장음표시 사용
331쪽
3 a o Aristotelis di tritae Meteorologicorum
anti peristasin aceeleratur eouersio; quod Ar : Ma probat ex Aehaia, &AEthiopia , quae lane et iasma regiones sub Lona torrida, vel propter il- Iam, non enim loquor de Aethiopia Asri-I - est,sedis alia, S eonsequenter, in illis reflexio radiorum est uchementissima,& co-
seqirentereatores maiores , dc tamen pluuiae nant ibi frequentiores,& in aestate magis, quam in aliis temporibus, dum Sol aecedit ad nostrum tropicum. eum illis regionibus, sit perpedicularis, vel lere, te ita nunt frequentes pluuiae, ut aliquando eon tingant bis in die, qui allatim eleuati va. pores per antiperia esin te uertuntur ita
Quaerit autem Olympiodorus, quomo-
Communi iam Philosophorum sis ra
pio receptum est, sicuti caloris est
proprium raresaeere; ita frigoris esse conde niare:concretioni igitur,quae fit ex stigore , congelationis nomen indidere , sumpto tamen si e congelationis vocabulo . Hoc igitur commune dictum de stigore i&F uus k3 calore non est uniuersaliter verum in m.
se 'te io, ni materia; ideo dixi lar E sumendum, voeabulum congelationis et nec enim Om nia a frigore costringuntur,nec Omnia calore laxantur. Glebae enim , & malὰ cocti lateres frigore dissoluuntur , di in puluere
rediguntur, nec omnia calore relaxantur, &dissoluuntur. Lutum enim a calore conis
lvij. 3 res cuti illud tame experimentis unmersa liter videtur verum, humidum frigore constringi,& ad minorem quanritarem perduisci , calore relaxari, di dissolui, & in maiorem quantitatem excrescere.
Dices r albumen oui est humidum quoddam , ct calore non dissoluitur , nee attenuatur , sed constringitur , di induratur ; tinmo ex Philosopho , duo sunt genera linmidorum , humidum quantum, & humidum quale testo autem verum sit , humidum quantum hoc est hu-do possint ibi esse tam frequentes pluuiae. cum regio sit valde arida, ex qua non possunt extrahi vapores ad tam frequen- Fxtem pluviam; At respondet, id contingere itis
quia ventorum vi, ex alijs regionibus adducuntur vapores, quod non negarem .disermo esset de ventis meridionalibus, qui ex Oeeano spirent ad illa loca; verum posset etiam dici contingere ex illa circulatione naturae , quam iupra Aristoteles ipse enumerauit, dum , quod decidit in pluis viam, subito per vaporem eleuatur, & ite rum decidit , iterumque, eleuatur sed de
veritate huius effectus, qui supponitur ab Arii totele, dieam mox in hac dere. midum aqueum calore attenuari, humidum tamen quale, quod est humidnm pingue, te vastosum , calore induratur. R spo. deo , si vere essent duo genera humi- tiυ-- dorum inter se subitat taliter diuersia, quod hic non examino, sed alium expecto eo modiorem Ioeum, posset sortasse dici vetuesse, quod adducitur , & solum humidum aqueum calore dissolui, no humidum piningue,& viscosum , quia tamen hoc non determino; dico interim,albumen oui diuersas habere partes, aliqnas lubtiliores , alias crassiores dum qne igne solicitatur,tenuiores attenuantur, di avolant, & ideo crassiores constipantur, & indurantur, nec alia ratione calore induratur, nisi quia
partes liumidiores subtiles auolant: quod
patet, vel ex hoc,quod ova recenter nata, quia corticem nodum habet externo aere induratum, nec pori sunt bene constipati, ideo humiditas illa aquea sensibiliter
transudare videtur, de avolare, si ad ignem ponatur Ouum , reliquae ergo partes densantur, &hinc est, quod calore videantur concrescere: re tamen vera non alia rati ne inauratur , uisi qua induratur etiam Iutum eatore , dum partes humidae, quae teneritudinem inducebant, auferuntur. D ces iterum: lae calore coagulatur, &concrescit; ergo non stat doctrina tradit ν Lactis eoavm uersaliter. Respondeo me sane semper Diam.
