Tractatus de apoplexia : dissertatio inauguralis medico-practica

121쪽

detenti fuerunt. Anno I 809 emortui 20,2I8, inter quos

654 ap0pl. et Suffocat defuncti sunt. Νonnunquam aeri quidquam inesse probabile est, qu sons et principium vitae deleri possit. Animadvertente Methardo ' certis temporibus poplexiae et para-Ib Se graSSantur, quarum nulla Satis certa causa ad paret. r. mmmunm dicit: Nos certe crebrius ob- Ser UaVimus, qu0d, si diuturnam aeris intemperiem frigid0- humidam , vento diutius ex occidente et Zephyro Spirante, Subito ventus frigidus ex ore excipit aut etiam intemperiem aeris calidam et humidam cito Se quitur algida et constringens athmosphaerae conStitutio, facilis admodum in hunc morbum dispositis Sit

Ap0pIexiae vere ad finem mensis Martii et mense Aprili et praecipue versus autumnum, ad finem mensiS AuguSti, mense Septembri Octobris usque ad mediam partem Novembris in Austriae Metropo Ii frequentius ac alio quovis anni tempore observantur. Hoc legi licet

ab anno IS 3 usque ad annum Si in Ephemeridibus Vindobonae fusterr Lais priv. tener eitiing

Sub articulo Verstorbene u Wien,' ibi mensibus adductis major numerus Apoplexi desunctorum invenitur, quam in reliqui anni mensibuS. Quoad species Singulas Viennae plerumque autumno ap0plexiae Sanguineae et se-

rosae selituitosae Veterum, et tempore veris ab initio

Sanguineae, Sertu Sanguineae et nervosae, Sed hae requentius, occurrunt. Frequentissime Viennae occurrunt Sanguineae, dein Serosae, minus freqUenter nervOSRO.

For ea frequentia poplexiarum dependet a spirituo Sorum abuSu, praeprimi a Vin juveni, nondum bene desaeculo et sermentatori vinum sic dictum Heuriger praecipue, Si maj0ri quantitate bibitur, maXime orga-

122쪽

nismo nocet, nam sermentationem nondum penitus perpessum , 0n Solo Spiritu, qu0 0llet, acido etiam carbonico, quod uberius excludit, nerU0rum et vasorum

systema justo magis irritat, deinde et materiis, quas vehit, alienis, praeprimi acida, majore digestionis, adsimilati0nis et secretionum turbas excitat. Vinum hoc novum, Secundum relationem famuli mei, ita sorte et acre est, ut, si libram hujus vini ebibat jam valde ebrius fiat, si autem libra tres, quatuorve vini quartanni vel quintanni ebiberet, tunc ipsi nil sit, imo se hi

Iariorem, ad lab0res proniorem Sse Sentit. Vinum novum , ut etiam mustum LM0Sthe tam frequenter bibitur, quia peculiari ratione, Sua Vi et acredine amoene nervos gustatori 0 serit, et quo plus bibatur, eo magis hi nervi acuuntur, et appetitum ad bibendum excitant. 0uoad vitae conditiones nil certi adhuc dicere valemus , quia inter tu quam 2400 assignata, variae vitae conditione et opificia, quibus praeStiterunt,

assignata fuerunt, numerus tamen maximus erat cauponum, magiStrorum c0nvi Viorum, dein mercenari0rum et vetularum.

P a r i, Livi observante cel Andrul , hieme apo-plexiae frequentius obveniunt, quam alio anni tempore. Ille ex observationibus in I 77 casibus institutis invenit:

D vere 42, D autumno in et aestat, 35 individua Apoplexi fuere detenta. id i iii poplexiae creberrime autumno occurrunt Balemm adducit, qu0d Haemorrhoeae cerebri Londini seculo decimo octavo frequentiores fuerint, quam in praegreSSis Sic in prima parte hujus seculi

123쪽

57, in media parte 260 et ad finem ejusdem seculi 300 individua Ap 0plex suere correpta. Bero lini secund clar ut eland praecipue mense Decembris plurimi apoplexi corripiuntur. Iii genere in urbibus, quae ad ripa majorum fluminum positae sunt 3 uti Viennae, Pragae, Pestini, Venetiis, intiae, Parisiis L0ndini ap0plexiae

frequenter, sere en demice, Occurrunt. Memoratu adhuc dignum, quod maj0r numeruSapopleXia mortuorum a mesonycti usque ad meridiem, minor a meridie usque ad mesonyctium in Uenitur, annuente cel. Schonteiu J. poplexiae rure quam in turbibus rariores Circa aequinoctia et solstitia crebrior ob- Servatur, unde natae furtaSSi mriales curae et e

naesectiones, dicentes L. A. de uarin ). Ex his omnibus deducimus, quod ap0pI. Dequenter in majoribus urbibus obvenire Solent , et eo magiS, quo major intemperantia, vita luxuriosa, inordinatu, cum abuS Spirituo Sorum conjuncta, in civibus majorum urbium observatur quae observatio suffulcitur ea a Fodere instituta, quod in Saba udici alpibus, ubi vita Sobria, reguIaris, simplex domi est, a poplexi a nec numine nota Lancis ius observavit, Sobrio vix unquam ap0plexi c0rripi, et alio loco dicit , continentiores in cibo, potu ac Venere a subitanei mortibus se hucusque vindicasse incauto Vero, uXuri0S0S, Ui-n0s0sque improvisi sacile mortibus concidiSSe,' experientia d0cet.

