장음표시 사용
311쪽
AGotelis Danritae Metorologicorum.
T Ransit iam Aristoteles ad explicanda
illa,quae in ista regione fiunt, aliquando remotius. procedit enim contraria methodo,atque D cerit in alia tractatione: ibi enim incepit a remotioribus, & ad viciniora fere descen indit,hie incepit a vicinioribus , dc astu.dit ad remotiora. Dieit ergo alia ratione nonnihil diuersa concrescere vapore S, & coagulari hic apud noS, dum fiunt ros, &pruina , & alia
ratione coagulari procul a terra in nubibus enim coagulantur vaporis tripliciter . ita ut inde vcniant tria corpor m eo, quod vapores eo gantur propter in- frigidationem et Lim 'ama lux, mxν
1ain,ptoptr quam fiunt aput . nOS POS, di pruina; haec autem ii uo sunt pluuia, &nix, granditi cm enim Pu tat fieri alia ex caula, ut postea di-
Ipsa autem aqua non congelatur
hic, quemadmodum circa nubes in loco. Inde enim tria veniunt corpora , quae coguntur propter infrigidationem, aqua, & nix , & grando . Horum autem duo quidem proportionaliter, & propter easdem causas fiunt ijs, quae inferius, disseientia secundum magis. & minus, & multitudine. & paucitate. Nix enim, de
pruina idem. & pluuia, & ros . sed illud quidem multum, hoc autem
paucum est. Pluuia enim ex multo vapore fit, qui in frigidatur. - Huius aut e causa est & locus multus, &tc-pus existens, in quo colligitur, & ex quo. Paucum autem , Ros, diaria enim est consistetia, sic locus paruus. manifestat autem generatio, existens velox, & parua multitudo. Similiter autem, & pruina, & nix. cum enim congelata est nubes, Nix est : cum
duo, nimirum ii x , & pluuia fiunt proportionaliter, ut fit pruina, S: ros, & di, runt solum secundum magis, & minus, di secuniadum multitudinem, di paucitatem materiae mix enim. 3ζ pruina cenktur fere idem, quia in utroque vapor, dum concrescit in aquam, pau atim etiam congelatur, nisi quod in pruina , una pars alteri adhaeret, in niue singuli; partes seorsim congelantur.
sit Iliter pluuia, diros fiunt eodem modo,
ex concretione vaporum in aquam, differunt ergo solum secundu magis , & minus; ρομυ- ῶ quod in te Iligendum est de differentia apparente, di crasta, nam alioquin in re ipsa differunt inter se, etiam in modo concreis
scendi , ut explicautum est. . Cur aute Pampor tam in roreis squam in pruino,sit
exiguus,in niue, Scpluuia multus,triplice assignat cansam, quia locus in illis est multus, seu magnus , in istis
exiguus. Tempus in illis est longum squo colliguntur; in illis breve: mat Uria, ex qua, seu su biectum , ex quis illi vapores colliguntur, est magnit, in istis est paruum d Ratione loei, in quo sunt vapore s ta 1λα in rore, dc pruin αδ sunt pauci; in nive, αν de pluuia multi; Vr.qu: a coguntur illi in interioribus , illi autem in superioribus: in tu se
nan um successi-ue vi caloris alte nuatur humidum, S generantur va porcs, attolluntur,
es subinde ascen indunt; di ita in inferioribus nunquam adsunt, nisi vapores illi, qui Proxime generati sunt, quibus, ut ita dixerim, per tempus nondum licuit ascendere r quia autem ad superiora perpetuo ascendunt, non est mirum, quod ibi multiplicentur. Non igitur paveos puto dici vapores ratione loci, eo quod sphaera prope terram minor sit, tuam procul a terra,sed quia hic vapores sce .
dentes non subsistunt , ibi autem glo
312쪽
merantur, Aca unantur. Secunda causi est tempus: qui i ros, & pruina fiunrex va- p ribu ς eodem die sublatis;&ideo dieitue diaria cosistentia, immo ex vaporibus proxime ante Solis occasum sublatis e at vero nix , Spluuia fiunt ex vaporibus sublatis multis etiam diebus; quia ergo materia
roris, de pruinae colligitur uno die , immo paucis horis; materia vero niuis, & pluuiis potest colligi multis diebus: ideo necessa tio, ratione temporis, quo colligitur, illa
est parua multitudo materiae, ista magna.' M.' Tertia causa est materia, seu subiecium, ' ex quo colliguntur utrinque vapores:quia enim ros, & pruina fiut ex vaporibus prope terram,adhuc consistentibus necessario quantitas illorues exigua, vapores enim ex aliis regionibus educti, iron possunt eo aduolare ad generandam pruinam, dc rore. Nix vero,& p luuia . quia fiunt ex vaporibus in altum elatis; possant vi ventorum adunari, ut fiant nubes, ex quibus nix, de pluuia manat, quod non eontingit in rore, & pruina ; ergo ratione silbrecti, ex quo educuntur vapores utriusq; illi sunt pa ci , isti multi: quia illi educuntur ex unica regione, isti ex multis, ut patet hoc etiam experientia: nam in locis Iiun, idis, &pa-Iustribus ros copiosius decidit.
