장음표시 사용
321쪽
1ύ8 Lib. V. De Arte Voluntatis.
famulis multis Idit tot itaque diuite. Illam lati do astutiam , indigentias istas specie honoti, dissimulati. Aman super verticem imperij Assyrii eiectus , cui omnes patebant, subditus seruo viluit. Ita est : lumina minimis sub tecta sunt. Magnus honor patuis etiam iniuriis patet e leuissima magnam grauitatem vi iant. Tam pessime superbis prouisum est , ut eminutissimis pendeat magnitudo,quae negligere facillimum sit. Quot moeroribus, quot cutis; etiam dum non poenitebat, in gno emit David voloptatem 'cum domum strenuus, fide lissimusque vitas ire noluit 3 Quae voluptas erit, cuius multae curae, magnae tristitiae appendices sunt, ne in publicum eat, sui adhuc pu-- dens ; ne in vindictura, ream se agnoscens timet se ipsam ; denique fastidiuin , dein pissima valetulo. Num diuitiae inopes,honores subditi, voluptates sellea explebunt, an depichunt i 3 Ad iniuriam nosticina ista cupimus,nec ali ter, quam qui a melanuro mors suum interisum concupiscunt e sitiunt bibendo perituri. Plutes nos occidunt hausta voluptates s occidunt &cupitae. . Desideria animam extundunt Φ corde. Egregie Theocritus dixit, animam concupiscentis, cupitum esse. Non est integet,qui multa deside rat : tot sui desunt fiusta, quot disti aliunt des deria. Consummari commissitis vult, qui ad suam felicitatem plura concupiscit. Pessime &sordide committentui pletioso animo viles &abiectae res. Si tibi aliquid deesse putas, s iliquid cauum in sinu cordis teperim, imple auro, imple Numine, pietiosὸ te refice: totus est, de integet, & suus, & diues , qui nullis diuidittit votis, qui non inuti latui desideriis, qui nulla mundi posside tu cupiditate,qui nec voto eget, contentus secum, & naturae parcae liberalissimis
O nimium seliae, parcus est suscit Uus
corporis,m curam moderamine te perat aquol n misera capitur,cacaque cupitiine resem, , , Nec maiora cupit quam qua natura reposcit.
Istum diuini Columbam sensum ampliat illud. Arabicum: Qui non contentus rebus necessariis, alia quatit sibi; adimit usum eorum , quae lis t. Tristia ista α egentia bona omnes suo contaminant sortido halitu. Si non obtines,nuod cupiisti, contristabetis 1 si obtines,coniti-Habis alios, tu pesside laetabetis. Potentissimum tristitiae organum, cupiditas est,& valentior soriatunae complex. Dum cupiisti, egebas: dum Obtinuisti, non es ditior : utcumque es PauretioInolente. Magis te inopem sacit cupiditas,quam
grauissanti ituna furores, quam naufragium tuarum nauium, incendium domorum , interitus armentor una,siccitas caeli, quam iniuria' iis,quim sumi hostis. Paupciem non rerum,sed
tui te sicit. Ille solum locuples, qui non cupit: iste non eget, iste nullius est seruus inad libet deditissimus seipso,stii dominus est .se possidet;&, quod inuere, domuus est ingenui S liberi ho
Adiunge aliis cupiditatis iniuriis impetum:
trahit,taptat nos, nisi ratio moderetur. Proni- . dentissime actum est, quia vehementissima naturalium cupiditatum libido,ante rationem non sit. Pudor,& ratao,coaetanea sunt pubertas mentem esset di nuriginem; ne ista feta sine nugistra insolescat. Eamdem aetate, , iura exigunt ad fidem, S ad nuptias. Eamdem in senectute betastiam compescit, vi sine alia occupatione morti occupetui mens. Atqui iste impetus cum pex turbatione est ad calumniam voluptatum: conturbato appetitu diuisione cupiditatum nulla sana sdet voluptas.Cortu plus ipse,quidquid c rit.corrumpit:ibi didus calia insusum liquorem inquinati Nec felicius etit, si uni iei conglobes concupiscentiam:incapax alterius voluptati, ses. mente caca miserum torques spiritum3 Tibi ilico. uare audium haeredis thi, Vio thure luperos .ipstim te stati9M cibo, Mui ινφu au διὸ muscum cathara senum,
Obsimorum prefia cui gemittim exprimunt. Adehvna auaritia omnes absorbet voluptates. Exundat aliquando incendium omnem populat ut gustum nefaria cupiditate, ait synodiis In gilei hemensis, )quae saeuior alnae agnibus ardet. Fec minoribus riouoluitur in i tuniis. Elegantissime a procopio dicitui is calamitatum. Omnium quidem malorum proxeneta cupiditas est.
Non istis inanibus, immanibusque s saeuiunt in nos P nata tellus capacissima desideria sunt:
non ludit mendacio nostro natura,non ludit ca .lumnia. Grandi & consistenti iei laxauit sinu, co:dis immensos. Careetarum rerum, nisi Deo, iniusta, inadaequata vota sunt, marora ipsis ipsa Iumque amore. Conset luridam cupiditatem, amoremque temporalium cum laetissima auiditate aeternorum, cum ardentissimo amore : ista enim conuolantia tempore bona, desiderata. aut non amantur,aut miniis quam desideretur. Idebiliorum desdetia aut melancholica sunt,aut coria
mptae latitiae .Desideria utilium moesta sunt de- . lectabilium non sdelitet laeta. Cupiditas delectabilis tei nonnihil etiam delectat.: vim ex phantasia trahit, & praesentat optata. At, quod utile est, possessio sustentat,aequisitio collatat.
Istud propterea, dum cupitur,non areatur: cdmamatur,non cupitur quia dum amatur ,habetur. Desidetium sine mixtuta innocentis amotis crudum est,& accibum: at,quod delectabile est, quia vota sua componat cum amore minus Aetigeratur seneste ; & quia possessione amorem extenuat,magis in fide amatiat.& miseri est gaudit. Illa vota latissima sunt & fidelissima,Dei.&vii tutis. Vtilitas, & delectatio, mantissae ho υ stiti sunt: omne utilis, & delectabilis commo dum Deus in te excolat: omne incommodum excet niti quate & Alidetatus de temt& posse
sus, cuius amor consistens componitur cum v
toae cum amplexu. Adiice & cum isto augeri. Amor,aut cupiditas temporalis, ante possessio nem mesol est aeternotum post possessionem. Ardenti sis, coni consequi .ur, amabimus, quimeum desiderauimus : imb di tunc plus desiderabimus, excellentiora experiemur.
Ad iniuriam nostrain in temporalibus conueniunt simul cupiditas, & fastidium:nesciunt satietatem. Innoxia nobis .ierna sunt. & bene-liola ; admittunt una satietatem, de desideri uim ignorant fastidium. In temporalibus cupidita grauat Astiduim An aeternis obsonat satietatem. Quid quaeso,an causa est,quia cupidi temporalium S auidi atemotum vicia satietatest , , M.que cap. D.
