장음표시 사용
251쪽
statas, vocasset Mediceas , in honorem su rum Principum et sic enim solent sapientes suos Maeenates immortalitat consecrare, & eorum nomina Clio insculpere, &stellarum adamantibus incribere. Verum , quia saepe eontingit, ut dum certum stellarum numerum circumscri-hunt aliquibus terminis , & aliqua configuratione , non possint nisi aliquas stellas ConcIadere,&vicinae aliae, vel non ingrediantur hanc circumscriptionem, vel non similem habeat naturam, ideo remanent exclusae ab illa collectione, quae utrinque vicinas complectitur. Istae stallae, quae non sunt clausae ab ulla figura, S comprehensae in constellationibus, appellantur ab Aristotele spar Iae . ab Astronomis dicunt informes , quia sunt extra sermam constellationum . Dicit ergo 'ristoteles multas huiusinodi stellas reperiri in regione viae lacteae, quasi constellationes, quae ibi sunt sitae, non potuerint omnes concludero, quod dicit ad exagerandam multitudinem steIlarum in illo Ugli tractu , a qua multitudine. εe addueuntur. & acceduretur per petuo novi halitus,quibus lactea via appR
f Quarta ratio sumitur ab Aristotele ex conduplicatione huius circuli , excurrie enim iste circulus eirea Coelum a Cassio peta,pet Geminos ad naum, dc cetaurum, de per sagittarium reuertitur ad Cassiopeam . de sere zona quaedam est. in aliquiis bus enim locis est la tior, v t dictum est, i u alijs angustior, aliqnando etiam, quod hic asserit Aristotele si duplicatur, ut ad colinium Cycni, & serpentarium usque. ex hac raergo duplicatione, intendit Aristot. probare luam sententiam: cum enim videamus istam Tonam simplicem excurrero , cum multitudo stellarum, Sc frequentia simplex est ; ubi frequentia, & multitudo stellarum duplicatur, duplicari etiam To-uam ; non possumus noci assirmare, hanc εesse propriam causam huiu& apparentiae. quia posita ponitur,& ablata aufertur. er
go ab ista frequentia stellarum, quae halitus adducit, di instammat, quod alibi non praestat. fit lactea via. Debuisset tamen aduertere Aristoteles istam duplieationem sere ede intra tropi- eos lab Zona torrida, ubi non putabatis posse adunari exhalationes , & illos σε i. halitus: si ponebat in region elementari, debuisset aduertere nobis esse subtilis stellis, non item alijs. sed e
252쪽
REm hie ponit Aristoteles, quam ad honum se usum traducere quis posset, nisi adeo constaret de mente ipsius, &msi adi o explicasse suam sententiam de cauiala huius apparentiae; dicit enim,quod si co- sideremus stellas, quae sunt in isto circulo, & Coeli tractu, considerentur autem non solum illae stellaei quae Eut inscriptae in figuris', & constellationibus, & clauduntur illis circu- scriptionibus, se Aetiam illae,quae S de informes, sic sunt extra figuras, quia non potuerunt 'rtasse commodE ia illis figuris conti: neri quam opinio. adeo vieinae sunt stellae, Iumina mi scentur, di videtur unica albedo, dum plura illa lumina ex vicinitate per modi m vnia Sadoc ulu traSseruntur,& irradia tone eomn- M se Gduntur radij. verum manifeste conliaz, Aristotelem non
lum ista adiunge. re , ut ex multatu
dine stellarum in illo Caeli tractu apis parcntium, consudat, posse adunati,& inflammari ibi illos halitus. ι Confirmat Aristoteles quod dixerat de via lactea, ex supra dictis diacometis,quomodo cometae fiant, qua suam sententiam de cometis , dixi L . . modeste , non e sic dies.s. d.
Consideretur autem & circulus, & quae sunt in ipso astra,
cac descriptione . Sparsa autem vocata sic quidem in sphaeram no erit ordinare, quia nullam habet assidue unumquodque positionem manifestam , ad Ccelum autem respicientibus est palam . in solo enim hoc circulorum intermedia plena talibus astris sunt: in alijs autem defi-uem indicauit hic ciunt manifeste. Quare siquidem,
Aristoteles, quod demonstratam , ve arans rati
eestra deseriptione mus caulam dici ana me- naterpretes .no Onidiocriter, & de Laiste eodem modo nes huius Aucto-
existimandum est sese habere . quod IIemostratione
enim sibi circa unum est passio, co- ves certe no agno ma, hoc idem circa circulum quenda m accidit fieri. Et est Lac, ut ita dicam , veluti definitum, maximi propter segregationem coma circuli . Quapropter , quemadmodum prius diximuS , oon multi, neque saepe fiunt cometae , quia continuecostellationis,quia locum comodum non obtinebant,utiliis figuris concluderentur. Si igitur eosi eis rentur omnes istae sellae . tam sorma. tae,quam inmrmes
quae sunt in illo tractu, constabit illud spatium, quod copreheditur hac zona laetis, esseste lis plenum, & resertissimum. quod noaccidit in alijs Caeli partibus, in quibus insignis est intre astra distantia interposita. Posset ergo aliquis dicere ν etiam lac ex
Aristotele ideo fieri, quia totum illud ja-tium stellis fere sit plenum, di ideo,dita
mi Aristoteles vim suarum rationum. si ergo, inquit, ra tio ae cometis, si non est demostrativa, ut vere no est, est saltem medio eriter probus, ne Widebitur ablo a
segregata est, & segregatur. secunia ut lactea et intelli
hunc locum semper talis consistentia . . De factis igitur in eo, qui est
circa terram, mundo continuo superio
quod sydiis, aceenditur exhalatio, quae est sub illo sydere, eodem modo intelligenduestgit autem dicta de
cometis, quandost coma cirea aliquod sudus, non de cometa, qui habet propria corpus bin
de reum, cum crum fit coma circa ali-
253쪽
ficti in toto illo Caeli tracta, in quo Iactea
linam cernitur; ut enim ibi accenditur halitus sub uno sydere, ita accenditur hic sub omnibus istis. γε- - uerte autem AristoteIem non dicere fieri eoronas circa
sunt in illo tractu ;quae deinde cor. nae confundantur
extrema conluvisgaturuioc enim no
vicit Aristoteles,dixisset enim , sicut fid corona cirea unum sydus , ita fieri circa Omnia . quae sunt istia illo tractu . Sed dixit fieri circa circulum. IlIud ergo prost xv, non es sententiam Nisis sit. Aristotelis e silicare, sed aliam quandamia Νωια inuehere, memOq. hoc dixit, nam coma a H eirea astrum ut indicam supra , non est, vecorona , quamuis haec pro exemplo adducatur , quia corona sit ab ipso lumine astri retracto , ut dicetur alibi. illa autem eo-ma candorem habet tuum, independenter a lumine astri, & ex se habet illam apparentiam et ex quo fit, ut non semper me. dium coronet alirum .sc ergo etiam fit alisbedo lactis, vere enim halitus ille ex is splendet, ut coma cuiusque astri .
