장음표시 사용
281쪽
terquam quod veloeitas motus, quae in Quod si obstinato labore, & ingenioso aliis
nube obseruatur, dum vento nubes circu- quo artificio aliquando tandem mensura-
feruntur . vel ipsi Cardano suadere debe- re posus aliquam nubem. vi. v. gratia, ali-bat valde esse Wicinum illud corpus, quod quam nubeculam per Coelum sparsam, So- mouetur tanta apparenti velocitate; res lem in umbrantem, & quae umbram deterineuim ab oculo remotae, quamuis veloc isi minato in loco proijcit, qua via mihi persime in oveantur, illorum veIocitas non suadebis,illam a te mensuratam nubem,il apparet, ut videmus in Luna , quae tauta lam inquam esse terris citimam , vel re mouetur velocitate , ut unci die totam motissimam hoe enim est, quod ex Car- terram cireum eat, & tamen stare, nedum dano, vel ex alio sequaci exquiro, quo ar.
velocissime moueri, nobis libero oculo aspi gumento mihi probet, nubes 1 se obser- beientibus videtur , sie & naues Procul po- uatas.& mensuratas; quod tamen factum sitae. dum ergo nubes tanta velocitate sera fuisse vix adducor, vi credam certa mensu- subducere videntur, valde propo essς ne- ra esse omnium, quae usquam fuerint ves-eesse est. Nauis enim in mari positZ si distet que terrarum citimae; diuersis enim tem- ad quingentos passus, nunquam serς tanta poribus, di diuersis in locis, & diuerse di-
velocitate apparebit moueri , quanta viis uersas habent altitudines. dentur moueri nubes . ergo nubos viden- Em sano mihi persuadeo unum, quod tur vieiniores esse . plurimis videbitur fortasse falsum et cum Non tamen aliquis putet hanc proba ex multorum dictis contrarium persuasum is. N - . tionem demonstrationem existimari 1 qua habeant , cum pluuia densissima , &minu -hβ-Φ demonstretur,nubes, tantum praeciSE, vel tissima est, vi solet esse in hyeme, nubem sae 3-a tantum a terra distare. Est quidem distur- vicinissimam esse , ita ut potius nos simussus geometri eus,nisi salior, demostrativus; quodammodo intra ipsam nubem, quam e-- sed vide quim caute procedendum siς 3p' insta illam ὐ cum autem guttae pluuiae eras ..... plieando geometriam rebus: sunt enim r siores sunt,& maiores, nubes esse remo-
physicae, quae infirmant discursum Mome tiores a terra . Suadet hoc mihi primum trieum hic, & nune , & nimiam Prob rος experientiai dum enim ego per iuga monis disturius nubiam vicinitatem. Dico igitur tium equitarem, eontigit mihi saepe, ut alia impedire montium pro octum Nam per aliquam diei partem. per nube ipsam vel nebula, quae longE nube depressior equitare, quasi per nebulami alia parte diei est, & iam non nubes , sed nobula dicitur, insta nube iter proseques, ubi ex iugo de-
uuamuis sit eiusdem rationis cum nube, scendissem,perpluuia,& dum era intra nu-ootest montes oecultare circumpositos , bem, & in summo monte, pluuia minuti si quamuis ex proximo nebula ego non Cese sima aspergebar,guttis sere insensibilibus, naturi vel ipsamet pluuia decidens ex nu quo vero magis e monte descendebam, be, quae inter oculum. & muntem inter- eo maioribus guttis flagellabar. Ratio a ponitur, potest in conuenienti distantia , lem est, quia in nube ipsa, vapores illi non ita aerem crassum reddere , t nobis mon- sunt adhue sere conuersi in guttas, sed initum prospectu eripiat ;& sic de lactoco cipioqi paulatim concrescere; dum veroe naere saepissime arbitror. descendunt guttulae, uniuntur, & maiores Absolute igitur quid sentiendum sit de constituunt. Quod si contrarium tibi h nubili maxima depressione, non puto POL ctenus aliquis persuasit, voluitque aestiuasse definiri, nec statui quidquam certi; quia pluuias, quae maioribus guttis flagellant
res est, ut arbitror, inconstam, ita ut, non sata, ex nube esse terris vicinissima, hyema- me solum in eadem regione non semper ha- les vero minutissimas pluuias, ex nube esse 'ia a Na. beant nubes eandem altitudinem, sed & in terris vicinissima; primo, exquire eausim, D. 'c, uno loeo eiusdem ciuitatis, propius sor- euri n. aestate nube* magis vicinae terris co-νομπιε. tasse accedunt,quam in alio, & cum nullam gantur, in hyeme remotiores; contrarium determinatam partem infimam nubiS pose enim mihi persuadent rationes , & expe- simus notare, quam ex diuersis locis pro- rientia. deinde probet tibi suam sentetiam spiciamus, tum propter motum, tum pro- experimento prius, deinde ratione. Egopter naturae ineonstantiam . tum quia in enim prius adduxi in contrarium experie- uno loco visum magis admittit in interno tiam: pluuia enim montana ,α locorum nubes, quam in alio, non Video, qua certa sublimium , ubi certe nubes terris solvi-
via possit mensurisma hematici subiici . . ciniores, guttas non habet ita crassas, sed δ
282쪽
Feri semper minutissima se sie ego semper expertus sum , prae reti in in si inmis mon . tibus, &cum pluuia minutissima est, ser ad sensum Pater, nuben adeo vieinam esse, utpotius smus intra nubem, & vapores magis, qui in pluviaιm,uetaeiat: Dein Iecum pluuia illa mi Musim a cadit, serδ χ- per torix horacinΦ physicus nubi bus ora
citur . de montes e N a in vici illi mi oeeu tantunia ergo nubes inlit vie Inae vati δ
