장음표시 사용
291쪽
: g o Aristotelis Stagirta Meteorologicorum
conuenit ille calor vivi tantam indueit raritatem , quantam non vellet illud subiectum Haec igitur prima est pluuiae ratio , quam tangit etiam Aristoteles, quod eator ille , qui sursum rapuerat , deficiat , & frigus ad terram repellat. re tamen vera
nee calor sursum euehit . nec frigus deorsum trudit, non enim calor: aut frigus sunt L M qualitates motiuae . sed ex calore raritas
inducta saeit, ut corpus sit leuius , data paritate molis, & ex hoc immediate asce d it, ut explicatum est supra, ct frigus densat ex qua densitate fit grauitas & descensus . caterum nec calor , nec frigus qualitates sunt motivae, nec ascendere aut deinscendere laciunt, ut dictum est.
Alterum , quod ad pluviam necessatioeoneurrit.illud est, quod attenuatus ille
. humor in vapores , nou est eorpus homo. geneum, neque aequalem habet calorem, etiamsi aequalem quis contenderet in vapore attenuationem lex unitate loci. cum enim vapores nubium ex diuersis rebus ,
etiam humidis, sint educti, quae non sunt
unius omnino , et eiusdem naturae; diuerso etiam calore ad eandem rediguntur atte-Cais in nuationem, quae attenuatio est eadem ; sis 4n eadem est leuitas,inm locus: ergo eum .em diuersus in diuersis nubium partibus in-T sit ealor, ibi facilius, S citius expelletur ,
P- in sti minor est, & hinc oritur, ut paulatim ι--m resoluantur ,& in pluviam guttatim deci-ε uuar. dant nuhes. Adde quod vaporis, qui in inferiori sunt , nubis parte, densiores etiaiunt, nec enim occuparent extremum locum , natura disponente , nisi illis, ex grauitate, & censitate, deberetur : R ideo ei. tius in aquam concre scunt, S paulatim
in guttas pluuiae decidunt, & successive
Misaein partes illis succedentes. εἰ hae e est causa , duν eur pluuiae durent longo tempore, dum pautatim, ci per partes nubes in aquam resoluuntur, nec enim putare debes, aqua
simul esse tantam in nube collectam, & ex illa tanquam ex cribro, seu vase perforato guttatim decidere, non enim est in nubo . aqua, sed nubes ipsa paulatim in aquam
'la eonuertitur; &quod dicitur,aliquas nubes
s. isonis esse aqua grauidas, alias steriles, non est, stra quod in aliquibus sit aqua, in aliquibus no; - sed quod aliquet ex vapore humidiore, fa- cilius in aqvam concrescant, aliquae ex minus humido constituantur vapore. Quoad casum pluuiae certum est, gus eas illas, si ventorum vi non agitentur, &agantur in uansuersum, recta deeidere, &perpendiculariter centrum terrae versus ruere . non bene tamen videntur mihi aliqui inferre, ideo pluuiam , quo ex nubia Pluin a M. altiore cadit, eo densiorem esset si enim, smathematite loquamur, verum est guttas perpendiculari ter de ic endentes, sempetviciniores fieri. quo magis terrae appropinquant . verum si res pl. ysice consideretur, non est differentia sentibilis in lautia parua distantia a superficie terrae,& in lata, centro eiusdem remotione Dicimus etia iaquod , si fiat turris, cuius latera exam ad perpendiculum erigantur, suturum , ut in uas fisis summitate turris latera sint magis deducta , Sabinuicem distantia, quam ad pedem eiusdem turris: unde latera . si sine prorsus ad perpendiculum, non sunt m thematice paralella, cum concurrant in centro terrae , & idem die imus de later bns putei, si sodiatur ad perpendiculum . Dicimus etiam cyathum ad libella exacthtollocatum , plus vini continere infundo cellae vinariae, quam in summitate montis. haee tamen omnia non sunt vera physice ,
id est non est senii bile discrimen, quamuis
inallie malic is rationibus probentur vera.
Hoc idem die de pluuia, quod non fia e deuosior, & spissior prope terram, quod gutta
coeant, dum seruntur ad perpendiculum, cum nec vix unquam ad perpendiculum descendant , aeris motu an transuersu sacutae, nec differentia sit sensibilis. atta Quod autem pluuia guttatim decidat, ideo, quod ab aere, dum sertur deorsum,
diuidatur, & quasi dilaceretur, non ita, ut Dei in prosertur, usquequaque verum iudico , nee puto admittendum, totam aliquam nubis partem in aquam simul concrescere, raram& simul continenti corpore ad terram deis msi influere, sed puto paulatim, di sensim per
guttas, prorsus ut decidunt, nubem, & porem ad aqueam redire latinam, & siesensim depluere. imo potius crederem, in ipso ea su, guttas simul confluere,& grai
descere, od una alteri superueniente vento, vel motu sortuito aeris,coiungi: quod, ut supra indicaui, dum eadem die, eodem itinere, primum per summitates montiu , supra nubes sereno gauderem caelo, & nu. bes insta me pluentes despicerem, tun paulatim nubem ingressus, primu tenuiorem, quasi nebulam,tum cralsiorem, quasi pulverulenta nube aquae aspergerer , paulatim vero descendendo, pluviam grandio ribus guttis expertus sum. Dices videmus aquas , dum ex altocais
292쪽
Uber Primus. Merius XLVII. 28 r