plus difficultatis habuisse in istis rebus phylicis explicandis, quam in subtilissimis metaphysicis sormalitatibus, di haerebit lar. tasse magis quis in reddenda ratione, quo modo
332쪽
Liber Primus. Textus DG. 3 2 i
modo lae eoaguletur, si rationem redde- Stringit ergo coagulum partes pIoguiore velit , in qua intillectus conquiescae; res, de maeis confistotes Iaeris, & eas quaquam in explicanda fortasse uni uoca- si umi. Primo autem impetu . dum lig.it illsone entis. Dico igitur, quantum in prε- las partes etiam quodammodo ligare visentia satis est , de hoc emni dicetur alibi, detur interiectas inter illas, & quasi in te ut non aequiescam communi dicto, hanc fusas aqueas, ει serosast unde fit quoddam P Ni δε- esse naturam coaguli, ut si lacte admi- corpus totum consistens, de dieitur lacsceatur, calore coagulet; hoc enim, , coagulatum . verum vel tempore ipso,vel ' non Philosophus , sed rusticus quilibet ad alto calore, vel manu agitando , S: pre- pronunciaret Fit coaguli sudstantia com- mendo, statim partes serotae recedunt , ut muniter hic ex alio lacte , existente imis constet, illas no esse coagulatas, di rema- ventricu Io vitulorum adhuc lactentium , nent i olum eonstrictae crassiores , & sie fit si gna cum ipsa ventriculi substantia minu- caseus ex partibus illis lactis, quae coagulitatim . oteratur, de sal admisceatur cum vincato constrictae erant. ig tur sal substantia quaedam sit terrea qui Dices iterum: ex sero, ex quo expressusso a 1 tiam laeti admixta lac coagulet dum est easeus, fit, quod aliqui vocat i, licet val- admittetur partibus illis , eas quasi qudda de improprie secundum caseum, nos Itali saeacta glutine ligat. & stringit, praesertim partes proprio nomine voeamus Ricotta: neque 'ρ- sibi magis linules. liocust viscosas , &eon- enim est proprie caseus, nec primus, nee trmentes, aquc ae enim, & serosae , que iacti secundus. nec fit more casei, sed longe di. ad .uixtae sunt, no sint apti coaguIati,q a uersa ratione; fit enim hoc pacto. Apponi- non sunt aptae t gari quasi isto glutine, cum tui igni vel ementi ebullitionis , pars illa non habeant tantam cc silliantiam, ut illis serota iactis, ex qua extractus est caseus, degluten possit adhaerere . Coag Ium igi ad ubcriorem prouentum , insunditur aliis tur illud delatum, ει diffusum per omnes quid lactis: tum ubi validὸ serum incalue- partes. sua quasi tecrestri,Se consilienti na' rit,ut pene ebulliat, infunditur humor ali. tura, iung t par es corpu enitores iactis, quis valde acidus, S acerbus, ut esset Est autem illa subst ne a ventricu i vitu- pars aliqua laetis serosa , per multos dies lini, una cum ulo lacte exsiccato, fortasse soli exposita, ut acida facta sit, vel sue cusapsa magis, ad c t u andum Iac i quia in pomi auratii accidi, vel aliud quid simile tumuersum ag oscitur etiam a Medicis do- tum miscetur seruens ille humor , igni ad .ctioribus, a ventriculo communicari chilo huc imposituS, ut aciditas illa per minima febromate quanda, qua substantia exprese misceatur, ta statim ad summitatem illiussa ex cibo possit m carnem conerescere . seri concrescit pars quaedam consi ens, est ergo proprium ventriculi, communi- veluti lpuma, tenuior autem est, vel λ- care etiam eibo t.ile, ut ita dicam spiissitu- lidior, prout fuerit maior . vel minor in fiasidinem, qua concrescat, dc coaguletur chi- acidi copia , ex maiori enim acido ascen- Ius , di ideo ira pars vitulina, quae adhuc dit durior, ac firmior. hanc nos recoctam tenera est, & totam suam vim integram vocamus. quasi iterum coquendo,lae col- habet, mag s sua substatia comunicatur: ligatur. ergo Calor igneus coagulae laumo- alia tamen etiam, ex peculiari natura hoc rem illum, Be consistentes partes adunat.
habebunt. Requiritur autem modicus ille et go calor humorem non dissoluit, etiam calor quod erat prseipuum hic quaesitum, aqueum. ut illo calore nonnihil lactis spissitudo at. Respondeo, ealorem per se non con . c.l.ν tenuetur, quo eoaguli partes possint so gregare immidum,sed attenuare, attenua- ραρεν e. per totum lac diffundere, & omnes, R Iin- to autem illo vehementi calore , acidus it. μνη 'νεν gratis pari s peruadere; & ideo imposito te spiritus per omnes partes dictunditur. coagulo, lac debet bene misceri,& agitari, suaque acrimonia, fic vi incisiua, omnes ut per totum lac coaguli substantia distian- pinguiores, & cor sistentes partes relaear, datur. Non deseruiuit ereo calor ille, nisi ab aqueis tenuioribus,& istae,quamuis siue ad attenuandum modice lac , ut coagulum magis consistentes , qu a ramen sunt pin-Per mi lima admisceatur,& ideo debet esse gues. 6 magis aereae, sunt leuiores parti modicus calor, ne nimis attenuet, tunc hus illis serofis puris, & aqueis; ideo a seε enim coagulum non habebit vim sulficie- dunt ad summitatem, Ec iungutur simul, de tem constringendi; ut vel ex hoc videas, illam quasi spumam efficiunt; nec enim calorem non coagulare. quod illae partes sint crassiores, de maris
333쪽
Aristiadis Stagyritae Metorologisorum.
eosissetes insertur esse grauiores in specie, nam durities inuit insere grauit areni, licetiortasse grauitaS , Ut iudicatum est supra, sequatur a a densitatem: sed aliud est durum, aliud densum: certἡ ad duritiem ma. iorem non siquitur maior grauitas ἰ nam
lιgnum est magis durum aqua. Sc est leuius,& serrum est magis duram Mercurio S est leuius, ergo etiam partes illae recisae ab ilisto sunt magis coniistentes , S tam e leui res , di ideo ascendui ad modii spumq; imo Phac est propria ratio physica, cur humores προ μμ ebullientes, praesertim in initio, spumam I emeiant, nec enim putes,illas parteS ascedentes, qua concrescunt in spumam, dum ebulliunt liquores, partem esse terrestriorem , & magis sieculaniam; est enim pars tenuior, & pinguior, pinguedine oleagineta, di magis aerea , di aliquando
mollior, minus quidem commixta cum
aliis, S concoctamon tame imperfectior, nec deterior. Quod si ex sero illo bullienis te, recocto, Meendit, etiam non infuso a. eido, aliquando; non ideo recedendum est ab hac Philosophia, na verum est asce dere, etiam nullo infuso acido; sed alae.
