장음표시 사용
281쪽
Σ38 Lib. II I. De Arte Voluntatis.
Ex comparatione fortunae. ATqui, ut possis te solet ter Hilere Alcitati
opinionis vise , aliqua memoranda sunt praecepta. Ptimum sit comparatio fortunae. Sa pientei Balbatus sapiens ait : Non est malum,uod cum alio comparatum bonum cst. Amisti bona 3 cur piopterea tristatis 3 Alis caruerunt: laeti vivunt. Quin ipse nondum adeptus illa, nouisti, quia sit lade te. Reuocatus es in statum capacem gaudi j , expetius fuisti, risisti, Quid modo inceres 3 Habes minus , quam sperabas : sed oon quam eges: quia nurum, maneas citra spem, ii supra spem ambis 3 Sperasti plus, quam debebas : iuste habes minus, quam sperabas Fateor, amisisse altiqua: sed retines alia. Cui obliuiscetis omnium 3 Scito mansite plura. Non omnia perdidit fortuna , sed tu , cum
non memineris. Puetorum more excandes,quibus cum una nux eripit ut, prae iracundia excutiunt e manu omnes ; dum aliquid negatur,
omnia noluna Inuide tua respicis, cum inuisa cuncta habeas ob tem unicam , qua abest. Abstulit aliquid Attuna a ignosce ; quia pluta dedit ; de ipsum, quod abstulit, meruit a te alicuius iei patientiam. Fortalse postea cinendati it hanc iniuriam, de antea redemit. Plus est, quo te delectes praecntibus , quam ercptis. Pauca abstulit i is , pepercit plutibus : plus dimisi, quana rapuit. Distunde mentena per re stantia, ne putes infortunium , rotu ais e plus hibere. Compensat gaudium pollulsoriam, sensum amillorum. Ne respectes illata, sed relicta. Cur mi letam te putas , qui si conseras te cum miseri , felix et is 3 Gratificare potiu, , quod
habuisti plura . quM pauciora habete postes,qulia adhue habes e plura , t cilicet, quana alii habent; imo quina opus habes , de quam habrire es dignus. Aristippus opulentum praedium amisit, anne propterea doluit ὶ imo latus sola tus est dolentes. Amaco, siue adulatori, qui aegrius tulerat, nisi tinxulet, iacturam alienam, Nonne, dixit, tu piaediolum unum habes;mihi tres restantiandi Fcut non doleam potius tuam sortem 3 sapient et duplici collatione pharma cum temperauit sottunae: respexit, quae habuit ipse quae non habuit altet. id 3 adhuc putas ver did ille multa ΤCompensa lancem timoris: ii multa amisisti. pauciota, de pro pauoioribus metues. Cur te putas miserum,quod petitulisti, cum te beatum possis facete, si lion desideres iniustus es , si ius suum repetendi mutuanta integrum non seruas,ii non permittis suum arbitrium. Ne damni loco habeas testituisse,su lucri accepisse. Memento diu habui ise, non diutius polle habere. in is a autem
conciendae fortunae industria cauendum est, ne attollas oculos, ne sursum lumina iactes: peti riseriotes cliuos dimitte , dc dilata obtutu . Nulla. auantumuis magna ttuna, se contentaei .si in uorc , aut aequalem videat. Nulla tam tenuiue,quam non magnificit is inor, quam noti
soletiit tristior. Hoc interest inter ista corporis, de iudi a bona temporis mancipia, atque itii et bona animi de virtutis in illis respiciendi sunt,
qui minos habent ; in his . qui plus. Cuius sdeiideles cauiam , ista est. Temporalia contem nenda 1 int, aterna exoptanda : te spectus enim minoris felicitatis solat ut, de mitigat auidam cupidinem. Aspeetiis maioris virtutis prouocat S incendit antinuin, dispiciens inde , quantum tibi superfluat sottianae, quantum d si virtutis. Iuuat praetcta a disparium compa imo, . tunae, inquana , cum virtute . ut istius gloria laniat illius vulnus Agidem tantopcie ammati it co templatio virtutis , ac innocentiae bonum, vivit to prouocaret foci unam,imo sata : ipse liciO- rem plorantem, trepidum , anxiumque solatus est: erexit ad opus ; quia suam se: tunam cum virtute contulit. Sic , itiquit, iniuste , de contra leges motiens, longe me uor sum,quam qui nuper morte damnarunt Haec inquiens , vitto exhibuit collum itinccieti dum laqueo pro glori
A Liud corrigendae opinionis pharmacumdabit contingentia , triuii que anceps casus. pretiosam supellectilem magni habuisti,
aut unicum vnionem, aliudve inuidiae p4gnu , auaritiae pradam 3 amisisti a hac tecum ratione, ne dicam, solare. laetate i Perdidi supellectilem: sed incolumis sum. Mea salute gaudeo. Multos perdidit mutitia, non dumta, at propita, aliena ctiam utriusque discrimen evasi. Multi a sutibus occis, a seruis interempti : culpa fuit, diuites sutile: ablata illis vita , ut auscirentur numini. Anne ipse pitui lcgium impetraui ab inuidia , ab avariti. 3, inexorabilibus tyrannis 3 Quod alicui, Omnibus contingens est : quod Omnibus, mihi. Ergo, si ob ista fortunae cie putida a Occidendus sinem , libente fac tians et cm discrimen: per-dcrem omnia,ne petitem. Dcdele viatores cru- metias latrona, nauigantes ii erces Oceano, ut
se redi nactent. Minus ipse dedi,& saluus sum. Me , de inca tam iturus , ut me seruarem, laetus concedo in ea : gratularer mihi , gratiam altis liabetem. Quid mihi ad istam Letitiam nune decu 3 superest potius. Hautio istum spirituin t iacto hCs attus : viuere me sentio : melior nunc mea conditro : cultrictiorem saeiam 3 Cum vita sum, & nulli gratias debeo neminem rogaui, anceps non sui,non sor-.midaui. Honore publico derostus es , de procuratione exauctoratus 3 Neque istud piaue putes. Antie,s piocederes , iurabis, nulla fore contrahenda odia nunquam ob iniustam stantiaonem,
aut invidorum calumniam, eb venturi na, Deciam munere Cpes honorem,amicos,appendicessortunae , vitamque poneres si pia icius quis huius tua fortunae saeuitii , ne tanta calamatas tu obrueret, incuti iis de solicitudine res solei tetprouidisset, ut honesto titulo deponet cras, quorraeoccupares an selicem sollem, gratus illi suis-ies, etiam sine munere tuo Quia inodo irascoris 3 Habes, quod tunc optat cf. Cpe, horioi 4u, ana. Os, vitam ; insure quae amico filoriogra
282쪽
Praecepta topica in usu opinionis. 23 9
tra largit uius eras. Gaude potius. Infida fortuna tibi fidelis suit , di liberalis : gratis abstulit damnum: debebas aliquid soluere, ut aufertet. AEgrotas 3 dolor pungit anne & istud sine so latio 3 Foreasse & eum l etitia. Minus malum iam aliquod honum est. Nemo non gaudebithono suo. Forsitan dum langues , magnum aliquod sacinus soli unae eludes. Robore, valetudinique si firmus esses, interim aut iracundis tua, aut petulantia aliena in soto prouocatus offendisses illum, qui tuo iugulo repararet iniuriam suam. Nonne malles fuisse in lecto, quam in seretio 3 Quo pretio illum emeres languo-
Iem , redemptorem tuum 3 Nummos, an artus
ipsos dares 3 Si opus suisset, oculos: dexteram extenderes secandam. Non adaequantui mem
Debit m Deus manu, Debilem pede, coxa eI, ν ad irae gibberum, Lιhricos quiate dentes rVita atim stiperes, bene est. Hanc mihi, vel aetita Si seriam retice , sustine. Quid moetes 3 Vitam modo habes, mox valeti dinem . insui et sanam dexteram. Numera artus tuos, nullus abest.
cap. 19. C It ctiam caput dirigendae opinionis , rerumo capita, vultusque rei eae : snes suos dico. vix unquam ita se pandunt res, quam in exitii. visa est Moysi virga manui suae socialis, qua se
iuuabat, horridus serpens: attetiuit illum , fugai ut, donec cauda extrema appetetiens, reddita statim est,quod fuerat,virga inquam. Hura quae
ad subsidium nostrum sunt. timemus,sugimus. que alienis formis terribilia, oe vitulenta visa: alia salubria apparent, quae venenata. Ne istam priorem obtueamur saciem ; sed finibus prehendamus suis: tunc quod sunt, , adebuntur.