nutissimas, & insensibilest eadie; ergo, quo guttae sunt minores, eo utemiori ex nube concrestunt. Denique ratio ipsa, quam e .sgi hocpersuad. t, quia vapores, cum paulatim in aquam concrescant, prHas iliamin viissimas , S sera si sensibilas guttas conerescere necesse est, te inde paruae go tae in unum confluentes , maiores sermat; Eccum ex calore, qui ex refluxione radi rum Solis spargieur, nubium congregatio, de concretio in aquam impediatur certum est aestate longius a terra excurrere calo rem, Ec restex lonem radie rum, quam is me; de consequentet romotius a terra costina state quam in hyeme, Sed euriosius aliquis quaeret, eum nubera νisina aliquam pluentem, aut grandinantem sm. aestate praesertim,de cimus , potest nosciri,quam proeul a nobis sit illa regio ubi pluuia illa decidit Secum totum Gaetum in ' undique nubi sobductum est cir quainque ego possum ne definire ad quantam a Mobis distantiam vere tru pluat Ut autemat, hae secunda quaestione ordiar.,. quae sci-ν --. tu est dignissima, si rem assequi possemus, . Fromumlus lib. s. eap F, a. 2. supponen1 nubem pluentem eleaar a/rerrae globo per sod. passus,dosiippo neps nube pluuin tes circulariter circa terram circumponi in sphae ra vaporosa circulo terra comenqm -- teleo a ex his duobus prinei istiuer cum Crium undique pluuiosum apparet , ex vi Nubium, quae videntur in aliquo horizon. topbysico piano, pluere ad distantiam a centro illius horiZOntis clo. milliariorum x Italicurum . quod illis duobus principijs suppositis. ut puto, bene procedit: nam eum horieton physeus sit circulus tangens globum terrae, iecans, quae sit scio. pasivu, Occurret tangenti in distantia. εο. milliariorum posito semidiametro terrae asoo Si hoe est verum.ut in posito stiperius schemate, sit terrae globus , Α , B, sit tangens,
A, C, posito semidiametro,D, A, 3 1 ou. Mil
I ariorum: sit circulus , F,C,qui transit per puninum C, a puncto A, distans yoo. paselus, desier plus ex centro D, Scini seque nrter secans, B, C, fit scio. pasib s taurans, C, Occurret secanti circulum, F, mpunt cto, C, procul ab Λ, per εο. milliaria. ergo nubes, quae hori Eonti incumbit. in ciner mo punctivisi, distat a puncto A, per fio. t mill acia; ergo cum circumquaque in pla-
nitie, torax horizon phylleus seeat nubec
plavent ad distatiliam fi . milliarium.
Verum neutrum ex positis principiis ad- sinsiri mitto; non primu cum supra contrarium potius probauerim , nimirum nubes mi- ui3-nimum distare a terra, minus, quam per quingentos passus. Adde, quod tunc cum
horizon physicus totus nubibus csentectus apparet ex pluvia,haec Caues occultat nobis, ne videamus extremum horizontia physiei, ad quod advertendum erae vi Insuper tunc probandum esset. nubes esse in minima distantia a terra . No secundu , neque enim video,cur nubes ita accurate debeant clica terram circinari, ita in circulo terrae concentrico. Cum igitur oe nubis. altitudo ineerta sit,& incolians,cum nunc maior, nunc minor fit , non poterit definiri haec tangentis mensura e neque experientia,quam libenti is me sequor, tuae fidem facit. nam montes, qui m hori Eonte non solum intra M. sed saepe intra ε. lunt Iapidem, a nutribus citcumfusis occuItantur, iaconsequenter nubes, quae immineat: illis montibus; fit illis pluviam impertivator, lnobis non videntur, ex quacunque causa
283쪽
Aνθιοlebs Stagiritae Meteorologistorum.
1d contingat. quaerimus enim hic propriε
nubes ultimo Fuae ad horraiantpriuin quan- . ta distantia a nobis pluant. cum Igitur novideamus, nce montCdi Proximos non vis debimus nubes ad 6O. lapiaem Fluentes. Quoad alteram quattionem , nec mὲ-G -- nus euriosa est, sed aeia magis elara . cum videmus nubeS pluentes,leu nubes pluuia,
&strandine invitatem ιnalites,qulia postrinmus definite de distantia illiu, a nobis, vis amus utrum immineant nostro ptaedio, an aIienes Quatum ego experiem Ia obse uare potui 'primυς excurrente,n cmotium corona cinera, ad 2O. aut adium mum 3 o. lapidem horizontalis pluma exiscurrit elevatior ergo nubes supra horia tem ad io. aut I s. excurret lapide . Si quis , volt et accuratior zm determInare
his me iudice rem dissicilem aggrederetur , non istam enim nubis eleia tionem supra horizontem, sed circulum eius elongationis a tςrra notum habere
N . Nis dispi ieet autem omnino illa ratio mensuradi distantiam nubis a nostro oculo, immo su mmopere placet,li haberi posset exacta , mensurauu tempus Icili. cet, interpositum inter iplendorem, laueoruseationem ,& exauditionem tonitruinuamuis enim eodem temporis articulo
Pristis scatio, & tonitruum fiat, tame prius Ilendorem Oealis, quam sonu auribus exeipimus. &quo malop est distantia a nobis illius nubis, ex qua innus , & spledor emiis
ea eo temporis interuallu maius interponitur interluminis, & soni lenium. Non olatet autem quod Fromundus dicit, quo vehementior est lanus, oc maior aeris moistus I eo, ceteris paribus, inter splendoris, n, ni oereeptionem moram teporiSIO
zzz giorem interponi. puto enim hoc falsum z.ra omnino esse, & contra experientiam, de
rationem, quam alias luculentius examiis