322쪽
que cupiant , virusque consecutio irritet , sessiilos eum dilote, istos cum gaudio3In vitisque cupiditas superste4. quomodo disparia operarat, lugubris in illis, laetabunda in istis 3 Ideo est, quod in illis apprehensio superat appetita,
in istis superatur.Ilii lii stantur,quia inuenerint citra spem suam, minus esse , quim quod expectabant magnum: isti supta spem experiunmt maius. Meesta, illorum oritui cupiditas ex desectu : istorum laeta ex excessu. Illi sua spe frustrati
in obtentione eius, quod cupiebant, dissipant per diuelsa cupiditatem,ut in aliquod occurrant quo exaequent desderia isti supra vota compotes contrahunt in uno cupivitatem , quam ma-totem votis sunt experti t velut enim, qui intiquat uni Adinam, laborant,& qui inueniunt,&qui non inuemunt; isti, vi inueniant; illi,quia inuenetunt: ita cupiditas pio dii iri temporalibus , ut inuemat bonum, quod delectat;
in aeternis, quia delectat inuentum: esurie quadam latiat, α satietate esurit 1i vitii inque innocentissimE. Esutiem nullus comitatui dolor, nullum satietatem fastidium;ida non dilacet a tur voluptas contenta ; non fiaditur in diuella; non digreditur, sed progreditur; non permutat
vota, sed pei stat. Itaqula quadrantia solum Deo
Platerea desidetium est collimatio vita. Oportet figet e scopum , quo diligamus : non quocumque iam tur sagittatius : nemo in incertum tela dedicat ; unum te spectat, ad unum iactus suos viget. uni igitui sacet est iste asse-ctusaeitat.com ad multa dispergitur Sagitta sortiiua emittatur pro contentione neruit ita pro
huius affectus vitibus in propositum tuimus. Verum,quia pet omnia disseminamus vota, in nullis consistimus, ad nihil intenti, ad omnia
ignaui, Ad lice, quod desidetium est quoddam
amotis supplementum, charitatis auctarium, artificialis immensitas. Vbi amati bonitas excedit sacultatem amantis,pandatur per Hesideria amor;& quibus valet viribus, protenditur,ut adaequeiatur amato:votis, iuspiciis sarcire tentat imposs-hilitatis iniuriam. Superest bonitas Dei amori nostto,quem gestiunt desideria supplete: nequimus plus amare ei optamus. Perpetuus defleti, socius cst Dei amor. Non est durae N densae na- tutae animus ductilis & complicabilis est : con
trahim laxati per desideria potest ; duci, teduci;
complicati,explicaritimmensitate quadam factitia Oinnem locum,& snum percurrit, atque aeternitatis imitatione omne tempus claudit
amassie desiderat he amare; illud sine principio, istud absque fine. itaque desidetis diuinis conuenientia sunt raddo & quaestuosa .Quae impendimus vota temporalibus, vana sunt, di inutilia : nequeunt illa obtineri optando:Deum desiderio consequimurntill 1 res viliori constat, quim omnium pretio sissima. Votis Deus emi tui, nihil minos carmin. Veuilinae quidam ait i Licet pix stantissimum sit bonum ; inulto tamen citius,faciliusque,vel
solo pio desiderio a te obtineti potest , quam
quaelibet alia res vilissima. Negotiemur igitur, decoquamus desideria luctum gratis est. Caetera
desideria, & maxime ipsus quaestus , perdicissi ma sunt: si extirpemus . sani sumus. Hippocrates scribit ad Ctateuam , herbaram peritissmum : Quia si, Cratera , aniatam pecunia piditati a radicem exscindere possis,qne viti eius teliquiae testent, hoc prohE teneto , quodvn cum corporibus etiam malὸ affectos pur
non inutiles. Nee enim bilis , nee lactes sine usu corpori sunt, nec spurcissimae natium, auriumaue cloacae, & quodcumque, qua egeri tur, quia quid nocet, aut superest. Vatiis opor rebat consitui animum assici ionibus, quemadmodum diuersis instructum corpus membris, diuersE sibi prouidet. Odium, ita, timo tristitia pestinis audiunt: vitia potius putantur nostra. non beneficia naturae. Ista calumniam usus secit i prauus vitia dat ; reeius tamen vi aures te. stituet in famulatum animi sunt, ad instrumen tum tranquillitatis suae: sed abusus optima condemnauit, sicut usus humillima commendat, Steteus in cubili regio spurcat,in iando suetiti dati odium.de tristitia ob terreni boni iacturam nocent: turpe est,& ignauum ista aegre ferre. At si vera doleamus mala, virtutisque iacturas,in genuum , & salutare. ει pacificum est. Tamets. quemadmodum iniquὸ nunc capitur odium virus pacis est matrix discordiarum, ciuile natinae hellum,igniatium Dei notum Ossicana aerumnarum, conii storium monis , lippitudo mentis,
ebriatio humani emotis, neruus malignitatis, contages scelerum, max calamitatum,ymna. sum maleficentiae,alueatnim fellis, imber amaritudinum, parricida naturae, proditio uniuersi;. quemadmodum Psellus ait, syllabus ma
Pet odium factilegio ossendimus naturan p. 32.
eontra sis & ordinem mundi , cuius membra sacramento amoris consistunt: sustinent se, iuuant,amant. Elementa,licet aemulas ferant ut i
cuilibus. se diligunt ; ne noceant sibi, recedunt in remota,vt,quoad possint,rixa occasionem vitent malunt loco cedere, malunt fugere , quam
vincere, ne repugnent. Ignis omnium acerrimus
ultio,ne pugnet, exulat ; fugit sei nostium otia hem, ne vicina vi laedat,sed temota ueat. Tota humillimo libenter gaudet loco , vi impertu batum aethera telinquat. A qua gratissime decedit 1 de sua , & sdet:ut terram conspicuam caelo liberet , ignem secutum. Ipsa natura dulci omnia corticuit amplexu, amatoris colligauit eatena. Nectit in ptimis elementa ε mica qualitate , instat annuli annulo coharentia Deinde. suauissimam illam eatenam pet animalium cor da duxit amote ac similitudine omnia constringit. Stellarum choreas in cato, volucrum examina in aethere,aimenta boum in pratis, greges pecudum in m ntibus, cateruas ceruorum in nemotibus,turmas ferarum in s3luis, amatorius quidam spiritus cogit. Solom asiam venerandamnaturae catenam rumpit odium. Istud violae
sanctum Deis scelus, ipsis calis maxima ven tandum.Sol, cuius aula secunda sphaera est, conia tu brinales seruos habet , & Stilbontem , de Phosphotum eodem hospitatos palatio , eodem a s
exultantes circo. Argumentum amotis iacieta- 'tem
323쪽
oo Lib. V. De Arte Voluntatis.
rem cape. 3 care re latitiam. Ips7 planetae se stiui choleas agitant , celebrant Principem suum, in pignus dilcctionis coronant, circutititibus laetabundi in cui sibus , in speciem agitati spiratum I nunc transcurrunt , nune sequuntur, nunc insurgunt, nunc subeunt, omnibus blandiuntur cuiciis. Ipse Sol, medius inter quinque erronus , placidus ludos omnium piospectat, & admittit, suo gratificatur rubare. Reliquae stellae constantes pacifica, & inseparabili geminitate , gestienti luce gaudent. Luna Regina terrae pilor assistit,&suo elementa inlima giemio prior souet, demulcet.
Oranis in charitate natura sun data est omnis in amore adiurata vetbo : odit solum odium1 cuius si usum innocentem quaelis,extra naturamito. usus odia non vitiosus , sed naturalis, nequit contra ipsam csse naturam : anticilliina amoris est , amantissima suae prolis. Non da-iet istum assectum contra charillima sua pigno iara, non ut sanctissimas sanctiones pacis , sacrosanctum charitatis ius temeralemus. Di ces : A natura ista est affectio: dedit igitui : cui dedit a non superfluit, quod a natura cst. An Duo: a natura quidem odium est ; inde necesse est, non superuacaneum esse, nec debere contra ipsam elle. Hinc & aliud, quod volo, conias uetis necessarium deduco , esse aduersus
id, quod extra, aut contra naturam est. Antesignanus iste assectus amoris, quo natura stat, pro ipsa pugnat contra id , quod non est in ipsa. Abeundum est extra entium municipium, ut inueniamus quid odisse liceat. In summa .uis scite ad quid odium est 3 Aduersus malum. Nihil in natura malum est i nemo natura sua malasacit. Ipse Deus pei spicacissimo lustians obtu
tu univosum naturae censum , Omnia vidit
valde bona. Discite Epictetus ait : Quemadmodum non ideo sagittarii signum figitur , ut
non attingatui: sic nec mali natui a in mundo fit. Igitur extia naturam malum est, & est contra ipsam, contra Oidinem suu , contrahar Oniam , quam ratio dispensati sola culpa istain frontem habet: solius peccati ista signa sunt.
