet aspicientibus, & maximus existens est, . & positu situs sic, ut multum tropicos excedat . . Ad haec autem locus plenus est astris maximis, & fulgidii limis, & adhuc sparsis vocatis i hoc autem est, &oculis uidere manifestu) vi& propter hoc continuo, & semper haec Omnis aggregetur concretio .s Signit autem est. Etenim ipsius circuli amplius lume est in altero semicirculo habete duplatu: in hoc enim plura,
& crebriora sunt astra, qua in altero, tanquam non propter alteram ali
quam causam fiat lustratio, quam propter astrorum lationem. Si enim di in hoc circulo fit, in quo plurima ponuntur astrorum , & ipsius
circu- sententiam, non fieri cometas extra tropicos , veritas ex historijs desumenda est .
Duos nostra aetas cometas;utcunque ortu
sub Zona torrida vidit. . Aliam adiungit confirmationem, qua roborat suam haeresponsionem, cur in zodiaco non videatur lac,quia, nimirum , neque circa Solem, neque circa Lunam coma appareat ,
quia, inquit,nimio calore illo dissipatur halitus ille: vi
detur autem circa alios planetas; ergo etiam in zodiaco . ex quo apparet etiam ibi consistere halitus. De
potest seiri iudicium ; quia nimia
Iuce vinceretur,ω obscuaretur coinronae albedo. e Soluta hac O- Ra AH. biectione , reuer- pMebs i litur Aristotel. adprobationem suae lententiae, pro qu/affert quatuor ra tiones . Prima est, quia iste circulus νqui videtur lactens, est circulus maximus t inter pretes quaeruntv-tru Aristoteles intelligat esse circu
re Astrologorum, qui appellant cir
illum, qui diuidies plueram in duas partes aequales; ita etiam hunc circulum Gisiavi uideri maximum, quia videtur bifariam a maximus.
sphaeram partiri, transit enim per opposita signa
250쪽
sgna et odia ei, An vero appellet circulum
maximum, propter latitudinem , videtur enim potius Zona, di fascia, quam circulus. Verumhqc postrema expositio, novi detur mili, nec vera, nec ad remide qua Ioquitur Aristoteis Ies Primo enu sin Astrologia non solet circulus m a. Timus appellati a latitudine , sed eo quod circulus coiscetricus sit eu uniuerso . Deinde non eli verum, quod uni nersaliter sit maior latitudo viae lacteae, quam zodiaci, quamuis esset maior aliquo, in loco: in aliquibus enim Partibus vix ex isis Euia cedit latitudiuum grad. s. alibi sunt gra. 7. . alibi Io. vix seiri ei, aut iterum ad I 1. peruenit. Tertio ni n roten assignari, quid faceret ista liti indo ad probandam se tentiam Aristotelis , ad quam adducitur. Quid autem faciat, quc dericulus Iacteus sit maxi nus in primo sensu , quod scilicet sphae a m bisariam diuidat : Relpo-
det philoponus, quia circulus maximus in sphaera velocius mouetur,quam partius, unde per istum motum velociorem melius illa materia accendetur. Verum iniuriam facit Aristoteli Philo-Cπcubra ponus , dum illum sic interpretatur. NOrtam y - enim erat adeo i udis Aristoteles in Ailro' 'logia , ut nesciret non omnem circu um ista maximum Velocius lecta nonna omites ut parte S momri, quam moueatur paruus
circulus. col rie uim sunt careuli maximi, tamen prope polos tardi si me mouentur, di in ip o polo nihil . verum est solum, quod dicit Philopontis, de circulis fere parallelis aequatori ; liii etiam, quo maiores 2- ciem sunt, velocius mouentur, dum enim aequa-Dv - tor suum perastit circulum, etiam circu
Ius potaris e Ddum tempore unum absoluit circeium, huius tamen gyratio longἡntinor est gyratione sequatoris r ergo eodem tempore malu S spatium periecit aequator; ergo volocius mouetur, Sed non sic itiove, tui via lactea , quae non incedit paralelia aequatori, led valde oblique cadi , nec re. volu tur supra situm axem , cui insistit ad angulos rectos . quare aliqua eius pars; quae cit propc squalorem velocissime mouebitur, aliae autem partes longe tardius ut quae ad pedes centauri , dc Ra albo -
Psto ergo Aristotelem per hoc, quod dicit viam lacteam esse circulum max:mu. mos indieare voluisse , posse colligere suo mo- Do tu, & qnali ad se trahere exhalationes unde quaque , quia extenditur ad mal num spatium S ex cur rit maximam Calli partem; immo ex eo, quod incedat
in transuersum aequatori, videtur, dum rotatur Cir
culariter, ita oblique , posse quasi colligere exhalatione ς toto talo si,arsas, di quasi secum rapere: quod non faceret, si incederet paralella aequatori . tunc enim no posset col ligere, nisi illos halitus, quibus immi '
. Hinc iam oritur seeunδa ratio Aristotelis , quod scilicet silia i ur ultra tropi- ωος. cos ἔ excurrit enim vItra tropicos, fere ad grad.go. ea quo fit . ut cum in illa tona per Acistotelem non sit ratn vehemenS ca lor, possint exhalaticincs tragis contrescere, quae deinde per motum illum steli tum, Sper distractionem ex illo in tu, accendantur , de illam referant albedi
. Tertia ratio Aristotelis est, quod ilia τε μ η illo C sit tractu , in quo apparet via lactea, sint stellae , & maximae , ct frequentissimae, magis quam in alia Coeli patie, & hic ad oculorum fidem appellat: dicit enim huius rhi veritatem p c,sse oculis liaberi. dicita intem esse abi etiam multas stellas spatuas, quod ut intelligatur, sciendum est, Asirologos o in CS , stellas, qiae communi oculo aspici ut eur Ccido sereno, numerasi ,
Et nominasse. S ut melius possent illas distinguere, S nominare , in quasdam velu- oti . lasses distribuet unt; quas clatses constellationes appcllarunt: constellatio enim μ. est multitudo quaedam stillarum , certo aliquo delineamento , oc certo confinio comprehensa . 1ilis autem constellationi. nibus nomina quaedam in posuerunt, aliis quando ex natura, & vi agendi illarum lieliarum, ut obseruasse se putauerunt, de harum constellationum unam vocarunt Arietem, aliam leonem, aliam serpentem, dcc. alias nominarunt ab aliqua h storia , in gratiam alicuius Principis, ut Cassic-peam, Andromadam; ut nostra tempestate Calileus stellas circa Iouem obseruatas
circuli, in eo, quod magis videtur spissum esse, & magnitudine , &multitudine altrorum . hanc par est