nabo, eum de lano incidet sermo, ubi etiaista ratio mensurandi magis patebit .Expe. με- rientia autem, quam adducit Fromundus, ' noti est omnino ad rem, pace tanti viradiis ctum siti certum enim signat tempus, cum supra suum verticem nubem habuit,ex qua eadem fulgura, di tonitrua prodibant, &tamen aliquando tam subito viis fulgare, sequebatur perceptio tant, ut vix unicus pulsus arteri ercederet, aliquando v ro ia. ipsi pulsus numerabantur postvlsam coruscationem, antequam audiretur tonitruum . putauit ipse hoc oriri ex eo, quod tonitruum aliqnando esset magis iatiqnando minus vehemens. sed illa diuerasitas interstititii poterat oriri ex alia causa, qnoa nimirum nubcs haberet magna, ut semper habet, erauitiem, & aliqnando fieret fragor in inferiori parte nubis, alia Tθω, -- quando in superiore, di magis a nobis r mota. unare ad hanc veritate cognosce dam. aliud experimentum iumendum eL .set. Oporteret estim in eadem ab oculo ei- ω-nia stantia certis menturis explorata, de qua .ε. dabitati non possit, explodere sciopum , dg hombardana, di videre virum inter igne visum, di auditum fragorem, aequalis intercipiatur distantia, quam distantiam non pulla arteriae mensurabis , utpote minus constanti .di variabili, & quia arteriae pulsationes non incipiut tunc, cum tu velles, sed mensurabis vadatione penduli ex te nui filo; de qua re supra disserui ad Texta I . qnaest. i. si enim ex filo appendas glan. dein plumbeam, filum vero iacias praecise
nouem unciarum pedis Romam Antiqui. Vsingulae vadationes erunς unius secundaea iam . oc semper aequales:quo instrumento in minutis , sic secundi, mentur bis distantiam Inter coruscationem, di ionum. Maximum autem afferet commodum
rei litterariae, qui talium differentiarum tabellam conficeret,in qua per 2 o. aut per 3o passus esset notata uis antia in secundis,aut tertiis minutis , inter visum, splenis dorem, & auditum lanum,quam doleo me hactenus laceren5 potuisse, quia verereligioLxuatus, utrummam asteri specu tionibus , M commentationibus opportu innitatem , ita experimentis eapiendis non multum est idoneus. oporterct ergo ta. bellam habete multis experimentis comprobatam , in qua notatu singulis distam ,riis, singulae essent appositae differentia, in lacundis, ae tertiis minutis inter e Me tionem, S sonum; Be Obseruare etiam e .cte, num differentia sonisne, epiam; acuto, eg -e, variet hanc distantiam: num sit eadem sereno Coelo, di pluuioso, nu qui in aere, te ventis turbat. Hae instructus tabella, obseruata to. ruscatione qualibet, & audito tonitruo, 'βε posset quis, mensurando illam intercape cinem commemorata supra instrumento, satim pronuntiare,quanta sit distantia nuis his ab oculo, echaec esset tutissima ratio cognoscendi distantiam nubis a nobis, ruposita distantia eiusdem nubis a terra,quae 4n aestate , ut arbitror , paruo errore PO a
284쪽
tur1oo. aut 3 o. passuum , statim exdoctrina triangulorum habcbitur procise di-Ciν bia liantia Icci, cui imminet nimbus, & gran- δη do, nee aliam puto tutiorem, aut expeditiorem viam, S magis paratam: alioquin, dum colliniando, angulorum magnitudinem, & altitudines nubium sumimus. &mensuramus per rationes astronomicas
dum rationes subducimus, tabulas sinuit, ct tangentium volutando, iam in fine calculi, nubes non est amplius in loco, in quo erat prius, cii primo obseruare caepit quis, a ventorum impetu alio delata . Si autem paratum habeas peudulum, pro seeundis, ct terti js minutis, ve habere deberes, quia ad quam plurima mensurada deseruit st tim ex tabella videbis distantiam. immo quantum singulis momentis aeecdat, vel tecedat, quod iucundissime obseruabis.
Q. VAE S TIO XII. De Figura Nubis
Non hanc instituissem quaestionem, i
si I rom udus praecurreret quis enim certam nubibus formam praescribere velit, quae omnino casu, & temere concrescunt nihil sertasse in tota natura nube magis inconstas, magis inrume. nunc tibi equus-- repraesentat; nunc aquilam, nune montem:
immo sponte aliquando, imaginatas sequi videtur sormast sed de hac figura non est hie disputatio. quaeitio inter Cardanum,dcFromundum est, utrum nubes sint spharia Niari cE circa terram circumpositae , an vero sint
planae, vel in plano paralello tangenti su-- . . perficiem terrae. Verum in hac etiam quaestione eandem accuso nubis inconstantia; si enim fieret nubes ex corpore aliquo homogeneo, & stabili quadam lege definito,
tunc posset quis definire nubes cirea terra in circulo positas coronare, cuius circuli
centrum ellet centrum terrae. Cum enim ex grauitate,& leuitate debeant,& moueis
es, de disponi omnia subsunaria. si materia se homogenea , eodem modo se covstituet distantes a centro terrae in liquido aeris campo, in quo libere se ex leant , di ita
non m recta linea, nec in tangente se si a -- i. tu est, sed in circulo circa terram . Mia T. Verum non puto vapores,qui nubes sor- -mantsetalia esie corpora homogenea, quod
patet vel ex eo, quod nubes aIiquando
sunt remotiores, aliquando vieiniores ter rae, & videmus pein Caelo, quasi geminas nubium acies, disturrentes, quaru a Asia Pa-Vna in dexteram, alia sertur in sinistram , quaelibet suo rapta impetu, di hane esse i seriorem, illam super iorem,etiam quandot tum,vel magna Cetti pars est nubibus obducta. Cum igitur non sit haec vaporum constans natura , etiani si simul nobis se in nubibus exhibeant, non poterat certa illis statio definirit verum quidem est , quod contendit Fromundus per se corpora ista Sual . sublunaria disponi a grauitate, de leuitate, quibus, si plaeet ex mea philosophia magnetica adde qualitatem magneticam, 'quae etiam ipsa eli una ex disponentibus ,&situantibus uniuersalia eorpora. Graci ras ergo, fle leuitas sublunaria disponit in
ordine ad centrum terrae. Si ergo omnes vapores eiusdem est ient gravitatis, vel leui talis, semper necessario essent circulariter
dispositi;tam in superficie superiori,quam infersori, quia a nullo continentium corporum coguntur ,& arctantur ad aliam fi guram. 3cite uti aqua stagnans superiorem
superficiem circulariter dibonit circa terram; ita & nubes essent dispositae. Sed nec Promundi auctoritas , nec alterius cuius- T.