Rati0nem, quae e concurSi cauSarum, tum diSponentium tum excitantium hic, de quo nobi sermo St,

124쪽

I 20

enascitur morbus , eXposituri hujus, quam Suscipimus operae arduita nequaquam n0bis ignota. Ex diversis circa obstrusum hocce argumentum a urit auctoribus prolatis opinionibus et sententiis, nec ullam nobis satisfacere votis, nec persectam claramque morbi nostri cogniti0nem, quouSque tenebrae, quibus cerebri adhuc physi0logia obfuscatur, sugatae non fuerant Ρ0SSibi

Iuxta Hippocratem y apoplexi vel evolutioni

ventorum internorum, vel refrigerio cerebri, Sanguinis stagnationi vel ejus cum bile mixtioni originem debet. Gulenici a poplexiae genesim pituitae frigidae tribuunt, quae irrorando cerebri substantiam insensiles illius meatus obturat 3 defluens vero ad basim calvariae, principia nervorum comprimit. - Alii veterum hac opinione rejecta, ad Spiritum narcoticum , qui in cor-p0re generatur, confugiebant. Alii affirmarunt: spiritui animali in corde generato, per carotide ad cerebrum transitus interclauditur. ebulosa exhalati0nes , in cerebrum elevata S, energia quadam c0ngelante praeditas, pro causa Soporum Mugilanus edocuit. cclypsin cerebri lunarem lege micro cosmicam natam Paracelsi omnium est. Ηelmontio autem Uenenum anodb num ex St0macho ascendens ad cerebrum forma ap0ri pro causa assignatur. Hildesheim eam invenisse credit in motu spiritus vitalis impedit per ventriculo coarctatos. Alii nexum sublatum inter substantiam corticalem et medullarem cerebri accusant, contraqu0 vero acriter pugnat Leius, clarus Gallorum chirurgus, et etiam contra illos, qui assumunt compreSSionem per SubStan-

125쪽

ita materiales, adfirmans hum0res in cerebro accumulata non sistere causam proXimam, Sed Sequelam

morbi, cum in hydrocephalo ob seri quantitatem magnam c0mpressio adesse debet, quin poplexiae indicia praeSto Sint. Hanc sententiam stabilire meistar omnibus adnisus est viribuS. Morgagni ap0plexiam provocari putat imminuto cerebri m0tu, quo sunctione eju proprie producuntur. Iuxta Burduc est status paralyticus ejus parti Scerebri, tuae en Sorium comune c0nstituit. Selle et Me zger ap0plexiam nerv0sam admittunt quam Sine materia appellari posse censent quot Sum praeprimi commotiones cerebri et mortes subitanea ex vehementioribus inimi adfectibus reserunt. FP Auliuit quaerit causam proximam in Sub- Iato commercio cerebrum inter reliquaSque parte , Sen-Sationem, motumque mediantibus.

Rinvido Carli causam praesertim in electricitate corpori positiva et negativa agnoscit, et quidem

si uidum electricum quantitate nimia a musculi retror- Sum per ner Uo ad cerebrum et medullam Spinalem devehitur. Sormani c0mpressionem cerebri per congestionem aut exudatum Sanguini qua causam proximam p0pIe-Xiae citaeque mortis assumit, quod exempli copiosis demonStrat. Virium cerebri, a sanguine intra ranium c0nge- Si aut extravasato , Suppressiones Richouae Niobo,

Brichelait Moulin ' pro unica apoplexiae causa proXima habento Schaefer ' e contra veram virium debilitatem pro poplexiae essentia declarat.