OVod dixerat copiosius de rore, di
pluuia, disteιre c. cundum mag;S, exf -' o minus , hoc idem explicat de pruina . Nniue, quod nix fiat e magna quantitate vaporum, pruina ex parua. iubindicat tamen soritis, aliud discrimen , dum dicit niuem sieci
ex congelation nubis, pruina ex cogelati an e v xl νο-riS : non s/lum enim nubes diei tu .gnat' quantitatem v. po Un, qtiao in dicit lotus vapor ; est enuia vap i , etiam ii sit in exigua quaci Me; at non est nube S, ec tale ottitur NMi, uram n vapor , mis
Si via si sit in m igna qua- p IV. Mate sed praeterea nubes est va Dor , qui iam iacipit eo crescere,&incipit
in seipse stibiacerescnsui, & ad aqua virgcre; sterso uti et in te mcipit ienta,ri. N ad aqueam naturam incit nare paulanhim, dum sic aquem J'a pii luerulenta, ut dixi, congeletur. θ cit ur nix t& ita; quia etiam materia, ex q.rae fit nixi in se erat sensibilis,& per se consi 'ebat, etiam nix per se subsime, & sentitur: at vero materia, ex qua fit pruina , est ipsemet vapor , dum ad iacvapor eli, & ita non sentitur in se, sed solum ubi rebus adhaeserit,& ex eo contactu
illarum concreu rit in humorem stune enim etiam congelatur, ut paulatim at haerer, ita paulatim conis gelatur . quare n5videtur cadere pruina, nec ros, quia non fit ex nuisbe, quae in se sensibilis est, sed ex i sensibili vapore.
P . Cum igitur tali non superuinceret frigus, in nu- nix, quam pruina,
beenim adhuc inest multum resi- f Π .erduum ignis , qui evaporare fecit
ex terra humidum . . Grando autem
ibi quidem fit: in vaporante autem pic pli quo terrae hoc deficit: Que ad motu in enim diximus. ut quidc
SI militer autem, di pruina, di nix:
cum enim congelata est nubes, Nix est: cum autem vapor, Pruina. Quapropter , aut temporis anni,
aut regionis signum est frigidae .
non enim utique congelaretur, ad
huc multa in exiliente caliditate ,
tione ,sive vaporis, siue nubis, concludit non posse fieri , niti eo anni
tempore, &eo in loco, quo praeu
let Digus; quia non poteli fieri congelatio , dum multa inest ea loris; debet enim frigus vincere, Sextinguere illos spiritus calidiores, seu excluderi r quos spititus vocat residuum ignis , qui xuapO
rare secIς, ex tetra . . umidum , et sentiasse
313쪽
Aristotelis Stagiritae Meteorologicoram
sensum en omnim, peripateticum; igne erum Elementarem esse partes istas spiri
e V num addit de grand ine ut explicet, quod supra dixerat, tria fieri propter in-
frigidatione, aquas nivem, S grandinem , & ex lus tri
fieri propciri Ona liter, ut fit ros, sic pruina. dicit ergo
tis; sed non eis e aliquid quod fiat, ex vaporibus propinquis terrae , quod respondeat grandini: hoc deficit,seu de est. Verum ML dem est, quod quemadmodum in superioribus nix , ita hic prope terram fit prui. na , & quemadmodum ibi in superioribus fit pluuia, ita hic ex vaporibus prope terram fit rosi ut autem ibi ex vaporibus in nube fit grando,
ibi nix, hic sit pruina t ut autem ibi b ic respon- pluuia, hic tos. ut autem ibi grando bemus quidquam,
hic non contra respondet simile, ca- quod proportiona
bus prope terram tnon ponit huius rei eausam. sed dicit futuram manifestam ubi actum erit de grandine.
rus, vie ingeniosissimus , de in M, thematicis rebus exercitatissimus an op seu lo hac de re edito. Nix dum cadit, si excipiantur particulae singulares, ante qua maiores in Bouos implicentur, multas ex illis particulis niu,s, in stellulae modum figuratas esse, di omnes senis radijs etqualibus instructas ; ut sic videamuS etiam nos, stellas E Caelo eadentes. Rem hane veram esse suppono, cnius probationem sibi quicque sumere potest, ex obseruatione niuis cadentis; ut ego saepe obseruaui, & alios ad spectaculum conuocaui, de qua re mox die amr sed res, ut audi O, in Germania. Belocis Septentrionalibus est longe clarior,& ite ilae istae rituales sex angulae sunt longe maiores, quam apud nos. Hic enim solium curiose obseruanribus appareat, &valde exienae sunt, ibi aute audio esse frequentissin as,8c maxm a S, sum tame etiam ego in istis regionibus testis oculatus, v restellulas istas in niue dari, & multi meis cum obseruarunt, nec potest de re dubitari; est tamen effectus naturae summa admi
ratione prosequendus a quid enim magis informe, quid magis casu stum, quia nix quae prorsus casu fieri creditur, dum
cadendo sormatur, & ipsemet casus foris ' κε' 'mae I & tamen natura solerter particulas asterisco notandas censet; & stelIulis ocel-Iandas. causam non dabo, sed inquiram tu lector, tuo ingenio meliorem meieLKeplerus exiguo illo in opusculo, magnum se mihi Philosopluim ostendie, vix ab eius semitis pedem efferre possum rvid tur enim mihi omnes tentasse vias,ut ea sam tantae rei in lenia te nec parum mihi videbor fecisse, si dictis illius aliquam I cem attulero, licet, vidi eam, adhuc ex illo causam quaero. E triplici cante contingere potest, ut νῖνον res aliqua hanc. vel ilIam formam, uel fi--arra νguram a natura sortiaturr vel ex intenti ιαμ εν ne agentis, ad finem propositum,vel ex ne- cessitate materiae et Vel ex loci dispositione, in quo tes formatur. Finem intentum ab agente non sic aeeipio,quasi immediatum agens, & formans,finem cognoscat,&so mam, seu figuram intendat, vi maxime ad finem idoneam,sicuti accidit in facient navim. aut Currum, aut dolium: sibi enim arti sex proponit finem, & in illum colendens, aptat figuram ad illiam finem: sed quia ex tali fine, a natura intento, sic res sermantur ,& diriguntur a me te no errate agentia,& potius in finem aguntur. quam agant propter finem. Hanc sormae causam me . puto esse virtutem illam larmatricem, qua is