Congruentiam inert ex supra posita doctrina, quae magis etiam illam confir- C. Gamet: cur raro cometae appareant, quia ni mirum tota illa materia, quae esset apta . 'ad generandos cometas, tota accenditur,& ardet in via Iain te a ', quae via est quidam cometa perpetuus . quia ergo, dum Caelum circumuoluitur ,
iste lacteus circulus est valde obsi-quus aeqvahori, colligit sua circumductione omnes sere exhalationes, per totum Caelum dispersas. quae habent aliquam consistentiam, & sunt aptae accendit adunantur enim, & quasi adhaerent istis. dum circulari motu ad ipsas feruntur ; Se hinc est, quod non relinquatur materia generandis Cometis idonea: quia tota absumitur ab isto circulor &13aec etiam est ratio, cur circulus pericueret eodem loco. Claudit Aristoteles tractationem n merando materias exa natas, quasi egerie de omnibus, quae fiunt in suprema parte sublunaris mundit quae pars vicinior est Caelo, quod circulari motu circumfertar.
prioribus Iationibus dictitin est, &de discursa astroru, & ignita flamma, adhuc autem de cometis, & vincato lacte, fere enim sunt tot passiones apparentes circa hunc locum.
QVAESTIO UNICA. De via iactea quidsenserint antiqui, S recentistres.
H. usis T r i a lactea,quam Galaxiam nativo sibistisώμ. V vocabulo Aristoteles nominauit,
, circulus quidam est, seu potius Lona Caelum cingens,non secundum longitudinem,c- - ut male loquitur Cremoninus in sua apologia, qua opinionem Aristotelis de viae ' lactea profitetur se tueri. Est enim long. tudo sederis alicuius, distantia mensur ita in gradibus eclypticae a principio arietis, x.. - . 1ta ut illae stellis dicantur habete eandem, .u - . Ion tudinem, quae sunt in ei reulo transeunte per polos eclypticae,& intersecante eclypticam in eodem gradu . Stellae a tem , quae sunt in circulis, qui ducti a polis eclypticae transeunt per diuersos gradus eipsdem, dicunt habere diversam longitudinem. quare longitudo extenditur secundum extensionem eclypticae, & circulus aliquis in sphaera dicetur extendi secuta dum longitudinem, qui extenditur secun dum eclyptieam,vel incidit paralellus illi. latitudo autem mensuratur secundum distantiam ab eadem eclyptica versiis polos suta , eiusdem; ita ut aequalem latitudinem habeant, quae distant aequaliter ab eclyptica in gradibus arcus ducti ab illa ad polos eiusdem eclypticae, transeudis per bdera illa quare extendi secundum latitudinctu, est extendi a polo ad polum eclipticae. Naee loquendi forma est iam recepta apud omnes Astrologos, nee aliud unqua, quod sciam, Astrologi intellexerunt , per longitudinem, & latitudinem. quo posito non video, cur Cremoninus absolute. conistrario sensu longitudinem , di latitudinesii sacceperit ; dum cnini terminos assumit Communes, S iam usitatos. debet etiam se insum sequi aliorum, ut a suo praeceptore non dycedat, qui dicebat loquendum, vς multi,
254쪽
, o Aristotelis Stagiritae Meteorologicortim
multi, sentiendum, ut pauci. du- gicur ctea, quae sie dicitur, quia tandieans est. L. - a dieit viam lacteam secundum longitudine '& albedinem resere . & potius eandorem, ina exeurrere, appareret manifeste ultumi lac quam splendorem ostentat, sicut de lac, enim excurrit potius apolo adpo lueeIypticae, quae est via latitudini , non longitudinis. debuissent ergo verbum explicare, di quid apud ipsum sit , excurrere tecunis dum longitudinem, priuS aflerre. Putabam ego, ut ingenue fatear, erro in rem irrepsisse casu, librariorum vitio, qui plumbea solum litteratura ditantur . nec enim poteram suspicari virum illum ignorasse, quae sit apud Astrologos longitudo, di quae latitudo, quam contrario sensu video hic usurparii sed dum obteruo repell- tum saepe longi tudinis,& latitudinis vocabulum eodem semper sensu , cogitaui, id factum fuisse ab illo, in reuerentiam Ar,llo. D. I. νηή - telis i cui eum disserenuas politionum in v ' - CElo ita efformauerit, ut sursum uicatur '' respectus ad nostrum polum arcticu, deorsum ad antareticum ἰ uextrum ad oriente, sinistrum ad occidentem eo quod mensura in homine quq excurrit a vertice ad pedes, eensetur longitudo hominis, ta qui mell-T.. tur a clextra ad sinistram, censetur lati-M- tudinem metiri;putauit omnes Astrologossie debere, & ntire S loqui, ut longitudo sit, quae exeurrit a polo ad polum, latitudo vero, quae ab orientc ad occidentem sertur, seu paralella incedit aequatori . At Astrologi hunς non audiunt, nec in Aristo. telis verba iurarunt; & potuit Aristoteles hie in nostris regionibus, ubi polus arcti-eus eleuatur supra horizontem, an tartiiseus infra deprimitur, existimare aristicum capiti imminere,an tarticum pedibus proteri; unde dexteram orienti, sinistram oecidenti assignet . at Astrologis quia non ,
inet huie , aut illi regioni, sed Omnibus suas
positiones exponunt, vident non effer