dunt, etiam: s alioquin con unctae sitit, & duntur, quam si expladantur a Balista , vel continuae, diuidi ab aere, & dilacorari ; ut landa, S aue prodelamus saxum , siue liqsi aliquantulu viae peragere rogantur,gut gnum, siue aliud quidpiam. tatim in pluuiae morem vi cidant. videmus Subtilissima est hae e res , & prosundiss-hoe in sontibus arte factis. tubi enim, siue mum mathematicae arcanum. Hic igitur sursum verium eiaculentur aquas, quas solum dum ad alia festino, indicare volui,
laeulationes proprio vocabulo nos voca ut v ctor hac de re cogitet accura tuis . non
mus Tampilli, so e deorsum versum pro ii deerit locus magis commodus insta exae iant , quas proiectiones vocamus p πιm, elius pertractandi. Interim solum moneo, semper aquam ita eiaculantur, ut per ali- tres nos posse eosiderare Brmas proiectio- quod spatium aqua maneat quidem unita, nis, vel sersu recta,omn no, perpendicula
sed postea statim dixi Hatur, S in roris, & riter,uel perpediculariter deorsu di in istis plumae modum per guttas decidat. Respo- casibus motus, per se loque do, fit per linea
deo non satis mihi conflare , huius effectus rectam. Quicumque sit motus, vel proijci hanc esse vetam, S totalem causam, qua- tur res a proiiciete per lineam paralellam v s non negem posse aerem continuum horiaonti, vel inclinata serium. vel deor- aquae tractum interrumpere, & diuellere, sum,quod fistula exempli causa proiiciens, sed potcst etia hoc aliunde .iccidere, quod vel laceat horizontaliter , vel inclinata sit v. g aqua illa non sit corpus homogeneum, sursum, auedcollam, di in his casibus proinace eodem impeta tubus eiaculetur. quod iectum suo motu non lineam rectam, sed suadet mibi, quia videmus aliquas guttas euruam describit: verum, ut dixi, hoc altius, & vehementius ascendere, at as re- alias. hic satis fuerit lectori, amica titilla- missius. Sed quicquid sit de aqua sontana ἔ tione animum vellieasse; quis enim non inpluuia non puto guttas ideo fieri, quod optet seire, quam lineam destribae in ae- aqua de se continua divellatur, quam puro re globus tormentarius, quomodocunquapaulatim eoncrescere: & hoc suadent ex- i aceat, siue horizontalIter, siue in quocun perientiae, & ratione Sis que angulo tormentum collocetur Duo tamen hic obiter notanda propono Pluviarum differentiae aliae sunt a forma, --δcurioso lectori, alterum est, ubi quis, vel aliae sunt a materia,Brmam guttas voco, ἀσιν- salivam, vel etiam aquam totam simul sun- & liae tres distinguunt species: prima diei- die ex edita turri, sertur corpus illud non tvr stillicidium , & est pluuia it .am inutissi- diuulsum, sed coui unctum , & unitum ad ma, quae vix guttas distinguit, sudesolevterram usque; ubi vero proximum , & ci etiam plauia puluerulenta vocari, quia timum terrae fuerit, tunc subito diuelli potius pulueris, quam guttarum specie impetu, ci dissipari, i mnio& in transuer- refert, &sicuti attrita tarta in puluerem sum agi: quod ego saepulitrae expertus lumi abit , ita attrita aqua , pulverea quodam quas quoad usque deaeedtido, aerem pro- modo redditur, hanc dixi decidere expellere potest ante se , ab illo non diuida- nube vieinissima, immo potius ipsam essetur; ubi vero citimum terrς fuerit cor bein dixerim , n aquam fatiscentem .pus, pulsus aer non potest praecurrere, & altera differentia dicitur imber, cum iam non solum sistitur a terra . sed 3c densatur aqua grandioribus guttis, di sensibilit
ab urgente corpore, & resurgit contra im- apparent ibes decidit; & haec propria plu- pellentem , di tunc humorem dissipat, at uia est. Tertia dicitur nimbus, cuiam ma- 1 -- diuellit.& in trai uersit agitur. sic enim po- ximis , & decumanis guttis ruunt e CePloesus peliitur aer motu corporis . Alterum aquarum flumina: ut autem imbres in Me- quod adhuc curiosus Obleruandum pro me, sic nimbi in aeitate fieri selent . pono, illud est, quam lineam describant in Differentiae pluuiae , quae ex materia su aere aquae emissae a fistulis sontium , virum muntur, plures numerantur; sed si re describeant lineam rein a mi an curuam, dc ipsam spectes, pa*ciores fortasse erunt: si- si euruam. virum destri bai. t circularem, cui enim pluuia aqua illa est, u- ex nubi--- an parabolicam, an hiperi olicam, vel ely- bus generatur, 3c cadit, ita pluere propriae .ari. plicam. res est dignissima, quae sciatur, nec silum dicuntur ea, quae in nubibus genita δε μα-, puto solum id contingere in aqua fontium, sent: illa ergo , quae ex alto quidem deci- sed in omni genere proiectorum, & puto dum, sed alpori ita vi ventorum, di abr ah ram ni bns catacm lineam destribi, tam pia, non proprie pluere dicuntur. Ridicu
293쪽
nus resere, dum Apenninum transir se, subitus ventorum turbo pileum illi arripuit & asportauit longissime: lituisse tibi exer- . . . citus hominum, de omnibus , vel multis,m eodem impetu turbo pillum arripuissct, dc asportasset ad multa milliaria , quid inde cum pluuia ad radices montis cecidissent ,
iurassent rustici illi pluisse pileis , S Histo
Dis Mi. riei hoe fortasse referrent . Sic igitur feremo , u semper , quoties naturaliter prodigiosae
pluuiae accidunt, contingere omnino cre
dendum est ; dum enim dicitur pluisse vitulum; num quid in nubibus genitum illud animal periectum dixeris λ page, cur non