agnoscunt Philosophi in rebus, & de qua tam adeo ingeniose,& iapienter philosophatur
314쪽
Galenus de usu partium. Curemm par tes in aui mali sunt tali, vel tali ratione tormatae msi quia talis est finis illarum ,αν isti, i, talis vius, & operatio. quia igitur requiribtnr talis figura ad tale usum, ideo in illo subiecto est vis, de facultas , seipsum taliterellarmandi, ut possit ad talε usu ui deserui-re,alioquin natura defecerit in necessari v. Hanc igitur voco virtutem formatricς ,& haee in natura est vera caula, cur di animalia , di omnia uiuentia talem habeant formam , quia enim illa corpora peculiare S quasdam habent operationes in diuer sis suis partibus , ad illas operationes ut uersas, ut diuersum temperamentum, ita diuersa erat necessaria figura : debuit ergo natura praebere vim, se ei tormandi in figuram sibi maxime proporrionatam, oc nacappello virtutem forma triceni. Si ex m quaeraso quae est causa 1 cur pes equi talem habeat figuram, pes hominis talem νpes avis talem; de quis determinet illi talem figuram, quam semper remotis accidentibus monstruositatem induce ovibus, sortiatur non possum respondere nisi ad finem intentum a natura, di ad operati nes illius, illam figuram maxime esse idoneam t di ideo a natura. di virtute torma- triee sic efformari. immo si quaeras, cur mmis se, hoc genus animalis talem habet semper
cur animalium sic membra sormemur e non potest sapientius responderi , quam virintem Br matricem natiarae, ad fili m intentum , non posse commodiorem inau-cere sorma, di sic in omnibus animalibus , attentis operationibus vitalibus , quas delitexeret re figuram aptastinam tridui
Immo, quod dixi in omnibns vivetibus , cra cMasa talis , vel talis figurae, propria, adaequata , est consi cutici finis intenti,
, di commoda execu lo operum vitai Ium .
et sicut ovi dieebam, in animali, laecim vo . . homines pedem habent oblongum , quia μα--. recti duonus pedibus inredere debent, ne basis sit nimis angnsta, de stare possinterecti; equi autem. boues, quia quatuor Pedibus proni gradiuntur, non in longum P tractos habent pedes : aues autem νquia etiam ipsis, duobus eonfistuunt M. dibus, latos habent, sed non PlenoSν ne
grauarent volantes. Sic cum videamus
frondes, hoe pacto formatas semper, Ecpse se, de flores tot fabis stellatos, seceL
sario , cum natura semper sic operetur , dc non sit casu hoc sactum, alioquin non esset semper, debemus lateri aliquam esse causam, cur talem habeant figuram , talem foliorum numerum, vitamsi nos gnoremus; adhuc tamen in natura erit haec causa, & hane appello virtutem sor- matricem , nimirum facultatem illam,quae
in subiecto illo posita est, a qua semper sic formantur. Ego sanE, de al.us mihi similis Philosophos , qui parum exercitatus
sit in investigandis naturae arcanis igno rabit causam horum etfectuum , cur liuiuSorboris solia sint talia, alia diuersa, & similium. Cum tamen sic perpetuo , & per se contingant, adesse propriam 'eaulam omnino fatendum est, Quid initum, quod ignoremus causam illorum , quae fiunt libere a Deo, ut, cur hunc praedestinet alium non, cur eligo hanc seriem rerum, aliam non eligat 3 Quid mirum, inquam, si ignoramuS causam, cur narcissus sex foliis nascatur,dc tamen ,cum semper per se sic formetur , veram adesse caulain lituus esse. ctus fateri debemus. Sic etiam veram auelle causam, cur Deus hune praedestinet, alium non, omnino credendum est ;alioquin voluntas Dei non esset rationalis facultas , & sapientissime dictiini est : nι-biI rerum nos rum apud summam rati nem expers ra/imis es, sed ut in Deo no est quaerenda illa causa, seu ratio diuinae voluntatis , unde dixit Augustinus: noli quaerere si non eis errare, non quia non sit , sed quia assequi non possumus, ZE Paulus monuiti xuis nouit senseren Do mini , aut ρωιγυῖliarius eius fuit, ut cau lam , seu rationem illum mouentem noue rit, oc causatum reconditam heriem admiratus exclamat; o altitudo sapienus, et fetenditi Dcι. non dixit bonitatis, aut misericordiae, sed sapientiae, de s entiae . euius est causas rerum coδnoscere , ut videas a a Deo cognosci caulas veras, εἰ proprias, cur hoc faciat, non aliud, de tali, vel talit ore ψ sed non valamus nos assequi, no tamen debemus negare adesse. Vtergo ab illa inquisitione abstinere debemuS, nς erremus In illis, quae libere fiunt a Deo; ita Hulosophus deberet, toto conatu cauatam inuestigare omnium, quae cernuntur,& rationem habere, cur isti flores sex se. ijs.ille quinis . alter quaternis nascatur: dc quia in particulari, de singulis non possum ego aliis are. Dico In uniuersam,esse viris C c tutem
315쪽
so Aristotelis Stagiritae Meteorologicorum.