tionem , cur hic, vel ille Polus fit sursum, aut deortum, sentiunt in uniuerso non esse, neque orientem, neque Occidentem, eum vniuersum sit rotundum. Non ergo spectata uniuersi positione , has ab Aristotele differentias accipere possunt. ergo in eclyptica, qui circulus determinatus est in , natura, a motu solis longitudinem me tiuntur,latitudinem per recessum ab eclyptiea. quilibet ergo, qui hac loquendi se mavit velit, lacteum circulum excurrere fere laeundum latitudinem pronunciare debet,cum sere a polo ad polum eclypticae
Quaestio igitur est quid sit fascia ista li
culus albedo non est splendida, & fere lacinter liquores Omnes no reddit imaginem intuenti. sic candor ille lacteus est, nom. splendidus. Re h ine vald E difficilem putauit Cremomnus illo opusculo,& in suo illocandore, putat rem satis obscuram.&, Ut omittam fabulosas sententias, tum thea tra hic non instruamus,sed philosophorum scholam, quod nimirum sit lac Iunonis ex Mercuris ore expressum . quamuis haec non tam fabula sit, quam ipsa Aristotelis sententia , sapienti poetarum inuolucro contecta, quam Aristoteles reuoluit, dum dixit, esse aeris, hoe est Iunonis sumidos , sed canditantes vapores, quibus sata laeta, boumque labores solet, quasi lacteo laceo
stanti in eostantia subinde ad syderaeeris directos. Alij dixerunt esse viam , qua heroum animae ad suprema palatia diriguntur, S esse quasi triumphalem viam immortalis Capitolij . Et sane, si inuisibilia Dei, per ea, quae iacta sunt, intellecta conspiciuntur : hae e via maximE mortalium mentes ad sublimia attollit. vix enim quidquam magis pulelirum, nobis Caelum osti niat, ut animus ad caelestia rapiatur. ni fi obstinate homo statuerit oculos suos deelinare in terram. Illud sane mere fabulosum est , viam lacteam esse iuncturam hemisphqriorum , quod Deus Caelum, in duas diuisum partes, quasi scutellas procuderit; dum autem simul postea iungit ad sphaeram componendam, & quasi stamne a serruminatione, vel, si mauis , argentea colligat, hinc candor ille, &lacteus circulus consurgat. Non putassem ego hanc fabulam cuiquam Ilia mentem v nire potuisse, sed potuit aliquisse philosophando int ptire . Sint ergo mihi duae tantum sententiae de via lactea, altera sit Aristotelis, altera aliorum, quos Aristoteles etiam nominat. Aristotelie 1 satis ex textu patet, sed qui post Aristotelem seripserunt, eam uberius explicarunt, sustinentes, viam Iacteam esse quid in aere positum ex virtute stellarum , non vero esse aliquid in Caelo constitutum, aut ex Caeli subtantia formatum . In duplici autem genere sunt, quae in Caelo eo. lorata , seu luminosa cernunturr aliquae sunt apparentiae, quae fixam habent Iubstantiam,& ex se sui praebent spectaculum; aliae
255쪽
es:x sunt, quae fixum non habent subie- . ct tin, sed sime aliquid alterius , Sab alio dependeae,&a Piuiolophis priniae dicuntur videri, ut quod , iccundae , videntur,
ut qno, exempli cauit: si quis igneam imis pressionem, puta itellam cadentem , aut fiammulam aliam, spectet, lux illa oritur ex determinato subiecto accensio , quod sibiectum idem numero videtur ab omni bus. Et quia, nemine dissentiente, idem ab omnibus Oidetur, eodem etiam in loco se sistit. Contra vero, si qui1 alleuius imaginem in speculo aspiciat, si sint duo aspicientes in eodem .eculo imaginem tertii, quamuis sibi eandem imaginem aspiceretis
videantur, re tamen vera eandem uteriaque non aspicit, & si confideretur imago , prout est in speculo, non eadem utriqtie reflectitur. Patet hoe vel ex eo , quod non uterque in eodem speculi puncto imagi-r- 6 nem videt, Si enim primus radio tangerela. - . debeat punctum speeuli, ex quo imaginem videt, tanget punctum A. si autem secun - . dus ostentare velit piinctum speculi, ex quo videt imaginem; non designabit punctum. A. tactum a primo, sed punctum. B. diuersum; ergo uterque non aspicit eandem numero Imaginem in speculo, cum indiuersa speculi parte quisque suam videat. non potest autem eadem numero imago
subiectari in diuersis speculi partibus. Neque tamen putes, me ex hoc confieer
velle , esse plures numero distinctas in spe uiam Aulo im g 'eS, ne inseras: ergo sunt in. - θ...t, finita: - quia finitae in infinitum positiones Nisis, ima diuersiae, ad speculum accipi possunt, cum i- . quantitas sit diuisibilis in infinitum; qui
solum insero, eandem numero rem, sub
diuersis radisis reflexis videri, qui radi non sunt distincti, sed possunt sumi finiti
in infinitum, cum totum medium sit ple-uum perspicuo illuminato illa specie , quae species, quia est essentialiter repr sentatiua; quicquid ex illa per desiguationem sumatur, ςque est repraesentativum , atque totum. Haec breuiter dicta sunt, seu perstricta,quae ex materia de diuisione, fu-fius patebunt, & ex dictis alias de coloribus , mag s sunt illustrata . hie contendos Ium inferre, cum res sic videntur per reflexionem , seu restactionem . non ex eadem parte medij omnibus aspici;& ita , dum quis halonem , seu iridem , ocalia quae per reflexionem cernuntur , aspi-- . Cit, non per ea n lem mediI partem quilibri apparentiam illam intuetur.