Finis rerum, caput est. viique : nam norificat. Capite , & ore quemque digitoscimus, non tergore, non occipite. Audimus sapE, omnia ista bona tempori cedentia , diuitias, voluptates,
honotes, nihil esse. Vnde ista notitia λ Ab exitu, in nihilum sacessint: inde nihil esse di cimus, & discimus: nihil, inquam, boni & necessatia: nam saepe aliquid, aut plurimum mali
sunt. Scorpium venenantem non tame bimus
ex adulanti ore sed a praepostero morsu. Qui virus voluptatis velit noscere,extrema respectet: initio palpat ; exitus, exitium est: fine suo puniagit scorpione perfidior. Prudenter itaque phalati, se tibii t Sapientis viti Oiscium cst , ante verba, tem ipsam, ante rem, dilag tisis quoque exitum conliderare. Exitum voluptatum consi derat , poenitentiam , aut praecipitium. Quid λExitum considera omnium , secundani mundi immada ianuam, moitem. Audi, de hauri Samium ηιο-
et s/ηιδ a Iam ex ista rerum claiasula panditur veritas. N . Omnia nihil putabis ; inii aetccria forent,praeici R: tu uno Petit O, Omiua te in tibi Pei ibunt. etiam non pereuntia, nee peritura. Iuuat ultra fines rerum, ecialii reliquias suas, & veluti cineres prospicere. Quid post diatiasti volupta tem restat 3 Longa poenitudo. Quid post laborem honestatis Laticia aeterna gratulatro, laus iistae sunt reliquiae virtutis Atine sanae mentis erit, commutate longam, vitalemque voluptatem virtutis pro breui cupiditatis, ta dolore aeterno
IVuat, ut itans lias damna rerum, qudd ipsas cap stahidicio transcendas. Quid et it , postquam suerint Trans voluptatem te iace , di saltu supera. Qui ccunosum riuum offendit, si transiliat, non se inquinabit. Cogita Ligida ilia delectamenta praeterita , quid tunc ecit Non Optabis futura , contemnes praesentia. Quadtransacta voluptate ictinebis ὶ Nihil. Mentior: imo militum ; sed punitudinis , sed fastidi , certe si non ipsius voluptatis, tui ipsius. Quantom ad oblectamentum, cibat ultra sumus, Om nes aequales citiuus, Ac qui stulti,& qui priuati bvoluptate: quantum'' ad testimas, quas habet, reliquias, d terior conditio Miligit gavisos. Age, nolist sed acceptam ha bcas itidunditateira feruleo subsidentem situ. AEllima te iam scimum. Idem habebri fui tutus , atque cariturus: nisi quod i a minus, si cateas, morsum cordiso p nitentiam ; si sitiatis, secutitatem, virtutem. Compensa gustum illum peregrinantein pro . contiantia vitae huius , pio aeter natate futurae, pro gustu conscientia nians ut O. In his quoque, quae cottice exasperata sunt cap. 3 i. trasti, luguoi que, quotquot sinistra manu sors gubernat .riansset te post mensein, aut annum rcogita ta n te oblitum tui vulneris, & ieconciliatum sol nae ; perinde iam laetatutum, ae si nihil accidisset aducis. Praecipe niodo, quod postea habiturus es. Tempus medetur dolori. Nonne istud opitiionis algumentum est , illa potius, quam dolore dolere 3 Quod potest labialis dies, poterit stabilis mens, corrigete opinionem , extinguete sensum. Pulvillus peritide contem psit recens nuntium desuncti filis', ac si iam multos annos te scillet, sine gemitu non interrumpente plecationem. Sollatinia pontificalis carminis verba concepit, dissimulans audire, qi si iam scillet; aut saepissime, & cum fistidio audii llet. Sol iam id, quod ad praesentem curam videbatur spectate , neglectim & pet- iunctorie prouidit. Hoc tantiliti dixit: Cadauec igitur, quo vultis, proiicite .u Elliniauit filium
non immortalem; nec consistentius quid,quam testam, qua conscissa, fragmenta nihil curantur; ecu O nucleo, putamina proiiciuntiar. Ita sine nucleo, hominis mente, cotticem cadaue iis neel t.
Ab exempti. N Ee leue adminiculum praestabit com e- cap. 3 i.
moratio exeniplorum. Non ad ineptum Distitiorum silatium, qui societate condolen-
283쪽
266 Lib. III. De Arte Voluntatis.
tium recreandit & dum plures miseros vident, hestiores sbi crudelissime videntur: sedot pudeat aegre serte, quod multi moderate & traii Mille ; nonnulli laetὴ tulerunt ι alis cupide, de eum diligentia supra patientiam. Composuit
Irithon Rheginus mortem cum gloria virtutis, de animosὸ prouocauit conciues, ne, Vt parcerent tibi, parcerent hosti. Alliguus a Dion 1sio machinae , quam pio expugnando Rhegio parauerat , mutiasque admotus, ut maclia , in qua ciuis de patria benemeritus erat, parcer tur, exclamat Python , ut tela illuc contorquerent e se enim signum libertatis esse. Vnus fuit, cui damna precaria suerunt; qui periculum flagitauit. Moneamur praeterea conditioncm no- sitam. Cogitatio humanitatis onera sua magnopere leuat. Non Dii sumus ; sed mortales. Quaeque dolemus, appendices mortalitatis sunt.
Ex prouidentiae ratioue. CAZterum in plurimis, satorum consideratio
Demetrium impulit, pluresque antiquoium ad malorum opinionem ponendam , aut
potiandam ; scilicet, ne cristatis lex coegit ad patientiam. Nobis validius adiumentum est opinionis leniendae, non necessitas, sed voluntas ;ὰiuina, inquam. Quid acidum putare possumus, quod illa propinat quid malum, quod illa consectat a Non trahim ut satis, ducit
nos Deus. Qub 3 Ad se. Qua Ne istud rose,
nam nec aurigam as unam urgemus Orbitam; nec nauclerum ad unam periodum. Qualibet vehant, dum clud volumus, veniamus. I psorum
munus est nolle itinera. Cur Deo praescribimus leges viae, quas auriga non patitur 3 Quid queteris 3 Salebiosa ducit semita 3 Compendiosa est, securaque: imb iam salebris carebit; si putes vectorem Deum , si tutum iter. Cum Deo pugnare vis, si telistis. istud prouidentiae sola
e una, magnotum animorum est, & messii otio distertandum.
His opinionis salutatis industriis obnautescet voluntas nostra , quantumuis procax suerit: etenim placabilis indolis est ι ignauia solsim disciplinae felocit. Jam non vociferabi- tui vel specie honi, quamlibet latio obiiciat. utit substituat. Puerili itaque modo fallenda est. in pu et mixta lingultibus balbutie cultellum poscit, mater negat, ae semovet, ne se vulnerct illius : augent; que puero fletus. substituit
pomum, aut nuces , quibus ille iam conticet laetus. Ita cupiditati nostrae aciem sortianae postulanti . aliam boni innocentiorem facietii su D sacere Opostet , qua quiescet. Qiua tamen non
poti igitur 'et superficiem hic vultus ; nam profunda res est veritas, nec enim omninoissus est Democritus;) sodiat mens, donec
Iuceat suum autum. Effodiunt auari thesauros,
nuc altiquid reperiant: in illo laboremus, d nec nihil. Ditissimus animus cst, qui hoc inito.