piam, adducit me, ut credam, vapores omnes ex omni caeli parte confluenteata effeta -αιι.
eodem modo dispositos quoad grauit tem. & leuitatem; cum videam saepE, su.
pra verticem nostrum discurrere vapores leuiores,di grauiores,ci consequenter, diuersarum altitudinum . non ergo erit dosacto fortasse vilibi gentium concaua superficies, & convexa nubium, sphaerice cima terram circumposita, quia nunquam vapores, nisi fortasse ex aliquo omninosortuito accidete, id contingat,quod Philosopus non curat,
Quod si nubes essent ita dispostae,vis
pra verticem starent grauiores,&excur- Nu a terent circumquaque tenuiores ἰ poste teontingere,ut superficies inferior,vel etiasuperior, ista excurrat recta, ut vult Cardanus. quid ni enim hoc contingere Potest, de quae est huius repugnantas quo minus vapores sic dispinantur ex accidentia Vt in rc ctum excurrant . hoc quidem erit omnino accidentale, neque ex natura nubium petitum, ut nec primu , nec puto
Cardan . potuissesbi petiuadere, hoe ex
constant natura nubium prouenire, nec
eredo ipsem sibi persuasfi habuisse, se oc li sposse determinare allum nubium recta.
285쪽
tum implorare non est satis; nam Sole infra terram posito, nubes ruerent toto impetu ad terras, di non iam plueret, sed mare in terram decideret. Nec puto quem quam expectare longiorem huius consutationem s quam enim magneticam, vel quasi magneticam nominant qualitatem quam non satis viden tur percipere Certutudinem,& extensionem per rectam linea: la densitate in nubem coaleseere opaeum: sicut neque oculo cognoscit quis utrum ν quaeritur ergo a qua vi suspendantur nuis mare, de aqua stagnans excurrat recta, aut bes in aere. circulariter euructur; neque Cardanus in Merito san E deridendi illi, qui , ut ego subtilitatibus erat adeo cratius, ve putaret etia dicebam in magneticis . ad incognitu ηεῶο se ex solo oeulorum obtutu posse figuram asylu ignoratiae, ad magneticam confugi ut ' nubium, quoad superficiem superiorem , vi miti ubi aliquid dissicile insonuerit, ma- aut etiam inseriorem determinare , sed s- gneticu implorant auxiliv. Dieunt isti nubi satis conueniens uisum est , frequenter bes suspendi a virtute magnetaea. Solis ne, saltem, si non perpetuo, ad medium nubis an etiam Lunae, & astrorui Solem enim so- , aliquanto plus addesari vapores, & paut nr-- . tini ad extremum eiusdem dissuere minus densos,& ideo etiam mediu, ut magis graue, magis ad terram accedit; excurrentes partes, uti leuiores, magis recedunt a terra: ex quo iam constituunt lineam rectam,
vel quasi rectam, di hoc potuit esse illius
Sed ista supponerent Caelum omnino ergo sit,leuitate, aut grauitate omnia e Pplacatu, & ex sola condensatione confluc- pora sublunaria sistere se, si libere possint, . tes vapores. De facto igitur, quod contin in tali distantia a conrro terrae; qua autem pd otia hae re,illud est, omnino irregul rem, ratione hoc contingat, sic explico.& insormem esse superficiem nubium, tam Suppono autem ex alibi dictis, & ex di- superiorem, quam inferiorem, cum omni cendis suo loco, aliud esse densitarem , &no casu confluant, & ventorum incerta raritatem, aliud opacitatem,& diaphanei, lege adduncturnu, .ubi ergo vapores te' talem. nomine dens talis dicitur commu-nuiores erunt , exiurget , di protuberabὶζ niter intelligi multa materia in paruaqua- nubes, ubi erassiores erui, deprimetur, nec titate ; intelligerent fortasse alis Physiei, - eonfluent vapores ad explendas voragi' quando est magna copia partium fixarumnes, si inter nubes intercipiantur, cum Pa & minor extensio ,& contrarium derari Em supponatur habere cum circumposi' late intelligitur. opacitas vero cst quali-' to corpore grauitatem , di si maxime vel- tas, qua astectum corpus lumen sistit, nec lent eonfluere, alterantur statim, dc a Solis sinit ulterius propagari; diaphaueitas veraclijs, quibus in superiori parte flagella - ro est, quae effectum habet contrarium, ecthr, & ab inclusis iape spiritibus, & a con- eorpus in quo est, reddit peruium lumini. tingente aeris motu . non est ergo Plana Haec duo genera qualitatum, quavis a vul- nubis si perficie s necessario, nee sphaerica ,- - . V . . nec recta, nec regularis.
