장음표시 사용
321쪽
grando se aqua congelata: non enim vi- Aristotcles hic , dum loquitur sub persona detur posse congelari aqua, Nisi qua do est. illorum respondet ergo i bi inionem non 'M aqua: ergo quomodo illa aqua, quae debet concludere, nam, esto aqua non caderet; s conoelari , si iam est aqua, de in guttam , etiam in guttis resoluta,ut dixi etiam eg in concreuit. stat thi pendula in aere, di non supra, de nive, licet non ex hac causias decidit, sed expe- - . . propter exiguita
a qua congelatura tam esse po1 IibIle eli, antequam fa- te vicere resistetita
aere,cur ergo non Pore pollibile. eli manere eleuatam . ille, partae guttae nodecedit in hae au- ' At vero neu ue sicuti guttae sursum postunt simul uni
stem di ficultate . . . . ,- J ri, & concre cere
obi ieie sibi Ahisto quidςm , D sidcr pro p ς paruit tςm s in euitas maiores; telas et sicuti vide- immorantes autem in aere suculi. & quin deinde dem-
ta aurea, aquis uitatem partium saepe supernatant in indigutis, no pos- ,-ωa imposita superna' sic in aere aqua .s coeuntibus autem sunt conglaciaris
quavis sint grauio- tur guttae hoc autem non contingit dine decidere notara inspςciς, qv m fieri in glandine . non enim coale hil,
aqua; propter lut ς - . remanet cimcul aeris. sed esto hoe concedatur tameille inartae guttae noponunt simul uniri, & concrescere in guttas maiores;
s Paruae autem illae guttae, D. POR Iuan sunt conglaciaris μεα ma. ut fiat grandor cu Iu ἔ- ergo videamusgra dine decidere notabili magnitudine, remanet dissienseras , quomodo illa
paruitatem; quasi scunt congelata, Vt humida . Palam ras , quomodo illa sua exiguit ζον no igitur, quod sursum tanta aqua ma- aquam illis guttis
posset aliquis dicere , quod illae guttae aquae, quamuis sint vere aquae , & a sint grauiores aere. non descendunt; quia paruae simi, di consequenter, posse expectare actionem frigoris, qua cogerescant in glaciem. vides primo hoc, qnod dicitur ab Aristotele hie , dici ex persona aduersariorum non ex propria sententia , neque ipse supponit tanquam verum,auri rameta supernatare, quia parua su ut; relinquitur orgo in bona Philosophia examinanda cais usa illius effectus, cui aultu faeitpra iudiei stet et, ut vi frigorigeongeletur. Haec sunt, quae asseruntur ab Aristotele, quae dissieult tem saeiunit ad generationem gra dinis; eum enim ista certa sint ex sensu, & experientia debet ita generatio grandinis expli- .cari, ut salin
istae experientiae, &obseruatio
322쪽
T Roponit Aristoteles opinionem Ana- Hate Anaxagorae sententia, de creationeari, de crς xione grandinis. Di- grandinis, no videbitur alicui fortasse inep-δε Ha 'is' tophus grana inem fieri, eo tissina et tamen Aristoteles eam refellit. Τria contra illam obijeiti primum est, figrando fieret illo modo , eo quod vapores sursum pellerentur
o. quod ni aes a& vapores, cum ineipiunt instigidari, ex ea vi, qua omnia sugiunt sua contraria , ad superiores,& rem intiores a terra parte se recipere,cum
ipsi vapores frigi di sint , & lotus
Prope terram Caialidus, ob reflexio nem radiorum inanivis ergo in-
HIs igitur videtur passionis cauis
sa esse huius. & generationis, cum expulsa fuerit nubes in supe---n riorem loeum, magis exuletem sti. cipiant densari, ac gidum, propterea quod desinunt ibi ζ d. EhὸE ςstinio Πς. radiorum a terra, & ve rent, quia is si stigi niens illuc aqua coge latur. qua prodi sunt. N locus pler & aestate magis. & in tepidis ascendunt.& de ei- Uionibus heri grandines, quoniamnentur ibi a calore amplius calidu 1 ursum pellit a terrae48.44ε &Isifo nube S. Accidit autem in valde altisprio naturali frago minime fieri grandinem: quamuis xς, ω oportebat, . quemadmodu & niuem disie fit grando. Vidς mu , m altis maxime neri .. Ad Confirmabat huc autem saepe viis sunt nubes de
suam sententiam s. ω Anaxagoras expe- προ νε rientia a calore existente in loco inseriori, e Scqueretur gradi ne i debere neri G ad in altis montibus , n β ε. quod no videmusco tingere. Si enim sursum pelluntur, di ibi congelatur rergo etiam ibi decidere postet gradia . iupponit aute x experientia Aristoteles , grandine non deeiciere II altis montibus, de qua re ego Iiben tius audirem inia colasNuam Plili