tutem formatrie em , quae sapienter talem
Quare virtus formatrix nsiturae , quae
non ast chimerica quaedam,uniuersalis co Ui codea , vi somniabat ille philosephus ; sed fomia singularis, & indiuidua, in singulis causa, H . est illa . quae sie viuentia format, ad finem
intentum ad operationes vitate 8 exerccndas ; & d1xi uiuentium; quia ista viuentia cum diuersas, & proprias, in singulis seresuis partibus, habeant operationes; diuersam etiam requirunt fixuram, operationibuς accomodatam , S ut partes heter geneae sunt, S diuersam habent substantiam, duritiem, calorem , di ita diuersam ad eosdem e ficctus habent figuram: ct haec vis formatrix eit illa, quae matzrtam proportionatam cuique distribuit, di ut ipsa stabilis, S inuariata est. ita stabili archaeetura , quamlibet partem sermat; S ut in animalibus magis sertasse patet it a non
minus reperitur in plantis Ex vitientibus etiam, in non, viventi
bus determinata figura aliqnando impri- mitur, cuius etiam causa ex fine inten-
eminus to a vivente, vel animali desum cnda est, tori - eii: msi finem non prae agnCscat animalia,
quam etiam posset quis apellare vim tor- ' matricem in animata, non sui ipsius, sed aliorum a se iactorum . Livi de ali)s sileam, quae passim fortasse Occurrcnt Philosopl o oculatiori, vicenieulis a viii,
krma. materia, di loco iIIorum. mihi solum Duos , quos fabricantur apeS,propono com Keplero, & au nidulancum, &ad mella condenda . videbis fauos Omnes
esse ex figura persecta , sexangulari ; Spraetcrea, qu a in quolibe Duo sunt duo
cicines nidulorum , quorum foramissa , &Ol ia, in aauersam utririque partem aperiuntur; foramina uniuS p.rtIS non respo- dent ex auuerso foraminibus alterius partis, sed camerae auterioris vacuitateS,respondent prorius medietati , & angulis , quibus iunguntur posteriores, ita ut plane
unius oroin .s vacuitates excipiantur a
pleno oppositi ordiniS . cur ergo potius apes hanc, quam aliam figuram elegerut num iii id talem figuram tormant, quia animulae api conltcnt ex atomis exagoricis figmentum hoc eli Pituagoricum . a im/ si sapiens ille emginatice non est locutus;
is di physice pronunciauit, non mystice, ut
ῆ sapientiam non plosis tueret oculis vulgaribus . certe cera, quae mataria est labri eae ν tam exagonam, quam Uam recipit
figura, nec ex ra tirae impe toppes libωρ, in πο nec ex prae cognito fine agunt , vi arbitror, sed actin ur in finem. multa ergo concurrere videntur, ad causindum,
ut apes sic exagor.ea paralellaepepedas domuncula S extruant cecussatis, ut sic di Ierim , fundam i S. Primo, non circulares, seu cylindrieas extruunt domos; quia cum circuli aream CMq. si non expleant, inter domunculam , S do- f --munculam , areae ret: nquertnrur, vel va- - cuae , vel inutili materia implendae. Deis inde unaquaeque apitula totam sola suam 'sibi domunculam qdificare cogeretur; nubio enim communi pariete iungerentur do-n us i si circulares omnes essent , & mona-nasticam potius vitam, quam ccen biti - , cam agere velle viderentur ; nisi collatis laboribus, mutuam sibi opem ferrent, ut Abboni cives optimae Reipublicae, cuius apes cα bipiis studiotaime per tectionem ςmulantur.de. - .hcit ergo lic construi habitationes; vecommuni pariete iungantur domus, ut Belabor structurae minuatur, & animorum copuletur nexus. haec eadem ratio probat
eligendam fuisse , di figuram recti lineam, S rectilineam, quae spatium impleat: si enim spatium non implet, & unaquaequo apicula sola aliquot seae domus parietes
coni ruere cogeretur ; & vaeuitates e plenae, vel certe inutiliter inanes relinqueremur. Figurae vero omnes, quae spatium ex plent, tres omnino sunt: trium laterum H
qnatu cr, di sex; ex his ergo ultimam praeelegerunt apes figuram. st xangularem, quatuor potissimum de causis. Primo, quia sic utraquaeque apicula plures habet sibi coadiuuantes, ad fabricam d mus; bc ita labor structurae non solum est magis uniuersalis, est magis coniumctus, de animorum contensius maior, quo plures in idem omnino opus conspirant. si enim triangulares fecissent cellulas, treS, aut quatuor ad idem opus conspiras sentis sic autem unaquaeque a sex tuu tur ad extruendos eommunes parietes,& unaquaeque sex diuersas adiuuat et de ita collato labore , ct animorum maximo consensu , excrescit fabrica . Secundo, sic corpusculorum calore magis is mutuo fouent; magis enim manent unicae
apiculae in hae figura sexangulari domo Ium ;ma solum enim inoeri icitur silum unicus
316쪽
unicus paries inter utranque domum, sed unaqueque 1 spiritu, de calore sex aliarum
ibuetur.& ipsa lese fouet. Tertio, structura est firmior . non solum enim multitudo angulorum. Et iuncturae firmant; sed , de in diuerso abeuntium parietum compagines, Dasi opposito obiice stabiliuntur anguli, ne luxari possint, de egregiam militarem ceterminauit figuram, ne eortinae in tria.