126쪽

Patet ex his omnibus, causam poplexin proXimam dissicillime assignari posse. Interim absque dubiovis cerebralis nervosa in functionibus est impedita et SuppreSSa, aut exhau Sta, et non propagatur ad Sphae ram medullarem et ungliaretas hinc speciem omni pr0sundissimi et soporis summi gradus istit haec oppressi et exhausti vero si per obstaculum aliqu0d, sive mechauicum Sanguis, turgor sanguineus meningum et en cephali ipsius vel extravasatum Sanguineum , Serum sexiravastitum serosum extra alveolos ob Iaxitatem vasorum capillarium intra meninges vel in cameris cerebralibus, pituita morbi pectoris et abdominis, circulationem iurbantes , - Vitia organica cerebri, meningum atque cranii per quae omnia circulatio in vasis atque vi cerebrali nervosa repente Supprimitur quo major preSSi cerebri per obstacula, eo major insensibilitas, musculorum relaxatio et sacciditas, iudissicilior respiratio, suspensio conscientiae plenaria,c0ma pr0sundum, et morSJ Sive hemicum caeres no-

civi narcotica'; sive dynamicum lar principium

galvano-organicum Nam existit revera inp0plexiae SpecieS, nervoSa nempe qua ab Sque omni cerebri compreSSione, et ex causis potius vel materialibus vel immaterialibus, subitaneum nerv0rum torporem fastheniam terebri inducentibus, innimalitatis fons subito quaSi obstruitur, necatur Ouomodo hoc sat decidere

non audemuS.

Duum jam difficile sit causam apoplexiarum Sim-pIicium proximam assignure, haec adhuc dissicilior est Sub poplexiae Specierum c0mplicationibus sors,

et quod nobis verosimillimum esse videtur, momenta, quae quamlibet apoplexiae Speciem pro Segenerare VRIent, conjuncta insimul intrant, ii e g. raeSentevera virium debilitate, causae excitantes majorem con-geSilonem versu en cephalon producunt, et Sic c0m-

127쪽

Ex iis , quae m0d exp0SuimuS, jam cogn0Scip0teSt, quam ancep et inlauSta Sit progn0Si S. In genere ac illos spectat morbos qui citisSima , inopinata et quasi subd0la ratione vitam destruunt, et tunc quoque

si arti vel naturae selix contingit Sors mortem rue pudiendi, morbo p0Sthum0 relinquat pertinaces, rebelles , insidiosos, aegrumque alio modo miserando trucidantes, hinc Hippocrates recte monet: υειν Πο- πλη est μευ ο θυγατον αοεγξα ὰ si ρηιὰ ογ, Aph. Se et II. XLII: Solvere poplexium vehementem S Sequidem impossibile Iovem vero non facile . Et e

sus dicit . . Apoplecticos raro ad sanitatem redire, Saepeque paralySin memoriae desectum remanere. M0menta, quae ad praeSngium rectum inStituendum respicienda veniunt, Sunt sequentia: I. Caiisae morbi si in disponentes thim eae citantes. Sic aetate provecti 0ri, disp0sitione haereditaria habitu sic dicio poplectico, causa excitante adm0dum vehemente, Vitiis organiciS, quae am0Vere Π0 VRlOmUS, en cephali aut partium aliarum, uti cranii exo Sto RibiIS,meningum et cerebri degenerationibuS, ane urismatibus, vitiis cordis, abdomini etc. praesentibus, magnum imminet periculum Apoplexi a vermibus aliisve sabbur

OXpul Si , Saburri per alvum ejectis Ubi metastasis arthritica , rheumatica , Xanthemicaci erysipelacen to in causa fuit, aut profluvi0rum haemorrhoidum, men-Struorum aliorumque incauta suppreSSio. Saepe P0-plexi tollitur, pristina iterum assectione compRrente, profluviisque restitutis. Sic quoque Saepe aufertur, Si

vi venenorum tutin enervetur, atquc ipsa e organi Sm expelluntur. Periculus est in illis, qui literarum

128쪽

studiis, Venere et masturbatione exhausti sunt. Pessima est ap0plexia, nata a IapSi cui Variae, si actura, SRH-guinis effusione. In hac ap0pIexiae specie, a Vi0lOntia eXterna nata, locum affectum aeger semper indicat permanum eidem capitis uteri iterat admotam ad qu0d admodum est adtendendum, cum humor essuSu non semper in illo latere haereat, cui vis illata, Sed Saepe in latere opposito. 9urerin neminem sibi visum OSSO monet mortem effugientem, qui sub poplexia capiti Saeptu admovisset manum. Infausta est prognosis in apoplexi ex animi pathematibus deprimentibus, cubus Spirituosorum oriunda. Sene Sec Aretaeum vix sanantur, facilius juvene ' mare intra annum 4 et 60 monente Hippocrate gravius adficiuntur quam seminae Morgagum3 imm0rtalis vir mem0ria dignus juvenum poplexias cito Iethales evadere, senum in diuturnas resoluti0nes abire ait et P. Frank dicit: Sene ver poliSSimum periclitantur, si ad nucham vel occiput doleant, capite ad anteriora inclinato incedant, gentibus titubant. In genere adhuc monendum, O quo intensi0 et citati0 vis causae morbum provocanti in caput agit, e minus vis interna centrali resistere potest et eo gra-Vi0 periculosiorque morbus, et tristior progn0Si erit

Statuenda bis quo major dispositio in hunc morbum

adeSt, Sive quo magis evolutae et explicatae internae m0rboSae corporis c0nditione Sunt, eo pauci 0re cau-Sae agentes Sufficiunt, ut apopleXiam gravem, im ip-Sam mortem adducant.