sophum. quod si quis dicat, no pelli vapores, a reflexione radiorum ad tantam altitu
latae cu sono multo secus ipsam ter 'ςm, ut possint
videmus ram, ut terribile esset audientibus,
solum in aestate, & .. J A teles, est, Quia vi-
in Ioeis tepetibus ; m/ior iis liquando autem,& sine i --.apoib. ud non autem fieri in no talibus visis nubibus . grando se illam montium ab
hyeme ν neci' i multa. & magnitudine incredibilis,' ':
peruenire,& ibi ex loci stigiditate, cis eis stigidis, qui -
eoor ille, qui imo &l liguris non rotunda, propterea aestate a terra re' quod non multo tempore fit latio
semitur, turlunia. - - gelatir costat enim
pellit vaporem , 3piatas tamJuam prope Ieriam Iacta ibi Φθnerari nube,
di ibidetinet:quod congelatione,sed non sicut illi aiat. & nives. Si ergo ex
m. - Α-- -- - - - - . solo impetu suo va
pores volant ad ilia Iam montium vitiis tudinem , multo dum pelluntur reflexi
s non adesse pho vero necessarium ab ea , qu*
esset cur pellerentur , aut detinerentur vapores ἔ Unde neque in grandinem congelarentur. ma xl. magis ascendent, ne radiorum. ReIra
323쪽
Aristotelis Stagiritae Meteorologicorum
Relinquetur tamen aliquis, pro Anλ λ- dit ad terras, offendere m Morem calo. δεθεαμ pora, esto illoeus:nam esto vapores ex suo re in , 5c constipam simul , ne vinean. t volatu,& ex vi concepta per calorem p G tur, ut iterum repellatur: & hinc fieri sint ita ascendere , ut summos aequent O nubra, quae sunt quidem prope terras , si te se Whi oropter frigiditatem incipient hoc patet ad sensum, sed ibi non generaeocrescere, statim inr grado, sed lapis
hyem eum regio xymas fieri grandines. glacies enim quod si fragor senest stigida in siqu/ glando eli,&hoc cuicunque est ma- diuiniim decidunt: nifestum. Magnae autem sunt, quae filictu ipsius gra
cnm pe terram. quae enim seruntur emi- gnationem, quam
nus, propterea quod feruntur longe,
descendentes potes offendut aeris calorem , ab illo repelluntur , di
detinentur; & ital loel frigiditate i
eongelantur . Sic luperiorem locum frigidum,conge- ergo fit grado ab-
sortasse dicer ictio , accidit palam.
Adhue tamen explicandum esset melius, quid aquam ad glaciem parducat, cum ex natura sit nuicia; non consistini, S eongeinlata : Iocus enim praecise , nec tantam h1het vim, nec tantum frigoris. . Secundum quod obiecit Aristote l. co-tra Anaxagoram , est ex sentu ipso i videmuS enim nube S, quae aliquando disturtuto per aera, maximo fragore, ita ut terrorem incutiant hominibus , dc magnam porten dere videatur ruinam i esse maxime prope terras. aliquando etia videi nus nubes no quidem tragore timendas , sed grandinis ingentis partu formidandas, & tamen adsensum patet istas nubes esse prope terras , ex ipso aspectu, motu , de iseno: ergo non est verum, quod generetur grando, eo quod sursum pellantur vapores a calo. re reflexionis radiorum. ευμ his verum diceret fortasse aliquis generari Ain . sitsumgrandinem, ex repulsu vaporum ,
ut dicebat Anaxagoras,& ibi congelari in grandinem , dum vero congelata descen-
circumfractae fiunt, Zc figura rotun- tudine ineredibiles, de . & magnitudine minores. Quod di Auranon res
igitur non ex eo, quod expellitur in dinem esse
solutE a causa, potente congelare . de fit parua gran do a caula parum potente , magna autem fiet a eausa magna , quia ut se habet fimpliciter, ad simplicizer: ita parvum,ad paravum t de magnum ad Magnum I si ergo Iocus surtum est causa congelationis; sequitur .hi fuerit maior distantia, di Iocus magis sursum, maiorem fieri congelationem;& grando, quae maxima. oc crassissima decidit, fiet in loco remotissimor sed hoc est salsum: ergo, δέ illud , ex quo senuitur probo minorem et na si grando erassissima fieret in loco remotissimo, deberet maxi-mE esse rotunda, dum enim cadit ex eleuatissimo luco. circumterreretur in moruillo; dc atterrentur anguli; ita ut rotunda fieret. Sed videmus LMntrarium. Grando enim , quo maior est, eo est minus rotunda; ergo non cadit e loco remoto, utrum aiatem haec ratio connineat dicetur in quaestio. nibus.