nit, omnia quae vulgus quaerit, exaggerat, ii iis hil esse. Sciamus uti libcitate nostra : sciativus gubernate intellectum , pictiosi sinium tranquillitatis organum, hinc inde congeramus rationes , donec pessimam commutemus opinionem; sin miniὶs ponamus, & distrahainus; ne quae cogitamus mala, cogitemus. Memoria rei grauis etiarn grauis es. Nocentiores regulo sunt res, de inhumaniores, quae non suo, sed nostro nos i se perduntiespectu : nec coiri a
istud sutile sauciant; sed mentem. Pessive de
nobis metemur, cum iis, quae nos tristant, haeremus; nec audemus ti sinite ad alia meo tem: de si sorte aliquando rapta alid suit, nostris malis statim it stituimus; non alitet atque ii sanates, qui cupientes lice are ignina, licet dolestit, rursus tangunt. Igitur ad aduersas ies , ccmptassin tes sunt, non iduertimus; cum praeteritae , nCn it cordemur ; cum stitutae , solum prouideamus , non imiden .us. vlcera, quo plus tiactantur, ipsa nostra manus magis corrumpit. Ignorantia innitunia obstat incit readem sis inerit obliuioni, inerit incogitatitiae : idcirco dolotis sopit dies Quid dolemus
calamitates istas sutiles, quae solum ignorat ac ne sarcitentiit 3 O sallacia bona,quoi uin gaudium, aut dolorem, sallit ignotantia, aut oniuio 1 omendacia hona, quorum sensum ipsa nostra deceptio decipit 1 Quid distigimur ob vacua ista fortunae muνuscula, quae retarde cst habete, atque calere λ ut oculo panas verus, S picius stomachus solum scotiet damnum. Noti .cdhabcinus, gaudemus; non quca amisimus, dolemus t roilumus ob illa gaudete etiam carentes ; possumus re reiectiore p si dentes. Si dimidium thesauri sui a stultis ei auaro , dum nescissit , laetaretur , ficta securitate, suis su-ncilis nummas, perinde ac ii possidet et i cum nihil auferatur, sed tenuntietiit vel unus ablatus aureus, dolebit: namque opinio nostra solum nos vethetat. lnsoilunium ignoratum non laedit sol lunam: ita de non cogitatum salum cssenda.
xbritatis os ruantia. π sc dixerim pro his, qui tundere ipsam cap. 3s
L I frontem malorum non audent, ut saltem tibus se clausis tutentur. Omni medendummodo est dolori: alioqui sttenuum, & neruo
su in animum opto,validum veritatis alumnum,
ipsius firmamento stabilitum, quam ubique gaudeat respicere , gaudeat sequi. Nemo constans, nisi vetitatis assecla. Nullus stat animus, nisi quem impellit ratio. Belle itaque Diogenes, sortianae dixit apponendam fore animi fiduciam, legi naturam, affectibus lationem. Quid enim sortunae procellas pacat, nisi impavidus animus ' Quid ital ius dicit, de colit, nisi natura ' Quid ita sistit, congelatque cupiditates fluctuantes, uis ratio 3 Veritatis natalitia sunte ratione, calo, Deo, quiplima eius stirps est. Opinionis vero, quae limia quaedam est veritatis, & vacuus.vultus, e sensu de faece ista tintum origo ducitur : ideo illa honorabilis, de patii
284쪽
patriam suam sapiens , aeterna, constans, constantes suos sequaces reddit; ista vilis, labans, mutabilis , suos quoque tuentes vellat simili infirmitate i illa animi Consul ; ista pessimus corporis Tribunus : illa solum pro anima pugnat; ista pro corpore tepugnat, magna stipata caterua, 3c discordi tumultu. Vna est vetitas, de eadem,& ad omnia accommoda. Vetὸ , di uini; Augustino,& Prospero, dicitur lex omnium attium , de ars omnipotentis Attiscis. Vna vetitas iri erit omnium virtutum , norma omnium motum, unum semper sentiens , idem
iudicans. Vna est ratio sui similis semper: opinio multiplexi sui diuersa, contraria probans, l-sa laudans. Quat qui constantiam,basim felicitatis quaerit, una ratione sui dari oportet. Vnus erit,qui sequitur illam ; varius, qui opinionem. Ianuam simplicem veritatis habemus, mentem; multas opinionis valitus, omnes sensus , phan taliam, cupiditates , passiones. Egregie adiecit Stoicis Proeliis . non solum ex opinionibus passiones moueri; sed etiam propter pas ones de impetus permutari opinisnes ; quandoque ex optimis pellimas saepe reportati: ita pet diuersa amplobi de ignotantes appetiti, de tibi, & aliis repugnant; multiformes , & discordes se ira: non mirum quia ab aliis dissideant. At, qui ra tione sunt praediti, ab eodem superiote canali
lucis uniuersam hauri uni cognitionem. itaque eleganter ait ille: Omnes sententiae vetit , sunt filiae intellectus: sorores sunt,concordant omnes.
Propterea , qui probus est, tibi & aliis probis
consentit; unus semper secum,& inter plurimos idem. Oecursus praeterea rationis. de pulturba ae imaginationis distrahit a se improbum. Habet, unde videat verum; habet,unde ignotet: secum ideirco disssidet cuius discordiae argumentum car nitentia , mitigatis passionibus sequuta. Praevalet plerumque ignotantia , languentem Obruens igniculum mentis,omni modo morta lium vitam tenebris coriumpens , & in uniuersam 5: ptiuatas actiones,nec aliter ac cίecos huc
de illuc facit impingere. Ergo, qui pacis gaudia, qui it anquillitatem
amat, qui constantiam , qui felicitatem , cuius eximia dos immutabilitas est,& aeternitas veritatem amet, qua aeternabit virtus, stabit pax, manebit laetitia ; in solido sunt. Relia ratio. omni expiata opinionis iace, focus iustitiae est, larvntutis. Sacra res,mens est igniculum factum in conscientia pei petuo euigilantem seruat; pignus, scilicet, felicitatis securius quam pruna Vestae, impetii arrhabo custos inquirenda igitur semper est vetitas,& acri iudicio vindiean
da velut extorquenda e rebus. extorta amplectenda, temper amanda, e,ut Philo eleganter ait,
vi,quidquidquid dixerimus plo iurato sit, quidquid cogitauerimus , pto inlpitato. Sermonem, ut sacramentum vereamur ; iudiciu , ut oracla luna ; de bonam voluntatem , ut praeceptum di-Dinum. Magno alioqui luemus negligentiam. aut si non quae taurus , aut non luctemur. Plus quam ignorantia nocet scientia ine lico. pii seos illos sapientes ob unius veritatis otium,diis uisus Apostolus traditos ait in passiones igno miniae, in reprobum sensum, ut faciatit ea. quae
non conueniunt,repletos omni iniquitate .malitia, fornication auaritia, nequitia,Plenos inuidia, homicidio, contentione, dolo, indignitate, susuriones, detractores , Deo odibiles , convitumeliosos , superbos , elatos , imie more malotum parentibus non obedientes, insipienates , incompmitos , sine assectione , absque foedere , sine missi icordia. Adeo in tot mala, de ignotantias diducta in unius rei scientia contempta : scilicet, tantae ignotationis lea suit notitia ignotantiae similis: metuit seri , quod cst visa ; scilicesimeruite isse , cuius tantumdem fuit.
Quid est, quod nihil aegrius seramus, quam Cap. 37. mendaces dici nihil libent iias , quam esse F Pudet audire, quia decipiamus ; pl.Met decipere;&,quod mirabetis, placet decipi. In neminem maiori surgimus stomacho, quam in seducto
rem nostrum 1 sed seduci. mollita , imo beate scrimus. atque , ad incrementum iniuriae, non ab alio, sed nobis. SaepE manum obtendimus victitati fulguitenti tenebris gaudemus, utvlulae.& noctuae; nisi quod nos sitie venia, irontes qui mut, illae natura impclluntur. ignominio sum, &pusili animi est, tacere veritatem ob mortis minas i anne re propter mUrtcm, aut vacui honoris ex pectationem, velle decipi S sibi imponere botiorificum eiat 3 aDptis rationem vitae quotantiis exigentes ab exteris . damnabant molle mentitos ; tali indisnos vita, qui de vita sua salsuin dicetent. Nosne innotan- - , tiores erimus , qui vitam ipsam mentimur, de, ne bene vivanuis, decipimur 3 Diligenda veri- clamat σtas est, cui debemus vivere , de elle: omnia radebent, quhdsunt; capient ab ipsa , ut sint. Sublimitet Zoiobal et ait η γε τὰν aviamin,
Sensus et erisistis ars ingendus es. AD alterum iam mentis peccatum opem cap.