garibus dicerentur, & supponerentur ide, longe tamen diuersa sunt, Δ prorsus diuertos habent effectuS, &udiuersis nascu-tur causis; quamuis enim nubes opacas soleat communiter homines dicere densas
QUAESTIO XIII. Ieat eommunIter nomines aicere censas
Orata in aere NAbes si pen- α quo magis opacae sunt, eo dicantur den
siores, non est tamen ita ; S res potest fie-ciantur . ri densa magis, quam esset prius, & tamen non fiet opaca: & fiet aliquido rarior, qua Non solum Plinio, sed quod longe ma- esset prius, & tamen ex diaphan a fiet opatus, Psalmistae admodum dissicile vi- ca. Patet hoc, nost solum in aqua, quandosum est , quod sit tenebrosa aquam nub bas attenuatur in vaporeS, amittit enim exiliata ... aeris: aqua enim corpus est diaphanum , la rarita te diaphaneitatem ; sed in vitio. similiter & aer: & si simul comisceantur, quod, quando est in fornace inflamium, &φεηm opa aqua, & aer; fit corpus opacum. Similiter consequenter magis rarum, non est tune aqua, in tota tua crassitie colpus est di diaphanum, sed opacum. ergo raritate n6phanum ; si autem attenuetur,&rarescat aequiritur, sed amittitur uia phaaeitas. sit corpus opacum. Hoe ideo pono, ut sta- immo hoc etiam expetimur in quolibet se-
tuam, nubem non ex densitate, & quasi re corpore diaphano,ut talco, gypso, chry-eriae prouenire, Scexil stallo, gemmio, dic. omnia enim ista dum inflam-
286쪽
inflammantur , & in eand escunt ad calci nat lon em id iaphan ei talem am it tue,& opacitatem induunt i contra si chrystallum ex concretione aquae fieri credatur , per condensationem illam firmissimam no ammi tit diaphan eitatem . ergo istae qualitates opacitas , dc densitas, non se consequun
Idem e stat si aqua elarissima, vel vina
pellueidum agitetur, consurget enim spu-- , ' ma, quae sine rarior est, quam aqua, cum rari videamus supernatare aquae, oc tame sipu.ma est opaca ,de eorpus illiud diaphanum,& hoe est illud, quod in admirationem rapiebat pultem, tenebrosa aqua in nubibus aeris . Si enim haee duo simul miseeantur,
aqua, di aer, fiet sipuma, de hoc tertium est opacum, cum illa duo sint diaphanais unde qtinis ista opacitas nascitur , si par. tes eomponentes,nullam in se habent opaeitatem verba sertasse aliqua nobis hic dabit Philosophus vulgaris rem autem ip. sim, de veram causam huius leuissimi effectus libenter ex aliquo audirem; unde purissimae spumae,quae oritur ex sola agitati ne aquae, vel vini, omnino purissimi, oria. tur opacitas, quae in nulla est ex partibus componetibus. Causam ego alibi infra, decoloribus atlarre tentabo pro mea tenuitate. interim ex hoe opaco corpore clarum apparet, opaeitatem, de densitate per se,nihil habere ebmune, neque ex hoc, quod res sit magis opaea , sequitur quod sit densior, vel e contra . dum ergo nubes mapis opacas aere videmus, non est,quod de illarum densitate quidqua statuamus, nec nobis opacitate illa augere debpe dinficultate, quomodo in aere suspendantur. suppono quod νnum corpus siet natu- raliter, hoc est, nulla externa vi detentuc iura, supra, aut insta aliud, nee prouenire ex γω ονα alio, quam praeisε ex grauitate, non absolute lpectata , sed ex grauitate collata
cum Orpore ille, eum quo de loeo litigat, quod data parieate molis sit grauius, a leuius illo i di hoc dico quia potest con-α,μm tingere, ut corpus grauissimum ligneum - a oo.pondo, stet supra aquam unius librae; immo inius Fn eiae, ut supra illam aquam modicissimam natee , nee toto suo Illo P .dere illam extrudat, quod ut probes, tali experimento cognosces. sume pas fictile,
ατ me ex alia simili materia, quod aquam
-- continere possit; de fit latas tritigatuta , . de talis figurae, ut in parte superiori semper maeis dilatetur idcinde sumet massam te. .
', quantam vas capit, etiamsi esset oo, librarum; liquatam ceram vasi iniunde a quo repleto , & congelata cera, modicos lore tepefacto va se, cerae massam eru ea vase; iam enim illo calore modico ceravas relinquet δε tum infunde in vase modicissimam aquam,puta libram, ec iterum congrue repone eerae massam in vase, ut prius, videbis i . illas libras a libra aquπsustentari natantes, neς cera ad fundum vasis descendet, extrusa aqua, quainuis siς tanto illa grauior. quod idem coni ingeret, si lo eo cerae ligna solidum, di a flabrς factum, quod vas expleret prorsus supcrlibram aquae infiisam caute imponereSa t/enim lignum, quam quodlibet aliud ex illis corporibus, quae cient aquis supernatare, ab illa aquae, vel unica lib ra susteuta- iretur: nec enim attenditur quantitas aquae quae in ira eorpus est, se sustinere videtur sibi impositum corpus, re enim vera illa Aqua non sustentat, quamuis communiter
etiam illi, qui putant se doctiores 'id existiment. non sustinetur ab aqua illa, quasi illa debeat esse grauior corpore sultent eo, de qui aliter sentit non diuςrsam habet opinionem, sed errorem, de ignorationem
reru: re enim vera non grauitat illud conpus supra aquam 5bi suppositam, sed attenditur solum grauitas in specie , quod illud corpus sit tale, ut, data paritatς mollSν si leuius aqua. si enim des mihi 3quam unius palmi quaquaversum, me est, suta palmarem aquae, Et des mihi cubum squa te ligneum; cubus ligneus erit laniox c bo aqneo, de ideo lign6 superitata t; dc si
des mihi cubum aequalem ex oleo cubus ille olei levior est, cubo aqueo, ideo oleum supernatare vides; et quia si intelligas eu-bum factum ex aere aequales , ille cubus ειν -- aereus xst leuior quolibet cubo ex quoli M. het humore, ideo aer vult esse super om. nes hWmores; ει quia denique tubus pal. maris sermatus ex substantia, quae voc atur ignis,leuior est cubo aereo.illi κquali, ideo ille yocatus ianis, vult desie irer .
Haec est propria, imo νn a ratio ν Lux corpora, absque ullo vinculo, & externa i sient unum supra alterum , etiamsi sine corpora liquida, di facile cedentia; unicaxnim qualitas loratiua corporum sublu-n rium pex ordinem ad Auctum , & deorsum est grapitas ; lenitas enim non ςst nisi
minor grauibus, neque est Prorsus alia aquidquid dicant alii, nisi haec; quia unum in ilirco by
287쪽
1 6 Aristotelis D Vitae Metorologicorum.