324쪽
Confutata opinione Anaxagorae , de causa hrandinis, incipit Aristoteles suam explicare sententiam, & proponit pro sundamento, dari antiperistasin , do qua, quid sit , & quomodo fiat, dicam in quaestionibus . Dicit ergo Aristoteles, quod constar,cotrarias qua Iitates , uti est ea-Ior , ct frigus, s mutuo obsidere; vevnum alteri circuobsillae. ex quo fit, ut qualitas ob fessa roboretur, &vires acquirat . probat hoe Aristoteles ax aquis putealibus, & subter Taneis locis,in quibus in hyeme magis ealor sentitur, uertatur, & in glaciem. Hinc est, ut aestate fiant aquae impetuosae ; quia subita vap rum transmutatio in aquam fit: at vero innyeme , paulatim vapores reducuntur in aquam , quod si illa aelio frigoris sit ado. huc maior pro-
ilentiam caIoris , STI . A Don solum in aqua
Ea quoniam videmus quod sit vertitur vapor, sed circum obsistentia calido, & fit. io glaciom, M
is grandia Et quia poterat aliquis obucero .etia Anaxagoras hoc sibi volebatidicebat enim etiaipse, vaporeS, dum incipiunt congregari , S in aquam conuerti, & Inciis piunt deicendere, offendere calore
circum obsistentia calido, & hi. gido inuicems qua propter in teporibus frigida sunt inferiora terrae, dctepida in gelu ) - oportet putare, &hoc in eo, qui sursum . fieri loco, Quare in tepidioribus anni temporibus circum obsistentiam passum intus frigidum, propter eam, quae
in circuitu et , caliditatem , aliquan
S in alitate uigus; quidem cito aquam ex nube facit, ex reflexione ra-
antiperistesim. pter , & guttae multo malores In te- merius intenditur
etis, hoe etiam fit, S aquae /mpetu Osio CS . impetuosio stoteleo se diuer-- - res enim dicuntur; cum congregatiores . congragatiores aut e propter celeritatem conde sationis. . Hoc au-
inquit in superioribus; quod vaporeS, natura frigidi,
dum incipiunt in rigidati . si obsidentur a calore circuquaque, ma
tem ipsum fit contra, quam ut Ana xagoras dicit Hic enim cu in frigi
lam esse ab Anaxagora, ille enim dicebat, vapores a calore eoercente
repelli tutium , &ibi in loco trigido
s. N ς dum aerem ascenderit, ait hoc pati quit Aristoteles, Nos autem , ctam in calidum deicedueant ad suum derit. & maxime, cum maxime, Cia frigidum, sed po- in quim hat I RVxζm adhuc magis circum obsiste rius ibi in illatentur: & aliqua. Nam passum est Φntus frigidum ab obsideri ui 1bdo otiam in gla. e. exteriori calido,aquam cum secerit, caloro, in Ddere
taneum, cunias cidit quid ille dicebat, enim frigus cst ve- cle repulsit , dico hemens ex contrarias caloris Obsessione , ego de intensione frigoris, facia ibi ob cir- vehementius redditur , ut in aquam couis cumohsistentiam; non enim recedunt vapores
325쪽
pores occursu caloris. sed intendunt sinimi rigus, nec terga dant . s d frontem . . Remanet solum una difficultas ; quomodo possit fieri ista congelatior quam difficultatem, etiam supra tetigit, scilicsoluit . difficultas autem esimam duo
est aqna. vapor igitur non videtur posse transire abesse vaporis ad esse glaciei. non tranis eundo per mediti, ut fiat aqua. Cum igitur iam erit aqua , decidet in pluviais,non expectabit ibi . donec congeletur Ad hane obiectionem respondebat. Ana Nagoras, detineriaqλι sursum a calore reflexo, a quo repellebatur'. at
qui non vult calo. rem repefieret Gaaquam impetu ii sed
cto ruere coni is calorem, non ex
plicabit , quo no do ibi congeletur. Resipondet ergo AristoteIes, aquam rue re ad terras, sed motu locali, ct conis sequenter in tempore. dum ergo sit il- Ie motus deorsam, congelatio etiam fit in tempore. si maior sit vis congelatilia, ut breuiori tempore fiat congelatio, quam fiat motus deorsum; ubi ad terram perue. ni et aqua, iam erit grando, diglacies. Fit ergo grando, eum magis velox est con .gelario , quam motus deorsumi non ergo ibi aqua expediat actionem trigoris , ted
pergit descendere , & congelatur u hemeistiora actione trigoris, dum eadit. F. iam Minus apta ergo aliquorum et doctri- 3 Para. na , prorsuS contra mentem philolophi, ali re, quod pluuia, & aqua congeletur in grandinem , dum est in nube,' ti nondum est a nube expressa primo enim putant isti nubem esse, veluti spongiam, a qua exprimatur aqua ; quod est falsum: nam resoluitur ipsa substantia nub:s paulatim in aquam, de dum aqua sit, i.Οc ipso , sua grauitate descendit. deinde exis
cidit autem hoc, cum citius fuerit presse Aristotes es
congelario, quam aquae latio deor- ζ' ue
sum . Si enim fertur quide, in tanto scensus aquς , &autem tempore, frigiditas autem vehemens existens in minori conge
lauit, nihil prohibet sablinu in exi. stentem congelatam suisse, si congelatio in minori fiat tepore , quam quae deorsum fit latio. Et quanto utique propinquius, & congregata Orfit congelatio, & aqua: i inpetuosiores fiunt, & guttae, & grandineta maiore , propterea quC .l breui ferantur loco . de non crebrae guttae magnT cadunt propter eandem caulain. Minus autem aestate fit, quam vere, de aut uno, magis tamen quam hye ne quia siccior est aer aestate : in Uere autem adhuc humidus: in autumno autem iam humectatur. fiunt autem aliquando, vil dustum est, & in maturationis fluctuu tempore grandines, propter eandem caulam.