Iam vero Aristotelis sententiam, melius
illum interpretantes , volunt esse vianuis lacteam apparentiam in aere, no in Cςlo, non quasi sit aliquid in aere candidum ν .aspestabile in se, quod illam otiendat apparentiam candoris , &albedinis, ac si es- LM navi et nubecula aliqua; in quo sensu hactenus v I V sere impugnata iiiit Aristotelis sententia, 'de via lacteat sed esse apparentiam ex re fractione luminis factam in aere; quae,dum fit ex medio magis crasso, de non nihil, ut ita dicam, fuliginoso, non solum refrangitur radius, sic alteratur obiectum visum, quoad magnitudinem, sed etiam radius ipti in medio induit aliquam speciem visi bilem , & sumen illud, seu speetes alteratur In repraesentatione luminosi, & colorati .
Duplieiter enim, quod ego diligenter
adnoto, fit refractio luminis ex inedio: 'vel enim praecise refrangitur lumen ,ex raritate, vel densitate medij, quod tamen . medium omnino perspicuum est,& totum eiusdem perspicuitatis , & solum ex diuersa densitate refractio fiet vel a perpendiculari , vel ad perpendicularem; & tunc alteratur quoad magnitudinem, vel quoad locum obiectum visum, per talem re- stactionem, ut appareat, vel maius, Vel minus, quam appareret, remota rest Sione; & sic chrystallum restangit obiectum visum, dum inter oculum, de obiectu interponitur: immo sic humor aque ν& elirustallinus in oculo refrangunt sp cies rerum visibilium t vel medicum, non solum est diuersum, quoad raritatem, &densitatem, sed etiam, quo ad puritatem, vel opacitatem, puta, quod sit fumosam, a fractis& ealiginosum, & sic non solum lumen ν --.dum transit per tale medium, restangitur, sed etiam in ipso medio alteratur, im
mo & in iplo imbibitur . tia ve iam ibi etiam habeae rationem visibilis ; lieee, uti a dieam,non absolute, proue in subiecto, sed dependenter a primo obiecto illuminante , & tonsequenter solum videtur sub
determinato angulo,& determinato respectu . Patet hoc , cum quis videt circa solem, aut lunam, immo de circa lucer-Nam aliquando noctu, coronam, & luminosam , & coloratam ; ut clarius, de tussius explicabo alias . Dum enim iii min Ο Rom
illud, puta lunam , diffundit per medium quaqua versum lucis radios, si nulla esset refractio, ad nostrum oculum differre- tur solum radisi, qui recto tramite a co
256쪽
Aristotelis stagiritae Meteorologicorti m
pore lusinoso ad nostram pupillam duci possunt: at vero ex refractione aliJ radii , qui directE tenderent ad aliam partem . extra oeulum positam , restanguntur, &inilectuntur, & ad nostrum oculum deri-uantur . quod si tale medium eontingat esse, non solum magis densum , sed etiam opaeum secundum quid,illud med:um Iumen ipsum imbibit , & fit quodammodo Iuminosum, & clirigit ad oeulum radium, non solum refractum, sed alteratum,& seris tur ad oculum lumen illud in medio positum ; & illa lux medii refert nobis speeiε aliquando albedinis , aliquando colorati ,
ut quotidiana experientia constat, prout assicitur qualitate medi . sic communiter dieunt auctores.