dit in lono minori eopiar& ratio est, quia
calor vehemens attenuat humidum , α- disgregat,& partes illae pinguiores, utpo-- ω magis consitientes, ta meliori glutino
Miώ. coagmentatae, non possune sic facile alte. nuari , unde separentur. vno 1graur attenuato , & non alio , separantur ab inuicem, di partes aliquae , ut magis Icues , ficaereae In modum spumae ascendunt. Manet igitur hoc, quod dicebam in initio, calorem, humidum attenuare, di quasi su tiliorem recedere . Frigus vero humido afferre eonsistentiam, quo posito. Cint mastio est, utrum congelat o, quae fit a - μ stigo te, sit proprie condentatio, an non. &quomodo, & qua vi fiat talis congelatio. In oleo, &in aliis multis, ut supradice. bam , apparet in congelatione constrangi corpus illud, & tondensari, herique minoris quatitatiS. in aqua aute, & in aquersuidetor, dum fit congelatio, augeticorpus, & cxcrescere quantitatem , ac proinde in congelatione videtur fieri raresa. ctio, quod, indicabitur contra communem sensu , si enim aqua in vase aliquo p natur , & tota congeletur, ad sensum sti sum excrescit, & si excrescere non possit, vas ipsum toto impetu disrumpit, ex quacunque materia sit, & hoc mamsesta eo
ii at experiecta, Sume scutellam, quae in superiori parte dilatetur,vel eiathum,de imis
pie vique ad staminum aqua ἐ expone n - rtici aeri in summa hyeme, ita ut eon. geletur : videbis totam aquam sensibiliter valde ascendere super orifitium valis; eonintrarium aute in oleo videbis; oleum enim geIatione decrestet, nec amplius ad sumitatem vasis perueniet nec unquam exc5-
gelatione olei vas dicitur frangi . sed
quod essicacius rem demonstrae est: sicut oleum congelatum, impositum in oleo noconge lato, non supernatat, sed descendit ad iundu , ut experientia constat, ita aqua
congelatas ponatur m aquam non cogelatam, semper perpetuo, S in quacunquae magnitudine, supernatat , uec unquam ad Gruisi βiuncum descendite ergo per congelatione dira με. fit maior aqua illar consequentia haec est manifesta, di demonstrata ab Archimede, si enim supernatat, ergo, data paritate molis, est leuior aqua; ergo moles glaeiei est maior ,quam edet moles aquae, ex qua
Nihilominus, neque propter hoc, puto recedendum a communi lan su ; congela
tionem etiam aquae communis fieri per tacodensationem. probatur ptimo ex com- - muni sensu etiam non vulgarium, qui pu- ψtant glaeiem esse quid magis densuma non do is.
solum magis durum qua sit aqua resoluta 1 - . secundo,quia omnes allae congregationes humidorum, quae fiunt frigore, omneS densatione humidi fiunt i ergo etiam id contingit in aqueis: quamuis enim alias concretiones, ut olei, & similium, noliat ali qui appellare cogalationes, est tamen quς si ira de nomine . tertio.qnia durities illa,ex comuni sensu,tnserre videtur deo sitatem, di quamuis absolute maior durities nomin lari maiorem densitatem,ut supra dice bam; nam aurum, & plumbum, immo a gentum vivum, communiter dicuntur, &vere sunt magis densa corpora, quam seserum, ut suppono euidens, in meliori Philosophia; quia non est hic locus hoc exam nadi ;& tamen non sunt duriora latro; im- -- μ.mo tortasse cote deret alaquis, omnia cor- --.pora quae no ratione figurae,nec ex admixtione aliorum supernatant , eo, quod data paucitate sint leuiora aqua ista omnia esse pari rite minus densa quam sit aqua; grauitatem enim precisε oriri volunt ex desitate, quae multam materiam cogerit in exigua qualitate;nec daritiem quid qua conlarre,aut ita ullo cum densitate connecti; qna doctri- μ nata non reprobo: deruitas enim maxima
334쪽
eli in Mercurio , tamen fluit nihilo utinus , nec Philolaphus debet recςdere a commuisn i sensu, qui iudicat glaeiem. ut est durior, ita esse densiorem aqua Quarto denique, di mihi essica eius sua-δης πεti detur, quia argumenta in contrarium ad-
--, T ducta , non cOuincunt glaciem fieri per raras exes.. re factionem tot/lem to ς ius materiae; esto seMM. aliquae partes in eooge Iatione rarescant: nam verum quidem est aquam in vase positam, dum congelatur sursum excrescere, di intumeseere valde sensibiliter, tamen si observes, videbis, ubi tota aqua fuerit cO- gelata, in medio illius esse cauitates magnas, & valde sensibiles, di in gIacie, communiter , obseruabis esse bullas quasdam intersertas valde sensibiles, di magnas ; aere plenas. Non est agitur mirum, quod totum illud eorpus sit factum maius, cum re lictae sint eauitates intersertae, & quod ex creuerit sursum aqua, cum relinquere debueri t locum aeri incluso in illius cauitati-hus; non tame sequitur quod partes aquς, quae vere congelatae sunt, facta suerint rariores .
Imo ex hoc in sero, eur, quavis glacies a qui innatet, non tame sequatur fieri perrare. I, o factionem, nam sicuti in tota aliqua aqua, suom . quae in uno vase conglaciatur;apparet sen-μφη - fibiles ea uitates, di bullae plenae aere: ita in qualibet particula, vel minima, aliae bul.