vaccam, aut bouem enixae lunt nubes 3 a. turbine abreptus vitulus decidit,no pluit Memini Mantuae circa annum Is I 3. con ti Ruse. ut ventus vehementissimus, Ze prodigiosus flaret. Hic turbo inter alia abri. huit mulierem, lauantem pannos a a lacu & per aera a portauit procuI longi sume ih nn quid ideo in annalibus reserendum
Mantuae pluisse mulierem, etiamsi longe procul sasportasset omen auertat Deus. idem iudico dicendum, dum reserunt scri violotes, lana pluisse a ventus enim expositam fortasse aliquo in loeo lana abripuit, di nubibus inuolutam eum pluuia deiecit vluuisla immδ nec abnuo, dum toties a Liuio ad , umis satietatem inducitur, pluisse lapidibus, id e ς. - ita factum. quid ni enim turbo abrepta ias se , grandinauerit alio
Non tamen abnuo, in nubibus saepe materiam esse sufficientem, ex qua , In mea praesertam Philosophia, possint mixta consurgere cuiuscunque rationis ἰ nec enim
ibi solum sunt partes subtiles, de volatiles,
sed uepe etiam crassiores,de lixae. Hoc enim ostenda ad quartum etia aliendere. sed ut 'cum sapientioribus loquar . debent i :la in conuenientem matricem confluere , Ee debito loco, actioni agenti subij ci. Erunt in aere, id sortasse copiosius semina auri, a - genti, lapidum, erit sulphur uiuifieum erit fortasse, & materia fixa , licet attenuata ἔ-ri .. nou tamen statim crediderim , in aere ge-- . neratum argentum, quod sub Seuero lin-peratore Romae , in sorum Augusti ceei. disse seribit Dio. est in nubibus materia sufficiens ad sor mandos lapides , etiam molares, ne dum rio. librarum t non pu
to tamen in nubibus genitos lapideS, quo refert Cardanus cecidisse in Longobardia,
ἔ- erati. ad annum I 3 I O. Ee ratio est, quia illa mixta generantur actione physea, quae nolia
fit in instanti, sed in is ore, de quide satis
go. eum ergo confluit illa mate pia , fic
lit Iazur, de pli. t rei grauitate premente;
quis enim eam in aerem suspenderet, donec agι ns luam perfieeret actionem
Ex illi s ergo omnibus, quae prodigiosa pluuiae C lo cetidi sie scribuntur, vix adduis cor, ut credam, aliqua in nubibus genita; sed puto turbinibus abrepta,de alio procul asportata. siquis tamen contenderet, vel
ex lapillis, quos fulmina deserre dieuntur, vel ex alijs, posse in nubibus, de lapides, &similia generari, nolo pro hac re conten- - .
tiosus videri: lanam vero, nedum pecudes, de animalia persecta, non persuadebunt in
nubibus genit . Idem puto de pluuia sanguinea, si enim admittere debemus, quod Gemma Frisius, de alii reserunt, aliquando sanguine pIuisse, de volumus illum suisse
verum sanguinem, ex Physicis,de naturalisbus causis progenitum, nec putamus , ex altiori motiuo Deum Opt. Max. voluisse suaui illud producere, non possum admittere i lium humorem , qui herbas , Sc vestes νὴ is insecit colore purpureo, fuisse verum lan . 1 π guinem; sanguis enim non generatur, nisi in animali perfecto , terrelira , requiritque ad sui generationem , dc conseruati nem, calorem illum talem, quem haud seio
an extra animal reperiatur limni collectus; E. absque isto calore, nec generatura nec Ciari as, vos eruatur sanguis. Non ergo naturalitera malis mseu vi causarum naturalium, in nubibus ge- soti a . neratur: suit ergo ille, humor aliquis ruinbeus, S purpureus , quem humorem, ex similitudine vulgus hominum sanguinem appellauit, neque ad inducendum talem
colorem pLrpureum requiro, aut minium
aut c nabrum, a vento lublatum , aut te ram rubram, nubibus permixtam ; sed satis fuit talis sulphuris temperiem adesse ; ut enim aqua niuium rubeicit aliquando ex 'admixto sal nitro,unde est etiam, ut abster-siua sit, de corro liua, ita si alii spiritus et Sce Aqua
admixti, rubesceret omnino: nihil enim ufacilius, quam colores varios inducere rvt norunt leuiter in arte periti,satis est ivlphurem purgare, de coponere, nec coloris,
sed substantiae pugnax in natura. Idem die de lacte, si pluisse quis lacte dicat. Faci e enim ex causarum concur- ,s 'su continget in humore pluuio color, at- que adeo etiam lactis spissitudo forte, de dulcedo , lutiliantia tamen laetis , in solo animali ex sanguine gignitur: sed quid dicendum de ranis res adeo decantata, Si promta est ore Omnium, ut rain fere non
294쪽
sic integriun negare, de coaxant undique ranae istae. u Dico tamen primo, verum esse,in aere, ει in nubibus halitus esse omnium rerum, vi supra etiam dicebam, & semina omniumixtorum; imo veras formas phy sicas sub Iunarium , modo supra explicato: S consequenter etiam,esse Plurimos halitus animales , qui si coniungantur cum conuenienti materia, cum habeant in se virtute, formatricem,animalia constituent, di si ad
. conuenientem matricem deserantur , in
qua sint partes valentes illos spiritus sibi adiungere, animalia etiam persecta ex illiseon summi, nedum ranae,si in conuenienti copia adessent, & hos spiritus pluuia deorsum E nubibus trahit , & aquae permixtos materiae eoniungit. di hinc est quod aqua
. pluviales fatilius vermes generent, quam ν sontanae, quod Omnes quidem norunt, non ' tamen omnes causam reddere possunt, scilicet, quia aquae pluuiales istos habene ad.