gulari, aut quadrato, plus iusto longi res essent ι aut paries, longo illo tractu νruinam pati podet. Quarto . si triangula
res, aut quadratas domos extruerent, non
essent adeo idoneae ad locanda eorpuscula apum, & aut maiores, inutili labore, &materiae dispendio . extruendae essent, quam natura postulet, aut longe incommodius habitarent, eum enim corpusculum apis. plieatis alis,& pedibus; quod natura ni adet, celindricum serE sit, ει terres: debuit etiam domuncula ad rotandam accedere figuram; quia autem non poterat fieri eireularis, propter rationem supra iactam; extructa est ex agona, quae,& spa tium expleti in rectilineis, di ad circulum maxime accedit. Idas si apes non norunt, causas suae fabricae, nouit tamen, qui apes
lor mauit, & qui dirigit, nosque , ut in iii is
aliquid assequimur, de conamur d icere; itaci in alijs, ubi nobis non apparent Causae ,
non tamen casu, ant temere res semper
sie formatas suspiciemur; ει lianc virtutem dicimus sormatricem. Eodem modo, ut indicabam, a natur is in finem aguntur aues, dum hoc, vel illo modo nidos componunt; de niduli ostium ad talem Caeli plagam expositum, nullo aut Physico, aut Astrologo praemonstrante; aperiunt, sic produc ut . tali tecto eo periunt ; vis sor matrix non est in natura, di materia illa, ut est in viventibus, dum organa, fle partes disponuntur; sed in i genio illius auis,& in mente dirigente non est igitur eur in viventibus, ει animalibus,
vel in illis, quae ab ipsis fiunt immediate, si
determinatam semper videmus fisuram, ad aliam causam recurramus, qua ad vir tutem inmatricem. sic appellamus faculis
ratem illam se optivi disponendi ad suum
Ex necessitate materiae dixi formari multa; ει hoc esse secundum eaput, ex quo sumuntur eausae figurae rerum , ut si contin. gat aliquid excrescere , si in una parte duriorem habeat materiam.de magis aridam,
in alia humidiorem, protuberabit figura ibi, ubi mollior eli materia; faeilius enim dilatari poterit, non eonstricta cum pedi- N initabus illis. sie ubi fructus , puta poma, pyra
pepones, suerint ex una Parte grandine icti, aut meligno , humore rubiginoso , aut Ial nitrato aspersi, quem humorem nos vocamuS, mali, excavati fiunt ad illam partem fructus, S gi si, rectaque figura n turalis deprauatur; aduritur enim illo humore pars illa, & cutis externa, quasi callum obducit. eum igitur substantia interna illam maiorem experiatur difficultate, ad illam partem, quam ad aliam, succum, S iubstantiam alio dirigit, nec aequalia
fiunt incrementa, ex necessitate materiae,& ex illa figuratur res. Sie eucurbitae producit dicuntur,si pen inbi ideant super aquas; evaporas enim ex aqua humor dum externam cucurbitam ferit,
non permittit facile obdurari; δ: ita faci- e NM . litate incrementi ad illam partem invita.
ta natura . cucurbitam produlit.
Ex hae eadem causa, posset aliquis e ontendere pyra sic excrescere, ut crassiora fiant ex parte in seriori , quia grauita materiae prεssa , produeunt pendulam par. s. atem, licet in illis, ve in aliis fructibus, libe- tama. tius sermatricem vim naturae agnoscerem, quam necessitatem materiq tamen distrimen, quod inter pyra , te poma cernitur, aliquam etiam habet causam in necessitare materiae; in pyro enim ex ligneo illo mipendiculo , quo trunco alligatur ita depe- det fructus, ut producatur, dc sphaeri eum corpus ulterius protuberet, in pomis vero
contra , ubi suspendiculum in fructum stainduit, non solum ibi non producitur fluctus, & in longum excrescit, sed potius
circumquaque excrescendo fossam prosundam circa suspendiculunt format; cuius es sectus, esto quod vis formatrix sit causa,& viuida virtus, se exigente nainta fructus , dc perfecta maturatio seminis, quod primo intenditur a natura; tamen non ab .nuo materiam etiam partialem esse causa m ; caro enim fructus, quae circa luspendiculum essunditur in pyro mollior est, ae proinde, de ex pondere, dc ex concurrente spiritu , ad maturationem seminis, excreis
scie ad parte inseriorem , S gracileseit sub Pν-ῶ
stantia, cire a suspendieulum , S sic pν- - νυοra longiora fiunt. at vero in pomis tu spendiculum ipsum coniungitur, cum meis branis illis, quibus tegitur lenaen, sic tonis C c a Ianen.
317쪽
3o6 Aristotelis Stag Meteorologicorum
tinenti di actu obdurescit, di quasi alit - re poteris; quin se formata conspi-gneam transit, vel acςedit naturam i quo eias; Sc idem die de aliis mctibus , & se. tu ut carnotae parte , circumpotitae , dum minio us, quo um figura . non ex cortiee, inclementum suscipiunt, protuberent ad sed ex virtute tarma trice . natura i spira suspendiculum,& sollam, seu foueam effor- re procedit. deinde grana illa , quae in pument, dum lienum ex suspendiculo PrO- nici S malis cortici iunguntur, eodem mo- duei nequit, eo quod obduruerit ἱ eam au. do figurantur in facies r nec tamen lunt ibitem eircum quaque excrescat quia mollior alia grana, ex illo latere corticis, quae ta est; unde fit, ut haec fossula maior sit in ma- gant, ut ad explendas interpositas, vacuis ' 'turo pomo, minor in immaturo, magis tales, angulos acuere debeant, fit supersiis enim temper lignescit, quo calore matu- cles complanare. immo iacile rotundit rescit, magis fructus suspendiculum. tem conseruare possent; vel certε nulla Tertia denique causa, ex qua serman- facierum distinctione, a cortiee rotunda. tur res , & diuersam subinde