latuitu iamus: peccat enim, nil iudiciis
salss, aut languidis, tametsi vetis; sed adeo hebetibus, & squallentibus , ut c sim sol tissma, lucidissimaque telum sit veritas, non dimicet, nee micet. Diximus iam de pei fida impostione iudici; salsi i nunc de languore , 5: segnitie vetire liquum est diu et e. itaque remissus iste tot-por, si non nocentior , non utilior erit. Brachium exangue S mortuum,haerens vegeto humero, licet non doleat, non iuuat sta sunt quaedam iudicia vcra . adeo tamen friuola, vi cor
nequaquam unicant. adeo lalla de si accida, ut illud non concutiani. illa sunt cogHat Ones, quas egregie Alit, innus paralyticas dixit sine motu sunt; nequeunt potetigere voluntati manum ; nequeunt gubernare lacertum. Eadem sententia a litiobi2, aeque audita, aeque probata, viaius sodicat S: inOrael cor; alterius nec lambit. Quin in te ipso eadem nunc veritas morari, mox nec ad latrat: quia cum languore, e incommodo gressu,aut minimc opsortuno subit me
tem. pondus illius fletumque est , quo pacto
285쪽
161 Lib. II I. De Arte Voluntatis.
cadat, ut quia ret: nam aliquibus non insidet, nec ipso sentitutassensu. Eleganter dictum est,
hos audiendo non audite. Saepe contingit , audite hominem loquentem non audies , quid loquatur: si a longe vocem mittat,aut summis sint .audies clamorem, audies sus utrum; non audies sermonem. Pelinde est audire, ac non audi te. Ita est. Sunt quidam assensus mentis esca ces, clari, penetrantes cor ratio suin missi. quos articulatio veritatis non serit, nec penetrat suus aculeus. Audiunt veritatem, non quid loquatur veritas. Quot sunt, qui verissimum habuerunt,
qui saepias audierunt, quod magnus Antonius, quod Simeon Stri ita, quod Franciscus , subita sapientia: sed retinuerunt suas Opes , & , quod
peius est opera, vitia λ Eadem fuerent verba, de ab eodem Authoret alios tamen subeunt, vi integra , aliis excipiuntur ignauiter. Quoties sortunae cum instrumento suo respectus memoria ceruicem sesositis surrectam non flexit3Cur tu serebatur aureo , pellucentibus lapillis , de pretiosis caelato unionibus quadligam fecerat edi Resibus deuictis.quos iugo imposito subiunxit trahendo carpento : adeo tauta superbia est , ut btuta putet homines. Anne nunquam labentis sortis exemplum ille vidi ONunquamne rotantis felicitatis nomen eius excepit auris Saepe,cte do Anne salsum putauit3Non opinor leptignas se. Cur non motus,donee unum e iugalibus Regibus aduertit qui in curtus totam fiequentem iactabat aciem, cutiose retrospiciens volubilitates eius de rogatus a se solite eausam assidui respectus , adnutati dixit totam instabili latam modo alias aliter volutam, nunc sublimia demittentem, nunc demitra sui liniantem. Intime tunc veritas haesit : instabilitatem sortis, quam Barbatus saepius audiuit, tunc timuit; atque siae
conditionis , peis que silicitatis fidem ca Pietis, ditioluit deinceps maiestatem superbam loluta e iugo maiestate captiua. Quid est, quod
omnes calumnientur sertunam ', Omnes rerum
humanarum splendorem dicant inanem viti bram , omnia vana , omnia nihil esse ; hoe ipsum quoa a Timant, non teneant, nec in viscere suo inspiciant vetitate ina Non intelligunt . quid sit, nihil tes esset magni enim eas faciunt, de sui sensus contiadictione pro illis excrucianiatur, si tenerent quod dicunt,nec stellum ob illas impendetent. illi , quod nihil est, nequitat reptum ad se trahere cor. Summae essentis , de eius,qui omnia est,tobur est istud Fatentur ni bilvu tuti praeset dummoti ita putant: nihil mi notis te ipsa habent. ideli pletique pulcherrimis mentem exornati sensis , egregiis veritatibus, turpi languore sidunt inertes, ignaui ; ut chiratilios impellant ad honesta, ipsi segnes consistant δε hoc ipso recedant, indocti eorum, quae docent. Per somnia loquentem alij potius intelligent, quam ipse. Cithara sonat aliis, mulcetque; ipsa nec audit,nec gaudet. In cottice dum taxat suo tractant veritatem;credunt ibi esse sed suo non taxant pretio,nec dignam Opere celent. Qui thecam . qua agemaci gemmae tolent, cotispiceret exterius, gemmas credet et ibi latere; pretio tamen iusto non pollet aestimaretita quihusdam placitis exterior vetatutis vultus renidet ; non tamen satis aestimatur, non perspiciat ut medulla sua.
39. 21sariam it que, attentione, scilicet, de sde. uendi sunt hi languidi,& velut mulsi tessensus, ne tantum dicantur, sed audiant ut , nectant om audiantur, olintelligantui; intellectusque committat manui, & iuuenalis gratiare,c ius necessitatem commendabo sereret: at, licet
nihil sitie illa possimus iuuanda est,quamuis de hoc subsidium etiam sit ab illa, & post illam. Igitur , quemadmodum vi percipias,aut procul,
aut tacite loquentem,attentionem auges: sic. has ipsas vetitates,quas tibi loquetis, teneas Iam tende voci senso tuo. Dicis,compenditim cu-s ditatum esse laxamentum cordis, i paratim se
icitatis i sed ad istam vocem non aduenis uni mum,ncn attendis quid di ris Cut quastilo fortunam , votas anges, es cupis honores alimbis 3 O inepte,his ipsis, quibus quaeris silicitatem, perdis.Te non tenuisti. Istudiae noti est cupere,quatere diuitias; vigil re vulgo, de saeiae: Attende istae cupiditates sunt,quas c tripes
das dici . Collige te iti te dispice Ruba cupidi tates dixisti de quid sit cupiditas. Caeter sim , & aliorum interpretationi stilo,s obtutu in precordia veri non tu utili parum
cernas Vim omnim vetitatis etiae: fidem operassequant ut Quemadmodum multa facimus alieno ducti testimonio : ita quaedaira sensa vere is ut ob alienam fidem de exemplum. Fundum illum veri,quem non perspicimus, suspiciamus. di bona fide honorum operemur. ita Philosophi, ita Sancti seceruntiem vel inuitus se O M. etiam gemens imitabor. Haec, inquam. vcsitas adegit ad magna, compulit ad ardua, ad honesta Annesiustra 3 Minime Igitur, ii me non uryti cmplum ipsorum me urgebit. Credam,ia Dori meis dtistis, alienis factis. Seqnat. Excmplum alienum sit pio semetitia propria. Suid am manu de sci ipto alloquimur. si tationem meam notatis audio, tespiciam aliena facta.Credam non levem. lux non leues concutssit viros. Istudiae velim nitim 3 Diumae , de Oaenia bona tempori s mulantia nocent amant i: nec ipsis satis pisatur boni sui contemptus Non te caedit asta veritas Crede: A. tior es, quina putes : fac, quod vides sacere videntes illam aut, si non imiteris, in late. Ecce Cratetem impulit ad terum suarum naufragium t dein corolla tredimitus ac claniauit libertatem sui animi,cum iam se negato mancipium auri,in li sane heri,ictetici de palletiti,aru Serapionem nudavit. En silius Dei non habuit. ubi caput reclinaiet. Quid fidem metetur, nisi ista probata sententia r sumi suunt probationi testes: dedi tres; darem tercentos. Non tacituri exempla aetntilationi, erigendisque animis se uiunt: imagine enim virtutis it citamur 'uadam tacita superbia δε soreasse,s aliqua est .ul rati, vi mitem , quam videmus, aut inuidemus. aut praesumimus.sed rationi Philosophiae opem ferunt. Credimus,nun sine magna ratione, magna & ardua cci pta de victa. ridem quoque ' tuam seque te in his quae aliquando fecisti rata nis seruote postea cum languet apprehensio,in inento praetcriti impetus qui te vicit: nunc natu voluntatis compensa lentorem iudicii. ca, : Istud aliquando seci, aliquando sensi. Ita est.Cur non ii odo faciam idem 3In fide antiqui decreti operoot, vi bonus lina , nec rationem expectabo.