Mεμ a Contendunt ergo aliqui, ex Aristotele etiam lacteam viam fieri hoc modo, ut ex is ..is' plicat Cremoninus, opusculo de hac rerquod stella illae, quae sunt in illa Caeli par- te, dum suum lumen ad nos transmittunt, radios impellentes ad vapores illis stellis subiectos, refranganti & quia vidit Cremoninus, non satis esse refractionem ad lactis apparentiam a quia solum ex restactione alteratur quantitas obiecti visi . &sie fieret solum illa irradiatio, quam quo Im' tidie in stellarum eontemplatione depre hendimus ex via tubi optici, ideo, praetcrI,' m. refractionem, dixit fieri etiam insamma.
no πιγῶ tioncm illorum vaporum, qui facillim h u ad accenduntur, quam manifesto ponit Aristoteles. Sed in illa corona inflammatio ista, nec necessaria est, nec facie ad propositum; nam verum quidem est, refractionem nudam non sussicere , sed requiritur aliqualis illuminatio illorum vaporum νquam concipiunt ex propria opacitate νvnde fit, ut videantur ipsi illuminati,qua uis tu nen non ostentent, nisi dependentera principio luminoso, Si deo solum videtur sub determinato angulo refracto, ex quo fit, ut ab uno oculo videatur talis albedo in una patie vaporis, ab alio in alia ., eui refractio similis talem dirigit radium , ve susius explicabitur de halone.. a. . Haec expositio tame, si non est ad mente Molo. Aristotelis , qui requirit insammationem, , is hic autem nulla interuenit , 'sed nec potest . interuenire, quia iam exhalatio instaminata luceret, ut quod, & ab omnibus eade, ἡ & eodem in loco cerneretur , nullo requi sito angulo & fieret parallaxis, quam non vidimus, certe haec inquam, non ita ex.
posita est illis obiectionibus, quibus Aristotelis sententia, alio modo exposita, pa teret . Si eut enim aliquando contingit a sub aliqua alia stella , vel fixa, vel erranti congregari vapores , sic dispositos, ut, duper illos ad nostrum oculum differutur radia , circa illam stellam corona quaedam, de quasi coma circulo posita cernatur;& sic uinti videmus circa Blem , & lunam, ex simili causa coronam, si perpesuo tales vapores inter nostrnm oculum, L stellam illam interponerentur, semper appareret idem effectus . quod si plures stellae vicinς essent,ci singulae illatum suam eo ronam lucidam ostentaret, illi circuli, & eoronae coniungerentur. & ex coniunctione confunde. tentur, ut non iam distinctae coronae singularum , sed eontinuus quidam sulgor, &albedo cerneretur, & quasi in lacte naturae viderentur . sic dicatui contingere in illis Haee sententia, sie expolita, non videtur mihi proprie Aristotelica, vi indicaui adtextum, quoniam Aristoteles, nec stellam comam assii mere sic putauit, di negauit fieri sub sole, di luna huiusmodi conere. riones , ex quibus fit via lactea, & manifestam requisiuit inflammationem, quam haec opinio non requirit. sed quidquid siede mente Aristotelis quam in commento
Hae expositio multas eludere vidςtur Misita, vidissicultatis , quas illi obiicere solsbant ra dis
aduersarii, di praesertim dissicultatem illa, M. ιν. de parallaxi: putatque te totum vicisso Cremoninus, dum amplius rem non habet, cum Mathematicis, qui putabant , si candor ille esset apparentia meteorologica, debere necessario diuersitatem aspectus ostentare, dum ex diuersis terrae locis aspicitur ; quod non apparet. Respondet enim suturam sanE diuersitatem a steius, si candor ille sit aliquid fixum, & natum, quod videatur , ut quod . Si autem sit apparentia ex refractione luminis , di non sit Ρω lux in vapore ipso firmiter haerens, non facere .d iuersitatem aspectu S i sed semper vi debitur quocunque ex loco cum eadem habitudine ad stellam , & semper stellam
coronabit tanta corona. Hoc autem con
tingit in ea su nostro in ista sententia ; &sicuti halo nullam patitur diuersitatem aspectus, quamuis ex diuersis loeis aspietatur , sed semper ubique videtur circa eandem stellam, ita dilac non patietur diuersitatem, eum eodem modo fiat. Remanent tamen mihi dissicultates ex
257쪽
avis eapitibus, quibus manifeste ostendi-EM. Vt tur salsa liaee sente alia , etiam sie explic M. πω τλ. Et omittam alias difficultates, quae
tamen nec paruae sunt , nec contemptibiles rvt non posse materiam perpetuam lilbministrari tantae apparentiae, nisi cum vniuersi ruina i Non posse esse aequalitatem apparentiae ex variatione tempestatum. & temporum; cur non sit aliquando latior , aliquando angustior , aliquan do clarior , nonnumquam obscurior, αν-. iis alta huiusmodi lexcenta. Prima dissicultas unano eii quia nos latis faciunt ullo modo ratiosa toro ira nes , quae afferuntur, cur potius sub illo
- - Cali tractv durent perpetuo congregati vapores, & nunquam sint sub alia Caeli plaga. nam circulus iste per Caeli trans. uerium sunditur, di Lodiacum, & Zonam
torridam bis intersecae, sertur per torridam , per temperatas, per frigidam; quare nulla conueniens ratio adducetur, cur
ibi, & non alibi concrescant hi vapores . si enim a ealore dissipantur, di a velociori motu, non erunt sub torrida. N aequato re si congelantur, &dissipantiir frigore , non erunt in circulis polaribus. Deindeia, eum Caelum moueri dicatur ab oriente in oecidentemdia ut se eum rapiat inclusum 'rem, velocius trahet aerem sub torrida, iquam sub polis; & licet maius etiam spa-t uua motus aer perficere debeat sub aequatore, quam sub polis, ut te quatur li ν-- si uuerum Men physice vix fingi potest. ---- vapores sequi Omnino passibus aequis mo-αμ- . tum Caeli, eertE stellarum sequi non mia Ium , quia non mouentur vapores, & aer, nisi a motu ultimi Caui . hoc est caeli lunae.
