장음표시 사용
331쪽
3os Lib. VI. De Arte Voluntatis.
bonum. Lonom est , quod plodest. Anne proficiunt, qua nec faciunt te honum, nec tollunt mali 3Glauedinem caritis aureum diadema noti leuabit, grauabit polus:ai gustias cordis munus
in area sidens no laxabiti dentium dolorem delicatus non mitigabit cibus. Quid, si humanae dignitatis suspicias finem 3li utilitarim mirabetis, nec bona audebis dicere , censebis nihil, inutilia,& superuacua. In quo distingues inter superuacua & nulla λ Quaenam eliges Esurienti, ad remedium famis, perii de elit, si nihil Oiletas, ec si lapidem : ita quae remedium malitia tuae non pia stant,quae ad virtutem non ducunt , quae ad Deum non tialiunt, superuacua
tibi sunt; si superuacua, non plM quidem quam nulla; si nulla .iam noti bona. Modeste hactenus inutilia, aut superuacanea dixi; sunt noxia, &quae non tollunt mala, sciunt addere. Non est necesse narrate disertimina, alimenta scelerum, soli cuiadan Ps. Praeterea,magnum momentum addit tempus titulo bonitatis, quem deiectura non merentur. Bonum,& integrum idem aestimo, ergo bonum
erit litie defectu. Quomodo sine defectu erutit, quae desectura ipsa sunt, quibus de imitas sui
exitus foedat 3 Deficientia sum ista,iam non bona am deformia cura tanto suae adhuc ellantiae desectu cum ipsius substantiae enormatate. Non sunt bona, quae peiora erunt, quo sueriinimal ra: mensura calamitatis est, antecedens stilicitas.Tum lances,& calices a consistentia aestimamus; vitreis praselimus argenteos, de aureos; non credo , u aurum fragile esset, vimim tenax sui. Fragilia tempore ipsis sine vulnere per se hiacentia stulte putat diues bona, Cm,licet aduersia cessantibus omnia parcant, Lege tamen mortis sit facundus inops. Vides ex his bonis neccssitatem miseriae iuxta diuinum Piosperum , qui tamen attentiis suit excipere virtutem,te expiare tanta calumnia;
omnis virtutam Ismper Iassantia salua est. Caetera necessarib mala erunt, aut tu miser. Quid delibero 3 quid dubie pronuncior Necessalo tu miser, siue mala, siue bona sint: si mala, iam cum malis beatus non eras , si bona, iam sine honis infelix eris,& iam hoc ipso bona non
erunt,cdm mala inserant, cum iniseriae sternant viam: duplex autem via est, aut cum illa te relinquunt, aut cuin tu illa , alteriitium neces la itum est.
Accedit varietas sententiatum in honolum inplacentia : veritas una & eadem est ; error multa membra habet, varium vultum. Omnes homines, An idemus dicebat, bonum rati id, quod ipsos cuiusmodicumque capit, δ; ipso k-Iunt pugnantia inter se iudicia. In ipso consi ii subonotum magnus dissensus est. veniat in medium patentius bonum , quod minus opinio corti pat, quod non tam ipse, aliam natura fecit, decus. Quantum dissidium circa solitiam cst . thiopes nigrorem de simitatem comi codant Persae aduncitatem. & candidam cutetis; alio me- Aiocritatem. Quot item dissensus voluptatum sunt 3 id dixeio de aliis,quibus non se immisit natura: sed magnum opinionis peccati ramagna secit Quot dili dia in cultu, in caerem viis exhibendi honoris, in habitur Certe nihiletit, quod tibi citi nequit, quid,& quale sit. Nullum colum bonum est, in quo tot et tores
Exhibeo quoque conscientiam tuam haee cap. s. ipsa condemnantem bona, qua commendat; . commendas .dum Optas tibi; condemnas, dum solii a tibi. Mala quadam horum bonorum fides quoivit patrocinium x nitatis, summi enim boni est unum esse: vides omnia caeteris bonitatis priuilegiis destituta,& titulum solum vas de- sendete singula talis, ii solam in te sint ad insolentia auaritia.Quid si assecutus sis qua vota distraxeiunt 3 Non eras contentus,si omnia possi deas, nisi solus omnia. Ertis lumini bona est unum esse, non unius: commune quia& publicum est;vnuin est, sed civilium. Quidni lius Deo bonum; hi Dcus omnium est, de communis census: ista,quae tu putaui bona cum unius dumtaxat sint.b na non sitiat. ate quia quod unius sint, nulli prosunt: in ptimis alias non prosunt, tum tua sunt Debent desinete es t .a, ut incipiant proficere aliast nummus, nis alienes, abs non prosae it tu diiciana, iuc tit i. id; non proiicere, dixi nocent, dum tua iunt, qQ ia unius: de ne alia damna, cuias, pericola memorem , inuidiam interpono. satis mas num malum cst, cui magnum malum appeti-