qlio deseendit, I gius est quam tempus, qu congela tiar. ergo supponit g an linem generari in ipso motu deorsum,non dum est adhuc in nube. Vult ergo Ari P nae,stote Ies solum esse pucviis.lloc quod, cum fit
in nobe aqua ex vapore in loco terrae vcmiori, gra do etiam fit cras-lior , aqua enim
S guttae sunt cras sic res, non somm
tur , di non sensim, ac paulatim i sed
etiam , qui 1, cum non cadant aquae ex loco remoto
non rumpuntur, nec diuiduntur ab aere ita n minutas guttas, sicut accidit.,cum aquae cadunt ex loco eleuatissimo.sic putat pluuias, quo ex altiori loco cadimi, etiam si vapor totus simul in aquam conuerter
tur,m illo casu dissipari,&in minutas guttas diuidi .ses de hac re supra auctum est de pluuia af Reddit tandem Aristoteles causa incis cur illis determinatis teporibus fiat granis do ; & dicit minus fieri in aestate , quam in ala Autumno, de veret quia in aestate est maior siccitas , quam, ut requiratur ad grandinem ἰ grando enim fit ex aqua, &aqua ex vapore humidor non ergo fiet grando, ubi non adsit copia vaporum, Echumiditatis: at vero in vere adhuc est eo
326쪽
pia homIditatis hyemalis , in autumno etiam incipit dominari humidum ; ideo
istis maxime temporibus fit grando. hoc autem totum intelligendum est de vapori. hus ortis in loco illo,ct per te. nam potest Contingere etiam in aetiate, ut vapores su
leuati ex locis aquosis, ventorum vi diu rantur ad alia laea aridiora, Si generentur grandines, ut de facto fiunt pluuiae . &ideo etiam contingunt in aetiate,magis au tem raro in hyeme si vapores collecti, Meleuati ventorum vi ducipemur, di disij-eiantur.
O Vomam bie Phi Iosephus supponit
actionem , quam iam recepto vincabulo , Antiperastasim vocant . quae actio plurimos ci miros effectus gignere cente tur tu natura: placet hic breuiter illam R. ω ν examiaare , quid sit, & quo modo fiat. ημώων Supponendum primo nos obseruare. ex vati; s cxperimentis, uepe contingere, ut aliqua substistia ,& aliquod corpus roboretur in qualitate quam habet,cum tamen non adiit agens aptum roborare talem qualitatem, ted solum circumstet agens valens destruere illam ipsam qualitatem , non roborare. verbi gratia res erat frigIda, re aliquando fit magis frigida, no quia ad fit aliquod agens in frigidans . sed praecise ex eo, quod cal: dum circumquaque obsideat illud eorpus frigidum, praecise ex ista circum obsistentia calidi, illud frigidum fit magis frigidum . uel E contra νD- sa sent tur Latin in aliquo subiccto, dc ineis it lentiri in eos em calor vehementior . nec adest aliquid calefaciens i sed praecise ci cum q a aquae cit constat corpus stigidum,& ex ista circum obiistentia frigidi, praecise illud calidum sentitui magis calidum. S hoc suppono constare ex experientia .
quomodo hoe fieri possit, & qua vi id co- tingat , hoc est, quod quaeritur hic . Quod
autem hoe sit verum , ad sensem prouoca mus: &, ut pluri nix. & luculentissimae sint experientiae , quibus hoc ostenditur, mihi satis sint illae duae vulgares, quas ideo propono , quia vulgatissimae sunt, non quia , . clarissimae. Dicunt ergo si sumantur pe- pones satis frigidi, di exponantur ad aesti-aid --. v v m solem , ad aliquod breue tempes, ex-
eo oritur , quod cireum obsistat calor ra. diorum solis. Similiter in locis subterraneis sentimus maiorem calorcm n Ityem quam in aestate , & quamuis pollet aliquis suspieari sensum decipi , diuersis illis temporibus , ex alieni aeris temperier tamen iam communiter recipitur, loca subterranea hyeme esse calidiora, ut etiam vcntres animalium , in quibus fortat se clarior apparet veritas huius rei, In hyeme enim calidiores sunt. S melius, ac breu us cibuconcoquuntt etiam si cibi repugnantioris sint substantiae , quod contingit Praecise ex eo, quod frigus eorpus illud circum obsideat et ergo praecise ex hoc calor sentitur vehementior. quomodo autem hoc possit contingere , hie exquirimus .