286쪽
Alia praecepta contra opinionem. 2 6 3
Haemeditari mala. AD cognitionis quoque spectat usum aliud
malorum pharmacum in ipsa valetudine sumendum. Glatiora sunt medicamenta, quae praeuertunt morbum, quam quae leniunt. Nemo in conflictu ipso expectat armari r veniat iam miles in aciem cum larica . Ante ictus sortunae praemia mendi sumus. Nec inductas otio Dux cotrumpit: ita fortunae induciis aduersds ipsam viamur. In ipsa securitate peii clitemur,quantilinin peticula possimus. Omobrem omne ι aiam secunta res sunt ma- Aetne, I seditaris eum oportet , qMο paero aduersam
aerumnam ferant, Pericla,craria exilia r pregre rediens semper cogitet, Aut fit, peccatum, aut uxoris mortem , Atia
morbum flia communia esse haeseri possH ut ne quia animo
uidquid prat r spem eueniat, omne id dum
are 6se in lucro. iaprudentia nos aduersas fortunam praestruit. AEgie,dum percellit, sapimus. Quia potis fugit subitam sortunam, consitum est. Tuibat repentinum vulnus ; Occupat improuisu, dolor; resilit sensus non prius mollitus praeuitione.
Itaque ad vitamque fortunae manum adornemur,& cuique operi praemittamus exploratotes cogitatus,quales exitus eueniant; qualin euentus obueniant ; quales interueniant casus.
Eosdem tibi potias expecta, quam timeas. Regulatis est sortunae instabilitast neminem excipit ingenio suo. si inquieta omnia , labantia, molestaque videris; compendio poenitet tiae ne ordiacis , nisi necessatium opus siti inaequalis pactio erit certi angoris, ancipitis exitus. I aluum est , confidentia perfida ttunae numerata molestia emere spem: vicinum huic puta, cum periculum est cereius exitii. Ameniatis est, s ne causa, sponte, aut gratis periclitati. Hoe erat ex his , quorum Cato dicebat
inituisti, si iter, quod pedibus posset, mari confecisset. Secura via vadendum est , & secuta inuadenda. Nee inutile discrimeti ituita alicuius so ita te expiatur. . , si opus De cessarium ni ; Ee satis ad hoe , s honestum:
nulla enim maior magriae indolis necessitas, quam vit tutis; tunc non est despondendus animus , at tet inuadendum est ; neque caeco impetu. Istua Biantis dia cogitandum,& faciendura est. Leaena fert ut, cum catulos desti ait , oculorum aciem defigere, nee pauescat venabula. Generosor est virtutismos:erigit,tetitque frontem & patentia discrimina scieno seciuoque intuitu lustrat, currit. Extra ius statunae est i nihil sortuitum videt: omnia expectit. Haec sapientis tes eta piaemedi tali cuncta. Nihil, iuxta Antisthenelu,nouum, aut subitum putat: iuxta Democritum, nullum
Duo sunt praeliis laboris commoda : prouia cap. 42. dentiae, unum; tolerantiae, alterum: devitantur plures, placantur ceteri. Thaletem praeuiso di tauit ubertatis. Non minus quaestuosa prauisostilitatis sol lunae, praemeditatioque malorum riunat sapientem. Neque minus est ad osten- . rationem Philosophiae,quim Milesis providentia. Iaculis pei spectis comus iam mur: subducit praeviso animum Dialis' scit illudere, dum cluadit Quid i Fuga te labores aut strate non possumus ex Cognitio illos mitigat. Quid est quod senio pereant quod antiqua mala mansuesant, tollantur vetustate, medicante tempore ' An nevis est iii die Est in cogitatione, & diuturna sa-
miliaritate. Quemadmodum nimia conuersa tio manuit reuerentiania ira malorum similiatitas eorumdem timores extenuat. Vsus pro ratione est. Dies medetiit malis; ita de meditatio: atque vitaque callus obducitui moeroi t. Quae dam enim consuetudo laborum . cogitatio est: iam tractantur,dum putantiit. Dolorem. quem
alia diu sustinendo ; sapiens diu meditando lonit: alienorum analoium esurientiam habet.
Quidquid Factuin cst, non soldm est,sciebam: sedauli:
O υirgo notia mi facie inopinave stirgit. Omnia praecepi , atque anima mecum ant/percit, Maiora videntur subita : negant enim spatium considerandi, quantula snt Indulget dolori poenitentia inertiae; tuas praecaueri potuissent,si praeuisa tarent: auget enim aegritudinem culpa.
Subitae mutationes laedunt nostra corpora: ita animos sauciant. vicissitudines anni subeunt paulatim non saltu ab hyeme in aestatem itur; intercedit ver.ne repentinus ardor quassit valetudinem. Meditatio I tae parat mentes ad malois tum aestus:quemadmodum vernus tepor artus. Quin is . iiii omnia humana prouidit,non putat iniuriam propriam, conditionem communem: tolerabilia credit, quae videt multos serre , oi
oes posse. Nunc leue erit,quaestiunculam Simplicii Ll- cap. 3.
uere, cur praeuidenda sint mala. Hoc potius videtur, ad longaeuitatem doloris, vitam producere aetri nidinis: diutius dolebimus , qu1m Opus sit; ieilicet, antequam dolenda sint, & cum sunt. Quod nectitatium est pati, non est patiendum, in is quamdiu necelle sit; nempe, minus quod posta in iis , ne prouidentia nostia miseri fiamus. Adiice de Epicurum i euocantem mentem a m lis : putabat situros omnes in aestitudine, qui se putent in malis siue sint expectata ,siue inueterata ; in itileixque meditationem situti mali, ri tan non sui uti. Si Dturum , odiosum satis suo tempore esse; nec opus est sempiternum seri cogitatione nostia: si non fututum , frustra sponte dolor suscipitur. Cur sine induciis an iagendum, nunc mala tolerando, nunc cogitando Vi ilan, al:ud,Opinor. est , cogitare mala ; aliud, praecogitare,quae pulsiti mala cogitate imb hoc ipso pra cogitanda censeo, ne cogitentur; id est, ne opinio nos scillat iri ala putando. Iniquam rerum astimationem non excustasiue in ipsis iii lis, stile ante ipsa nc xia ea.Maxime autem iuuaepiam clitatio i institui ij. ne tale putemus;id est,
ne sit. Plaeterea, est suus aliquando usus piis uisidauini , adhuc quando opiniotie mali sallimur,
287쪽
164 Lib. III. De Arte Voluntatis.
ut extenuetur,ut leuiter sauciet, ut fortasse etia- η gratui . At, sit nulla melior spes sit, nec tollendi damni, nec extenuandi doloris;tunc neque Cyrenaicos probo, neque Epicureos damno: nihil enim inutilibus. & in Lugi seris animis profi- . cient visa mala, nisi matulare sotmidine doloco. rem. et nuntii sum autem ulcera fortunae prae Opia, Mavid sentia, aut ps terita, quae nondum obducta cuia arare , , te sunt, iuuat eos non attendere , qui nondum
. . tibi Ma- expetii sunt floriam iesistendi aperta fionte: at tuta aliquando , sed non semper, maximἡο .f. ti . constantibus, qui praeuisone sua exetmia dam tam abram, na faciunt namque, ut fert anilis sabella, praeui- .a Mi ργυι- sus basiliscus uelit; ita mala prauisa desinunt
atiri ri s A tui praemeditanda sunt humana homini ut
ED, M.t.A noscatuus, de cum his pacem transigamus coriati,ari. 6- - dis , decietique osseti honesti sit memus , ne fet o deturbent animum assultantes casus. Commea--, us ad omnem actionem sit contingentium con auis. m. si Winplatro. Cape huius rei exemplum , penu
rit, inpν . Oportet itaque in singulis actio pruinin tit. nibus adornati ad duo, ad actionem. & ad pas- α hoc sionem ; ad filmitatem, scilicet, animi, ad pa-sa , xiςmiam. Sed& rerum conditionem praenoscere ri,iam iuua: Salutare quoque aliud cape praeceptum:
4,... z ταρα Ῥηση. Anaxagorae factum probauit dictati Epicturi , ta Euripidis auditoris , nuntiata fili
Quis/movi. morte : Sciebam, inquit, ine genu ille morta ditis . Icili. Nec contraxit Lontem, nec madefecit ge- mm . nas. Eadem mortalitatis contemplatio aduer-
. . , ' bas libuiorum sata armauit Periclem, Bibulum, ... . sis a Quintum Maximum, L. Paulum. Dedit naturamin sim, . vitam filiis, ibiti io suo utitui exigit,cum libet. labiturn. in mitigie illi sortis suae sine admo isti, M. -- nix Onc: non enim in doloris nostia culpa est . . . . , acta natura ; sed stulta spes mortalium , immemo
itim anti, ba. H ortalitatis. Nostia credulitas nos, deeipit ιν νι, .si fici - tuopinantes caedimur. lnscios esse mortalitatis
nostrae , magna amentia est , oblitos ignauia, a , . . si , in , ns.s maxima impudentia. Xenophon vite
nam m. rios incntem iecit: non vitae, non morti genui sc
ru . n ριν- se fi tum putauit . sed virtuti. 5e gloriae. Nuntiata gnati incit te,deposuit coronam inter sa-ctificandum erat: renuntiata causa, lubd strenuEm pugna ceciditi et, iesumpsit: propositum tune habuit.