Extra naturam peccatum est: nihil nat uiae est,& conita ipsam est , maxime contra iosus do rem, de gloriam ,'rationem di istud solum umemalum cst nihil itaque aliud patet odio: istud dumtaxat nos laedit. istud cst fulmen praeposte-ium,ab Inseris sui gens , exuiens an in .am inte-gia vagina corporis r istud est exilium mentis, quo De exulat: istud ipsam exanimat animam: istud sol nax est,quo homo transsunditur in Daemonem : istud stupor mundi i istud stupendii in naturae spectium cistud inon strum ratiotiis istud
Odium Timonis in omne genus humanum insistissimi culpa colorauit : nihil voluit Mici suo punire,nisi praeto tu reccati: malos merito dicebat ossasse , quia mali ; caeteros , quia malos non oderant: peccatum imputauit non odisse peccantes: ita accibam asseclionem malatiae auia sabat ut . Sed consulte asscctum gubernavit: subtilid, scindete debuisset inter malitiam, de malum,nec conuolute assci : distinguendum id
Nar Ara qui quis propria non spernis honores,
Namque , quod ani lati summi fecit manus,
coaeq; auctore bono Onaira sint, bo suis. D. uistim in ntilla figmentum a siletur in rS.la mali, st uti, addita non placeant. Istam diuitii Piosperi tegulam odium seruet. Nonnunquam saeuituti in culpam . saeuimus in hominem. Magna est opus diligentia, ut
ex duobus inuicem complexis transfodias noctu unum , illaeso altero. Cophytius , unus ex septein coni uiatis , qui ingenio orianis Regnum Persicum asseruerunt . complexus alterum Wrannorum socios hortabatur, serant o scuto in loco ,ὶ ut vel Det suum transverberarent corpus , ne ille tibi paccendo euaderet.
Diselli, ista subtilitas est , discernere in tenebris confusa. Quare in alienis peccatis minus, aut cauti dx est indulgendum odio , ne indignaturi factis humanis , indignemur hominibus. Has pali nocenti si inus quidam simius obiecit sagittariis arreptum e cuna insantulum, ut iacius prohibetet, ne se perculiuti, caederent innocentem. Caesar apud Alexandriana, subito cucum sellus Matie , Ptolomeuin Regem in omnem secum belli altam tulit 1 salutaris illi suit iste comi liiit, de causa salutis: dissicile suit obtruncare unum, se tuare alictum. praeualuitque amot inuidiae. Nunquam alienum est amandum scelus t sed nunquam ita est habenda odio iniuria , ut illum , qui secat. Oderis : istum non odio, miseratione accipias: quo magis scelestus, non est magis odio gignus: sed miseratione. Qui mrgis agiotat, est masis
miser. In propriis erratis secutissimus est iste rise' cadi. ictus bi amor nostri tenacissimus, & importi nus est. Diuerse nostra & aliena insident. Ali tum odium, de nostri amor facillima sunt, &summat aliorum amor . de nostri odium diff-cillima , dc exigua Patitur amor sestiua boni sensione ; odium amato sensu mali Leuissuarum sui vestigui in natu iae nostrae imbecilli bona imprimunt, quae nec diuturna, nec stira vides. Mala longiora sunt. & glauiora : inueniunt in nobis, ubi securum figant pedem , ubi insigeant tuto, ubi diutius colantur. subito odium subit ; importune manet i lente, aut vix it: magna vi euelli est opus t sortissimas radice agit : conueniens solum in nobis in uenat: annot leuius haeret . vix stirpem figit i ita dolentis est recordati. debentis o oliuisci. Proprius t: men amor sine semine, sine cultura est . sponte
nascitui : licet eta laces, radices manent: nos sumus. caeterum , quoniam ad interatum culpae, cap. 4 et
maximi mali , agedus odii est , dc pro pro
pGitione mala vehementissim s. liutiaodicum malum est : non modica vis suit opus tanto
extirpando hosti. Iain patet natum odium ad devastationem peccati. Solam istud tam te-toim&acerbum odio exigebat vultum tolle, cum ad alia veitimus , se iniciosissimus est ; illa vis testibilis lima dicata expugnandae cuia pae, devexa ad liona inem , patum in uenat alimenta : cxiguam videt tanti sutoris materiam, de auida maioris desolationis contia se ardet,pi ciuinque exi dii cot. Hanc etiam tot de sexum odium nutrit mala , tot calamitates, tot occisiones, tot noctes , tot abolitis belli.
324쪽
mm ....ei.ν docto humanorum malorum, archeirpo mcitiis. o. is . .. .. valcnti suae quidquid boccurrerit peccato mi nus exiguum est :& tamen nihil tanta vis valet in tam exiguis inalis; nullum aufert: nimirum,
non aliis, sed peccato natum est. istud solum malum per se tollitiQuid tcseit,oderis alia malas quod oderis,non aufers,sed auges Igitur,cum peccati malignitatem destruat odium eius , ad huius mali perniciem est. O felicissimum annua letum humani detii menti l o salutarem basili sciam,qui respectu tantam perniciem perdit i o ineptos,quibus curatamitin est,abscondete pec- .cata,cilin id non possint; qui nolunt do stimete, cum possint Deilet iam non e tit,quid abscondas, s deleas. sitiunt scelera lucem de qua tenebras
ortui suo amarunt,otta OdeIunt.
Plaemuniti animum hoc assectu oponebat: sui arbitru est; cuius corrigendis erroribus se
uit ista vis Regia tamen mentis,imo diuinae est, cui eius vacat neocssitas,velut Regi apum, aculeus. Istud ex bis, quae fecit parca natura optauit solum siniquum; non tamen. superque socii. Praesidiatios nutiles non faustra, uno necessati δDux designat;gaudet tamen necessarios non se te r ad euentus praeparantur. Non vult natura,
quod peccantem oderis; nec vult quod pecces: prouidentis snaa solum hoc te piocurauit pharmaco ut si pecces, te mcdicetis hoc te muniuit praesdio, ut si cadas, te restaures. Habes itaque vitan odii, perniciem peccati: ita in illud frui, ut etiam spe regressus punias , fidus iationi,s-dus Deo. Lacon quidam secum contracturo ainicitiam. illam sibi despondit, sidera sole gratam, quam vel volens i queat violate. Istam sacracuta victuti, cura tibi. Nescio quid de moti a trium impudentia dicam, nasi quoa charidemus Dionis, esse omnes ex sanguine & prosapia Titanum:inimici caelo stamus Deo bellum indicimus, non scito,non igni; ed crudelius,agnauia,
a dus irae. .. . Doriiuncula odii, Drotest; nisi quia concita . tioici breuiot; quemagmodum scintillae rogo subsilit,breui petit. Quare idem usus irae,& ad peccati malum. Dalred imoneta in cimini. . O mi te peccare. Iram opponit praesdium inito centiae. Elegantissime diuinus Diadochus' ait: Cum grauiter peccato irati sumus , illud semitaneum,quod inita inest,virile facimus. Adiaciam quid gloriosius:illud se inum, quod in ira inest, diuinum secutus .Quid dignius Diuinitati,de siluctione peccati vetam tam salutaris assectus, si iebellet. suumque destituat locum, in maximam inuidiam labitur: prae omnibus urannus seuerissimus; nec contectus dominatu nostium rudotem iactat: ad ignominiam seruitutis stigmate inutit; notat enim Ora nostra,vt noscant ut sua mancipia reticulosissimum morbum di ait Hippocrates, qui vultum immutet Qualem
istam animi aegritudinem putabis , non si Ontem dumtaxat, sed totum poturbantem ciatu, velut quidam Dae non innatus agitat iracundia ue ari Utitios reddit, quos compit: Occupat
incendit oculos, mutat vultum, ligat linguam, tremulos omnes atrius quatit, pristhus supplodit, manus premat, pectus tundit, labia mordet spumantia , undique tumpitur. Angustum huic petii corpus humatium videbis : occupat omnia membra, nee satis capitur in omnibus; soras impetu transfunditur. Anne hominem agnosces,quem vides iracundum) x mente non comici es ι nullam sutor pei mittat: ex corpore non iurabis; nullum faciet lineamentum fidem: Omnia coiruptae sint ibi mae. o miseram insa niam , quae ii ciem hominis,in qua ignoscitur .amentibus vitiati fortasse ad curam spectauit naturae , cam vi- c. tia lateant, alicuius timulacrura ad oemplum hortoris monstrate:velut scelestissimorum ima sines in confinio Regnotum, aut in portubus
iocantur,ut totos omnibus, quicumque occurrerit , aut occid it, aut traducat, aut caueati itai oportebat ad cautionem pingi istud monilium, quod certe non ut minimum nraluus, in exem plum malorum eligitur. Suffceret in inuidiam tui. si te tiatum in speculo videres. Cicio cum hortore tui ipsius pudentem postulum iras: sin minus, toga alios, clim iam te placauit, aut tempus , aut poenitudo vindictae, aut ipsius vi tis Ledium, qualis .cumcis titubas, filisti: toga, ut ted scribant. calenum adebtinuit irati hominis aspectus I ut firmo decreui let animo nunquam itam admittere : satis suit semel vidi ite itasecvt nunquam irasceretur. Nunc,quaeso quale monstrum intus delitebit, cuius tam foedam viubiam vibrat vultus'utile incendium flagrauit in corde , cuius sumus sic ora defor mat pet omnia alii ipatur membra qualis tyrannas mentem occurabit, cum is sum corpus
oppresserita Boetiis seuot ita dieituit nescio an signis cm- cap. s.