Iae, & sensibiles, & insensibiles erunt, similiter aere plenae, quς, una cum corpore aquε, essicient corpus leuius aqua in specie .
quod si quis posset particulam ex glacio
acciperς,quae esset priuata omni hulla, illa omnino desecnderet ad fundu in aqua, non innataret, quia esset ςκ condensatione grau tor aqua in specie. & aduerte , quod ad hoc ut aliquid in aqua supernatet, non requiritur magna mutatio, uti ex alibi diacendis collabit. & in die aut in Philosophia magneti ea, sed sume it quaelibet, vel m. ni madi Crentia grauitatis. Diees aer i Ile, qui includitur in illis ea. Diratibus glaciei, erat etiam permixtus cum illa aqua, quae congelata est. ergo quamuis dicatur non fuisse illum aerem in unum collectum, tamen erat admixtus i lii corpori, & componebat cum illa aqua Vrium corpus tantae grauit 3tis , eo modo, quo puluis ligneus cum puluere marmo-xeo , etiam si per minima misceantur, unuessicere possunt corpus grauius spelle aquai ergo, si nune habet minorem graui-
tem aqua; habebat etiam prius et de pro-
batur, quia, ut constat experientia, primo congelatur suprema superficie, Sc deinde paulatim tota aqua et ergo congelata suprema superficie,no potest sub ingrediaςr, ut deicendat ad implendam illam cauit tem, qua fit in medio, di ad impIedas bulla et ergo et at etiam prius. Praeter quam quod, ii aer ille non erat permixtus cum aqua, sed inseruit se ad replendas illas cauitatςs , no video cur glacies debeat in t mescere . rς spondeo me supponere, quod fere omnes Philosophi admittunt. aquam praesertim communem non esse puram, sed ςsse permixtam varijs spiritibus, de haliti- η . bub, quos vulgus Philosophorum exhala- 'tiones vocati dum ergo aqua ab illo vehe menti frigore invaditur, quia aqua mollis ς rescat. est, de fluens vi illa, qua omnia fugiunt sua contraria, uniunt se simul omnes illi spiritus, ec in unum colligunt se, de ex circum obsistentia aquae, iam frigidioris, de ad glaci Cm vergentis, augetur eorum calor, α ex Incremento saloris rarescunt, de requirunt maiorem locum , quam antea haberent , & quia supremam aquae superfietem
concretam inueniunt, de aditus ad eua dendum praecluditur . ideo necessario intumescit, cu praesertim omnes illi spiritus no sint eiusde rationis, de naturae. duerso simul adunantur, calidiores attenuat minus calidos, dc ita simul oes requirunt maiore loeu,quam antea: postea igitur,cum ia vincvtur a frigore glacies intumescit, dc totum cci pus iaciu est maius.Tota ergo magnitudinis incrementis in glacie, de intum eicentia, ex qua est, ut supernatet , oritur, non
e aqua, quη potius densatur, sed ex inclusis exhalaticinibus, vel si ritus. Sed queres, quomodo, & qua virtute fiat glaciest respondeo glaciem ; primo n5 fieri ea frigore praeci te: nec, stando in doctrina peripateticorum fieri ex frigore maiori, quam requiratur a natura aquae, cum enim peripatetici singulis elementis unam tribuant qualitate in sumo. quae ad scribunt frigus, in rebus elementaribus ergo non poterit dari stigus maius aqueo ι nec ab ullo agente elementari poterit produci maius M trisus aquae est in summo. Si ergo ad congelandam aquam requiritur solum intensio frigoris; aqua, du erit in suo statu naturali, habebit illud stigus , & colaqueis ter erit congelata, ergo ex tua natura aquaerit cogelata, ergo in suo statu aqua no est corpus fluens , sed solidum, ae durum, &solum fiuit dum est statu contra natu hoc
335쪽
Ari telis Da ritae Meteorololcortim
hoe est caret shi debito frigore; hoe nullus tamen philrsophorum hactenus dixit, nec videtur dieedum in doctrina peripatetica'; ergo praeter iugus requiritur aliquid aliud
Requiritur ergo frigus sanE , sed pr terea requiritur coagulum proportionatum aquae, ut in lacte, non lassicit calor, sed necesse in admiscere prius coagulum,ut co- crescat, & tunc modico calore concrescit Iae .lmiusmodi autem aquae coagulum puto esse sal nitrum, S halitus sal nitrales, & alu . minis: quod mihi perfia adet experientia, quam insta ponam , quomodo in aestate. fiat gIacies . quod si tibi hoc aquae coagulum non arideat, no video quomodo estu-gere possis,quin dicas requiri mesus frigus quam aquae natura postuler ; ex quo sequi. tur aquam non habere ex sua natura frigus in summor cui repugnabunt plurimi Peripateti et . quibus persuasum est aquae deberi frigus in summo. Sed quid , si ego non solum aquam, sed vinum, de quidem generosissimum, conge- lauero, ita, ut ex sola vini substantia obdu- lata , vasa conficiam , quae alios liquorcs contineant & hoc non summa hyeme, sed
aestiuo tepore, in summis caloribus, breui temporis sapatio , puta duarum horarum, nulla admixta re, solum sepeliendo vinum in mediis nivibubus certe nax illa , suo rigore , nunquam vinum generosissimum ita frigefaciet, ve in glacie obduret ,-tamen hoe ego ipse prestiti di do tibi experi. mentum plena fide: ergo praeter frigus, ad coagulauum requiritur aliquid aliud. mo. dum hoc praestandi hie non pono, sed rem dubiam no suppono: certum est, nihil a Iiud actu frigidum interuenire, praeter nivem aut glaciem ex aqua communi.
melius congeletur: s num in aqua cocta debeat aegris δε-ri,.quomodo coquenda .