mixtos halitus animales,quos non pariter habent fontanae. Dico tamen secundo,me non putare ranas in nubibus generari;& e nubibus plue. re, sed generari in terra, dum in arentem, & calefactum puluerem, decidunt guttae pluuiae magnae. Mecum sentiunt Scaliger, ex Is r. Falopius defossilibus cap.9.εc Fro- mundus litas cap. S. A. S cum illo etiam ego oculatus fere testis esse possum, & patet vel ex hoe, qu ia nunquam,aut in tecto, aut in tabalato, aut in aquis depluentes vidimus ranas, nec video vllum fide dignu, qui se teste oculatum huius faciat Deinde
patet etiam, quia in aere, di nubibus non apparent partes materiae fixae , quae requiruntur ad tantam ranarum multitudinem, nee quomodo potuerint in aere coalescere partis, di ibi suspendi, dum disponuntur aliquanto temporis tractu ad subitam animationem . & memini, me iuuene,hoc est ad annum I 6oo.in agro Ferrariens vi-- disse eadentibus e Caelo maximis guttis in
areotem puluerem , subito extuisse tur-ham ranarum , Omnes eiusdem, ut aetatis, ita& magnitudinis . exiguae erant valdo reolore ad nigrum vergenteS. eram ipse in agro, nee supra verticem, aut indumenis
tum cadebant ranae, sed aquae guttae. dum ergo puluis ealore solis vehementer incaluit hoe enim contingit solum sere aellate summa ubi superuenit humor ille caelestis, s undus, spiritolas, Vitalibus, di animatibus spiritibus plenus, qui ex animalium
Corporibus tam multi saepe exhalant, &simul cum aqua illa, a qua deseruntur. materiae coniunguntur a virtute form trice , quae est in illis spiritibus, quam virtutem formatricem necessario ag- agnoscunt omnes sapientes , statim sor- matur materia illa, quae supponitur proin portionata illis spiritibus, S constituitur animalculum illud quod, ob sui impersectionem exiguas requirit dispositiones, quas spiritus illi animales statim inducunt, sieul eontingit in alijs etiam animalibus, quae generantur ex putri, ut dicam fortaruse copiosius alibi. Haec est vera causa principalis genera
tionis ranae , non . aut Deus solus extraordinario concursu , aut rana vaga,quam
ridicule physicis intrudunt aliqui. Interim ad praesens negotium satis sit, in aqua illa
pluuia, deserri ex nubib spiritus antinales, Daut qui virtutem continent seminalem .dumq. illi spiritus materiae arenti coniunguntur, quae materia est aptissima ad omnIa,quam
utinam philosophus recte cognosceret, statim sua seminali vi actuant, & humiditate cum illa coniunguntur, & calore, quCin materia reperiunt,incipiunt organ ina
re corpus animalis: & quia primum quod potest fieri ex illa materia sic temperata, est corpus ranae , quod animal, & aquatile
est,&terrenum, non nimis persectum sideo consurgit rana. Haec sunt, amiee I ctor, quae mihi occurrunt in hac materia
dissicili , quomodo generentur anima Ita ex putii. Veriora & clariora, sed L. phy siea ex te expacto quicunque ista nau- --i,seas.
Quantum aqua pluuialis descendat instaterram determinat Edom.ex Seneca lib 3. Misaia
natu . quaest. cap. T. tanquam ex oraculo, - o.
nullam pluviam esse ta magnam, & perennem, quae terram ulcra decem peces, in altitudine madefaciat. ego, qui exp riin2- 'tis in rebus physicis utor . non auctoritatibus ,ut suadet natura ipsius seleat la physicae,quae,ut alias dixi, per hoc constituitur, dedistinguitur ab alijs, quod procedat ex
sensatis . non auderem unquam ita certo Pronutiare, quod natura definiuerit prorissus decem pedum altitudinem, ut metam statuat aquis, di sic Romanum genus ad mauerit, ut voluerit decem pedum Romanam assumere mensuram. On grae
cam, aut habream, ut pluuia limites sta
Dieo igitur ad determinandum quan tu
295쪽
is 4 Aristotelis Stagiritae Meleorologicorum
uanio a pluuia deseendat, considerandam prius e DFiu se sortitam soli, sieni erra sit montuosa, ct valde acclivis, quia aqua cadens statim 2ι defluit, non ad magnam descendet terrae altitudinem ; quia enim aqua saciliorem viam inuenit, qua ruat deorsum, quam si rem ferri se per terrae porOS insinuet, defluit, & non
ad tantam descendit altitudinem: si vero terra, quae pluuijs irrigazur, sit aequata planities, per quam aqua non possit defluere, sed aqua pluuia supra terrae superficiem cogatur stagnare, ad longe maiorem descendet altitudinem, Deinde dico attendendam esse naturam soli, ubi pluuia decidit, tam in locis monistanis, quam in planitie; si enim terra sit ar . xillosa, ae cretosa, densa, fic bene constipata, quavis non solum decidat pluuia,sed aqua illi immineat ad inagnam altitudine,
parum omnino deicendet et natura enim
illius argillae haec eth , ut aquae omnino sit δε- imperura, perinde ac bene materiatum n,. pauimentum . si autem terra sit glareosa , metra &arenosa , quae aquas iacile imbibat, ad magnam descendet altitudinem. sicut enim
aqua pluuia , ut vidi ego saepe in montanis Io eis, in puteis excavatis descendit etiam ad altitudinem I o. pedum,ex longa enim pluuia crescit aqua in illis puteis,i a & per glaream sese insinuabiti quantac C aque sit glareae altitudo. Non ergo certum poterit aliquid definiri, nec certa stabiliri n.ensura descentus pluuiarum.