tius siti ut eus,an unitus dicetur. Breuem audis, non intelligas minor : impetus moram.
sapplet. Magna etiam paruo contineri possunt. Sic istam breuitatem accipio, non solum, quia subito surgat & langueat,si quia ad breue tempus longam contrahit insan:am ideo maiorem, quia in minimo aequalem : multum addit viri-hus vitio contrahendo. in breui iratus iuriaris, . . quantum per longum tenariis insanites. Dissipandam per imoras altientiain densas inita.Diminute Ennius putauit initium insaniae esse nositie cumulo suo sutit iratus. Consummatus est amens, breui adolescit iste sutor. Claterus, Antigon; Regis stater, & Phlegon , plodadetunt quemdam septennio dumtaxat natum, insan- . ciem , puerum , adolbscentetit, senem,macitum, pati .dclamaum tinnibus, scilicet, functum ossiciis humanitatis . Gigantes vulgus iactata
nocte in mane natos, ulto viros, Deoium ini,
micos ita ita subito clescit,nec ideo minima insania,dixerim giganteam,& into vitia Titanem aemulam caeli .i et partes,& sensimn quasi qu1- dam vetecundia subeunt alia vitiaritas inpude iisti sine salutatione, ine venia cum vi Fulmen C e momento
325쪽
go a Lib. V. De Arte Voluntatis.
momento cadit ; sed magnum percuriit spa- . cum : momento perdit multoria in annutum labores , quos lenti rogi vix violarent. Fulmen in
.mentem contortum ita in : cor primum cadit
laevo hominis latere : inde pet omnes panes in scintillas si uin. Totus homo de Inferno est tactus; omnia icit membra oculo genas,labia, linguam.pectus,manus,ctura;vndique animum pDecipitat ubique tenet; nullum videtur membrum spiritu suo tegi,sed sutiamatilia dicta,mul ta sacta praeter voluntatem irata extorquet ita; asitatur itaque extranea vi.& tot tuta simili.Fulmen ditum scilicet, in occasum vergens,ira est;
nihil auspicato faciti infauste desinet, quid ad
sutore coepetit ; sine consilio Omnia tractat, ita contra votum veniunt. Omnium agendorum omen ratio est, quam Olba oculis iracundaci non agnoscit. Instat canis est cacos parientis catu
. los , di rabie actae ipsi domino non parcistis. Omnia caeca sunt , inconsulta quidquid su-ior agit, ipsam dominaturam rationemptimum
istud quoque naturae curis debemus, contraxisse hune sutorem. si parca superfluotum est, non erit malorum libet alis : quidinim magis vacant,quam nocPlia 3 quim mala, si sine 1 sti tilamonstra stetitia facit; nocentissinia animalia non secietongaeva:itacundiain etiam bicuem cit: quam quia erat necellatui in videli ad de- . testationem viiij in imagine aliqua,nocentissimum diatare; bi euitatem excogitauit eius, ut impetus magis terrereticeleritas minas noceret. Si pertinare ita fuisset, perditum esset de rebus humanis, actum pessime de hominibus. Adhuecdm breui duret,quid peius r Prope Inferno comparabilis, si maneret ; nunc incomparabilis aliis lamnis , & quaedam praelibatio , qua Iam Pr cox Inseruium poena diuisa ; nec arcnt deest, dum calet; nec mutilis poenitentia,cum deser-Het , damnorum immedicabilium', quos ad longos dolores breuis secit ii retus. bais lain damna istum sutorem commendant ; nunc rideamus amentias.Nihil credo dignius cachinno. Quid, iracunde, vis Damna vitare Addis. Iam ineptis sicis,quod non putasti; imo quod non putas,dum facis. utra hiator in-
Iania erit, contradictio votorum,an ignotantia Vuamque puto: quam egres: ε facit vitio ptim genita irae. Qualis dementia erat , medicitiaius
aegrotantem, fi non pani laesae , sed alieno corpori pharmacum adhibeas Vulnus tuum non Haudis, si antias saeui oti ictu alterius latus. Damnum,quod putas tuum, non sarcit alieno vindicia. Non etit viceri proprio sementum, apostema extranei non quit cum alieno san sum e balsamum tuae plagae. Quid igitur vis, iracunde, id es, insane a vitione damnum restitate a Duo sunt mala in hoc, quod gemis;
damnum tuum, de scesus alienum. virum lio rum reparare vis i Neutrum resucis : damnum tuum alieno non tollitur: scesus alienum tuo non debetur, prouocatur potios. ineptissimum, pei fidumque remedium malo um,vinia
est e nullum tollit , tollenda duplicat: in quorum pt sdium eligitur . perdit. Satis
tibi erat damnum illatum ; cui geminas quae-tito 3 Culpa poenam vis tollere. O amentissime, in uertis ierum Ordinem; addis pcdnae culpam : illum salvatillinum iustitia ruum, quo
culpam sequitur poena . peritertis : vis, ut pcr-nae tuae succe lat culpa. Insum, saeis inimicum iustum. Ridiculus paratosti sinus ira tua est: in-- iustitiam amuli tuo iustificas malo : liabes culpam.& poenam. Tantane foret inaequalitas, ali quam sine culpa poenam elle, cilin tot sint sine poena culpae
Maxima ista dementia sutoris, quod tibi elia op. s. gas, quod peius in inimico vides. Quid culpa
deterius3paciendum optas quod factum detestatis.Exemplum eius qui inuisus tibi est inuides: imitaras, quod odis : ipsum, quem aspicere ne quis, in speculum assinus in exemplum. Adeo ne placet inimicus,vt aemuleris, S in ipsa inuidia tui superes3Pet nam tuam inimicus secit, tu culpam:verius dicam utramque. Nemo nisi nolentem laedit nihil volens patitur.tam ineptusitatus est: id ipsum , de quo timet, facit. Simile omnibus iracundis puto contangere ac militi cuidam citrio se sata sua requirenti noluit Ailrologus respondere , donec victus importunitate interrogantis, intra triduum dixit mori tutum: nesto oraculo iratus miles , arrepto pugione, vatem transfodit: mox captus, teus honucidi j. intra triduum suspensus vel Lissimam praesa
citonem fecit. lia est iratus malu sibi facit, quod arcet, certe & maius, di stultissimo, scillacique 'instinctu , quas ab alio expeti poeticis, a se pctit. Causatisne honorem tuum solum alieno damno reparandum,solom vindilua sulciendum dii id egregium tam turpi has stabiliri potest 3 Etra . si putas nomen sutore sciuati, saniam ira,impatientia. Si hoc credis, putabis iam Deum in mem, qui patientissimus est, qui ignoscit, qui ultra benefacit, & nostra innumeta Icelcra beneficiis suis vineit. Qui, studiosor honoris sui, quina Deus 3 Et tamen cum patientia illum componit, inad sustentat. Sed age uindictam ab inimicis sume sum ista cap. eo
tamen iussissima lege ut a maiori incipia s: Diu stum est, si nocentiori ignoscas: ordo iniuriae prascribat vitionem. Maiorem omnium hostem 'itam tuam habest liaci lsis te ostendit: ab ista auspicare vindictam Plinio inimicodeleto,p cede ad alios. iustissime Plato saeuitutus in seruum suspendit vindiciam Coerent,dicens,nisi italae rei:scilico,propter quod alius saeuirc t,non .s aulici iudicauit pii inam vindictam meritum iis tuae fuisse de qua pila, ulcisci volvat. In primis e domo pellendus est hostis, quam alii perpla leas quarendi. Pi ius voluit lato postquam sent ut irasci, flagellare iracundiam dominantem, quam seruum; suspensun diu tinuit dexteram, quaan sustulerat caesurus. Rogatus quia ageret Ab aracundo, ait. exago scenas . Transtulit ad se supplicium : dignior ira censuit sapis irascen lcm ciaminialia,quain negligentem 1etuum. Nec dominum te putauit, dum in sua potestate non cicit. Maior itaque causa saeuiendi aduerssiste est,quam aduersus amulum: atque s solum te-spiciamus ipiam iram,quam in alvulo, licet displiceat,vicitatis, saltem aequalis quia iratus suit inimicus , tu iratus iis. Age, paci ratione iratus tibi est com irascetis. Illud eximium genus vindictae est. vi in sine C 'ta. damno ius,cum hono inimici irasceris: nullum penetrantius honitate & beneficentia vulnus: a plum sauciat cor. Noti est is nobilior vi storiab elictis quam iceleribus paria. velle aliter quam