Ponit hie Aristoteles longo discursu,
di intendit experimento roborare νaquam calida m citius, & firmius congelari quam frigida; huius effectu si non Arili
teles, sed alij Philolaphi causam inquirunt,
supponentes rem esse verissima, quasi Aristoteles a nullo va quam potuerit oecepi. ego vero , qui in rebus physicis, & in riselosophia non fide proceaenaum puto, sed expcrienti js , di rationibus et nec video imter prinei pia scientiarum poni fidem , ut dicatur: oportev distincte credere: is pius sed ., . . id tentare volui, & mecum hoc idem expe- ωων riri voluerunt alij ijsdem acti stimulis, &inuenimus hoc semper fuisse, ut aqua cali de tardius concrescat in glaciem , quam frigida, & tardius valde notabiliter, ut in scutella aquae differentia sit per quadran tem, aut dodrantem holae. non possum, nisi, aut affrmare Aristoteli hoc fuisse impositum ab alijs , quibus ille credidit, nec expertus est, suis deditus stud ijs in cubiculo: vel certe aqua Aristotelica in Gaereia, vel poto a nostra aqua italica esse diuersa b se enim nostra tardius multo concrescit, si calida exponatur;quam si frigida.
Nisi ergo aliter mihi experientia Ostendat, non quaeram causam, cur aqua calida citius congeletur, quam frigida, cum vi ,.., deam eontrarium luceedere; neque Aristot. hoc ultio verto,sed philosophora admiror ingenium , dsi causam inueniet et ectus, qui nuiquam est pse Aristoteles fidem reliquit penes auctores 8c retulit quod audierat; neque ex hoc tanquam ex fundamen to suam praecipue stabilivit lententiam, Non nego tamen,in aqua calefacta , seu dum calefit, partes subtiliores, di spiritusiores euolare , quibus fortasse,uti calidioribus ex natura sua, impeditur , ne aqua Omnino restituat se ad pr.stinum frigus: quia video hoe sire in omnibus accideIe , ut, dum ignis. aut calor rem solicitat, statim partes tenuiore s,S subtiliores avolet.& ratio hoe idem suadet: nam, si calor, Ut dicebam, humidum attenuat , si humidum illud non sit homogeneii , attenuabit prius quod est magis attenuabile, sacilὸ enim patibilia , ut patiuntur a partibus activis, ita, di primo loco patientur , & quae proximiora sunt prius peruenient ad attenu- η ationem, quam remotiora. quia autem re . ,.M ... motiora sunt, huiusmodi, ideo haec primo aiationa. attenuata et abutur. virum autem istae par tes spiritosiores impediturae essent congeia lationem, non est mihi adeo certur si enim si ut spiritus salnitrales, vel alumine i , potius iliabunt ,eum, ut dicebam, sint in aquaisco coaguli. Non possum tamen, quin moneam, meno usquequaque approbare consuetudine medi.
336쪽
medicorum, qui aquam communem,ntillo imposito medi caminei nee correctivo, co qMint ad ignem, dum enim partes tenui res , S spiritosi res , ac magis vividas cO-
sunt avolare, remanent sotnm grauiores; c terrestriores, quae maximε idoneae sunt gignendis obstructionibus: nec citis video, quid illa e hullitio prastare possit, nec quaSa -- cruditates, ut voeant, digerere, di conco z. 7 quere possit unicae ebullitionis impetus; niin
his D essicere, ut partes meliores auolent, quae fortasse iuuarent concoctionem in ventri inculo , ct abluerent, seu diluerent, obstru ct Ones iecoris ,& messerascatum, quod si
aliqnid admisceatur aquae, video ad quid deseruiae ebullitio, per hoc enim deriua inrin ipsam admixti aromatis, vel alterius, virtus: at dum pura est, de simplexno
facile philosoplii eam dabunt causam sui. Ve' medici . Agitabam hoc animo, quanu do inueni Aegyptios Medicos conlueuisse
praecipere, ut aqua,quam bibete deberent ex Nilo haurirent, antequam Sol orireturὼ ne suo calore extraheret parteΕ tenuiores,
di subtiliores . Si ergo illi, ne Soli quidem
Volebant aquam expositam, ne deperirent meliores partes, cur nos igne subiecto co gimus auolare Placet mihi magis , nonnullorum medicorum consuetudo, quamuis sciam a plurimis reprobatum iri; qui modicum inum -- in aquam puram, Ge sontanam infundunt,
puta unam tertiam , aut unam quar an part m , per multas horas antequam propinetur aegrotis, ut vinum, suo calore, &spiritu, aquam illam , quasi concoquat, di partes crassiores, ει et udiores. Acs uten
tias ortenuare possit; di ita iii frigiditates
aquae retunduntur, ut nocere non possint;
quidquid dicat minus periti Medici: & hoc sortas e si illud uinum oligophonim, quod summis Medicis, Galeno, Salijs aegro.
tis .ec etiam in morbis acutis. ne dia chrorutis, permittitur. immo& imperatur,nec video cur nostra. es Medici . ita ad euiusicunque Vini, etiam nomen perhorrescant,
di quasi ab igne . vel veneno aufugiat mihi aute satis videtur tertia pars vini in aqua, si vini subsistentia non sit spiti tosissima. Sed quomodo vinum, & alia huiufinodi, quae calida dicuntur potentia calefaciant; at iaexpecto occasionem explicandi; res enim est recond1tae Philosophiae, mihi saltem.