Dico denique tertio, si aqua pluuialis, non possit Belle, & libere defluere ad lo- ea humiliora, vel per ipsam terrae super-
, --. ficiem, vel per subterraneos cuniculos, sed ex soli aequata planitie, vel profundiori latitudine cogatur immorari, S immori, ut nos loquimur,ibi ubi decidit, descendet sane ad longe altiorem profunditatem, quaxo. pedum . quotidie hoc nimium satis ex- timur nos in agro Ferrariensi, humili, di totius Logobardiae postremo. Qiod si Se-
neea philosophatus esset apud nos, nLnquam tanta asseveratione pronuntiasset, pluuialem aquam non descendere nisi per decempedam . Memini me eruisse duobus ab hinc annis in agrofossam aestate arente, ultra decem edam, nec aquam inuenisse et secutae simi pluuiae autumnales , & aqua
επρο-- ex fundo erupit. ergo ad maiorem circum
quaque descenderat altitudicem, sed hoc idem aliis experimentis falsum se prodit
uno e non immoror I quia non repugnabunt facit E multi, si velint philosophari in
Ex hoc aquarum uecempedano deseensu, duo inserunt aeque dubia , ut verum fatear, aeque milii laltem suspecta. unu est, arborum radices non descendere, nisi ad AIo.pedum altitudinem, ex quo oraculum illud infringatur . eum deM. Luantum venire ad aurar inst. AEthereas tantum radice in tartara tendit.
Verum enim vero; quidquid sit delensu poetae, utrum sermonis causa illud dixerit , an ex animo. primo non puto ita u. cilEdefiniri, quantum praecise aelcendant
radicibus arbores, nunquam enim sere eruuntur , quia aliquae radicum partes cruuellantur, ει scindantur : nihilomicus , quantum obseruare potui, absolutE non
puto tantum deseendere radices. quantum ἡ.2. Laseendunt rami. Si alicuius generis arbor infinia radicibus solum descenderet, & non se in
latus effunderet fortasse rationabilis esset suspicio, sere tantundem descendere ; sed extendunt ad latera radices ,& diffundunt longi ssime ; descendunt autem, nunc plurinunc minus, pro qualitate soli. s enim ter ram in profundita in offendant malam, arenosam, lo sterilein, vidi ingentes arbores vix descendere ad 3.pedeS aut 4. extendue autem radices ad terram tacundam, aliis quando per iugera, ex qua immani extensione naihi magis perluasum est, non tam alte descendere. incertum eit ergo totum hoc negotium, Rincon stans ἔ cum non tam ad firmitatem, quam ad alimentum, radices extendant, di ideo illam platanum non negarim ad 3 3 .cubitos radices ex ea. disse teste Theoph. lib. I.de Plan cap. I. Linterpretatur Falopius lib. de term. c. q.
quia in tantam altitudinem destendebat terra apta matritioni platani. Inserunt denique, solis c alorem solum descendere infra terram per Io. pedes ia τώ- quod puto adhuc magis falsum, si loquamur de calore, qui producitur ex actione ι ' M. solis, & communem sequamur philosophorum opinionem . metalla enim , & alia flaias lia, quae dicuntur generari ex actione
solis, longe altius eruuntur. sed de pluuia hoc satis.
296쪽
Ger primus. Tenus XLVIII. assCOMMENTUM.
qui fiunt item ex v poribus , dum γηπιπε iterum coucrescentes terrae restituuntur. s H alter dicitur ros, alter pruina; simul autem utrumque propΟait, quia utrumque putat oriri ab eadem
extrinseci ambi iis, quod celerius, vel tardius cocre in scant vapores a maiori,vel minori rigore. supponit ergo Aristoteles,
dit , vel reeedit a nobis, per acce sum vel recessiim, res ctu tropici , fit eleuatio vapo Tum , & instigidatio ; seu congelaatio. ita etiam peraecessum,& rece sum, quo ascendit supra horizonte . vel de laedit, ut fit lineaeis diebus, &noctibus , eleuari vapores a calor diei, & instigidari stigore noctis. hoe posito. Dieit Aristote. les, quod si a calore solis eleuen-Caustra' tur vapores, rare facta humiditate, qui vapores , et Propter exiguum caloris, quem nomine ignis hic intelligit, si conseratur calor cum quantitate illa aquae, quae eleuatur, et ex eo, quod statim destituatur a radiis solaribus, oeci dente sole tatim concesscant, nec possint multum eIerari. nee peruenire ad illum locum superiorem , in quo fiunt nubes ,&pluuiae ; sed statim hic prope terram deficiant, concre scant, & cadant iterum ad
porat, quantum non suspen. sum fuerit, propter paucitatem sursum ducentis ipsum ignis, ad eam, quae eleuatur, aquam, iterum cum deorsum feratur, quando instigidatum fuerit noctu, vocatur Ros, αPruina : - Pruina quidem, quando vapor congelatur prius , quam in aquam concretus fuerit iterum. fit autem hyeme, & magis in hyemalibus locis. Ros autem, cum concretus fuerit in aquam vapor, & neque sc fuerit tepor, ut exsiccetur sursum ductum, neque sic frigus, ut conge-letur vapor ipse; propterea quod aut locus tepidior, aut anni tempus sit. Fit enim magis intemperie, intemperatis locis:pruina autem, scutdictum est, contrario. palam enim est, quod vapor calidior est aquar habet enim eleuantem adhuc igne . quare amplioris est frigiditatis ipsum congelaIe.
terram,fit ros, & pruina . Dum erWdiele propter paucitatem fusum ducentis ipsum unis μὴ Tnis, per ianem intelligit calorem, vel cer- βιλι. te exhalationem spiritolam , ut supra ex pikaui, ad eam quae eleuatuν aquam idest, in comparatione, seu per proporti nem ad aquam iulam , qui In vap rem attenuata eleuatur, ille calor sit paruus , di exiguus.