326쪽
u m benemet go vlcisci, timidi est certὸ : de
ulti quia bonum te praesumis . non vis a malis offendi. anne a bonis malles 3 Istud fieti nequit, nisi sint ut tu bonum te putas id est pessimi. Vt quid irasceris, quod mali te offenderint an quod mali sint i Quod si in est, fecerunt tu, si bonus, quod tuum Lic, cura bonos sacere. Istud vitio
ne non facies,qua,cum te reddat malum,malos non reddet bonos t patientia potius, si non bonos, benevolos saltem teddet; sin minus te v ltum
quia meliorem. Satis se de pessimis' vindicauit, qui melior factus est illustiiot virtutis dictitas damnat iniquos:atqui melior ostendetis,si ames etiam malos. Multa in spe diligis, stamen tu in semine fluctus in stirpe r dilige eum, qui potest amicus esse,qui bonus, s licet nondum sit,ὶ & itaste te melior Quisquis diligit aliquid, id ex
quo fit,etiam amat: materia non est negligenda: amat ligna & lapides qui amat domum: si honos diligis etiam malos diliue,ex quibus boni sunt. Amas id, ex quo calix tit ama idaex quo iustus, unde amicus , unde Angelus. An Artasse, non, quia mali offenderunt,irascetis; sed Ruia te honii in Excusatum 'riculum quaelis: nemo bonus ad ultionem tenetur : nulla duelli lex te compellet inaequalibus pugnare armis: superant nocendo mali vilibus, artibus,dolis, perfidia: haec bonus arma non habet,excusatur. Sacius esset obliuione reparare malum : alia vingim inno iacens tibi,ini mutiis etiam hosti est : non me mi nisse iniuriae tantundem est, ac non accepisse:
tam parua diligentia supra humana consilia, &Qmnem potentiam , quod factum est, non resectum m b, insectum secisti. Impetus ipse ultionis ad veniam te stectere debebat: quaedam tutela de amot tui sollicitat ulcisci ; at, s te amas , cui tibi placet, quod in alio displicet a Ab iniuria tempus solum vindi
ctam distinguit non excusat .Pracipitas appetitum sibi Obstantem mi alum parat tuum s lacitus bontivelut apis in nullum saeuit irata, nisi cum
sua pernicie:pungit alium apis,ipsa petit. R ista
excipias contumeliam tuam, & it risisti contu
mel xso : alioqui honorabis scelus inimici, quem vetitus reuelebetis. Suspicis, , quo doles despici. Aut iudicium, contumelia est aut nam dacium t si iudicium , ad eruditionem patientis est i si mendacium,ad pudorem dicentis.Adiice aut in anci pite est,& dubium, & tunc ad inter
pretationem bcnam. Multa conuitia nobis sac1mus,quia in tet pretamur. Itaque serenti,aut bona contuinetia est . aut non mala Nonnullis ad
ignominiam laus fuit, fortasse erit contumelia ad gloriam. Quid male seci, dixit Antisthenes, cum nouit laudati . Gratulari quoque pollet, qui male audit.s non de conscientia,de suspicione bene sui. Maxima beneficia, quae bona mens non potest gratia soluete praua solet iniuriis. Certe.s inuidus suae linguae dominus est . ego
mearum aut ium : in o ptaeualebo duplicatis aranus. Potentiores idem Antisthenes voluit esse duas aures,quam unam linguam. Cur invitus se-inet audiam quod ipse de me, aut peius saeptiistidens dixi Cut offendor, quod alius me i itetur de probet sententiam meam 3 Cut succenseo, si unus dicat , quod omnes vident. Sapitis
niihi contumeliosus sui,dum putam contumeliam, tutiae libertatem , aut naturae necessitatem. satis mihi obieci, satis expiobraui, dum R.P. Dan. Εὐιόν cremMui . puduit, dum celauit improperium meum eum dilis ita seci ; impiopeii iam ab alio cum patientia destruam. Crauit et laedentem laedit, qui non doleti transmittit dolorem in aemulum. Is,
ut laedita olebit,si non laedit laesus. Ad hoc lae it inimicus , ut doleas, de suo destitutus voto ipse dolebit: s non setias illum. sities illius inuidiam ; beneuolum , qui insensus erat, facies. Dic , a quo accepisti iniuriam . ab homine,a iamalitia hominis 3 Ab ista dices tergo in illam itas cete,illam perde,non hominem. At tε Cui ait: Qui iti iniquitate sua occidit iniquum , cliquod odio habet iniquitatem & vult eam delere, sallitur: mortuo enim iniquo in sua iniquit te aeterna est iniquitas. Qui ergo odit iniquitatem ciet operam,ut corrigatur iniquus:& se pe-
tibit iniquitas eius .sed Auidquid de illo si ipse
ili sus eris patientia Fulmen inquiunt non serire dormientes, quoniam cedunt, ncc ullo pacto iesistunt.
Istug indenium irae satis extra plorosium inaturae conitat torqueri, nec tam crudelis nouerca est, quod insidias nobis pataret; nec tam imprudens matri . quod agmitteret minime ad-ueistis alios homanes cum Oinnes exet mcs,pacificoque snxerit habitu , armauit scilicum : i ctum: nec supeissua, nec auata est. Vacallet itas ne armis, desiderarentiat alma cum tia,si rixis,& eladibus illam dedicasset, alterutro istotum
vitio non excusato ut natura ubi nunquam re
cauit,s per innocens fuit. Adilae,quia iracui diora, inualidiora sint mulierculae,insantes, se- 4ncs ,aegri: inepta natura essct, si pugnae debit illi mos legillet. Igitur itam dedit aduersus ia,quod arinas de robore non indiget: aduersiis passiones
nostras aduersias voluptates, aduersu, vitia, ut illas conuel heret, illas atterat, compescat, haec lancinet. Specta mores iracundiae aduersus vitia
compostos: aptissimi sunt nota illa tirannis &dominatio sui ei ba in se leta laudat iunia est de
necessaria. Non segniter, non instinatet repugnandum cst culpis , in quatum desolationem odit nativa negligentiam, aut imbecillit: te . Inde simul laneum sutorem fecit, ne vis diuisa minor ellet, nec particulam uvis vult admitti. Celeri ima omnes animi copias ira conuocat. ut tanto malo praesto sera per iit. Ad haec , inde pendentem ratione velocitatem dedit: magnoiaque consilio inconsultam iacit iracundia: nihil pto more suo superfluum natura facit: vacat d liberatio, an non sit peccandum mon est opus expectare consilium : iam isset error consule-IC, num e tres , ni in scelistus fias. Praeiudicium habet ita sanctissimum: si repte ti silendum seselibus , nunquam cedendum : nec ad id, quod necessest, consultatione in necessariam esse. Quare rationabilis est in ita ipsa impatientia rationis expectandae: metuitque impe tus sui diligentia honorem mentis, DCn amat titi Plato partem irasccntem animae propinquiorem rationi dixit. luvamur ita aduersus libidines: magis rationalis est,quam vilius concupiscens. Tali iraqua expugnatore egebant vitia ., limitio,impigio tetii bili Talibus,tantisque dendae armis voluptatis sunt. venuste Diadochus itam dixit naturae tulum : malo, quamuis nostro,vii sumus. velut gladius in amentis , aut pileii manu vulnerat habentem, cum ad defen-
327쪽
o 4 Lib. V. De Arte Voluntatis.
sonem nostrae naturae arma nos sauciant; laedimur ira , qua defendenssi eramus ; tali tetvibranda in omnia sceleta.& malignos impetus dis. Consul e telum dixit,non gladium:nmcul a uitiis simus emin sis consediendas quorum e sis vicinia vitanda est. & per arma pernicia pugnandum omni piohibitione accessus.