. Sed & sapietis opositum suum semper habet: namque cinne aduersum prae ineditatum& piae sumptum videns, nihil videt contingens,
non Drattet votum, appetit utri, opinionem, nec
tililium suum. Cuticiacum excertione facit,
cup;tque; imb cuin quadam reuerentia fortu- .nae,s cuius tamen maximε contemptor est. nisi aliud velit: nihil cum fiducia eius vovet, sed cum conditione S consensu. Ita inter humanos casus extra humanos eriores cst , lino vi miserias. Eueniunt illi omnia , ut cogitauit; de cogitauit , ut eueniunt. Vult seti cuncta,
ita ut sunt 1 ta fiunt, ut vult. Cum inccreto euentu de fraude sui voti, semper compos eius est : istud enim maximὴ tibi pio mi, proposita sua posse salii , esse aliquid, quod illis re-
rugnet : hac arte praeuenit omnem pugnamioitis.' Hine fit, ut letiissime saucietur deuitutione sui voti: nam leuissi hae vovit. Non spondet sibi fortunam , non sibi successum promisit, timide descitat, aut verecunde, di imbelli cupiditate. Quare licita palum dole. Ideo nunquam fallitui consilio suo, lautiquam destituit cupiditate : scit sol lunae licentiam: cum sociunae venia cupit.
Expectare mala. ATqui praeterea mala, quae actionem, teia cap. 4
rumque appendices sunt,aut in vicinia la tendi quaedam enim,quia necessaria sunt, nun quam sunt timenda alia,quia incerta sunt iam per expectinda, simul perpetuo miseri, aut aliquando nimium iniicia crimus; necessalia semper sauciabunt nos , inexpectata grauissmὸ ; )oportet lustrare vigilanti Obtutu omnia decuia mana soli unae tela. Non confisi, non magni, scditis ani animi est, plura sibi bona polliceti, quam
mala: horum numerus vincit. obuia ubiq; sunt. Cui non occursum plurium dc vagantium p tuὲς praesumes Quin insperata expecta,quaque adhuc extra usum iunt fortunae. Quid,si i Alari 13 Non,credo,irasceris , nec graue postea duces expungere grauissima ex tuo tolerandorum albo. Qii id perdis, si non veniat iactura, quam putaba, 3 Luciabetis potius laetitiam si strati tim iis . Istud constantiae pensum est , ad omnia state : omnia sibi putat testate. Pettii in sortu nam, si non ignauiae, morae arguet. Ita praeu nil omnia toti bilia expectatione sua, ut cuique dicit: Sero accedis diu mans in spe , nunquam
Subita vulnera Iob sera suerunt i diu ipse p, 7,
expectauerat. Credo solum prouigentia sua minorem patientiam. Vtrum plus miraberis 3 Ob stinatamne illius constantiam, di inite, ibilem Dontem , quum spoliatus opibus , armenti seruis,ptole, non molliter exuta, sed lacerata seli citate nudus mansit,ut sanie in latet 3 an, tamiebus omni hus a suens dulante sibi per omnia
fortuna, peti sum sutile euenti mala, quae
euenite nemo sanus putaret, praeti seque noti visa illatenus vulnera acerbistima, de praetet mo rem iditi L3Nullus casus illi repentinus venit secuto regiis gaudiis,di iuriis, opulento postellio nibus,armentis venerabili filiis ; occupato procuratione regni, substantiae, Livilia, ptotuque Vacabat ad cogitatus, sol talle quispiam dieci , otiosos, quippe extra potentiam , aut molem soliunae de inuidiae vota.Ait ipse: Timot, quem timebam euenit mihi de quod verebat, accidit. Equidem de timuille aeque miror, atque tulisse. Quaenam
288쪽
Alia praecepta contra opinionem. 26
Quanam maior gloria Dit , tot mala tolerata suesse3An non improuisa/Non minus ad exemplum egregium toleranda selicitatis,quam aduersitatis positis est Iob vitiusque fortunae 3 oor. bsque prudenter & timide honam tulit, quam patienter & animose malim.Nouit cauere in illa rudere in ista .lmδ obinde non metuit
istam,qui timuit illam. In ipsis ruinis felicitatissetebatur blanditae sibi, ut nutrix cum insente . solet. At ipse.cum nulla in Wadae sortis suspieio cra expectabo omnia aduersa,ad illam se adol- rans. Quid erit, sibi dicebat, ii telum tuarum dimidium auferet casus a quid, si armentorum
partem a quid .s omnia 3 quid, s & bubulcos &Wiliones araret γ quid, si ignis caelitus demissus
omnes greges cum pastoribus absorbuerit'uid. Rhis accedat iactura camelorum, de custodien tium fetuotumὶquia si analotuin cumulus, liberorum charorum motu surgat , &sato iniquissismorquid, si hoe arethum poculum inuidentis sortianae, non per haustus aliquos sed uno spiritu es compellendus exorbete 3 quid, si omnem istam scitem calamitatum, non in anno, non in arnense , non in hebdomade, non in die; sed in hora una, impetu concordi, irruat3 si minori spatio , quam costiles 3 Quid, si post illas familias
unum tui petiugium sit,non noso conatum, cum Rex sis ; sed sepulcrum adhuc te superstite 3 iacei istud humanum, sed caninum stetidum sterqui- limum3 ubi oditiis familia tua,tuis ipsis visceri bus hospitata sint vermes,ut qui mortua cori ta absumunt te cum spiritu exedant: t non fortuna modo , sed natura iniqua tibi sit, di extra
morem suum te spirantem corrumpat; tam ace ba, ut solum tibi monem neget, ut omnia adibtibi desecetini,de ipsum deficere 3 Quia, s vltra
naturae matris iniurias, etiam expetivis humanitatis, fidei. micorum,uxo isque amantissimae Num propterea tutbstitui mens tua, semibabi tui animus 3 At ille
vi Gerson canit , Non, inquiebat: pluris enim animum meum habeo , quam pecora ; pluris tranquillitat meam , quam turbam famulorum;plutis rationem,quam armenta; plutis ' tum esse, quam diuitem, quam Regem ; plutis sanitatem animi, quam corporis; plutis purita tem asse tuum, uim intolerantiam sci tigorii mal tuum. Colligat suas copias sertuna noua tot
quendi inuenta adornet: experiat ut summum,
quod possuti pluant in tiunia lamnia expecto. Hoc secum computabat ., hoc decernebat pugil ille Dei. Nec situ sordebat in pacet victor ubi que.& inita sectus suum fortunam tunc blandientem iugulabat: S velut strehui duces semper se exercent de bolli quadam imagine gau-dciat et uatiuntur ii e, aut v ena .ribus, aut veli
lationibus f ite Iob se instiniebat mali, . se serie icebat,& in ipsa scitiam a venabatur in ioitia ni a Peritus itaque 3c soletis nouit uno . e cinisque animo ferre duas fortunas. & inaequalibus rebus aequali spiritu ad aequati. Sciet& quisquis dicere possit:
Ftitaras mecum commentabar miserias. .
Am mortem acerbam , a,t exii, maestam suam, qui jsemper aliquam molem meditabar mali;
Ne me imparatum ctira lacero reperti.