quod tu nae caelum. motu diurno non mo- .uetur eadem velocitate, qua mouentur
astra; sed singulis diebus v na sere hora tardius Mouetur . ergo illi vapores non erunt semper sub illis astris a virtus enim magnetica Lin astris illis attractiva est ridicula , tu nimis remota .s--- Menudo: in illo caesi tractu, in quo laef. - - cernitur, non sunt stellae semper ubique ita β H frequentes , ut ex frequentia, & vicio tam
σφ' illarum eandidus ille tractus ubique sal-geat ex couiminione.& contactu coronais
rumiNam quamuis sint frequentes aIicubi,alibi non sunt ita vicinae. Quods dicas. coronas efformari maiores, ita ut possint etiam se contingere , vel procul positis stellis, tria sequuntur incommoda contrEi4 quoa apparet . primo nunqu- eern rsutar stelia ad marginem vιε lineae:&α-
per enim comna ad illam partem ricteam dilataretur. Secunc o, non esset via lactea recta, uti fere sit recta linea terminata , sed tota eius extremitas circulis anfranctuosa cerneretur. Tertio, dum stellae vi ciniores sunt, de lingularum stellarum coronae, non solum se in extremitatibuS tam gune, sed etiam quodammodo duplica itur, lacteus ille splendor non esset aequa lis , sed maior esset albedo , ubi duae t . vel tres eoronae candorem pingunt. Terrio, principaliter dum dicitur vapo- .
res cogi sub illis stellis , non sub aliis, de
ideo sub illis solum apparere lac, hoe ma---ndifeste mutuoeationis redarguitur , neque μιμeX eo, quod Cremonimis excogitauerit . uis'. sfieri apparentiam lactis per refractionem se uitare potest argumentum ex diuersit te aspectus desumptum . Nam quid est ν i, Quaeso, vaporem in aere suspensum essi rub aliqua stella hoe eerte nihil est allud, . in re, de qua agitur,nisi inter illam stellam,& oculum noti rum interponi illum vapo rem; sed quod interponitur inter oculum existentis in Africa,ta Cassiopeam, non interponitur inter oculum eruissentis in Mose is,& eandem Cassiopeam cille enim v
por illi erie longe sub alta stellatereo illa vapor, a quo fit lae, existens in Africa taci rea Cassiopeam, efficiet lac longε subdiversis stellis existenti in Mosco uta ,Mald ,--. ergo Iaborat Cremoninus, ut ex natur stellarum , & eaeli partium postendat apin, res trahi sub iliis stellis , non iubalijxis, Res est elarissima, nee vel leuiter aspe,' mandasus puluere mathematico hac de re dubi
tinit . sie enim terra A,B, sit eUum stella tum C, P, sit sphaera vaporosa E e M
258쪽
stenti in A, si vapores sint m puncto G, erunt illi sub stella H ; ut vero si quis ex3- stat in B, illi vapores G, non essent, si ab illo possent videri, sub puncto H , sed labstella I, Si facient coronam stellae I, δέ sel. la H . erit corona destituta, quia illi vapores non interponuntur inter oculum , cistellam H, sed inter oculum, &stellam I. quod si erant tot vapores,vi existenti in Α, Coronarent omnes stellas inter I, H , quia tota erat aeque vaporosa pars G, Κ.8c consequenter esset lac in isto caeli tractu exillanti in B. lae erit in erili tractu I, D. Resista est elarissima, Se fi quis parallaxim nominat, & tamen dicit uaptares sub illo caeli
tractu perpetuo esse respectu omnrum ubique terrarum,euidenter couincitur verba transcribere , sed rem non assequi. - ,3 Neque dicas vapores esse sub tali stella, - - 'αὶ . .el caeli tractu, re petau oculi existentis in ιπε. eentro terrae , ita ut , si ducatur linea deentro terrae ad talem stellam, occurrat illis vaporibus . nam eodem modo, dunia
aspicietur stella ab hominibus insuperfi- ei e terrae existentibus, illi vapores respectu unius erunt sub uno sydere, respectu alterius sub alio , di ita uni coronabunt unum sydus, alteri aliud . Cum ergo eodem tempore, tam qui sunt in orient , ,
quam qui in occidente, tam Hispani, quam Sirii, tam Etli opes , quam Moscouitς via deant lactis apparentiam sub iisdem stellis, nolia variatione , tum ille idem vapor re spectu omesum istorum non possit ei 'rub iusdem stellis, nee poterit causare coronam . nec apparentiam laetis respectu
Quod si deberet esse vapor, qui ccato- 'Lac viae' natet easdem stellas respectu omnium ' .bique terrarum, deberet esse totum emi- sphaerium plenum simili vapore, di ita , ut una stella omnibus eo rosetur,omnes steliqvnituque coronentur . in mo ex hoc, ut supra dicebam de cometis, ostenditur , cometas non esse tales apparentias , nGIL, solum, quia requiritur alῖquod corpus luis minosum . ex cuius lucis re Factione talis apparentia cernatur , quod , vel erit stella antiqua, vel aliquod cor; us lumi nosum Ised Se recurrunt omnia&Pra posita,& prς-cipue quod cometa non esset uniuersalis; quia vapores, qui faciunt comam, di mihi subsunt uni stellae, alij non suberunt sed haec copiosius supra. Res ista clarissima est, nee indiget ma-
iori probatione apud illos, qui sufficien-
Aristotelis Stagiritae Meteorologicoraui
ter sunt instructi in histe rebus: qui autem rudis omnino est, & nouus , etiamsi plura dicerentur, nee sortassiepere perit.ve. -- ιδ rum istitur est, apparentias duae fiunt ex reis in fraetIone luminis, i uamuis fini in infimo