ΡAri atque iram abusu torsimus timorem ad
nostium tormentum, quem secimus misi
tiarum selicissimum penu, de plenam inanium angotum cornucopiam : plus enim laboramus metibus,quam malis. Pio cessit insania, ut ipsa vota secetimus pericula . ipsa bona timenda, dum pro ipsis timemus. Non dumtaxat in malis periclitamur; sed in limotibus periculi , in spe
honorum. Dum metus est, ipse, aut petaculum est, aut damnum. Matutamus timendo discrimina, praecipimus tristitiam, anxicipamus mala, imo multiplicamus. Inani prouidentia, plura mala timemus, quam sunt: multa, quae non essent, sunt, quia timemus ; de quae sunt, diu sentcia metu incipiunt esse Itaque timor noster plura mala facit, vel maiora: aut addit, aut am- fiat : praeter diutumitatem, acerbitatem auget. Quae immatura sunt, austeriora sunt: pleraque acerbius fetimus timendo,qu m patiendo : mi
tota in se sunt quium in sotmidine ; suspicio
exaggerat ignota, de in peius vergit. Ouinia in tempestiua etiam bona taedio sunt, qualia erunt mala 3 Ad hae nec taniam mala parat, quia fingit 3, sed, quia facit , de incertum periculum luit
certo damno. Ad exaggerationem amentiae, supra celtitudinem nonnunquam magnitudinem adiecit: maiora damna quaerimus, quam timemus,& ne minus peticulum veniat, nos venimus, imb cultimus ad maius malum. Molpa-dia atque Parthenia, stacta a sue vini amphota, habuerunt quid hautitentavetitae patrem, praecipites se mali dederunt,ubi absorptae sorbuerunt
Metus itaque est innatum tormentum,ingenium prolongandae miseriae, inuentio mist tum. Nec tot cludelitas repetit humana cruciatus , quot timiditas. In quibus nobis pepercit tuna,non ignoscit prouidentia nostia. I niueis te crudelissimam , peticulosissimamque prouidentiam At temonis:ne quid in eum cadet et, se cit quamdiu vixit , ut duo serui scutum aeneum supet caput Oht detent. Quae maior miseria, uam eui caelum suspectum iit momo egressus 1blebat lectica tecto adoperta circumlatus ferti. velle quem prouidentia vitae prohibuit tecta ire,prohibuit tectὸ vivere. Ecquod maius periculum erit isto timore periculi 3 Nescimus,quid
timeamus mescimus,quando periclitemur,pauidi etiam meridie, uti phera trepidant. arque omnia etidi tenebris metutini ita nos in Itice timemus. Palletis. Lucreti, non cum Sole timemus:in caligine sumus, nihil in die videmus, ideo omnia
Minima fuisset miseria praesentibus malis, nisi spatiaretur pauocibus ad omne tempus. Addita ad cumulum absentia sunt, quae non
minitae nos vexant : plus nos torquent mala, qua non sunt, quam e quae sunt e pluta illa sunt; nam plura polsunt esse, quam e ni Ingunt. Metus omnia stulte admittit Magnum istud infelicitatis pondus adiecit timor, ut, plusquam pessumus, pateremur, iam timeamus, plusquam patimur: bis patimur mal uni suntae clam so midantur. Necessitatem magnam mortendi in duxit metus : euadete aegritudinem non licet: ciliti sunt,eum non sunt, sempet mala nos sodacant est igere nequimus esse miseros r intercepti
sumus; possibilitate mali male iam teipsa assicimur. Anne timolem insidiosa nobis natura adistinum malorum praesidium meditata est, campauca demat, plura patet.plurima geminet tu . si ipsum eomputemus timorem, triplicet λ cusnos impendimus securis,integros nos reserue mus pura cutis,integit mala expectemus. Timoti ἀbus iam fatigatus animus facillime malis cedit: vactus ante ipsa, pauendo iacet r eminas iam illum con detunt, moi cominas repetitione volnerum misae concidit. Age nunc, ad calcia los veniamus , Inutilis malis ipsorum timor est: nam, aut certum periculum est.aut nullumis cetium , nihil agis timendo, n: si praturuere , & antelucano marcete tormento e si non est sitiuum, tilitas te vexas cutis , de pta sentibus te punis nisiotibus; ipse timot iam est periculi incerti cellum supplementum , certum
Angustum ius fortunae esset, s dumtaxat Copraesentibus nos inuadet et, quotum leuissimus dolor vix sensum sui faceret: secutus tempus, antequam cognoscatur, dilapsum t minimum est praesens & ignotum t mala diuisa & succeiadentia temporis successioni accommodata veniunt, vi vel si magna snt, non magnam pro distributione pia sens sortiremi partem. Maxi ma leuia suissent, si non successionem sentiremus, sed praesentiam : minima pomo, quandiu sunt,est ; nam dum sunt, minimum est:non spatium,sed momentum, ad quod inter innurieris diffventis tempotis palliculas exiguum specta
bit.Demus maximum quod momento est, nUnmasni momenti erit: tolerabilis, sertasse leuis, miseria seret , si non inique committeremus sensus damnis. quotum leue,dum durant, I ii dus habent, nisi nos coaceritaremus multas patres : revocamus prae ita, praesumimus suturi. Quod sensus capere potest, praesens est: opinio ruatum illud inuenit, ut diuisum per tempus malum timendo copularet e scit molia mala uno te pote, imh uno de minimo momento, maximo ainplecti MicLTamdiu duret pati. quamdiu dolere: nec unius patientiae patri, multas imponamus doloris. Hac arte, hae stultitia plotrahimus contrahetido mala, de longam in totum vitam facimus. Quia ante tempus patimur, sapia inuidiam Ωrtunae patimui : ignaua prout dentia , quae discutere volumus , aduocamus: optimaera esset digerie, quae ea sate non posis imus. Certe magna diligentia foret discutiendis itistitiis , restigete tuta. Fortunatius
Dio so Siculo nisi et , semel petite, quam
328쪽
tpit sottianam, te, quod miretis, naturam. Cha Dissima de nuturae de iudicii sui pignota, filias αvxores , Acistomachen, & Doridem, si non in odio in suspicione habuit: quibus dedit vitam, non confidit denas : filiabus nondum adulti, Nompei misit tonderi ab adultis . nec a filiabus:& ne bottidus vultus etiam sibi horrorem maiorem incuteret dum aliis timebat, si plus timeretur, plus timete ; nam, rasse s m Alios timeat, quem multa timent.
iuglandium dumtaxat putaminibus aduri pilos est palliis : tanti illi stetit lia c necessias cultus: timor illum initianit, quo pecora non calent. Neque voluptas potentissima tyrannotum domina illi fuit libera. Nisi euolutis omnibus , reexploratis ad uxores non veniebat: nee adhuc, licEt tutam repeti et voluptatem, tuin se cen-
sebat; latis elicumdedit soliis lectum. quas ponte commisit ligneo, & hune clausis cubili soli bus detorquebat. Quid 3 nec vocetu illa timotliberam,aut tutam reliquit: ab edita concionali tutii solebat,non se credens suggcstis.Quid Znec suo p etori.