An in stadio pugil aliud potuit expectare, etiam ictus, ptigas , vulnera sed ante seciam
pugnam velitatio. Nemo ludis i nuadebat aemu lum: in vacuom nidue aliquot ictus perda asi iactabat irritum lacertum, caedebat aerem. Ita ante decretoria arma tractemus lusoria mala. In stadio sumus t aemula sortuna esti non nisi vulnera expectanda sed praeuisone erudiendi sumus. Vaciis aliqua infortunia toleremus,praeparato ad Omnia animo. Assiletudo & seras mitia sat , deformis aspemis consuetos non terret ira mala cognita nec serocient, nec sormidabimus. Constantia sunt, terrentiaque Opinione. Hanc stetitb Lamiam vocavit Socrates. Quemadmodum milites Pesset Regis , cum eclipsin ignorarent, petierriti inopina caligine caeli, animos& victo: imavit ei utit; Romani conscij seruariint Mitios spiritus, caeleston vicissitudinem: raoniti a petito Ducetita sunt pleraque aduersa, quae sola conscientia fili nec terrent, nec timentur,& innoxia sitiit. Eadem ira prouiso defecturae lucis clatissimi Niciae obscurauit sto Ham,tortu suorum tutore, & iuga. Non minus iuuabit praesagos esse defectura forturae, quam Soli I.
nimenta non cons gere. Vrrum haec, quam commendauimus ma- cap. lorum praeuitimi ci spicaciae stition hallu
cinationis. Aliud est videte, aliud videti. VN-bcra, minaeque fortunae piaemeditanda sunt; qua innocente, M utilitei s 4 id indunt non est. Plia, acum, lilia aes tantem rcc t , a iiii rei itasse Gitumpet. Quare haec inclepiarum contemplat tu, ubi irin minite notest dis ti meri, salutari, est tubi pacata & facilia omni si praeter phantasiam ; no ius hic rei pectus erit Formidabuiau , quod ipsi fingimus:cύm ardua, quae time inus, non sunt nee erunt; sed faci- ' .mu, elim hihil aegium est,nisi quod aegra ima - .dinatio fabrefecit. Tunc minimὴ meditanda sunt isthre phantasmata r reuocetur ab hi mens: nullo medicamento est opus r inania sunt: cum accedant pet se, eum ent. Artemo- .nem infelictim secit stulta inanium periculorum formido. plus lacerauit illum superuacua cura, quam ipsa discit mina vea arent. Cassandrum exanimauit timor statuae. Imaginatio est, quae torquet; iace aliud , nisi ipsius damnum ista solium et pharmaco di latis temedii erit, si non sit: si iplam compescamus, potissimi niciliti itinenda apprehensio altas egit radices, quae rationemon sicilε evelluntur. Saese obiastinata quaedam opinio reluctatur rata ni, contio cuius fidem credit . formidatque aliquia arduum, hue actibum , siue ignominiosunt: ne sitius est relinquit sua pertinacia reseitur, quo pluviesellit ut . ut comentioses mitia gemus , contradicendi non sunt , sed telina tuendi, donec pacata ipsi se agnoscant , re-ipiantque. Tunc oportet non tam tentata allam , quam strangulare avocatio te mentis H lia. ne ipse imaginatio lovatur, non ratione, . . sed impetu oppia menda. Amentem , & sutio sum, qui monita non augit lisamus, ne cui noceatuta cc etcanda est phantalia stulta gonee - .
289쪽
166 Lib. III. De Arte Voluntatis.
paulatim sine dii sui flectat se, re vires ponat sui
quae tali e non paret, pareat te sole. Hac
arte panici metus medican si sunt, qui obstant, ne cum dote di aegantia sua peragamus honestio remunt timidines illa spontaneae piisllos
. animos i cot mente turbata dei ut bant: xt erigatur, suoque rectum statu sistat, flecti ad tenteritatem iuuat. Intrepidos inconsiderantia facit: ita timidi, ut istiae vergant, ne attendant in a. nia Nec tamen rationem auxiliarem penitus ex-ecludo: asciscenda quandoque est, sedato,scilicet. tumultu,&,ut se dixelim, ira illa inanis timotis pacata. Non monetur Opportune iracundus,
dum Q idii ita istae sormidines, cium desciuent, coirigi se dicio pollunt.
cap. ueo. R Estat nunc adiicere usum me litandorum I imiorum, Titie praeterita sunt. Istinum pat- .cim tecordari,partim obliuisci oportet. nila,
licEt antiqua sint, recentem,cruduir que scias uni habent, neu senio duitas ipsorum se qua it, nee maceratus est tempore primus vigor, obliuione. saliete necesse est, ne sempiternus sit dolor. Interdum 'pturigine quadam dolendi in uiania. mente te petimus; α velut stabie incitati thfiicamus da na nostia, ut nos Elii exedant. Potii stunc iuuat, si ratio non iuuat, lulati ruere ine- moliae iucunda pio acerbis,& eorum reminisci, quae bene acta 5 nobiscum,ta a DChis,quorianaeuentus desectat , quorum commemolatiore creat. Seritus ille Alci iubali, Iomicida in ciu-cimbus latitiaim , ii iamque retinuit recordati e vindicati heii. sed ista pio ii scimolibus dixerim. Licet quoque spatiari mentem per larissimos campos spei, et libaretiata felicitatis suturae pragustate. Non est tua voluptatis vis. quam docuit Epicurus, denuianda : fano licet. usui pati animo. P cipiebat lite ingeniosus . voluptatis laber, ut continuam illam sacer iniet tot interpellantes Hi uptione. Qitunae, maloium oblitii:ci; placidorum veto,iucundo-iumque cogitatio tu i fovete latitiam , iam, prae tantorum, iam futurorun .lta est. Voluptas licita contii emorata fidelicat,& 84uturnior est, u in allacita prauens Ixtia pii sti eximenda sunt gaudia, nec solum breuitate suae durationis sitiendum. Ἀon quandiu iunt dum xat; quandiu cogitantur fui quoquc potes.' 's . Malorum veri , quae , im suam mit agaiunt, . utilis memoria est. Discimus cx prateticis damnis iam utilibus, si noli inus perdele. Huic prudentis charactei,memini irpraeter totaim, ascie praesentia , cauere sutilia. Quemadmodum de pia sentibus Aschylus ait: maea us A δεῖ, παιών ς ινυθ . μῖIta nquan stipue pia temo, ne scitex iis, tan- iari natus Hinc prouide fiat uis. ne stipe
stes motiatis. lo: talem te pulcs, non mortuum.
D scendo rati , s άileamus miseriam. Putemu ,r edentia aliquando si ille. quae modo non dolemus : putei tis, quae modo dolemus, prato ita. aliquando fore. Pat utrisque vi cis Tempus no-
texetania tedderet sciat nunc ratio. Ne itinea -- mus nunc pauca, qui plurium iam Ubliti sumus. - ae, Cui non amittimus reuel rara maioria
quorum iam amisimus memotiam 3 Non sunt teiribiliota praesentia. iii in praeterita suetiuit tamen imbellia experimur, vi nullo impellente excidetini. Dies illa placuit.