est alio lenius, vel grauius in speeie, seu data paritate molis; ex hoc enim praecise
oritur, ut unum corpRS rLaneat, vel supra,
vel infra aliud, si liberum sit illi se locare;& , si non sit in tali loco, urget, di cona tur, Ut sit, & hoc est grauitare , vel leuise 'b. tare ,& ubi fuerit in tali loco, conquiescit. Neque enim absolute eli verum, grauia
Naa tena tendere ad centrum terrae, tendunt enim
P solum, ut sint infra corpus grauius se in specie , & ibi conquiestant. sed causam cur cera illa non premat exiguum aquae insta se positae , & uniuersa. quae ad Erauitatem corporum spectant; ex menturationem illorum , altaque puIcherrima,qui ex his deducuntur. uberius dicentur inua, alia occasione. Nubesse His positis, dum quaeritur, a quanam I Haim vi nubes in aere suspendantur, ut non ruant toto impetu ad terras, nulla aliae li ' ratio,'quidquid aliud dicatar, merum est figmentum, nili quia nubes est leuior aere insta se posito in specie; ita ut, si sum' nras cubum palma em ex aere nube inferiori , di cubum aequalem ex nube, cubus nubilosus esset leuior cubo aereor neque ascendit superius nubes , quia trahatur magneticE, aut a calore euehatur; calor
Μ--enim non est qualitas loeatiua; sed quia,mν vapis eodem modo, leuior est in specie aere, Nὰ calere. tandiu ascendit nubes, seu vapor, non qua
diu habet, Vel non habet calorem admix- tu; ealor enim est quid per accides ad liue effectum, cum non sit qualitas locativa, ut dixi, sed quandiu aseendendo superat corpus grauius se in specie , ct inuenit corpus sibi aequale in grauitate, data paritate molis. Quod si dicas, quomodo potest nubes, quae est ex aqua, fieri leuior aere , cum aqua ex sua natura, & ut dieitur ex toto genere , sic grauior aere quo- μ' modo remanendo in natura aquae, potest
- - fieri leuior aere Respondeo rem hanc in mea p hilosophia lacile explicari, quae tamen alioquin non videtur facilis; ex quo mihi semper maris placuit haec philos
phandi tatio. dico igitur grauitatem cuiusque rei oriri, saltem quantum nunc inuenio, ex partibus fixis, corpulentis, ac crassis, quas supra in mixtis agnoscebant hae e igitur pars fixa est, quae dat grauitatem, oc quo magis res habet de fixo,eo est Dis grauior, neque augetur rei grauitas, nisi I tur ia augendo partes fixas, nec minuitur, nili
φ. has immiciuςndo; pars enim spiritosa, Sic nuis, non alterat grauitatem, quam:nis separetur, S remouearur, grauitas enim eadem remanet, ut apparet in v malo vivo, & mortuo; quamuis enim esilauerat animam , non ideo eorpus fit leuius . Sed probo emeaeius tali experimento. sume Sινυι
unciam stibij, & vneiam sal nitrii iunge in nupuluerem redacta liaec corpora simul: tum p igne admoto inflamma permixtum coropus ; videbis accendi vehementissimam flammam , eo sere modo, quo accenditur puluis tormentarius S videbis expiraro te terrimum tumuin, &spiritus arsenicales di sulphureos , quibus teterrimo odore tota domus implebitur . si postquam omnia combulla fuerint, quod in vase remanet, ad bi lancem examines,videbis corpus illud esse adhuc fere duarum unciaru, di si aqua communi austras exactὶ sal nitrum fixum. habebis unciam stibii, prorsus ut erat prius , quamuis de mutata erit colorem , de tot partes spiritosae euolaue rint,&ex aqua evaporando habebis uncia sal nitri. ergo nec augent nec minuunt PO-dus partes, qliae auolarunt. res ista,quam-
dixit uignissima est,quam quisque experiatur, non solum ut habeas stibium sic praeparatum, quem si ter ita praeparabis, sed igne congruo , habebis egregiam medici- --atis. na ad omnes sere e Orporis morbos, prς- sertim si spiritu vini maceraueris ex arte S facias debito tempore supra pulverein album s bii circulari spiritum vini. S iterum ad pulverem redegeris Sed ut videas verum esse, quod dixi, Srauitatem ex partibus fixis oriri , ta volatiles non mutare grauitatem. Hoc positor si sumatur exempli gratia cubus aqueus palmaris, ponamus habere grauitatem decem librarum ; rarefiat ista aqua, si potest tantum, ut fiat cubus quatuor palmorum . iam quia nulla ponitur timis. facta additio partibus fixis ea solum rarefactam aquam, ille cubus, qui est ad cu-hum palmarem,ut I. ad 6 . ta tundem habebit ponderis, quantum habebat cubus palmaris. ergo si aer ponatur decuplo I uior aqua . ista aqua atteiluata erit leuior aere; quia est leuior aqua densa iusuo statu naturali , ut est i . ad 64. Supponendum praeterea est, aerem non p-ν-- totum esse eiusdem, ut sic loqui lieeat, μι on μδ ponderis, sicut enim si permisceantur simul aqua de oleum, vel alii liquores diuersorum ponderum, si deinde permittantur
quiescete, scgregant se illi humores, & .gra
288쪽
nauissimi ad ima deseendunt, leuissimi
super natant, mediam obtinent sedem mediat se cogitare debemus in aere quieto , non casu, le eontingenter partes coli
eari, & istam partem hie subsistere apud
nos , illam ascen dere ad suprema, mediam in medio consistere ex accidente . sed putandum est, etiam ex Peripatetico dogmate, naturae imperio, diuersas aeris partes, diuersas sibi isdes deligere; & si aer,
qui est quiet hie apud nos, ferretur sursu, suo impetu deleenderet, ει ut ita dic Ima, grauitaret, de ille iupremus detractus ad
nos , leuis euolaret ad superos, cum aere non supponam corpus homogeneumo .