cap 1 s. Ad quid ergo timor datus, si pet tot pess mus
ala,reus omnium moriorum,umis tranquillitatis acii te ad maximum est bonum, &.ut elegantet dixit Theophanes Cetameus, pharmacum, ut evomas virus maloium: nisi male abii tatis, est quaedam natu talis piudentia arcendis
malis sagacissima , sed vitio nostro infami pusillan inlitatis damnamus ; est quoddam praesagium innatum ad excubias , ad explorationemniatorum,quoddam satellitium secutum ad bo notum custodiam. Non igitur peccavit intentionatuia sincera, atqtie beneuolae, cum dedit; sed
nostra ignauia, cum uti iratar : ad Omnia,quae putamus mala accommodate volumus,minime ad omnia consentaneum. In ptimis timor non est
ad mala ne statiamihil horum sormidine me' demut solum praeeipitamus itistitiai viceriis reticulis si ustra impenditur metus. Deinde, neque ad mala contingentia: s vitare nequis in callum te macerabis matutinatii sui ,ob id in quo sottalle benignus casus et it. Ne te ante tempus ὀ amnes : ignosce tibi,cui nondum irata est tot tuna ; nec crudelior tibi sis timendo, quod illa non committet. Quid Τcommittat:id minus tristitiis habebis, quantibai minus timuisti breuictima plaga,& in sinceritate sua te percellet. Neque timor est ad ea mala,quae declinare potes, si incerta de ardua sit euaso: pluris non nunquam constat euadere mala, qualia pati : in his S cuiae computandae sunt, & pericula ;& pro excessu,
aut expcctandum, aut cauendum: non magnis
suinptibus minima cluetida sunti palum fortasse periclitaberis patiendo, & nimium patietis timendo. Denique, neque timor est ad naala.quae
putamus,licet declinate pollinius sed qua sunt in his inauibus& fictis malis, non muniet nos naetus , sed puniet maiotibus, de quidem non setis. ω c Innoxius itaque et it in nostris noxiis, in vetis milis.& qua in nostiaest libidine vitare. Igitur ad praesidium contra peccatum, istud sol dira verum malum i istud solum in nostra est inanti discutere: iti his fidelissimus speculatot metus
renunciat, quae oraeuidet,cciali, ut prouideat, ut uocet in consilium mentem , ut seu et conia
sutiata meditata . ut muniat ut vi hac peticula. R.P. Dan. Eusebir Nurembergu. Iste est eustissimus timot ; scilicet,in sinceritate
. svia timor est, non malum : alis enim malorum timores, ipsi mala sunt castitatem naturalis uia sectus corrumpunt: transeunt in id, quod sugiunt. Caeterum, evidens signum est , timorem datum ad haec arcenda mala . quod certissime desacillime & per se arceat: ipse timor peccati superat peccatum,timendo vinci ualij timores non tollunt timendo mala, potius addunt, quarunt malorum remedium,non sunt; at metus ille remedium ipse eli inde alis timores vagi, iste constans N permanens : illi tamdiu sunt, quan .diu malum non veniat,aut inueniant remedium , ut non veniant;iste durat.quia ipse temedium est,ta dum est,non est malum: inde cum ista perseuerantia,nec molestus est tutus nullis otiinibus.
in tantum sibi placet,vi quod magis timeat, sit non timere. Qui eluctatus seratum uti e dedente in scopulum , aut ac tem ascendit, ibi iam non tuu ct seras, scd casurii: timet non cisci ubi secutus esti clios timo: es ex cludit li curatas, iste secticitas est . Adiice, ad innocentiam casti huius timoris,non solum vela mala tollere, sed . fictorum malo iam timores: tamets ipsi , vera snt mala. Clatius trudit clauum : mnes timor Dei pellit timores : hic timor lenitus cst , ipse nos tutos reddit; de dum nos defetigit, causuri Dei agit. Commode illum dixit Leontius Ara- inllius. Q. a 3, o de ex . Generosus it mest non utilitatem praestat animis , sed ma- ttin mgnitudinciti, de nobilitatem spiratus : demeitium timorem , audacissimus quisque tiae idus erit: mens enim mali sui conscia , velut spongia imbuta aloes, de ab syntliij succis, quolibeti eissa teriore milie soni ficat liuialis ; amarissi mas sol midines qualibet complessione diffuit seste. Atqui εἴ temporalium metus aliquando in- cap. 6 i. nocens de salutatis est, eum miscetur fortitudini. sduciae, prudentiae. pei. Sunt quaedam per se
nociva quae mixta salutaria sun uuat de vene num consectum : iuuat iste timor. cum cautio est, non consteritatio : spem praecipitem tem petat. Nulla est prudens expectario , quam timoris mica non condiat. Spus, ut vitium sol tulimum, nimium exhilarat , de sensum in terdicit cerebro: temperari opus est medio imitu , ut aqua vinum , ut cum modo & rationis immunitate delectet. F Ore huius timoris , saepe sortuna non indignatur spei: leseir aliquando istatu gratiara spes , cuius etiam si- uote desinimus iii acie, si cuilamus spezue.Cvriditatis finis, iuxta Hecatonem, timoris remedium cst. Vetum lac., quia laxamus vota, multiplicamus timores : quia cupimus , ut i minor tales : timemus,ut mortales. Non omnia nostra cum molle moliunt ui ; quid sormidamus, vel .
vnistria commoda instilentia. Rrstat tiistitia, aduersus quam tota philos .
phra arinatui, a civius iniuriam ruta ha ctentis dies imus re dicturi suavis.Nuc pro multis caluinuitis volumus mereri de illa nonnilial, dcocusate natus an Huc accusate nos. Depra
329쪽
3 o 6 Lib. U. De Hrte Voluntatis
uauimus quoque istum affectum, & mi sitiae infamauimus elogio: suos tamen vises ad felicita- . tem habet, de cum naturae consensu. Rogemus Platonem: non omnes damnat tristitias: eas potius commendat,quae saudiorum origo, aut minorum aegritudinum sint causa sunt aliqui cot- potis morbi,quibus indulgemus propter valcm-dinem: alimus in blachiis.& crucibus viceraad eloacam euacuandi pessimi humoris: vulnere rupta uena aliquando suso sanguine continuit vitam:ita aliquis sensu, animi nonnianquam est permittendus dc innoxius. Praetet ista in uniuersum succutiendus est moeroi e sinu, & purgan- dum pectus, seruandumque soles cordis, velutcdmisuit pestis.ne sine examine intret. Grauissimum istud malum est,ut exterinum acies non feriant nisi pet illud:sine tristitia nostra omnis noxia innocens est:Omne damnum sine muc De,hebes, & tude. Quare sine usu, aut boni. aut minoris mali, iam ex maioris collatione boni, toleranda non est tristitia. Fateor talum, Ie ad Phoenicis miraculum, p.s3. abimque auem esse, qui nunquam sit atro pe- te.vhi cathonatium vidisti immaculato vulturFumus,& puluis terrenarum rerum qu cum que dissipatur.coiitagio quo Iam tristitiae familiaris. Menander dixit, consanguintam ei te vitet: necesstatem moerendi necessitudinem putauit. Verum,non tam indomita,& aequa est ista dolendi necessitas,quid si inuictam eupiditatem non habeas, violati nequeat. AEgtoti autem si mus,& debiles; nolumus non cupere,non possumus non moeretri oc velut exulcerati artus, at que agit, ad leuissimum tactum gemimus: nee Pluta oblectamenta recreant, quantum unus
macerat dolot: delicat tot sensus malorum est. Auidi semper eorum, quae desunt, ingrati p sentibus, non compensamus copia plurimatum rerum necessi aru, unius superuacuae inopiam, quam nec nectistas, nec utilitas fecit; sed cupiditas subtilis necessitatis artifex. Inaequaliter ad iniuriara nostram diuidimus affectus: aliena, aut non nostra plus amamus. Quid angeris,desit modo, quod nuper habebas 3 Nam,cum pridem non habebas, tam anxius non suisti:in eundem nunc statum testitutus es. cur plus inceres; habuisse auget dolo: em3potius compenset. Habui DL,beneficium fuit;vatiam debes fortunae:habe: contenta est patientia tua,& pace tua,& sua:ista
pax cum sottiana,non ut alia concordiae conuenit votis: contrariis stat eupiditatibus , si quod solet una vult, tu nolis: adeo clim eatebas,& non. habuisti,tetistis non eras; de modo tristisc quia habebas: possessio illitauit cupiditatem. Facile de vile temedium stat. quod nec voto eget, non cupeteint,si possedisse tanto miὸ apud te valuit, cui nihil potest possidete 3 Pluta testant, quam amisisti.Cur omnia,quae habes perdas;dum non habes quod petdidisti Anne excusabo ingentem
mce Iorem tuum, quem maiorem censui iactura