TZ T tandem ad tradinem deueniamu a
V cuius occasione haec dicta sent con stat, sensu iudice , grandinem esse aquam congelatam. dum aqua in propria, di vcra natura est: ex quo videtur mihi iam clarumadinem dici pluuiam congelatam quod Gad. .ae..im Seneca dixit, esse glaeiem suspensam, in idem recidit. suspenditur enim pluuia I id est in aere est, dum congelatur; sumatur
ergo, tamquam certum, ex resoluta nube in tenuissimam illam , ct quasi pulverulenta aquam. conerescere posse niuem: si vero aquam maiores guttas add unetur, si guttae illae conge lentur fiet grando. Peripatetici communiter putant fieri prope terram, in infima regione aeris; & Gr ηδε fieri ex antiperstasi, dum aqua pluma, α
consequenter frigida, offendit calorem aeris , ex resexione radiorum . quod sibi persuadent, ut ex ipsorum dictis constat. Primo, quia non cadit grando, nisi,ut plurimum in imis vallibus, sicuti gin sum mis montibus . Secundo , quia non cadit, nisi tempestate per ealida, cum iam infima regio nostra per calida est. Tertio, quia grana Myndinis rotunda non sunt, sed angulata,quod prouenit, inquiunt, quia:non cadit ex ingenti altitudine, alioquin, illae
longa via, attritu aeris rotundaretur grydo, S. anguli auserentur. Quarto. Quia
non solet nisi interdiu cadere. & sere postmeridiem, dum solis mora aere calciacit. Sic ergo explicant fieri gradinem. E x nube: aqua dum pluit, ubi illae guttae peruenerint ad infimam regionem , in qua , ex reflexione radiorum Solis; calor vellumes est, illa aqua frigida, ubi cireum oblidetura calore aeris, colligit se, & intenditur frigus, dc guttae congelantur in grandinem. In hac re, aliqua mihi semper dissicilia visa sunt: nam admitto quidem antiperistasino. ut supra explicaui, S puto in multis Physicis e flectibus magnam habere vim ν se uia esseque a Philosopho accuratissime obseruandam: in hac ranaesi re, non recurrerem ad illam; nam verno tempore, sic auis
tum no lape , inimo & hyeme aliquando
337쪽
grandines eadunt ingc ntes, cum calor ae ris non solum non ei: magnus , sed vidi saepe grandinare temtestate satis meica νIta ut arbores vix dum flores,& summassiondes emiserint; & vidi ingentem grandinem, dum adhuc hyem alcm ignem ex animo adamarem. certe hic propoterras ron erat time talis ealor, ut ex An-riperistest fieret glacies , autumno etiam satis frigido grandinatum est . dein doetiam seb auroram quo tempore non est calor ad talem tffectum idoneus S etiam media nocte hiemali vidi ego grandinem copiosiore. quod si semel admittatur, gra-dinem fieri, non ex Antiperistes; iam quaerenda est alia causa. denique antiperis esis non potest, ut dicebam supra ,
congelare aquam. Vt igitur dicam quid
Notandum primo grandinis globulos,
non usque quaque puros esse , & pelluc, dos, ut est glacies ex pura aqua concreta; sed in medio nucleum, quodammodo habere sub album; quasi e siet ex niue, ut observante etiam tandem From. lib. .cap. g. quasi viro primum eonge late nivis . quasi
semina, in antur, um circumfluens aqua
illi adgelas ear, quasi laricare velit niuem illa contra minii aptam niuis tempestatem , hoc in te conspicitur, & hcc duee sensu phalolophandum. Notalidum secundo, grandinem, fla-g llare quidem, & quasi lapidare legetes,
de illa lapidatione prosternere . veru II haee,non est iumma graiidinis strages. longe peior est, quae consequitur post grandine et Fluctus enim , di frondes, uno rami ipsi , di palmites, qui a grandine tacti suerint , contabescunt , di arescunt, imo Npepones tacti a grandine, amari redduntur , etiam si solum tacti, non perditi fuerint. Si post gr. ndinem vineam Ingrediaris , n si fuerit grando immema, stragiem non a stimabis sum nam . vi cedis solia compta sitis, uuas non laceras, palmites robustos; si autem reuertaris post aliquot
sales , omnia vidi bis arentia .vuas mircescentes, imo palmites ita viciantur , ut in tertium usque annum damnum grandinis in vinea protendatur ἔ S vinum, quod ex grandinatis uuis exprimitur, amarum
est , & insuave. hinc st et iam, ut, si grando ca at cum aqua permixta , non tantam afferat stragem , non quia mitius lapidentur segetes ἱ si enim, vel tantundem grandinis, sine aqua caderet, damnum tot se maius seque returi id ergo proue- mi, quia pestem illam , quam M i do relisquit , oete igit.& quasi abluit.nno, ficommenti traeiu , post grandinem, sequatur pluuia larga. oc vehemens, med ursmygna ex parte .ru nas: A hc.c vel rustici experti norunt. ex quibus ph losopliandi sundamenta desumimus, si physici lumus. Notandum tertio gran lines praesertim σν-- ingentes , sere tunquam fieri, nisi magnis praecurrentibu, ventorum turbinibus, & iaeris , ac nubium vehementi agitationi, di post magnam etiam saepe numero siecis