aere, non habere diuersitatem aspectu S , ut est iris, corona, 8e alia , quae a quocum que , de ex quacumque terrae parte viden tur semper circa lunam , aut simili torpore. non tamen ideo in hae materia effugiutargumentum essicae immum , quo per Pa rallaxim conuincitur , apparentiam lactis non esse ex refractione , Ee in regione He mentari, nee satis miror Galilaeum hoc non e.: aduertisse, qui suffcienter mathemati eis erat instructus . esto non aduerterit Cre- satur, Damoninus; quia enim eorona fit ex refra --ctione luminis, ideo nunquam est appa- 'Prentia, quae eodem tempore videatur ab omnibuς , qui lunam aspiciunt, quia non rei pectu omnium inter oculum, S lunam talis interponitur vapor, ex quo corona effulgeat, nec dii ego video iridem Romς, vel coronam , eodem tempore videbitur iris, aut corona sub eodem astro ab iis, qui sunt in Hispania, aut in Germania. Cum ergo Omnibus ubique eodem tempore,eodem stellae lacte perfusae appareant cognoIcitur ex diuersitate etiam aspectuu apparentiam non oriri ex re, quae sititia
sphaera vaporosa , sed ex aliquo superiori; quia,quod habitanti Romae nuc est sub tali caeli tractu , non erit sub eodem respectu ei us, qui sit Olysippone,vel respectu Alexadriae in Afri ea, vel Vil nae in Polonia- Deinde si dicamus, etiam illum vaporem circumrotari circa terram, spacto 1 . horarum,si, dum mihi est sub mei idiano opparet sub tali stella; quando ad orizontem deuenerit, non erit sub eadem stella; etias moueatur proportionali cursu cum illa stella Et ei, qui pereeperit quae supra dicta sunt, satis erit, quod hie pronuntio ad ostendendum , si lac fieret ex refractionOluminis ad vapores eo modo, quo fit corona circa stellas. habituram hane varietatem aspectus talem apparentiam , quod
vapores illi, qui mihi lac repraesenta ut sub Cassiopea,dum illa constellatio est sub meridiano, non repraetentabunt lac circa
Calliopeam in horletonte; sed modo lac spargent ad dextram, modo ad sinistram illius constet lationis; & si in horizonte Cassiopea lacteo vestitur amictu, in meridiano exuetur, Sc videmus perpetuo Iac esse sub eodem astro , qualiscunque sit astri
259쪽
eleuatior ergo non prouenit ex vaporibus, eriam dato, quod moueantur spatio a horarum circa terram; quem tamen motum, ut supra dixi, etiam ex hypothesi Aristotelis non habebunt, sed solum motum Luna , hoc est sere una hora minus velo. cem habebunt. , i
In gratiam vero eorum, qui non sunt adeo exercitati in his rebus , oculis sub ij--η. -- cio, quod dixi, tali diagrammate. sit semi-eire ulus eaelestis Α, Β, terrenus C, D,sit v tiri porosus E, F, quem circuiti suppono nunc moueri circulariter circa terram spatio
horarum, quae notantur lineis duetis ad centrum . si ergo mouerentur vapores illi eum motu Caeli,essat semper eade pars vaporis in eadem linea horaria , quia tota sphaera vaporosa mouetur per modumtavnius: dum ergo quis exi stit in G, vapores, qui cIaude nrH, I, illi erme sub parte Caeli L, M , & consequenter in re no-ltra. lacte aspergent stellas, quae sunt in illo
Caeli tractu, atque dum mouentur circulariter, cum peruenerint ad occidentem
N, T, non erunt amplius sub illa Caeli parte t longe enim prius peruenient ad horizontem Physicum Η , I, quam stellae L, M, quia ex caelestibus duodecim spacia hora. ria sunt supra horizontem absque sensibili
diminutione, etiam loquendo de horiEOnte physieo: non sunt autem ex sphaera vaporosa supra horizontem physicum 6. 7. ad summum spacia, & ita dum I, H, deuenit ad hori hontem physicum, iam nobis aspicientibus non est amplius sub parte
L M, sed insta illa,quia haec distabit ab ho-rsdonte, per 3 o.&plures gr dus. Si igitur. in medio Caeli Cassiopea, vel Centaurus sunt sub lacteo cirento, dum ad hortion-Vaporosa, etiamsi non ponatur lae fieri ex
corpore luminoso , nec videretur ubique gentium, ut non videtur corona , & iri S.
Vltima dissieultas contra istam opinio nem devia lactea est validissima, quia contra se habet sen Ium ipsum, quo iudice, iam constat, quid sit via lactea . Sensum autem relinquere propter rationes aliquas,praesertim ex auctoritate desuniptas, infirmit tis est maximae, no valentis iudicare, quid Nin .sera sit per senorum , quid non . Sicuti enim , --
si quis velit adhuc persistere in negatione , I m quod non possint homines habitare sub tZona torrida; quia hoc vel Aristoteles, vel alius quispiam Philosophus negauerit,
ea ratione permotus , quia ex directione Tadiorum Solis, nimius. & intolerabilis sit ibi calor , si quis ex ista ratione, oc au- zona to ctoritate Philosophi, obstinat E pronun--- . si ec, non posse homines habitare sub ro ' .na torrida ; ridiculus nobis erit, eum cer. incertius sciamus ex experientia, homines ibi commodissime habitare, de nostros etiam Europςos commodissime transferri .sie etiam, quidquid dicant antiquiores,euiam sensu ipso percipiamus, S nobis oculis persuadeamus, quid sit via lactea; non remanet amplius opinionibus locus. Quare uon adta, institui hanc quaestionem, quasi sit etiam nunc controuersum, quid sit via lactea; cum iam eonstet certi, Cost sima scientia oculari: sed ut ostenderem , - γέ opiniones aliorum, etiam remota nostra O.