fortuntur fi- rentur. ergo,cum facies,etiam ex illa pat puram . est locus , quod videmus tu fructI- ce corticis, appareant angulares , non eΣbus aliquando contingere,ut in cucurbitis, compressione granorum, sed ex virtute fieo: in alijs fiuiusmodi. Kepler. putat ex hoc sermatrice proueniunt . Tertio nunquam ' ' eodem eapite, seu ex hae causa grana ma- Potui obseruare in granis malorum puni lorum punicorum formari exagonica. Pu- sorum figuram exagonicam, aut pyrambiat enim initio rotunda esse , sicque rotun- dalem, in extremitatibus I contemptat da exereseere, quamdiu possunt et ubi vero sum semel, iterum, tertio, nec unquam obdurescit cortex, nec amplius locum animum induxi, ut crederem, natura G-ων si concedit ineremento granorum; tunc co per se ad regularem sormam conari, vidimet νε stantur grana se comprinere, & quia si temper facies tuaequales omnino, inaequa- sint ordinata corpora sphpica,vel sphqroi liter se praementes , non paralellas, nec si γ' diea; vi putauit esse grana malorum pum- bi respondentes . omnino erederem loci eorum ; tunc unumquodque granum sex anguitiari ad summum, facies eo inplanare tanget, sicut in plana superficie circulus Potius peraccidens; sed natura geometri quatuor tangeret, in parte superiori S ita Zare, nec video, nec possum admittere , quia strictissima ordinatione disponuntur, niti prius ex sensu deprehendam figura unumquodque duodecim tanget sex mia regularem.vel certe conatum ad ipsam. πeodem plano, tres supra,& tres inseri hoc Haud scio,an ex loci necessitate, an pota posito , di sic ordina is rotundis corpori- tius ex materia oriatur, quod subdo. Ο, bus , si adhuc exerescere velint, εἰ arcten ieruaui ego multoties, si quis sumat fru-turculi odia clior icis, exerescent solui is sium exiguum metalli, & partieulam illam ad replendum vacuum , inter illa rotunda incudini imponant, tum vehementi ictu per corpora, relictum, &vt in laxiori cohor- ingenti malleo,aequabili tamen.& recta Q. dinatione fient, corpora cubica ; ita Ilia per incudinem cadentι percussione, ludat, hae praesitori fierent in lateribus exagoni- exiguum illud metalli, ex illo ictu dilatarica, in sum initatibus piramidalia, Conten- Videbis, si lit ductile, non stiabile; ita tamedit ergo. uel iupponit Keplerus in Granis dilatari, ut in figuram planam circularem illis, figuram illam oriri ex loci angustia , diffluat, siue antea pars illa metalli essee qua coercentur , & ex rotunditate, quam rotunda, sic sphaerica , die quadrata, siueis ex natura sua sibi quaererent,ad facies illas zriangularis, siue alterius figurae; hoc vid
planas adigi. re poteris quotidie in ossicinis, ubi malleo Hὰe Philosophia Kepler. non displice- signantur peeuniae et semper enim quamcuisset,sed nonnulla mihi scis ingeruntur, qui- que aeris figuram malleo subiicias, inci bus in aliam trahor Partem. Primn inest i cntum dilatari videbis-si cireulatem grana illa in parte, ut ita dicam carnosa, rotunditatem persectE non assequatur; id εν nunquam inueniri rotunda, sed esse sic sor oritur, vel ex inaequalitate metalli, quoamata ubi certa forma distiugui possit;etia non aequali faeilitate tota substantia sit du
in immaturo malo , dum corticis molli' ctilis nec homogenea, vel ex vitio artim ties adhuc sponte meipit Φnere mentum . cis, qui non libret ictum malleo, ut eadae
non ergo custodia pressa, in tales abeunt directe ad incudem ἱ temper tamen ride formas . nunquam enim grana distingue- bis conati ad rotunditatem, qualistunque esset
318쪽
esset metalli figuram . ex quo inferri posse
videatur, naturam circulum affeciare, di ex aecidente vitium oriri.
Huius effectus causam quaero , quae breuis est , breuis enim est hili Oria veri tatis , sed ut arbitror Marissima . si debet exili ictu aes dilatari, partes recedere debent a centro, si ergo a centro, di medio extrudi debent partes, ad latera; di in lalli ex cu rere, semper natura diriget partes aeris, ad illam partem, in qua ninorem inueni t resi. stentiam , & minora impedimenta . sed liss sit figurae triangulariS, partes, recededo
a centro, angulu.n vellus, maius iuueni ut impedimentum, quam recedendo ab eodem ntro, ad latera; quia ibi sunt plures, hie pauciores partes aeris ex rudendae et ergo Partes centrales, di ill.S proximae dirigentur potius ad latera, ubi pauciores inueniuesbi resistentes aeris parces; ut vineant se ad anteriora. & hoc fiet, quandiu aequata sit utrinque. ressientia, quod non clausanget anisi ubi eliculatis iacia fuerit aeris ligura; ire monon Dium partes centrales, sed, di ipsemet partes angulares, prisertim angu-II sint acutiores, breuiori via dilatabunt se, ad latera impellendo, quam angulum Producendo, & ita angulus ipse dilatabitur; &obtundetur; ergo, ex eo,quod aes percussu
ad illam se e die partem, ad quam faei I ius mouetur; hoc contingere non potest, nifi ad circularem.figuram se disponat. hac
ex eausa, ex contrusione, rotundatur m talium
Hactenus philosophati sumus; pro ingent; tenuitate, de figuratione rerum. vi ventia enim a virtute formatrie e figurantur, quae sic operatur in or ine ad finem,&ad vi tales operationes, quibus, vel necessaria, vel utilior est talis in uiuente figura; Iicet non agant ex cognitione finis . Immo ipsa viventia, aliqua extra se, eodem modo formant, determinata ratione; sic araneae telam sermant,& sie expandunt retia. Alia formantur ex necessitate materis;alia ex Ioc sed quid de niue , cuius caesa haee