prohibenda. AD clausulain gubernanda cogniti iis
aliud admonebo etratum. Non tantum intellectus peceat fallacia opinionum , & languore veritatum; sed & inutilitate. ut pol in , nia distrahimus mentem l halosophia , virtuti, Caelo, DcQue natam 3 Cuc curiosi scire volu iam quae ignavos nos donebunt, aut facient Res fiugi sapientia est. 5cite quod non prodest. proximum est ignotantiae: velle istud scite, iam est eum stultitiae infamia. iam nocet scue,quod non prodest : impcdit, quod prodest Incommodum est commodi obstaculum ; de noxia , contemptus lalutis. S. tis salsa eius scientia est, qui solum vult fallete diem. Ne quaeras in scietitia oblectamentum animi , sed remedium : nam, nec,cum languet corpus, quaeres piissis voluptatas, quam valetudinem. Ad vitam , ut ad viam, parare oportet, non pretiosius viaticum; sed, quod incisis ne imitum, ut Craton monstit. Discamus non opinioni,sed vitae. Ille sapit, qui nouit edii iere tempus , & solidale que icitii em Oroe. Scientia ad honesta est, di ipsa inhonestolum censu r scilicet, est, vi viiii ac peremur.& ipssi virtuosum opus. At, ii superuacanea sit iam illam e sua familia pellit virtus,rcs Waximi coinpendis , si usi , necessitatis. Summum inter animi ornamenta est sapientia: d facilis inuentu , si sapete volumus re , non specie. Nisi quaeiercitius superuacira , pstabile est iuuenile necellacia. Compendiosum est, quidquid utile; parum , quidquid necessarium. Non melior, nec beatior cst voluntas,quae plura cupierit; nec metis lanior, quae plurima nouerit: noti est in sui ei uacuum laxanda, sed ac- conmiodanda operi Etiam mention tempe an tia nocet. Veiis siue Aschblus :O' D. isti' i Ai, I 44υ εἰ s Meeς. Discamus vitiete, non loqui. Opera in promptu sitit. non verba Otii alimenta c.ntemnanius. Quaeramus fomenta vii tutis, coque quota diana meditatione peruenite, sicut Democinus inci- negat,vi sua sponte occia tant salutaria de ubi que,& statim desiderata 1 disto titit, S: sine ullainora veniat illa turpis , i nest que distinctio. Sciamus, nee malum cile ullum , nisi turpe; nec bonum, nisi hiat est uiti. Nolle stellatum viles gaudes ξ inepties, postquam sciueris signores instruitatem tuam. Hac incipe. Lanai ur scire nouatquid magis nouum, quain quod mussis Hoc disce placita pugnatici delictat concordare cur non ta tua vota dii coidia .consita repugnantia λ priores alienos lubet resitare, cur nolitos probamus 3 volumus alios docere,non nos emendate 3ltinat scite facta ab aliis 2: a nobis saei da ignorare. Nolle omnia volun in .nis nos. stutius pinabetis. si conias agrante domo tua , accitus ou eaei time dum incendium, teris Occui seni bus ad remedium saniti ae, tu pseus ea otio 'olai papilio-
290쪽
Cognit. diu in .ma Xime perficit inteli. 267
nis alas notares. quibus distinguerentur coloribus, aut pedes vomiculi tuli numerares.C inepte . exutunt cor tuum cupiilitates , cui alia attendis , vicini tui tecta non patereris ardete , α
patetis praecordia tua Illi , in cuius domum ignis laeuiebat, nihil aliud prici, quam incenda iam nuntiates , non priias imitares fabellas vulpecular, non quot catulos peperillet canis, cui tibi tantumdem nugarum nuntias, & taces illos ignes post humos, qui manent te, & quia properasitaces mortis edictum in tuum caput; taces insdias sortianae; taces conditionem tuam taces hominem esse: illa tibi nuntiat horum te certiorem facias. Alia non vacat scite; & si vacci', diste nitis neceslatia. Disce non quaerere tibi inciditotes diste, nete illi inueniant. In multis sormido inuentum nostrum, in nonnullis inertia, in omnibus auxilium est. Disce solvi nam ferte sitire odio alieno, di infortunium perferre sine ita tua. Disce bonum es e. α amari ahonis. Itaque hic usus mentis sapientia et , sa- pientiae usus,virtus Virtutis usus,opus.
est intellectum. ops Enique, in compendium telas instruen- dae mentis praeceptiunculas redacturus,
priri itium. uno pracepto; uoco illud Theagetis: aera ες re ἐν Λ ,-ι δὴ υαιναι ἐυ I. a --is. s. M κ ωνπιαν , xvir Nui ,- - 1. i. s. Deitatis .a cognitio,de honorabilissimatum vetitarum per riori, I n. spicacia cateras mentis conceptiones erudiet, Hismo. di sperget nebulas. Regula co nitionum,amus- πιν - ι- sis veritatum est contemplatio primae. Haec ca-' teras gubernabit, ut prior machinae tota cateras voluit Cardinatis illa cognitio versat alias Diocles sapiens Philosophus sapient tot Christi auspiciis, egregie inquit : Mens,quae recessit 1 Dei
contemplatione, sit, vel Daemon, vel bestia. Numirum animi partes distribuit, rationalem consortio diuinae cognitionis honCrauit, qua non sulciente statum hominis, rationem, erepit cui piditas , insurgit ita , pessimarum opinionum assectae 1 in bruta libido , in surias sutor nos transfundit. Maxime autem notitia Dei salutem 'nimi gubernat. Quemadmodum autem, vi deas , oculi eutandi sunt, quibus vides: ita, ut tebus iusta pretia imponas, ut ex ratione iudices, ut sapias, ut bene vivas, animus euiandia, est , per quem vivis de iudicas. Oculus, qui lumen nequit intueti. insimus est,cae tera non videbit: ita Deus cognitus recta iudicia retram auspicatur. Citids tamen sanitate ncorporis, quam animi quaerimus. Mulciatu intecvtrantque intei est. valetudinem corporis is aesti-
naant,qui remis initatem animi, qui habentis. Dilaiciet salsas ieiuna opiniones quisquis se cogitet exemplati Deo sinum , & Deum sine diuuiis felicem,sine voluptatibus beatum , sine fastu honorabilem. se solo contentum, si scientem, laetum. Anne putabat bona, quibus Deus caret,&laetus estJquibus mali abundan miseri sunt 3quibus serae δε non felicesoniae, qui vadet suminum bonum, ptopositam animi sui normam, allud audebit quaerete per mala, Laucis scelera,&bi vis tallicete opes 3 Male quae ti-
tur per miserias beatitudo, cuius error tot membra habet, quot vota. Tantum bonum est, ut a malis etiam appetatui t imb, quod mirabeiis, ideo sunt mali,ut sint beati; tanto tamen discedunt a beatitudine,quanto ac dete,aut volunt, aut putant.Causaei 1 ignotare viam, aut pro ipsa ha te. At neque in ipsi, neque in Fia potest errare , qui Deum , Ititudinem suam noscit, viam, vii tutem ; S hanc quoque quamdam esse felicitatem viaticam. Homo alius alio ut
Baalaamus Cylacensis philosophatur ) melius
viviri ergo terminus est naturae nuinanae finitae, in quo bene vivat: hic beatitudo aliqua est. ne vivere, est beatum elle : bene autem vivere, bonis suis definiet:bona autem sua summo bono sequi Deum, parere , colere, amare, omnia ex ossicio agete, virtute tegi Laec bona sua puta-hit, quae ducunt ad summum , quibus se Deum similem & vicinum facit , quae gubernat ratio. Caieta contemna , nec bona per se aestimabit, nee adiuncta. Diuersa non augent beatitudinem : nam nec linea augetur punctis,nec superseies lineis. vidui Deum consistens quid,aetet-num , idem semper : ad eius exemplum colligit bona sua, eligit fiantia, perpetua; non illa, sua perire possum, quae labi, quae rapi: in istis . .
selicitas non est : praestarent manantia ; nihil . felicitati praestat Non est beatitudo, quae insipientia est, aut anxietudo. Qui ignorat, hona esse caduca, beatus cum Ignotantia non erit; qui scit, cum timore misci etit. Dices , non timendum non dolendum,s amissicit: sed negligendum & uile est , non beatitudo, quod contemni debet.
Quid motot 3 Qui noscit Deum,spiet: qui cap. 1 f.
scipit, ridebit mortalium nugas, cidebit Inept.as,
quas Opinio intra sit. Non vides opinionem corrupisse omnia iudicia 3 Pro ornatu iam onera sunt, & ostentationem felicitatis siciunt imitationem miseriae. Catenis se Onerant ingenui;& quia ainea; sint, infamiam seruitutis non bescunt : cum magis captiuus sit, qui auto, quam qui serio vinciatur. Sua vota ipsi accusantauati,dum ipsis , velut sontes, vinciuntur , aut amentes. Leptae Nicolaus , videns quemdam vatio generis catenulas collo sibi circumdan tem,Caeteri linquit stulti unica catena se vinciti patiuntur; huius autem in sinia una catena non est contenta. Aliquos non tantum ligat aurum, sed figit: per vulnera inseri tui auribus, aut naribus perseratis. Quis turannus , vel Phalatis aliquis pet malefactorum artus immersi vincola a Auaritia noti ligat solum, consitit intra humanum corpus:toimentum suu in penetrare cuia
pit. Quid addam γ Clotiam humanam faciunt. quae contempsit pecus. Nobiliores putantur ob . illum lanae lubtiliusmemo, qui se nobilem putaret, reiectum ab alio amictum indueret, ne dicam , Ostentaret ; & tamen abiectam Ouium vestem , aut vermictili vomitum iactamus ad. .
gloriam. potes seletio puto legitimo nitore sγ- detum. Solisque perstui gratis ii & magno emis splendorem dubium gemnuatae Honos opinione quoque addictus diuitiis est plures hoc dumtaxat titulo quba lo pletes sint, colunturin tantum non diuitias canemonias admittunt: a b his etiam, qui viles & abiectos auatos putant, nec ullam nummulum ad se venturum ex tanta aggestione nis velis illud esse inciatum auara, pi lubuisse aliis aurum, ne alii mali sint, ob quod