Notandum quarto nos experimento citata didie isse , si mittamus sal nitrum in aquam, S illam vehemeter ac celeri motu concu- o aqua. 'Damus , di agitemus ; post aliquem m tum, non solum Digescere illam aquam, sed congelari etiam , propria , di vera congelatione, & sic dilicias, quas in ge- . lato potu quarunt delicatuli, etiam tria medio mari, νbi niues non habeatur in- 'ueniunt. fit igitur glaeies admixto salai-tro competent cum aqua in Ioo.lib.aquet infundendo 3 s.lib.sal nitri, & postea celeriter, di vehementer agitata aqua, ut philosophus magis labore t explicando, quo modo motus sit causa caloris et cum hic sieeansa frigoris, & congelationis, hic a tem pronuntio , quae experientia nobis submin strant. Videtur ergo dicendum , grandinemo G -- fieri tali pacto . patriculae aliquae aquae co- madia ias gelantur in nube ipsa , in extrema illius parte , qua vergit ad terram, vi frigoris illius regionis, S ex multitudine vapo rum , & supposito conuenie nti aquae coagulo, eo modo, quo dixi supra , fieri niuem, S haee est nucleus ille albus, qui in media grandine cernitur ι est enim pro sus nix , eo modo quo hyeme decidit nixti puto fieri viam primam congelationem in nube, non tam ex anciperistasi, quam ex vero, di nativo frigore regionis, de vaporum; in quibus, cum sit proporti natum coagulum, ad hoc, ut sequatur congelatio, non requiritur, nisi aliqua agitatio, &fit ibi eo modo, quo fiunt nia vest verὰ enim in illa regione caloraestiuus no dominatur;quod si aestate no decidunt nives, id contingit a quia etiam, si gelasceret in niuem nubes , atque in astate contingeret hoc fieri, quod non
si, quia non concurrunt omnes causae ,
necessariae ad hunc effectum, cadendo dissolue
338쪽
solueretur ex ealore nostrς regionis, dum vero ille globulus naueas deicendit te ram verius , ventorum vi per aquas plu uias ex nube delabentes eireum agitur, ocex suo frigore, iam enim est glacies, seu nix, N ex isto quasi sermento, Ze ex illa agitatione. & multitudine sal nitralium spiritirum, paulatim hine inde adhaerent quas cortices glaciales, di loricatur nix illa ; Et dum delabitur, eontingit sepe, ut varia grandinis grana iungantur , & illa humiditate, qua obsidentur, quasi adglutinentur, & dum etiam illa , congelando se , stringitur, plura simul uniuntur , di fit grando maior, & hinc est, quod, quantum ego obseruare potui, grando fit maior, &Crassioriquo ventorim impetu inagig agi- . tatur aer; non solum , quia ex illa agitatione inuatur congelatio, ut dicebam
not. q. sed quia nucleus ille niualis debem . tur per maiorem aquae quantitatem: innoobseruaui in maiori grandine , quando graca sunt valde eras Ia,adesse intus plures nucleos nivales, & ex illa non rotund M. figura granoru, fere ad sensum paret plu-Ta grana in unum eoalescere , & adglutinari. non puto ullo modo ex delapsu per aere eonteri grandinem.& ex angulari, ut sphaerica fiat, sed puto augeri semper magis , dum noua aqua adgelatur , & plura grana in unum coalescunt ἔ Unde . quidquid dieant alii. fit etiam maior, qu eKaltiori loco descendit, non contra. Non ergo guttae pluuiae concrescunt in grandianem . sed pluuia, seu aqua pluuialis, paulatim ad 'aeret , & adgelatur grandini ἰquae grando, si non est rotunda , nec mihi a G. - videtur Pyramidasis, & sere rotunda esset, da, nisi Plura grana glacie ferruminarent; neque anguli rotundantur ex attritu Min
Non repugno tamen, ne quasi obstinatus damner, anti per1nesin aliquid praestare posse i sed video fieri grandines , Sanni, de diei tempore, quo nulla est anti-eriste sis. ergo ad grandinem simpliciter,
De magniendine grandinis nihil certi G- istatuendum Oeeurrit mihi. ut verum lais g imis rears nunquam contigit, ut viderem, i ' maiorem nucea . video tamen a plurimis
relEtum, visam suisse ovalem , imo audiuia.iquando decidi ite grandinem viginti, &triginta librarum . di hoc anno quo haec scribo id 33. hic in territorio Rodigensi , longε etiam maiorem cecidi se serunt,
calore aeris valde temperato. Ne mihi ergo, quaeso, talem aquae guttam cadentem ex antiperastesi congelatam persuadeas: nunquam enim vidimus.aut audiui
mus pluuialem aquq guttam libralem prope terram, ubi dicunt fieri grandinem ex antiperistesi.
Effectus grandinis, non tam est lapid tio segetum , di interfectio volucrum, & .E. Ianimalium , ut aliquando contigisse fertur,quam strages plantarum, Ec arbustorum . illo enim spiritu salnitrali inficium tur , & quasi venenato mortu trucidantur Vegetabilia , unde superueniente Pluuia . si laventur ab illo spiritu statim, nec illi adhaereat, de abluatur illa pestis, in gnum inueniunt remedium grandi. nata ; quod vero in aestate post grandinem sequatur caloris aestiui reosito,non indiget philosophico exammine ἔquid ni enim glaeies eala.