2. Gradus morbi. 0u mitiora, pauciora Symplomata morb0Sa, eo maj0r Spe Sanationis Parapoplexiam lacilius, quam ΘΡ0plexiam exquisitum sanari liquet. Major gradu et te-n0 Symplomatum apoplexi sic dicta fulminans et exqui- Sita, cum sensatione et motu insimul repente exhaustis et cum gravioribus erebri mutationibus, extraVactati ,

129쪽

vasorum reX etc. incedens, non aliam, nisi unestissimam admittit prognosim. Milo pr0sundi0 SomnuS, quo major sub illo insensibilitas, qu majore ronchi, nisi insanitate familiares fuerint, facies quo magis pallida et coli'psa, hipp0 cratica, reSpirali quo Bgi laeSa, Sterter0Sa anhelanS, quo copi0Sior circa S 0lligitur spuma, quo pertinacior omitu abSque ingluvie praegressa, quo validior dentium trid0r, eo majus periculum. Deglutitio ita laesa, ut ori commiSS per nare regurgitent, pessimum Sistit Signum. Secundum litetnia interpretem clinicum levior poplexia Solvitur Superveniente Sudore multo, aequabili, rorido, et urina copio-Sn crassa, diarrhoen 0 nimi Valida, aliisque, quae jam sub terminationibus adduximus, revertente motu et sensatione Cutem quidem mollem, vapore madidam cum uarino , Frank amat, Sed Sudore largos, frigido , viscidos reprobat ArtuS, animaque frigida, pupillae abnormis dilatatio ejuSque immobilitas, Ster-

10 increscens, alvi urinarumque pontanen Xcretio, horumve Suppressio, continuae Sub insultu convuIsi0neS, tetanu , utSu inaequaleS, SuppreSSi intermittenteS, furor, I0quela, respiratio et deglutitio valde dissicilis vel penitus denegata, malum portendunt exitum. Si respiratio adhuc illaeSa ancipitem prognostinesse Statuendam, Morgagni et sui serius dixerunt. PuI-sus frequentissimi, urina paStica Schonieliu paralysis musculorum buccinatorum s tostes, Andrai, Hor-ry , motu convulsivi alterius lateris ac pectoris lita- et in sunt lethales.

3. Duratio morb e insulitium repetitio. Ouo Iongius perdurat morbuS, eo majuS QS periculum Levis insultus Sub circumstantiis faustis, rectaque adhibita therapia facile, absque malis p0Sthumis, resolvitur 3 forti Vero vel Subito necat, e paucis

130st diebus sortior repetit, et lateris Sinistri frequentiu ac dextri paralyses, aliaque Sub terminationibus

130쪽

npopl. recenSita mala, relin silere s0let. Duo saepius redit insultus, eo maju periculum est tertius insultus saepe necat mk 3 Rosch tamen enarratia sum, ubi in auriga, 65 ann0rum, Septie per Olitem men Se alter post alterum, in Sultus poplecticus absque ullo malo posthum relicto intravit, et dein Annatus suit. iii libet insultus sublatus magnam in recidivum proclivitatem post se trahit. uilibet insultus poplecticus qua-Si prodromus Sequentis respiciendus Crureimier , udra0. Novus insultus juxta Baslinitim metuendus St, ubi major in lacrymas proclivitas , aut ubi vertigo hinc inde comparent. 4. Reactio universalis. Febris primis am morbi diebus accessus characteris Synochalis, Secundum Hippocratis aphorismum V. Sect VI. ,,0uibus Sanis dolores derepente sunt in capite et statim muti evadunt ac tertiant, in Septem diebus pereunt, nisi febris prehenderit m bonum est si gnum, qua febri Saepe Solvitur malum. Sed, ut febris salutaris sit, illico post insultum supervenire et reSpiratio leviter et placide contingere debet ubi autem haec gravior evadit, peSSimum denotata dein respiciendus est febris character febris putrida, nervosa, ebri inier-

miliens arvata, sub Schemate pople X ine Π0n Semper sauStum praebent omen. - unquam in morbi exitu praedicando b numicus ebris character est negligendus, optimum erit, ubi intra inities erethismi versatur. Eo autem in gradu, quo ad Synoctialem fortem aut ad torpidum accedit characterem, progno Sis tristior evadit. De febri sub paralysi, ex popleximenti- tu, Boerhreve vir magnus, dicit: Febris non curat omnes paralyse. a. 723 excipio naias ab inflamma