omnia dicta sunt dieam quod sentio, si tu lector meliora habueras adscribe, de si plaeet mihi transtri . Video aliqua alia a natura formari persectε, in quibus tres positae causae no appa rent . nascsitur sub terra in agro Brixiano, de alibi etiam, lapilli chrystallini, angula. res, aequalibus δε aequatis planis per tecti sesime, quod ibi casus operetur. v detur casu dictu, quae enim semper eodem modo coin
tingunt, non casu, sed natura sermari dicendum est. quae igitur sit eausa huius
mationis, nulla alia occurrit, nisi geometrizatio naturae; quam fateor esse causam. potius sermoreis causa dictat sed fortassici illis acculeatis angulis, vellet natura nos,& nostra tarditatem excitare, ad philos phandum, vel certe configere ocuIos eo nicum si nimis curiose diuina perarct mu . dum in istis terrenis ita haeremu Sased ad niuem reuertor. Keplerus, post lusum verborum , tande Ara; causas ponit,quibus nive sexangula xjM. M. tam dicamus Prima est, quia figura sex angula est prima figura vere plana a ex figuris laterum: nam aliae figurae priα res, formant corpora, & ita non Bnt figurae planae; sed potentia sunt corpora, triangula formant pyramidem, quadrata figura, cubum: pentagonica duode caurum s
sex angula prima est, quae nullum corpus format, di ideo dicitur prima figura, quae actu, & potentia plana est; quod igitur nix in plano sormetur,& a planorum pugna νideo hane figuram potius, quam allam sortitur. Duo mihi dissieultatem faciunt. Primum est niuem non habere figuram sex
Iaterum, S ita nihil valet hic figura plana, sed habere figuram astetisti, seu stellae
sex radiorum, ruit ergo tota ista specu. Missem
latio. deinde non video quomodo dicat,
istam pugnam frigidi ,& calidi; ex qua
consurgit nix, pugnam planorum, di i plano , cum qualitates sint corporum, iacorpora pugnent, & corpora concrescant, nee lolum in fronte sustinent impetum, &coneurrunt cereantes , sed commiseent pugna, ut in toto solide eorpore fit ceri
men, non in externa tantum,& extrema superficie. Non ergo est pugna planorum sed toto corpore sese penetrant,& perturbant, immo perturbato agmine concurrunt omnes, &sngulae particulae Secunda causa adducitur, quia sex angulum replet planum, excluso vacuo, &propter hoc fortasse nix formatur tali fi- vi ne gura,vi possit totum vacuum implere,dum θες terrae superficiem tegit . contra hane eausam obiicit Ipse sibi, quod S triangula ,& quadrata, etiam ipsa explent spatiun et
potuissent: ergo formari particulae niuis, di in triangulares,& qnadratas seperficies; sed vehemetius urgetnr haec eadem, quod non omnes niuales stellae aequales sunt, ut constat, sed aliquae maiores, aliae minores; figurae autem, quae sternunt Planuatis,
319쪽
excluso vaeuo,debent esse omnes aeqnaleS ergo ste tulis istis niualibus non intendit natura sternere planum terrae,nec vidimus illam selicitam et se , uti niuis partes ac cu ratissime sternant terram, nec quidquam vacui inter partes relinquatnr , amaret
enim in niue summam densitatem , quod potius contrarin m succedit. Tertio, nivis figura non est exagonica plana, sed sexangula radinis asterii chinia, modum, quod nihil facit ad replendum vacuum, immo directe illi opponitur. Nix in Tertia causam adducit,quia haec figura Wremit sit proxima circulo, ex his , quae planum sternunt, haec causa magis accederet, ad sp -ver, similem , si nix concrescCret exent tulis pluuiae. dum enim roscinda guttula concrescit in glaciem, S figuram rotu-dain retinet. facilius incurret in exagoni. cam, quam aliam. verum neque hoc satis-sacit Primo enim nix non concrescit, ex guttis, nisi urinutissimis,& qu Hi pulvereiS: deinde, dum concrescit aqua ιn glaciem ,
non se cost ringit, sed potus dilatat. Veruquod fortius hanc eandem impugnat, illud est, quia easdem patitur difficultates, vel eonsentiente Keplero, quas patrantur aliae, ut qui aestasteriscus, dic.
is se,. . senarium, Vel ternarium tendunt, sterilia risu varia videntur, fienti fiscuda sunt,quae quinariosi p-- gaudent, pro explicatione huius causae, o
sidera flores omnes sic philinophatur Κe-'' pler. de videbis aliquos esse triu foliorum, alios quinque, alios sex. obseruabiS a tem flores i cudos, ex quibus nascitur fructus, esse quinque soliorum, qui aute flores sunt trium, aut sex soliorum, fere sterires sunt, & stuctum in flore habent, & hinc dieit quod triansnia, & sexangulum sint
sterilia, pentagonica vero se cunda, quia autem niuis stellae steriles sunt, nihilque parere debent, ideo sexangulae construu-tur.Contra hanc rationem multa mihi oecurrunt. Primum: non sunt nivosae istae stellulae flores nivales, nec tantam in niue
e seo sterilitatem, immo glebas 'cundis spiritibus maritare obseruo, monetquoi ilae, qui dat niuem cui lanam, ct nebulam Rut cinerem spargit, quod ut supra explicaui ad heunditate refertur.Quid ergo hic sterilitas, ut eam supponat, senarii radii Deinde haud seio an sufficienter sit facta inductio,ut dicat sines quinque soliorum
sce cundos esse, sex solioru steriles. in prato
enim plurimi flores Mirique sunt Gliotu
apud nos. Rosae simpIIces quina explicant solia, di fructum l. flore habent.Tα- Οmuratio salsum est Hores aliquos steriles esse ,
fructus omnes pariunt, sed fructus f Ioris, imo.& pIante, & herbaru, est semen, quod