pruina ex philos pho fiunt a vapo ribus eleuatis a so ole sub vesperam; m emaqui vapores non rem possunt sursum ascendere eo quod statim destituatura radijs solarib
male autem ab inisterpretibus Petritur eausa inmodans istos vapores, utrum sit Luna, aasydus aliquod, qua manifeste ponit ilosophus, ipsi enim
vapores, cum sint . aqua, ex vi suς sor- su mae restituunt soad pristinu frigus,
ubi remoueatur extrinseeum calefa ciens. sicut enim
no est necesse Pq-rere aliam caulam, cur aqua calefacta
enim eius forma aloe praestat, sic nec quaerendum, cur vapores concreseant , si sine aqua, & ideo solum eommemorat recessum solis, is tumulis diurni . , Pruina igitur generaturis illi vapore qui sunt eleuatia .calore, statim incipiant F instigidari, antequammultum ascendant. dum instigidantur, a superuenientestio gore conge lentur, antequam in Rquam
297쪽
omnino resoluantur. itaque vult pruinam esse vaporem ipsum congelatum, dum ad . a. huc erat vapor, necdum in aqua concrειεωπι, uerat, quod, an veru in sit, & fieri possit, examinabitur mox, di in quo sensu sitis. menclum Disputant enim interpretes, utrumaius stigus requiratur ad conglaciandOS vapores , an yd reducendos in aquam . si enim maior frigoris vis requiratur adeo. Di ι- gelandum , quam ad reducendum in aqua, n e- ut videtur requiri, quomodo poterit ipse vapor congelari, antequam sit aquaὸ cum enim incipit frigescere vapor, transiret ab extremo ad extremum , sine medio. quod si hoc non est, ubi devenerit ad illam frigiditatem , quam requirit aqua, iam erie
aqua. quod si pergat actio stigoris, fiet
congelatio. ergo non congelabitur vapor, antequam sit aqua, nec transibit a summa tenuitate , qua est vapor, ad summam demsitatem, qua est glacies, successaue, quin o transeat per mediam, in qua est aqua . Et
tamen expresse dicit Aristoteles, quod mirnor requiritur frigoris vis ad generandurore, quam ad generadam pruinam. quia -- ρι ii ἰς V-Por statim ubi incipit refrigerari, iis. D conuertitur in aquam: si autem fiat maior mi- , restigeratio, congelabitur, & fiet pruinat
a & ideo in stigidioribus locis, S tempori-
Ars elis Stagirio Meteorologicorum
bus fit pruina, in tepidioribus ros. Nec videtur posse dubitatio esse , quin maior requiratur vis frigoris, ut fiat glacies ex Vapore, quam ut fiat aqua: posito enim quod ad conglaciandum requiratur frigus, ut sex, si vapor ponatur habere frigus ut unum, antequam perueniat agens iad productionem stigoris ut sex, perueniet prius ad stigus ut quinque , in quo gradu vapor ille erit aqua , ut postea perueniat ad sex, in quo gradu est glacies. Verum hac de tocopiosius in quaestione, quam tamen tangit etiam ipse Aristoteles: palam enim eH, ia-quit,quod vasor ealidior eri aqua babet enim eleuantem adhue ignem . puto autem semia per Aristotelem per ignem intelligere calorem , Se spiritus, qui una eum hu-inido attenuato eleuantur, quae
partes spiritosae, dum sunt vaporibus permixtae,
illos leuiores reddunt, de conse . quenter eleuant . quare concludit eamplioris eis frigi- uitatis Usum
PErgit AristoteIes explicare,de tempus,& loeum roris, de pruinae: duo aute . . m. dicit hic, dc probae primo, requiri ad haeco. -- quod Cqlum sit serenti, & sit tranquillitas
MD . aeris: requiritur primo serenitas, ut possint eleuari vapores ; si enim sereisnnm non sit Coeialii, radi, Solis ter
FIunt autem ambo serenitate, &
non fiant ex quibuscunque eorporibus eleuatis a Sole, nec eleuatis quocunquidiei tempore, ut communiter intelligunt Interpretes, sed fiant solum ab illis, qui eleuantur prope Solis occasum,quLsuperis
destituti a radiis Solis, Sacalor
non possunt altius ascendere, sed co- crescunt: ideo ista serenitas, de tran- euillitas , quae rein
tranquillitate . neque enim elevabuntur, non existente serenitate, quilliras aeri ἔ νς neque coacta e isse utique poterunt. qui rixur ab Aristo
non dispergantur tele,requiri turpet& dissipentur va- Vςa se suo velperam ;pores a vento, de si enim totus dies alio asportentur, antequam concrescant. fuerita bidus, de nubilosus, si inultima Aduerte autem, quod cum ros , dc pruina diei p arto fiat tranquillitas, di serenitas, siqne in
298쪽
sequetur sortasse, nisi aliud obster,ms:eon. e Causam duplice assignat Philosophus, tra vero, etiamsi mane fuerit Cslum sere- cur in montibns non fiat ros , quarum pri- - uam , de tranquillum, di in pomeridianis ma est , quia vapores edueuntur ex locis turbetur inihil fiet. humilibus ioc stagnantibus in fundo valliu, ι Probat deinde, quod dixerat,quod fiat di in paludibus, ubi, quia est maior copia νηρ - ros , pruina ex humiditatis, facis vaporibus parum lius eleuantui va-
i is,rix , ex eo, vento fiante. , Signum aute eit,quod pores a Sole etiam
eleuetur vapores, A v . haee ioca remotis sed statim propeia tur vapor. 10 montibus enim non fit sma sunt a summi rerram decid/nt ν pruina . e Causa autem est, una qui- tate montium,de
dem haec quo sursum ducitur ex
,- - pruina, ad quod cauis,& hume is locis, quare velim antequam eo per-- duo dico. Primu onus portans maius, hirsum ducens μ 'μἡ2.