Scio, ut indicabam, aliquos hae de re dubitare, di ex i stimare , neque aquas puteales, neque Ioca subterranea hyeme calidiora, aestate frigidiora i sie, sed nobis
Ita viaeri, quia tem pestatas contraria naturam talem ingerit sensationem, Et loca subterranea volunt hyeme frigidiora pQ dit ilia, tius ab Iutaq,uam aestate e fc d eunt hoc in e posse cognosci illo instrumento vitreo,quo aes
frigus aeris exactissimὰ cognoscitur, in hyeme enim aqua ascendit per fistulam vici ea magis quam in ae liate. Ego non sum hoc expertus, ta sane cupio hoe experimento cognoscere si potero , sed interim puto dissicile esse experimentum ita iumere, v certo possimus pronuntiare .in tanta enim temporis distantia, & si relinquamus illud idem instrumentum in eodem loco subterraneo, vix possumus Cerri esse , noucontingere aliquam variationem in aqua,
vel in aere. Sed quicquid sit de hoc, quod in hyeme ventres animalium facilius concoquant cibum, res est certissima: unde in hoc ipso possiimus de aliis iuditium ferre, Supponendum secundo: eo Ora a iqua diei, Aesse homogenea, quia Omne sensibiles eoru partes sunt eiusdem racioni D d ec tem.
327쪽
3i 6 Aristotelis Da irri Meteorolo eorum
& tomperamenti , ut censentur esse aqua . vinum , sapis, &c. At a corpora dicunturetherogenea, quia habent partes diuersas inter se utemperamento, vi qualitatibns. ut eit animal , lignum, sos Ac. Sunt enim
in animali caro, osse, cartilago, mrus ,
membranae Sc. quorum singula diuertara -- σε ρε postulant temperamentum , nihlominus in eorporibus etia homogeneis sunt par- tes diueris inter se, diuersam habentes naturam , ct qualitatem : si enim sumatur
vinum, imo & aqua , ct quodlibet aliud eorpus , pro ut de facto reperitur, semper in illo sunt aliquae partes ipiritosiores , Nienuiores& aliae crassioxes , ut constat ex resolutione singulorum corporum: imo&in ipsis elementis, quae censentur cor pora maxime omnium similaria, fatentur
philosophi non dari elementa pura hic
apud nos , S admittunt esse admixta corpora extranea et ergo in qualibet portae aquae, vini Sc. sunt admixtae partes dissimilares, ut aliquae tenuiores sint, aliquae crassiores: & eonstat hoc magis in mixtis, si verum sit, quo alias ego magis esse cre- Εἰ m Ma didi ad mentem philosophi, elementa re-- I W manere actu in mixtis . deinde quaelibctM . eorpora, quamuis solica, de dura , plena censentur poris. esto de vitro aliquΙ Volue rint dubirare, qui poricensentur quaedam
insensibiles cauitates, quae, cum Vacu non sint, plenae sunt corpore non con
neo, sed tenuiori,&subtiliori , de ut dicitur communiter, censetur, pleni corpore
spiritoso i & isti pori admittuntur iam communiter in quolibet eorpore mixto, immo ex diuersa horu dispositione, & collocatione, diuersam et lim corpora censentur sortiri naturam. ideo enim alia sunt fiscibilia, alia non, sed hiabilia; alia sonantia , alia non , & sie de reliquis. sed de hac re dicam copiose ad quartum huius.
Supponendum tertio, calorem praecipue hanc habere vim , ut attenuet parti-C-να- culas illaS tenuiores, quae in corporibus
tmaιυραν sunt,&,ut dixi, in solidis poros replent, quae 4 μ μ' partes a ealore attenuatae,& rarefactoma- iorem requirant lotum , & necesse est,dnm corpns calien meti caloro extraordinario sibi, vel inealescit, ut perpetuo avolet partes istae attenuatae, quae partes subtiliores sunt,di magis spiritosae, ita efficaciores ad agendum iunt;de hoe est adeo vernm, de experimentis consentaneum ;ve aliqui recentiores, excitates antiquorum opinionem iam festo sepultam, uixerint, agens, dum calcfacit, nihil aliud saeere , nisi ex se emittere, S esilire huiusmodi spiritus, S etfltivia, quae ingredienis Cab G tia Obiccta cori ora, dum per area volio meant, penetrent corpora, S sese illis inse f rant, & hoe est inquiunζ, calefacere, im. mittere spiritolos at flatus, S inserere in obiecta corpora ; de hoc modo sentimns nos calorem, dum ematos spiritus, nostro excipimus sensu, quam opinionem, quamuis non admittam hic, admitto tamen perpetuo, duna corpus incalescit extraordinario calore, emari spit, tusiores partes casidas, Ec expirare. Supponendum quarto, ut probaui suissius sape in plillosophia magnosta, hanc fit adstis, esse inditam vim a natura, ut corpora c5.