quare etiam in aere communi sua est Considerabilis Iecitas . de grauitas, si aetvnius regionis conferatur cum aere alterius,
Et ne quis putaret hoe gratis dctum,
di nullum esse experimentum, quo hoc Probetur , experimento prius rem cognostere volo, ut ad rationem inquirendam gradum faciam. sume pilam i ais dis seriam,c Orsaceam, ex illis, quae aere vi in- f in is truso durescanti di eo plus ponderam. -υ με ubi aere ins inato obduruerit i qua bimollis eonei uerit,di dissetentiam poderis -- h. inter pilam lassatam, di non inflatam, non
solum esse sensi bdem . sed satis magn me quod tu ipla experiri poteria. & nequis putet id eontingere ex humore, ει crassa materia, quae solet intrudi, ut melius pila infletur, sume pilam, quae iam toto imρο-
tu obduruerit, aere plenam , di ad perie eiam bitaneem pondus eius examina dium dileenter aperi foramen, ve aere halet lente, & suaviter; ne putes simul defieere ingestum humorem: iterum flacescetem pilam, reuoca ad ponderis examen videbis valde imminutum esse pondus,erogo aer in aere ipso, praecisἡ ex condensatione , aequi it grauitatem ἰ non ergo tibi mirum videatur, si grauitatem aquae cu ngrauitate alleuius aeris consero; uiam aere sunt etiam admixtae partes fixae ait - nu rpne ergo dicas, non posse comparari Aquam cum aere in pondere, quod aer', nullum habeat pondus. ω consequenter aqua sit semper pondetosi rethoe enim noita est, tostendi; S patebit adhuc magis ex alibi dicendis. sensibilem etiam habet aer grauita emi si densatus aer conseratur cum non densato di si feres nostrum aere in regione vocati ignis, rueret suo pondo. Te deorsum, ut fere aqua in admin
Ponamus ergo elabum palmare aquestin illo aere esse tr. librarum, cubum vero palmarem aereum effe unius librae ex aere isto inferiori: si examinetur verunque in concavo lunae, si ille cubus aqueus alte nuetur , nulla addita parte fixa, ut fiat e bus vicecuplo maior; iam eubus palmaris existi aqua attenuata erit leuier cubo
palmari ex aere isto in seriori, & naturaliter supra illum astendet; di tales dico esse
nubes, & ideo naturaliter manent supra με. nostrum aerem; nec alia requiritur vis attractiva, nec quidquam facit,quod nubes sint nostro aere magis opacae; non enim fit hine, esse densiores, aut grauiores, data paritate molis, opacitas enim, ut dixi, nihil : abet eum densitate; ubi vero densantur nubes, iam paulatim deeidunt, di depluunt, ut videmus contingere. unod vero Fromundus contendit, ma- RUνa iorem esse denstatem aeris hic apud nos, quam sit densitas aeris superioris, ct colli, git hoc ex refractionibus horia talibus,
non videtur ad rem . nam nec refractio re, aut maiorem, aut elatiorem facie, etiam- re
si medium, pr quod fit refractio, sit me-dium magis densum; sed ut restactio fiat 'mm. . ad perpendiculare,vel contra;& hoe quod dieit de refractionibus horizotalibus, Pro--ψuenit ex alio longe diuerso: sed non pomini hic sinsula pereensere . Illud interim constat, figuram refrangentis, maximam αrefractionem , & rei vitie varietatem in ducere a patet hoc in vitro,quam uis enim re visa eransmittens speciem per vitrum . ex medio illo crassiori fiat semper refractio ad perpendi eularem, S sin t vitra eiusdem densitatis; eamen refractio quae fit per vitrum lenticulare, res maiores apparere i cit quam sal; si autem restacito sat per
vitrum concauum, obiecta videntur mi- Nota . ergorefractio ex se, etiam fiat per orpus magis densum,5 consequenter ad μυώ ι perpendicularem , non facit deserem -- Orem. Nec minorem, s figura non consen- istiae . illa ergo apparentia ex eo oritur, non m . praecise , quod sydeta hortet talia tran-leant Per m Ei Orem Portionem vaporum .
sed quod incidant obliquae in sphaeram vaporosam, quod non contingit dum sine eleuata, ut recta oriendit Sehei. d e Sol Elyptico, di qui differentias refractvinum
cum Thyc.exarrrinant, non supponunt rem fractiones fieri in m fima regione, ut in compore densiori , sed in tota regione aerea, Δ ut inquitur Sche, in Atmo sphaera. quate
289쪽
α 8 Ariinteiis Stagiritae Meteorologicorum
haec ratio nihil concludit. sed non immo-zor: quia si cuncta quae incidunt persequi vellem, opus nimium excresceret. dicam tamen aliquid alias , & res haec in Perspectiva est euidens.
QVAESTIO IV. Quid sit caligo, quid operetur,
OVia in fine praecedentis textus P suit Aristoteles, quid sit caligo; Nquia haec eum nubibus conuenit in substatia, & differt solum quoad locu m me iudice: ideo antequam hinc discedam , rem hanc indico. Dieitur ergo caligo,cum nebula quaedam densa, & ima terris spargitur, quae lucem obscurat, & libere obie- Cis . et a videri non sinit . hoc posito, quasi pro
uia .se explicatione nominis, dicitur caligo ne- . - - bulae decidentia, eiusque in aquam concretionis. pro cuius e plicatione praeterdicta in textu supponendum est, nebulam nihil aliud esse, quam vapores, seu halitus ex humida re , ut plurimum extractos,ubi incipiunt concrescere , & ad aqueam veringere naturam: dixi esse ex humido extra. cres, ut plurimum, quia ex diltillaticino cognoscimus,quaelibet corpora,dum calo. re dis luuntur. quosdam halitus in principio pinsertim emare, qui si elambici operculo excipiantur,& refrigerentur, fluunt in similitudinem aquae t quod facilius continget, si in recipiente offendant aquam communem . ergo dum dissoluuntur libero caelo cur non debent dici corpora omnia halitus evaporare, qui ubi devenerint
ad aerem vaporosum, & frigidum inspe
ciem aquae conutriantur re tamen verae