est, hoc verum e L . . . P . st non solum locus
se inpetrosi, . ubi calidi λs, quam iecundum seipiam. , est remotus, sed penuria est aqvλ' non potest eleuare ipsum ad multu etiam valde humi-
used bethmbas locum altitudinis, sed prope dimittit Ita ui,dis
bus, saltem nonat' iterum. a Alia autem est,quia diffluit citur spiritua , qui
na in nostris regio- amoturi conii lientiam talem . bus deseruiui, quanibus experientia . si pro alis, ut illos docet: cur ent sursu ducanti quia vapores eleuati in illis montibus, s Jω cum sint levissimi, vaporibus admixtuto cus ibi sit. Vel per se, vel ex accedent tum illud aggregatum reddunt magis le- humidus, non poterit vapor ille derelictus ue, 6c ita totum illud aggregatum faciliusti calore Solis. iter miristioidari, Sin ro- ascendit . ubi ergo minor sit copia spim terram decidant, quia in montibus I. montia non cadit ros, nec ---- pruina, ad quod ἀπν... duo dico. Prisnu est , lioe verum es. tissimis, decide rorem , ct prui
nam nostr . regionibus experientia docet: cur enim
a calore Solis, iterum inhigidari,S in ro- ascendit . ubi ergo minor gi copia spir, rem decidere ueram quidem est, quia in tuom, minor erit leuitas, Be minus ascen- montious sere semper est aliquis Vcrurum dent vapores. flatus, vapores facile dissipari, & quia loca d Altera ratio, eur in montibus non de motana magis sunt arent a,pauciores da- cidat ros, quam indicaui supra, ponit dent vapores.' ἡ Altera ratio, eur in montibus non dein Ie v ιporcs , & in isto senili valet doctrina hie expresse ab Aristotele, quia in monti PhiIosophi. bus aer diffluit, et mouetur maxime, eo secundis, quod di eo est: dum Arist.dicit, quod ibi semper se re sntventorum satus, non tantum suspendi vaporem, nec tam , qui dissoluunt , de dissipant i liam coni -' longe a terra Eleuari, ut ad montes perue- stenciam, seu adunationem vaporu, a qui niat, id inteligendum essὸ praecise deva- bus sit rose quod intelligendum est de istis poribus illis, qui statim prope locu , a quo vaporibus exiguis, qui deberent in ro
eleuati sunt, concresce re incipiunt, di in rem concrescere , nam alioqui ct , etiam rorem decidere . nam alioquin vapores in montibus colliguntur vapores, dc for etiam in Planitie eleuati ascendere Pos- tasse magis, quam in planitie οῦ dum enim sunt, ut superent montium altitudinem. ventorum satus vapores impellunt, sistu quod patet, quia snpra montes, de nix , 8c tur ab altitudine montium,de patet e R eo σetiam in planitie eleuati ascendere Pos- tasse magis, quam in planitie οῦ dum enim sunt, ut superent montium altitudinem. ventorum satus vapores impellunt, sistu quod patet, quia snpra montes, de nix , 8c tur ab altitudine montium,de pater eκ eoo pluuia decidit. si ergo contingeret vapores quod ibi steilueter decidantPluuiae , dc n, eleuatos in planitie, & iam ad montium altitudinem delatos, vel vento, vel aliquo accidente eo pullos , superueniente noctis trigisse eonercscere, cur non .pol sunt i rorem dcciueretues. cur autem spexialiter vapores isti roscidi non colligantur , causa est, quia deberent concrescere illo speciali temporis articulo; quod si tunc impediantur, non amplius ex illis siet ros, sed Mepluuia, va
299쪽
,88 Aristotelis Stagiritae Meteorologicorum.
COMMENTUM.Assignat hie philpsophus aliam ratio.
nem roris et nimirum quod tali flanteus ' vento generetur roS, alio, non i/er xo, quod ubique, Austro sani item dicit ergo. quod ubique, Austro sante, fit ros, praeter quam in Ponto, ubi fit ros sate Borea. Aduerte autuquia Auster non indve it illam temperiem, seu teporem , qui requiritur, ut eleuentur vapores: euius rei nullam Aristo eles adducit causam, sed lotum rem profert, quod ubique Auster calidus sit, & teporem i ducat, praeterqua
FIt autem ros ubique, australi
bus, non borealibus , praeterquain Ponto. ibi autem e contrario, borealibus enim fit, australibus autem non fit. ι Causa autem est sisniliter,
scut quod temperie quidem fit .hye
me autem non, Auster enim temperiem facit, Boreas autem hyemem:
Digidus enim est . quare ex hyeme
exhalationis extinguit caliduare. In Ponto aute Auster quidem non sic facit temperiem , ut fiat vapor. Boreas aute, propter frigiditatem cir-
posse loqui de o Z--. be uniuerso . sed do G - de Graecia, fit docia μώ- locis cognitis ab
tot tam orbem non peragr luit:du er
g - dicit ubique. Intellige in omni regione ab ipso cognita, Zc in graec
ni statis. rationes autε assere huius rei, quae videantur alicui probare de toto orbe, nedum de cognito adi Ari
pta. Is cum obsistens, ca. I tum congregat.
eus suspenso pede quare plus vaporad magis . S se aurationes querere tem hoc , & in exterioribus locis est
ne quali de effectu vidore heri . vaporat enim putei boper se rationem . realibus magis, quam australibus. reddat , qu exac' sed boeralia quidem extinguunt, M ι Dicte ergo Ari antequam coacta ili aliqua multitu-- - stotele s cauiam , do; in australibus autem sinitur con
sante Borea , & grcgara exhalatio.