suant ad similia, si in proximo sint . ut ab
illis iuuentur, ut communi essi uuio se foueant. α enim motus localis non sit datus a natura, ad producendum aliquid; nec enim localis motus est productiuus ἰnee est motus,qui sit procm Io alicuius,uzest ealefactio, sed est adductio mobilis adlinnc, vellitum locum . Animali a natura datus est talis motus , ut possit accedere
ad obiecta sensus, quae non mouent, nisi in determinata distantia; oc ad pabulu, quod
non ubique paratum inuenit; de tamen necessaria illo indiget ad sui conteruationem*grauibus, & leuibus datus est motus loca- Iis, ut ad propria possint deferri Ioca. cum igitur natura fuerit adeo sollicita, vires sint in proprio loco, Ee ad hoc rebus e tulerit particularem is cultatem; vel ex hoc . . constat necessario deletu ire magnopere ad rerii co seruatione , neq; hoc ex alio prou mi,nisiquia ex corporibus es stuunt spirit sa eorpuscula, quae se vicinis insinuado, vel auxiliu , vel damnum inferunt, prout corpus atlactum fuerat,ad hoc que sortasse redi
spexit, qui dicebat. Ad similem Deus adducit, similemq;
idem enim erat illi Deus, & Natura; dumque Deus dat qualitatem , qua se corpora moueant ad sibi similia; dicitur Deus sim lem adduc cra. his positis. Dieendum est, per antiperistasim, hoc est per eircum obfistentiam contrarij,non so-, tum ad sensum. sed vere di physice, aliqua-do augeri qualitatem sensibilem , puta calorem; & frigus; aliquando solum ad sen-lum augeri. Loquor autem de calore . Ecfrigσ ei quia in istis praecipuὸ est talis esse ctur; & vix in alijssentitur qualitatibus .
328쪽
Quomodo autem hoc fiat, rem sie explico, di ad explicadum aecipio aquam putealc, quae hyeme est, vel certe censetur ad senissum calidior, aestate frigidior, vel etiam pepones, qui ad Solem magis frigescunt. Primo enim ex eo, quod omnia, ut diee-ham , fugiunt a suo contrario, partes illae calidiores , & spiritosae , quae in aqua puteali, vel insunt, vel perpetuo immittutura subterraneis meatibus, du Oficta duut frigus circum Obsistens, non elabuntur , immo retrahunt se ad interiora , & hinc est, quod cu perpetuo a terra immitantur, nec effluant, aqua fiat calidior ; multiplicatis spiritosis illis partibus: hinc etiam ventres animalium calidiores sunt in hyeme; quia spiritus immissi a corde,qui perpetuo eua-POrarent , si pori essent aperti, & sentiant externum calorem, sibi amicum; dum sentiunt trigus eircum obsistensire iugiunt ad interiora: multiplicatis ergo illis spiriti. bus, dum perpNuo noui a corde submit
tuntur,neque euolant, no est mirum, quod calicitores sint v utres, in quibus remanet.
ci haec est vera. & pbF sica ratio, qua fit
hoc incrementum ea lori S per circi m Obsistentiam frigoris, non longa disputatione examinando, utrum simile agat in simile,& talia aliqua.