autem aliquae plantae circa 'semen carnem, aut pulpum habeant, ii Dc, neque saecunditatem, neque sterilitatem infert; omnia . enim, quae producunt semens cunda sunt,
di s eundiora, quae plus seminis producuta Quarto in floribus, herbis, & viventibus
prompta est, vis formatrix orgavica, quae sic materiam formae,prout exigit comodet vitae opera, in niue autem adhue non est explicatum. Quinto loco pro causa numeratnt nanaarae geometri ratio, sed haec magis conueniret terrae, quae eorpus est consistens,& exaesorma habes, du terminatur termino P prio;&hic natura, veluti in propria exedra, diuersas subinde procudit formas , de in chrystallis subterraneis, & in lapillis,
di in alijs corporibas , nec solum in viventibus, sed nonnunquam etiam in alijs ceris tam dat figuram. In isto igitne philosophieo mari niuales illat stellulae vix me ad potium veritatis adis ducunt, nee sufficienter certum iter demo is
strant. Do tibi quod possum in re obscurissima, & penitus intenetata . In omnibus ex terra cocretis corporibus duae sunt partes, altera spiritosa est, & subtilis, vapida, di volaus, in qna cuiuslibet rei viget a 11
tas, ocessentia consistit, altera est terreis stris grauis, subsistens, eoncreta, quae duae partes quasi communi vinculo linmido colis ligantur: primam partem animam, seu fo mam dixuris, alteram corpus, seu materia,
ut prius dictuin est; ut autem pars illa spi- sti Horitosa tota viuida est, de efficax; ita in illa ι'. vis est formatrix, de qua supra philosephati sumus , si ex uiuente sit deducta , cum igitur dita luuntur coposita; pars ista spiritola abit in auras, di miscetur in hoc mari magno nimirum aere,ubi vero iterum h c. pars ipiritosa materiae conrungitur statim suavi formatrice, materiam illam tormat,
pro sua magnitudine,seu quantitate, de vigore, ut dictum est supra generari sic ani- mala ex putri, du enim spirito se illae par r tes ad materia proportionatam deuenerint vi formatrice, quam babent illam materiam formant, di ornanitant, ut possit, materia illa illas edere operationes, quas vivida illarum natura illis elargitur , ne frustra a natura accipere videatur.sic etia
320쪽
spiritus vegetabiles suam habent virtutem formatrie em, & ubi proportionatami, ma Σηπιὰ teria nacti fuerint, determiaato modo for- uiantur. Memini me vidisse Mantuς, apud γ - ' vetenissimum Ferdinadum Gonraga, vere suo tempore ingeniorum sqnieem, cui tuo deseruiebam, in ampulla oleum ex nuce muscata expressum, quod oleum formaue. rat se suo ingenio, & vi in truncum sui arboris, in quo trunco erant ramustuli, folia, & fructus, de hoc quia ampulla hermetice fuerat clausa; dura adhue olenm spiritus reti nebat, ille ergo spiritus,materiam, virtute fumatrice, eo modo formauerant1 sic natura dirigent . Huiusmodi spiritus dispersos pernerem vegetos nemo negabit, dum ergo concre-
seit aqua , in qua admiti sunt isti spiritus. illam certo modo formant pro suavi, &quia plurimi spiritus vegetabiles,hane vim in ρ: suam sormatricem lexangularem habe fit, ut videmus in plurimis floribus, qui sic foris mantur: ideo niuales isti flores sexanstuli fiunt, & hanc puto eausam huius effectus, praesertim quia materia, quam insormant illi spiritus est tenuis valde, & huriaidaia, sdonee verior occurrat,quae mihi ex eo co- firmatur, quod no omnes nivis flocci mihi sexanguli apparent, deinde quia vis forma trix florum,ut pote, quae magis ad fructum accedit, quam formatrix trunci, aut soli rum, ideo vegetior est, N emeacior, ura is apta, ad rem formandam, nec aliud
z- . Neipie Aristoteles tractare de grandine, quae tractatio non ita facilius est, nec 'v 'AsieliE proponitur. Explicada igitur Sura materia, forma, efficiens, & loeus praecipue grandinis: sere enim tota controue est de loco , &ex illo difficulta. tes dapendent, ut igitur Aristoteles
ordinate quaestione examinet prius
proposuit ratione dubitandi . deinde
opiniones alioru . tertio sitam seniatentiam . quod saeit frequenter in alijs etiam quaestionibus. dicta AE Vt autem sece δεώ nantur certa aduhijs ; dieit Aristo.
teles quaedam esse, quae sunt cet tM hae materia; quae,s sumantur, nande.ipient nos, nec seducent, ut re remus , ex quibus certis debemus i dagare incerta bdimittamus certa , & in quibus certum habemus ducem , ut dubia sectemur .
, certum isitur est glandinem esse glacie. seu aquam , congelatam , quod sensu ipso iudice dignoscimus. o Pline oritur
Portet autem accipere simul, mo frigore t vein&. accidetia circa generatio 'grando ooa sit
nem ipsius. & quae non seducunt.. &
quae videntur e sie rationabilia Est enim glado glacies: congelatur aurem aqua hyeme . Grandines autem sunt vere quςdam, & autumno maximὸ , deinde, & maturationis fructuum tempore. hyeme aut e Tarius,
& quando minus fuerit frigus. Et uniuersa ster fiunt grandines quiduin temperatioribus locis
in stig dioribus. Inconueniens aute tis: nix ausi iasti
est & congelari aquam in eo, qui est hας ς ig:-
D A tur prima dimeul- Lur tas, quod eu gran do sit glacies, non haec. ibest utilis vi , & paturalis seledi mo- fiunt huiusmodi glacies urgente frigore. 4us, ut a certis, adiueerta tendamus, nec a Secunda dissieultas est ex eo, quod grair i a lammo frigore, sed fit, aut Ver saut in Antumno. lint i R in aestate adulta quado Lm ctus tendut ad maturitatem, nec se per se in hyeme, re
me fit grando, tuc demum id continis git, cum frigus remittitur, di in uni-