Putabam ibitin amisisse unum, solum deesse nurat sed video amissse omnia , dum amistis num . At, dosor huius uniuersalis iacturae pensati debet voluntate; sponte amittis omnia dum restantia non placent ; nee illis vis gaudere. Quidquid sponte fit, sine aegritudine est. Iain nulla nostri doloris excusatio est, nasi ignominia dementiae,quia tam iniqui felicitati nostiissimus, ut eam locemus, aut in his, quae desunt nobis, aut nocent; in his, quibus necessario sciamus miseri. Fecimus vi non sol sim mala nos proscindant, Cap. 6 . sed ipsa dilataient bona, dum desunt,id est,c pinnis ubet hic panditur moeroris seges,si bona absentia mala putamus:ab suint plurima. Expedi obtutum siccum per mutotum domos, per Regum pistoria,pei latissima quaeque inuidit spatia,breui madidum facies, si lona,quibu&carcs. computes damnat toties tristis eris, quoties laetus cile poteris,aut putas: maximὸ miser est,cui felici lax, possibilis miseria est ; qui tot numerat mala, quot bona numerale potest Certe, si absentiam malorum in bonis debes ponere,vellem, vi triacea transmitteres lumina, penetralesique etiam selicissimorum penetralia: post multos patietes plurima infortunia inuenires ; perangulos etiam aulae iacentia mala uidrro , qam rum immunem te videsalona tua supput haha uerteres astutias sontinae ista leuissima diligetitia, si mala qua desunt in bonorum calculis admittas Hoc pacto excedent,aut aequabunt bona malis nunc supctuatans,& excedentibus. Qil tus quisque non v:det ac tractat manabus innuia meta ubique aberrandia,ubique obuia mala; bona autem a longe solum nutrierat: inde cum factio iniquae ibi tunae supero sauei itis cohors . latius illa dominatui, nec vi vinci, scd ingenio potest. Subtilissimum stratagema est absentia iri conitatis in conitatium tiansfundere, & suis ipsis satellitibus expugnare infelicitalcm. Hae
alte numerosiores copia bonorum erunt: nam,
si carentia malotum, bonum est , mala plurima sunt mam, etsi multa lugeamus, i luribus caremus; non tot habemus, quot postiamus : quateiam horia plurima et unci ita ab aduersariis ad nosti sit exercitus alienis vitibus vincemus miseria. Sed demus vinei quid mixtemus 3anne lac mae expiabut infelicitatem; Audi Philemone:
Α λλὰ ρ.tiis αν δύω ια , δἰ ris o Aon , Inutiliter ii cetor impenditur malis, quae non ρ δε--δε- impediti non adimit miserias, sed agdit petuet narat, et risa de misera illa distitia est quod i lac non maloium . de non mendicandoiam: fici, quae non iam, L . potest tollere,& quae non duberet. Ad hac.iniqua sibi supra motum, siue , ut verius dicam, tu pia Opinionem mali laceratur. Odo Cluniae iis ait: Calamitas,quae momentaneam laetitiam, licet mox transtula,concutit, quasi infinita. - fletur. Non huic itaque inutili tristitia usui a natura est 3Nihilominus, ut ad tristitiae modi m acceda- - amus,non omnis tristitia miseria est les,quo sitie fructu est.Ne saepe inutilitet tristemur,aliquis do tristati est neces :mstitiam utilem dico Tremedium malorum est. Non sine visi istum a sectum natura consectasset,nec tilii alicui bono. Neque leue bonum est , perdere mala: siliciss-mus incetor est illorum malotum , quae auferte potest, de debet. Huic non est opus remeatum adhibete; nam ipse remedium est: quia iste non malus; nam tollit mala: cum plausu naturae ,&quadam illecebra est. istam instinae laudem in duobus repetio malis, in culpis propitis, S pc
rus alienis non est clara tristitia rarentandae extinctie solet una, sed nostris culpi 5: nam non est
remedium eorum , quae patetis mala; sed, quae facis:
330쪽
Tristitiae commoda indulgent. 3 OZ
secis 3 liuos lacrymarum sub sinum requente
quos iste affectus mittit, ad argumentum puta
ossicii :aliquid sub pectus luere quae inmaeulam
cordis opinoi : dat, unde expietur: istam militiam non putes miseriam: si quidem tollit illud, quo iniser es. O fortunatum to laetum luctuin, quo desines esse lamentabilis i o salubrem aegritudinem, qua sanus fies 3 Illa institia . cum ad gusttini sit natinae, miniis molesta est. Et inter psas lac11mas , quibus evaporatui dolor, quid placidum gustat. Ad leuandos quoque alienos i maerores noster prodest: non letes temedium damni proprii tristitia aliena est intet plutes onus diuisum,
nulli est otius : diuiduntur mori es,ut sarcinae: malorum solatium cst consonium: quemadmodum meticulos. si soli sint in aliquo loco, tepidant; si cum sociis, remittunt timorem: sutant enim plures esse , qui teli stete malis possint, &yroprium periculum. si commune sit,aut minus tutum multis obsistentibus . aut languidius: ita qui moeret, communi te languentium sperat maiorem res stentiam, minusque pertino malum; neque diu durare posse, qui tot repugnant. Ad haec , ex compam ne aliena argutat iniquam suam passonem: pta sumit iniusta pati. & quadam libentillima Laude ciliatae conia scientiae se solatiit: tum proptet doloris com -
ma amoris caeremonia: amati autem ineundi L.
similiti est : sestiuatas heneuolentiae extenuat moerorem. Istae igitur duae tristitiae remedia sunt, aliae temediis egent, Denique vatia varii pharmaca temperandi doloris praebuerunt; Epicurus, reuocationem mentis; Cleanthes putate
nulla mala esse; Peripatetici, non magna ; Plato,non cella; Chrysippus,detia hete moesto opinionem mali. s se putat officio functum , Quirinus sophista. quod sibi sumpsi conditionem communem, extincto filio consolantes solatus respondet: Quli reseruo h unem esse 3 Nullum ego puto essicax remedium non m tendi, si non sit remedium cupiditatis: ibitasse luctum adimes, non stultitiam, petieulum lugendi
Cirta disserentias bonorum, O malorum.
bus , iellant mensis assensus specialius quoque elucidandi, quos affectiis contaminat, qui corrumpit assectum. Saepe cupiditas perdit iudicium, sepe
iudicium perditum repetit curiditatem, aut te
parrat : utrumque' pernicios minum , α illius pernicies, & huius salus. Mutuo se perdunt
voluntas & mens; mutuo se testatuabuntet quare fauor voluntatis est, informare mentem. Oportet rerum aulaea contrahere,quibus oppania
se latent,ut nudas . suique sinceritate perspicuas exploremus sine suco de lama, sequentes nam-raati,non famam. Ad fingula veniam, postquam per summam disculselim bonorum, malorum que differentias, Ie naturam, deturbauetimque turbatas opinione imagines. Adoramus enim damna nolita speciosa boni fronte abominamur bona primo & in discuisse aspectu territi. O dili gentiis main ad inutilia socordiam hominum: Etadicant herbas, examinant fibras, scindunt, coquunt, et iliant, exenterant fetas,inspiciunt, excirpant neruos distinguunt arietias. Herophilus, diligentissimus lanius naturae, vi curat et, sexcentos ex Letiit: lusit pet homicidia etitiosi eas : odit hominem, ut nosset. Summa diligentia explorantur visceta altationalium. Ratio
num quotusquisque explorat 3 cur namborum causas , tei que naturas solici th inquitimus; di non stimus curiosi opinionis, laudis,Duotis, paupertatis, virtutis naturas scrutari , interea inspicere 3 Pluta gloriosum honi titulum apud vulgus cap. a. v surparunt qucidam mali nostri conspuatione: posuimus enim felicitatem in periculosis, id autem minus sunt, quod magis videntur. Percut- te omne quod adorat cui aditas, cui dedicantur' vota, unde ambitio suspenditur, quod inuidiam. Occupat,quod vel partimonia miratur, & quid quid cum tempore pergit, iniustissime honiam dicitur, amentissime putatur. Lux est, quod ii cidum reddit; calor, calidum. Fortunae titulus effectus est. Cur, quod te benum non facit, faciet sottasse pessimum , bonum putas Non est bonum,quod bonos non facit. Is putet volupta tem bonam,quem bonum fecit. Opes, si probos plutes, quam iniquos secerunt,probentui: ipsim vulgus quod probat diuitias, edi probrat dilutes, di intuti, potentium vindictit inuidia,aut odio. saepissimὸ diuites se malos saciunt, teris mala. Quin nec dissimulate noscunt Iia bona imbecillitatem statet te bono tum: tali)s in bonis'
morantur, improbos assectant, atque ex amore malorum boni amittunt famam. Ad haee, Deus tut5 bonus esti, di amat bonos ; quibus tamen minus ista tribuit:certe quia non sint bona. Aut Deus malus est, aut illa non bona: quia magna necessitate Deus bonus est, illa non sunt: dilitibuit etiam malis de his plura.vult hoc consilio reuerentiam horuin bonorum perdere, ut pudeat ad cupiisse . quo strui licet pessimis dicet