Aqua velo putealis quomodo fiat sti-gidior, de pepones etiam inirigi dentur,sic explieo; in corporibus illis insunt particu lae caltatores, S spiritolae , quae perpetuo, utpote illi coi pori minus conuenientes, essivunt, & ab illo separantur; si ergo cir cuinambiatur a corpore calido . particulae illae spiritosae , quae pepotiem impediunt, me totam illam habeat frigiditatem, quam eius natura postulatet; no solu non impediuntur , ne uiuuant, sed prouocantur, &quasi euocantur ab illo calore xxtvrno, vigo te illius sympatia, de qua dixi iupra, di alibi. Sterho euocentur ab an bleut Calido, part S calidiotes, S spiritosores, quae illis partibuslper se etia caloru excitat non est mirum, quod subicctum illud iam fiat magis frigidum, etia adsensum. Constat ergo ex hoc, quomodo subiectum fiat magis frigidia cx cireuobsistentia callui,dchaec eade ratio est coueniens eur ventres animalium in aestate sint frigidiores,& minus cibos concoquant, quamuis enim
non fiant actu frigidi eis eo, quod habeant internum principium caloris, non frigoris, fiunt tamen minus calidi, quam in hycme, calore enim illo externo Pori c
tis detinentur aperti, & spiritus calidiores
a calore eordis, qua fiex eentro ad omnes partes diffusi, elabuntur, euocati etIam , di in ei tati a calore illo externo. Dices : per antiperastasin intenduntur hoc modo qualitates connaturales subie cto, quae finunt ab interna illius naturata; sie enim circum obsistente calore, a subiecto, natura sua stigido, e voeantur par-t er ealidiores extraneae, ab externo calolore; at vero non coneluditur,quod in omni subiecto per antiperistasin intendantur qualItates . Respondeo, satis esse Philosopho, causam reddere effectuum , qui de sa-e O cernuntur ; cum ergo uniuersaliter labaprareat, quod ex circum obsistentia co-trarij unius altera contraria qualitas intendatur, sed solum in certis casibus, ut in enumeratis, & similibus, non erit aliud quaerendum Icum aduuctae rationes istis satisfaciant, & in uniuersum satis est, quod non permittuntur a circum obsistentς cointrario partes euolare. Du enim istae coe cemur, & ad interna repelluntur; uniuntur , & unitae maiorem habent vim ; virtus enim unita fortior . di sic etiam praeclusione praeelse ignes ad agendum robustio res redduntur. Caeterum non video ego essectum ullum, in quo ex circum obsistentia contrarij in tendi sentiatur qualitas no sit manifesta aliqua traspiratio effluuio ru,qi ς aut iuuetur, aut impediatur,& ubi nulla potest co-cipi transpiratio. Δ vere non est, nec adest ista roboratio; di prop crea mollia ex ciria cum oblistentia duri non mollescunt, nec contra: neque diaphana ex circum obsistetia opaci fiunt magis diaphana. N idem est de alijs iudicium. solum, ergo illa roboratio oritur ex ista transpiratione impedita , vel prouocat, quod Puto magnope-
Dices iterume verum quidem est , quod virtus unita est sortior, sed hoc intelligitur, cum agendum est cum eodem hoste, cum quo agebant partes directae . at verό misi asinsi proportionaliter v matur liostis , sicut tra unitur virtus activa, non sequitur incrementum virium ad agendum; ut enim dixi alias ad leptimum physicorum, quantum potest virius unita cum toto hoste, tantudiuila cum eodem diuiso; ut en m tota vis motiua unita mouet totum mobile, ita li gulae parriculae virtutis movebunt f ngii-ias particulas mobilis, di manis: ste apparet experientia . Sumat quis globuru
329쪽
plumbeum duarum libraru . di deiiciat edita ex turri, & obse tuet accurate quantum temporis instimat , dum a sum mo dei r l. mfertur: si corpus illud diuidat, in minuti Lsinas partes unitates , singulae tantumdem prorsus temporis insument, dum cadunt ab eadem altitudine. ergo, quantum valet tota grauitas ad Wouendum totum, tantum valent singuis partes, ad nnouen. dar parteS,nec aliud ii tendit probare Ari. si ot. Pi ysic. Text. 3 . sed sol nmintendit. qnod per accidens, aliquando tota potentia coniuncta, ita mouet, ut motus ille sit sensibilis; qnod si potentia diuidatur ne in poterunt partes causare motum sinsibile, quia sensus non percipit motum , nisi in determinata megnitudine velocitatis. Haec tamen obiectio , quae subtilis videritur, si recte examinetur,non conuincit,nisi quod particula aliqua calida non labebit sensibilem issectum , si maneat diuisa Q. Caeterum si particula parua calida ei r- cumquaque oppugnetur , & odsideatur; habet euntiguum sibi hostem ex omn pa te: si autem coniungatur cum alijs subis Oipartibus similiter calidis . ex qua parte coiniungitur, di adli diret simili sbi, non oppugnatur ab hoste, quod si plLrima simul v-niantur; multae Partes non erunt frigido coniunctae, & aliae solum a fronte hostem sistinebunt, quae pilus circuπquaque seriebantur dum erant ciuisa, ct i x hoe etiarobustiores reddentur, dum v res actioni integras conseruant, neque in se repatiuntur ab hoste.
Ex hoc toto emeitur, posse quidem contingere, O de facto saepὰ accidere , ut ex anti periste si qualitas in toto aliquo subiecto augeatur,& fiat ad sensum inresior, qua
esse antea nunquam tamen contingere potest, ut ita fiat intensa,vinulla in toto illo subiecto esset particula ita intensa, sieuti nunc sentitur totum lublectum esse. Rem declaro exemplo.erac antea tota aliqua aqua ad sensum frigida, vi q. re tamen ve ra non erat tota aequaliter omnino frigida, sed erant admixtae aliquae particulae eati diores, & spiritosae: erant tamen etiam , aIiquae si igidae, t ut 6. Poteli coi. tingere, ut per circum obsistcntia calidi euo centur partes spiri totae, dc confluant adami eum circum Obsistens , di ita aqua illa, v. g. ad sensum fit stigidior, nunquam tamelli, aqua fiet frigidior, quam ut 3. aut O. posito, quod nullae e sene partes in illa sengidiores, qnam ut 6. nec haberet vitri, sibi
maiuS frigus producetidi ex sua natur .