sensibili experientia, habere dissicultates, 'propter quas non videntur admittendae,& Aristotelem errasse in re physim absque
Dico igitur eonstare iam, viam lacteam non esse nisi tractum Caeli, in quo sunt mul. tae, & frequentissime paruae stestae , ita par-ue. vid: stincte in tanta distantia ad nostris oculiam peruenire non possint; ita vicinae,
ut lumen illarum. confundatur. probatur
e prius sensu ipso. Si enim quis tubo spiθcillo ea Cςli parte aspiciat,ubi libero ocuis cernitur Iae, videbit multitudine quan da stellaru innumerabilium,qua nudo oculo non distinguebat; non ergo aliud am- -ὰQUplius quaeremus, tum rem oculis tenemus.
Poterat prius res coniecturis, vel rationi- hqs gitari, nunc oculus litem diremit, de videmus esse multitudinem stellarum partem deuenerint, non amplius erunt, si lac uarum, quae cum singuae non distinguan- feret ex vaporibus. sed hoe non contigit: tur, omnes simul lumen confundentes, al- ergo cis ypa prouenit ex tali refractione bedinem Ulam ostendunt . cosirmatur priis. ι .s X 3 mo.
260쪽
Aririoilis Stagirisae Meteorologicorum
mo simili; nam maeulas illas Caeli can-
'Stita uti didas quas nebulosasssellas vocar ut Astro
passim cernuntur , si eodem tubo aspician. tur, distifictε, non maculas esse, aut nubeaculas, obseruatur, sed esse multitudinem stellarum paruarum, quae eum in illa distatia non possint distincte videri, videntur simul. & reserunt nubetulam illam. Quod si illa multitudo itellatum, non videtur lactis gutta, sed nubecula potius pallida , . Respondeo fortasse id euenite , quia stellae
nebulosas componentes, rariores sunt, scinagis distantes, quam eomponentes viam lacteam . Adde quod de lumen stellarum non eandem resert speetem in omnibus
stellis ι aliquae enim stellae plumbeae sunt,
aliae rutilantes, aliae argenteae: non est e go mirum , quod etiam paruae istae, diuersum componant aspectum. Adde insuper, quod nee omnes nebulosa, pallentes sunt, sed nubeculam reserunt aliquae eandidam
ut vero fascia illa non debuit nubes voea. ti, cum multas habeat interlucentes sibi intextas stellas, Ae nubes stellas tegant. Non video igitur, quam vim habeat, o M quod obijest Cremoninus, dum dicit , laenon esse multitudinem stellarum, quae ex D distantia. & patuitate albedinem illam ostentent, quia illa multitudo stellarum indistincta, nebulam, seu nubeculam faciat, ut contingere concedit in nebulo. sist nam lactis species non differt ab aliquibus saltem nebulosis, nisi ieeundum. magis, & minus. Denique experimento quodam, etiam apud nos posito, rem possumus definire sbume tibi duas magnas tabulas, vel soli - 'Um diotes chartas, nigro suffusas colore; deinta, de in altera illaru pinge multa S,& magnas,' & distates inter se maculas albas, in alterange paruas eiusdem Ribedinis maculas,
vicinatideinde utranque tabulam pro
eui pone ab oculo in magna, sed aequali distantia utramque: illa tabula . quae magnas, & distantes habet notatas albedines, etiam illas proca ostentabiti ta ea vero, in qua parvae sunt maculae,& parum diit ad .stes,i non distingues sottasse singulas maculas angio eampo in illa distantia, sed
totum obiectum tibi videbitur unius colo. ris, nec totum album, nec totum nigrum,
sed totum cinerieeum iudicabis, aut pallis dam, plus, aut minus, prout maculae ire. quentiores, & candidiores fuerint. ex eo
enim , quod oculus in illa distantia no possit distinguere album a nigro. nec pol
tit maculas numerare; utriusque tameIL
obiecti radij eonfundentur, di fiet species mixti, & prout plures erunt partes albae,
quam nigrae, obiectum visum verget magis ad album, vel nigrum. Idem continget,si cribrum album, vel e hartam perso- ratam suspendas ante parietem nigrum , vel tabulam nigram,Vel si perseratam n cte igni praetendas ἰ foramina enim in maiaena distantia non distingues, sed totuma,
aut minus candidum, aut minus luminoia
sum apparebit. Idem prorsus accidit i via lactea, dum enim stellae magnae sunt, derariores, distinguuntur a partibus non locentibus Caeli; p ruae autem stellae ioc vaIde vicinς , non distinguuntur in eadem distantia: sed teritu quoddam resultat obteiactum, ex illis partibus lucentibus, de non lucentibus, di fit species quaedam rei minus luminosae, di eandidae, ut est lactis spe cies. Res. Vt arbitror nunc , tubi benefi-eio est ita prostituta, ut noa indigeat M.
curatiori di sputatione. Alia multa excogitauit Litetus ad tuea L1ναι - .dam doctrinam Aristotelis, quem adeo imvenerantur, ut putet esse sacrilegium suspicari ipsum errare et sed illa nec meliora sant, nec elficaciora, ideo nec digna duxi longitati