fiat flante Austro. eadem else, atque est causa, cur fiat solum ros aere temparato , 5c non in hyeme, seu tempeitate frigida. Auster enim temperie inducit, Boreas aut ε huemcm,seu fiigus, quia Aulier calidus est, & Boreas stigidus, ex hyeme autem, seu frigore illo extinguitur exhalatio illa , di spisitus, qui eleuare poterat vaporem roridum. . At vexo in Ponto specia is est ratio , in Ponto. pergit
a Ulcm explicare, cur si Auster non inducit teporem in Ponto,nec causat rorem , qui se alidus no est; Borras , qui est magis stiet eus . in
ritas , quaerunt rationes, cur ibi Auis ster rorem non
creet. Alrj dicunt, quia eum locus iliale se remotus ab Austro,ventus A ster et uenit eo ex remotis locis, de dum tantum peragit iter seu, auri γtri teporem. dic rei alius fortasse, magis iocat eicere,au sussorem usque quia motus est causa caloriS. ros, pace horum dicium fit, non est ad rem: Auster ex Z.na torrida ad nos noderiuatur, neque Bore. S ex Polo,oc
Auster ex proximo venit, & Boreas , qui nobis spirat, nec aliquando ex IO. aut 1 o. lapide iter incepit . Sed hoc alias. Dicit ergo Aristoteles causam, cur in Ponto Boreas rorem generct , oriri ex Amiperistesi, quia stigus Boreae circum obsistit,ot obsidet collectos vi pores, immode terram calore Solis tepefaciam,quae Obsessa ab illo frigore maiorem emittic va. Porum
300쪽
pariem eo plam, ex qua copia fit ros. Ve- est rumflixe ratio Aristotelas bona esset, non video, cur non deberet ellam hic apud nos nisηΣ Boreas aestate, vel eodem tempore , quo in Ponto, gignit rorem, simili rer producere: neque enim puto summa hyeme in Poto Boream rorem generare;hic enim etiam per antipem stesiim terra in hyeme incaleis fele, & aquae puteales,& fontanae sutnane, de tam ea non generatur ros ex Borea. γνὸν M. Quod dicunt alii, regionem Ponticamno Linua septentrionalem esse , est omnivo falsum, essedis . est enim in latitudine graduum inter Ao.& 42. Pontus enim, ut testatur Ptolemaeisus, a septentrione clauditur mari Euxino; ergo eius septentrionalior pars non excedit grad. 42 . quem ergo lacum Uieomer .catus vocaverit Pontum, cum dixit esse ad septentrionem maxime post intra, noni ntelligo imitio ex hoc, quod regio Pontica,sit Auli ratior nostra hac regione, au. getur difficultas, cur non possit ibi Boreas rorem excitare . relucta ergo ratione Aristotelis prorsu, in sua vi, quam amplius noexplieo, quia satis clara est, addoratione
meam PGsicam, si tamen effectus ille est
. Venti in unaquaque regione, ut cumu-. - latius explicabo in tractatu de ventis,eam novi eων sumunt naturam, quam Elis impertitur lo. cus, per quem transeunt i qes veniunt ex loco siceo, deserunt siccitate, halitus enim propellunt ante se, qui ex terra illa arenti expirant, & sicca; qui expirant, ex parte humida, di palustri, seu marina, propellusit ante se. & deserunt halitus humiaos ἔ ficita humectant, si a locis frigore obsessis expirent; frigus iudueunt, si ex calidis, ca-
o id sit ros, di quomodo fiat, satis elare explicatum est ab Aristotele, qui hac in re optimε philosophatur; ne tamen hoe omittam, suppono, Solem tuo calore vapores perpetuo eleuare,de spiritosissu tantias et ducere e terra, & ex rebus M.
lorem deuehunt. hoc posito, Ze experientiae eonfirmato; quia respectu A tticae , & Grae- 'ci ,& in qua regione philosophabatur Aristoteles, ex parte AustraIi exeurrit mare , venti flantes ex illa parte, deserui ad tarra vapores illosi qui eleuantur a mari, Boreas vero desert stigus , 8c non humidos vapores, quia regio illa ad partem Borealem montes habet nivosos, & terras arentes, ut etiam contingit in nostris regionibustet ideo Boreas non rorem, sed Auster producit. Contra vero Pontus ex parte Au strali habet eontinentem, aridam, & montes minoris Asiae, ex quibus locis perpam ei eleuantur vapores, ideo si ventus Oria--tur ex illa parte, non vapores humidos de- εινμια ἐsere, ut in Ανtica ; at vero in eadem regio ne Pontica, ex parte Boreali laeet mare Euxinum, ideo si venti spirent ex illa par te , marinos vapores ad terram impellere, At rorem excitare possunt; vel si tempest
frigida sit, pruinam generare; &haec est vera causa huius diuersitatis , qua hic pro ponit Aristote . sed de hac re fusios alibi.
Interim illod notandum est eum Aristoteles supra dixerita orem non oriri nisi Cae- sibi v-lo sereno, dc tranquillo, non ventoru agi 'tatione turbato hic autem dicit in Graecia ab Austro,in Ponto ab aquilone rorem ex citari, non sibi contradicere p. quod enim nunc affirmat,intelligendii est dependentera supradictis,ita enim demum admittit votum rorem producere:si non sit vehemes, de impetuosus, sed placidus, Ze moderatu1. Aliqui dicunt vetum requiri mane, o vespere; verum non puto illum esse sensu Philosophi,sed solum debere esse moderatum, ita vilenitex deuehat, non dissipet vapores. midis: qui vapores, seu quae substanti , euex sua natura, Sc intrinseca forma illam notabeant tenuitatem, Si subtilitatem, qua in aere librantur, hinc sit, ut ubi ab externa vi attenuante destituantur, sati serassescere incipiant, quod est proprium, halituum praesertim humidiorv.6c priores repetere sedes,&ad terram remeare. dum rapae igitur Sol elevatus est supra horitontem, quia serit terra per radios magis directos, Ο vehementiorem imprimit calorem, occo sequenter illos halitus humidos subtiliores, & tenuiores reddit, unde no ita faci- IE ad terram relabuntur; at vero illi vapo