Quod si quis velit, per remotionem illaru partium calidarum . quae intelligantur recedere reddi aptam aqua, ut ian: producat sibi suum frigus : eo quod ab illis retarda tetur antea, ne sibi plodueeret di ita ab anti peristasi, tanquatvi a remove nie prohibente, fieret stig dior, qua ulla essent partes : adhuc tamen nunquam produce tu Lin aqua plus frigoris , qtra m a lus natura postulat. cum enim illa intensio fiat a uatura aquae, producente sibi suam qualitate
per emanationem, ut vocant, nunquam
producet intensiorem qualitatem , quam ipsa sibi postulet : si ergo quis putet intensiorem requiri qualitatem frigoris in aqua , ut sit glacies, & putet glaciem fieri praecise ab excessu frigoris nunquam Philolophus ostendet aquam ex antiperiste si rosse conglaetari . illa enim maior intensio frigoris, quae requiritur ad Ala elem, supra id , quod requiritur a natura aquae, a quo nam produceturὶ no ab aqua, cui minor intensio fatis cst, non a particuis Ia frigidiore, quς non supponitur adesse, quia ubi est illud fogus particula illa esset congelata : nor a calora circumobsistente, quia calor non producit frigus. ergo vel cicendum est glaciem non fieti ex maiori frigore, vel glacies non fici per antiparistasim. Ad genus etia quodammodo reuocatur
antiperistesis, licet non verae,nec Propriaespraeclusio illa,quae in furnulis vim activam ignis auget, dum flamma non permittitur libere euolarer quamuis enim ignis,quo est in materia magis densa, vim habere videatur magis urendi, tamen malorem essicaciam ad penetrandum, de insinuandum se corporibus habet, quo est in materia te nuiori. dum ergo a praclusione illa impediuntur partes tenuissimae ne auol ent, hine malo rem ossentat essicaciam , se fiunt furnuli ,
330쪽
OVia ad propositam supra qnaesti
nem quomodo possit pluuia conglaciari , antςquam ad terram perueniat, responderat Aristoteles, causam congelaistem esse adeo essicacem, ut celerius operetur , quam pluuia ad terra per inuenerit. Causam alia praeter antiperastalia ponit in hoe textu,eur Co.
uenire ad terram appulsum . Dicit ergo hoc proueniis , quia aqua illa plumbum adhibent. isti ergo solent aquam calidam arundinibusi superinfundere, qui creduntur hoc facere, quasi experiehtia docti sint, sic aquam eitius congelari: co eludit ergo , quod aquaν quae suit calida icitius congele
calefactam fuisse aquam , citius e
Onfert autem adhuc ad celeia aqua, quae fuerit
ritatem congelationis, ἐκ prς- medio hon
nim i nsrigidatur, quapropter mul. ' um. Sed virum
quae tute prius ea- habitacula faciunt ad piscium venaia etiam,ve ostendarν
Botelam ex aliqno tes glaciem aquam calida arundi- fuerit calida.quod
eo didicit, undo congelatur. Utuntur enim stedetur veru, si auglacie, tanquam plumbo , ut quie- tem sit de alia qua-quirenda, ubi do cIto continens aqua in regionibus, tuali,explicabitur
Aiadi' et τό - tςmporibus calidis . Fiunt autem
perientias, adhoe di circa Arabiam , di Aethiopiam pore conere uisse, aestate aquae, &non hyeme, & hae α consequenter
jmpetuosae, & eadem die saepe, pro . e C ,ή. I
pter eandem causa m. cito enim in restri,& rebus hu-
ω -- nee causam huius --es.. rei assert, quia ve-
- ct causa no est reprobandum . Prima ι est ill Tum , qui exponsit aquam ad So. Iem; sic enim postea putant veheis mentius infrigida-
instigi dantur per circum subsisten. ςymqvφη
- tiam . quae hi, propterea quod cali- res, nisi cala actio-
dine, propter quam causam fiant, di quae natura ipsorum est, tot dicta
. ea Pontum quia utuntur glacie ad firmandas arundines noma
quasi pIumbo , e quod glacies ponderosior sit aqua, Se descendat, quod est falsum; sed ne a vento fluctuent; ad hoe e. nim solum di euntur firmari; in quo aliid Ad eonfirma.dum suum ductum, Planiata in quod possit fieri instiι congelatio per an . tiperistasin, ad duacie exemplum a simili de pluuia, quod vapores citius re loluantur in aquam , dum enim vapores incipiunt concreicere, per