339쪽
EXplieatis iis, quς fiunt in eleuarissima,
di maxim. lubi inni huius spherae elementaris regione, ut sunt stellae cadentes,& flammae, & eo metae: descendit ad magis inferiora, & explicauit pluviam, nivem , S grandinem, di quia niuem , &pluuiam imitatur pruina, & ros; istas
etla, quasi ex oecasione , explicauit passiones aeris, S elemento
rum . Pergit igitur Aristoteles, magis descede do ad nos: Squia venti fiunt nobis proximi res, proponit tr elationem de vea tis , isti enim inter effectus, & passiones , quae his libris explicantur, fere succedunt effecti bus hactenus explicatis. verumquIaventorum ortum aliqui ita explicabant, ut sere eodemodo diceret ori
ri , quo oriuntur numina; ideo etiaAri stoteles proponit explicandum de ortu fluminum,& sontium; di quiallumina influunt in mare,& illud quas sormant et conti nuabit his tracta. tionem de mari. Proponens autem haec duo explicanis da de ventis , & de fluminibus , qui a illi sottasse visa est Deilior tractatio de fluminibus , & quia aliqui volebant,ventos oriri e modo,quo oriuntur numina ; ideo prius exequitur tractationcm de Ruminibus, ta sontibus, immo& de mari, quae tractatio necessariis cum tractatione de fluminibus videtur coisiuncta,& ex his tandem deueniet ad tractationem de ventis, ad quam solum libro t. peruenit . unde dum proponit hie qu sti
id agit, quasi velle illas hic ibi uero,
sed ut ostedat methodum , di viam tractationis,&eotiauationem Tex-
ι Proponit ergo Primus Aristoteles tractatione de ventis , Hr
sed ita proponit, ut dicat sibi prae-
dubitationes pro ponendas esse, di sibi ipsi dissiculea tes obiiciendas, sicuti secit, & tria alijs, quae supra tractata sunt, &reddit rationem cur c gatur haee sibi obticere, quia neque ista, neque alia fuerunt a Philosophis pertractata, neque fuerunt dicta de his, nisi quaedam communistima, & uulgaria, quae ab omniis bos possunt notari At dici . quare quae ab Aristotele hic d cuntur, ita accipienda sunt, atque ab ipso primo ex
proponit sententia illorum , qui dice- U--x in hant, ventum esse aerem commotum, di ideo ventum flare ex una patre, esse aerem ex illa parte com moueri . Dicebant ergo ex illo aere fieri
omnia, quod fi aer moueatur, dicebant e Dse
TEXTUS L VII. Dd ventis autem, & omnibus
flatibus, adhuc putem de fu-uijs, & mari dicamus,= primo & de his cum praedubitauerimus ad nos ipsos, sicut enim & de alijs, sic & de his nihil accepimus dictu tale, quod& non quilibet utique dicat. α Sunt autem quidam, qui aiunt vocatum aerei motum quidem.&fluentem, Ventum esse . consistentem autem eundem hunc itera nubem,& aqua. tanquam eadem natura existente aquae. 8c flatus, dc ventum esse motum aeris. 4 Quapropter, & eorum,
qui sapienter volunt dicere, quidam
unum aiunt ventum esse omnes vetos, quia accidit de aerem motum unum, & eundem esse omnem : Mideri autem differre, nihil differentem, propter loca, unde suerit flues semper: similiter dicentes, quem admodum utique si quis putet . dc fluuios omnes unum fluuium esse. Quare melius multi dicunt sine i m. quisitione , quam qui cum inquisititione sic dicunt. Dissiliaco by Corale
340쪽
se ventum, si vero aer consillae , & quie. Rat, dicebant fieri nube , bc pluviam,qua si eadem Genatura, bc eadem materia, de venti, & pluuiae, & aeris, di veni um esse volebant praeei se solum motum aeris.
. Hae posita opinione, illi , qui vole-haat videri Philosophi, direcedere a communi modo loquendi, & sensu aliorum ;ci per hoc volebant videri sapientiores idicebant,omnes ventos esse unum,& pro habant , quia sicut Omnis aer, est unus aer, sivest in oriente, sue in Occidente , nec aer differt ab aere, & ille locus est quaedam differentia extrinseca, ita nec venti erunt diuersi inter se, siue spirent ex Ista Parte, siue ex illa, & omnes venti erunt unius naturae. Et videbuntur differr e, eum nihil disserant, propter loca, ex quibus spirant a. Λristoteli vero videtur haec istorum speculatio minus apta, de impugnat illam exemplo fluminum: dum isti dicunt, qui ventus est motus aer,& totus aer est unius rationis , ergo ventus est unius naturae et hoc simile eit, ac si quis diceret omnia itumina esse unicum flumen, cum enim Om.
nia numina no sint, nisi aqua mota,& fluus.& aqua sit tota unius rationis. Si ideo venti omnes dicuntur esse unus ventus, quia est unus aer motus, de omnia numina erunt unu flamen, quia sunt una aqua mota. Ex hoe ergo Aristoteles demonstrare contendit, etiamsi venti non essene nisi aer motus, non tamen omnes psse unum ventum. Illa enim differentia loci, ex quo spirat, suffieit ad distinguendum uentum νsi euti sufficit ad distinguendum sumen. Ex hac istorum sententia deducit Aristoteles quoddam dictum ingeniosum ν& verum : Homines saepe numero melius D. loqui in rebus naturalibus natura sequen- uara tes, di impetum ingenii , quam subtili comentatione, di inquisitione veritatis: pu- 'riortenim fit saepe veritas obuia, quam si longa discussione ,&per ambages quaera. cur. Sicut enim in aqua quieta, & immobili statim imaso rei cernitur,du velo agi tatur, nos nitidistorta, & deformata resultat: sic rerum notitia primo quieto in tui tu dae se in conspectum; ubi vero quis velit longa in quisitione fatigare, non ap paret nisi deformata, di ratio est, quia proprium intellectus obictum est veritas.
DE ventorum natura, δι eausis non di te, Vel ex uno loco; quod magis videtur sputat hie Aristoteles ; ut indicauit innuere philosophus, de ex una solum Textu praecedenti . Quare neque ego hic plaga , sorte quis dicere possit omnes ve- quastiones proponam. solum ostedit Istos eos esse unum ventum. eu videamus venia errare, qui dicebant omnes ventos esse tum spiιare similiter hic,& ibi, nec sem- unum ventum, sed necessario dicenis dos plures . Dicit ergo si omnium
ventorum unica esset materia, hoc est unus aer, non futuros Omnes num . Materia
enim no distinguit Tes ἱ neque omnia quae sunt ex eademateria, sunt ide, quidquid dicat aliqui: sed si omnes fluerent ex uno principio, vel hoc principium sit, vehit ex uno essici per ex uno indiuisibili puncto pro
dire, ex hoc istorum Philosophorudietum, est potius
ad elegantiam ν& ornatu, poeta rum in morem squam ad verit
tem ut solent Philosophi, a Proponit iam
quaestiones examinandas de ventis.
prima quid sit ventus, secunda quomodo fiat, tertia quid sit mouens, hoc cst cau.
SI militer ex uno principio m nes fluerent, & spiritus eodem modo dicerent sie: si autem simili. liter hic, & ibi Palam quod ornate dictum hoc erit Iallum . . Quoniam hoc quidem optimam habet consi