dissicilius isti spiritus, seu halitus qui postremo calore educuntur,in aquae formam redeunt, & ideo nubes ex his fumis consi . Navi Ira stentes steriles dicuntur, di ubi ex nub riis. iam collecta partes illae in aquam conuer' sunt, quς ex communi aqua, vel ex re patenter humida extractae fuerant, isti halitus qui relinquuntur, bene possunt diei nubiuexcrementa; quia, ubi deciderit m pluuia
' ex nube pars illa , quae facilius concrescit -ἡ . in aquam; isti halitus quasi secernuntur. velati st riles, ad pluviam faciendam :&ex istis vult philosophus nebulam, seu caliginem componii di hoc est, quod nebula
ista non tantum humectae, veluti nubet pluida; deinde magis terram foeeundat,
quia in illa copiosiores sunt spiritus vegetabiles. Fiunt tamen etiam aliquando nebul ε ex ν,
humore aqueo simplicitre, vel ex maiori is G 'parte, ubi enim vapor fuerit eleuatus, si nebvia. statim antequam ascendat ad altiorem l eum, concrescat, fit nebula, seu caligo, Sahqe nebula parum differt a nube,ni si rati ne loci, quia nubes est elatior, nebuIa deis pressior . unde nubes est quasi nebula eleis uata, di nebula est veluti nubes depressa i& haec est illa nebula, quae humectat mari. me, di aliquando etiam resoluitur in sensibiles guttas, quae arboribus & alijs adhaerent corporibus. & sic conciliari possunt sententis, utrum caligo fiat in locis terrae humilioribus, an in elatioribus;quod enim vult ille loca elatiora maiores pati caligines, unde ex eo quod regio quaedam ire. allis oquentiori, & densiori caligine Inuoluatur, rainferre contendit,locum illum totius pro- ρ ι ς uinciae esie eminentiorem. Posset fortasse a
sustineri, si loqueremur de caligine illa,ut ita di eam arida, de quasi sterili a nube pi
uiua secreta et re tamen vera raro loca et
uata solent caligine offundi,&videmus nos in nostra regione, loca humiIiora, di ciuitates in humiliori planitie iacentes , quae aquis istagnantibus , de paludibus obsiden tur, frequentiores pati nebulas, S caligisnes, & civi tates, quae Pado insident , frequentius nebulas cxperiuntur, vaporeS e
nim, di sumi, qui ex aquis illis ascenduntastatim in nebulam conerescunt, antequam
ι Frequenter tamen caligo solet serenit tem prεnuntiare , quia, vel oritur ex reli liquijs nubium depluentium , & tune sere nitatem ostendit, quia indicat non adeste amplius vapores aqueos, quibus pluuia formet ur;vel fit ex vaporibus statim in nebulam eoncretis prope terram, & tunc sequitur serenitas, quia illi vapores, qui ad nubes, &pluuias ascendere debebant ara nebulam conuersi ad terras rediere. Si tamen nebulae humidiores non con
eidant in humorem, sed ascendente solo dissoluantur humidi halitus , & eleuentur. soleat pluviam praenunciare . sic enim im- 'ia .pletur aer humidis vaporibus, qui tandem
in nubem concrescentes pluviam reddue . Solet autem in aestate caligo matu in Casitoria italcare futuros calores.maiores in meri
die, ut edim aliae etiam qualitates multae ,
290쪽
ta & calor ia subiecto magis denso magis solis aeri calorem impriment, aer ille ma sentitur. sed illi vapores, quibus ealigo gis densus,& vaporosus, maiorem, & ma concreuerλt, etiamsi ascendente sole dis- gis senfibilem concipit calorem : imo sua soluantur, tamen aerem faciunt densiore, etiam densitate,& quasi opacitara ,& redi corpulentiorem , praesertim prope ter- mctit, di refrangit lumen, ex quo calor τλm, di consequenter, dum rad ιν reflexi vehementi coniurgit.
Xplieata circulatione vaporum, Aes alcen tu , & descensu illorum: quasi
ἄμδεν explicata causam a B, teriali. & formali harum impressionum: incipit expli. care passiones Ipsas . di ut ita di-
ea, effectus varios, qui oriatur ex ista vaporum cotinua permutatione . di
duo genera etaiactuum, qui consu ζ-gunt, cu vapor ille pa teter in aquam
conuertitur. cum enim in aquam re
soluitur vapor, sed ita ut diuidatur in varias , di longe diuulsas partes, dicitur guttat si autem pamtra concrescentes non sint diuulsae multii, i a dieitur pluvia.
virtutem, & iterum fertur deorsum
propter infligi dationem ad terram, proprio nomina passionibus impo. nuntur, & quibusdam different ijs
ipsarum. cum enim secundum modica seratur . Guttae: cum autem se
cundum maiores partes , Pluuia
vocatur Notadum aute est, Aristotele nume rare solum effectus quosdam valde sensibiles, & comm nes, sicuti solum
communiore qua dam separationem humidorum,di vaporum recensuit. dieit ergo,sicuti ex illa circulatione vaporu varii oriu-tur eflectus, varia
etiam nomina illis vaporibus esse imposita;& se primo distinguit guttas, di pluuiam, ut dictu est.
PLuuia nihil illud est , qua nubes pavolatim n aquam conuersa, dcccnseisquenter, guttat: m deridens; quia eam in aquam re Iolu: tur, de densatur, quia maiO- rem acquirit grauitatem , lar paritate mol S, non se amplius continere potest in aere librata, eum iam sit aere grauior . - ω.. Duo autem concurrunt ad faciendam pluuiam,alterum est ex parte caloris receden-ν- tis, dum enim humiditas aquae attenuatur vi caloris. & in vaporem deducitur,adduis eitur ad statum non sibi connaturalem; illa eaim humiditas non libenter manet sieattenuata, vimque illi inseri calor ilIe, qui se illi insinuat . quare calor ille statim inci -- pit sponte recedere, quippe qui non est in
subiecto sibi connaturali: omnia enim ac- λωι -- cidentia phy fica indigent perpetua con- seruatione este et tua, siue ab agente extrinis PM 'seco, siue ab interna serma subiecti. i quo est tale accidens ; nec unquam obser Daui ullum accidens physicum durare in subiecto, deficiente mcaci conseruatione, siue formae substantialis subiecti, siue exinterni agentis . ille igitur ealor, vel sponte δεών desineret, deficaente ex temo agente, hoc est reflexione radiorum solis,qu a reflexione terra incalescit, quae reflexio eo usque non peruenit , sed praeterea, postiue etiam