Iam illam, quam laetint. nitetem dispicia mus: ad argumentum potius magi initatis erit, quantumuis se distendan , tumeant, rumpamui, paritulam boni speciem estingunt , mutuantia illam, non ab aliis bonis, quorum potiύs dila-huntur praesentia, di velut sui pudentia essu giunt; i malis menda cant: qualis bonitas erat, quam mala praestant ' incommoda paupertatis, quae sola est iecusantibus grauis, ccmmendant diimus: sanies exaggerat voluptates cibi: vale
iudini pretium morbi dederunt: debent malis esse bona, id est, ideri, id, quod sunt, in spectu est: id initum, cdiu totum, quod sunt, habeant, audd videantur ; illi, qui plus vadent, initiora
vadent, aiat non vident. Cen non res , vilabraesut,pro maiori cottaluintur luce, Adiunge. iura se ciues sugiant, asptehensae manum non lati- plent. Non aliter hunc expectes mundum,quam domum insistam lai uis,& speditis; aut magicis procuratam veneficiis; ubi omnia volvuntur, franguntur periclitam ut indemnia;vadentur pericula ta terriculametua; non stitit: omnes totierunt, nisi a limole suo . non timentes , se i ii. Expende tamen,quain procul sunt.ut bona lint. quantum sunt procul ut te bonum faciant illud o colliges.quod tu potius iacias bona Longe sunt, quM tibi praestent, quod a te desiderant. Facis illa bona, non dico vise suo, sed tuo mendac:o: tanto sunt bona, quanto tu salsus putando, tino quanto malus te sallendo. Anne vera bonaeiunt, quae ii aus secutit, quae malitia commcnda et ii 3 opinioni deceptae debent specie a longo totilis renidentem velut in agris quidam lapilli speculates scintillant diisti, si quaelimus
pioxime, non videntur: ita ista putamus hona, cum caremus rid tornacia tum cupiditatis. Cdmiuxta polleslaolocauit,contrahunt illam speciosam fontem , qua nobis illuxerunt caecis. Qui imbecillis sunt, aut mero occupati cerebri, noctu vident luces, quas ficiunt, aut augent. Corpora alienae lucis non sempe sed a litu & iti- te luallo, de oblique micant. Non habent pro pilam
332쪽
priam bonitatem, quae, cum distant, non c)m adsunt, ostendunt: ita cupiditatis votum,sassiis dium est; taedet adeptos, quod adepturus to sit; contrahunt temporum qualitatem temporalia, quae ad imitationem annorum amamus; futuros Optamus,quos habemus, dolemusmemo est,qui sensi in non optet: quotusquisque cum illo gaudet Plutimatum telum totum spes cons unus gaudium. Velut venatotes ossibus alunt canes, ut venentur seras , quas, com eeperint, ab ipsis serunt: ita spes sicco quodam gaudio nos alit; mox, cdm consequimur, laetitia priuamurpnt .
Fecit piae iudicium hostium istam damnan
dam opinionem, quorum in tutia coaetanea no
his est: tatio natu est minoti anticipant enim se-sus sententiam honitatis, quam feta ratio resellete vix potest. Fumatam reperit antiquitate probatam votis patentum , maledicto aequali bus, qui, si bene amassent libetos,contraria pI caretur, credo,& in arent.Aecij genitrix maluit perire,quain filium regnate uecusauit fortunam, cui maxiαε optatuit nec inuidia fuit, sed amor. Plaestat fortunae,non die mediocritas, sed inse-hcatas. Miletis non deerit solatium,deest fortunatissimis consilium Post tot iniurias opinionis unum usum agnosco ad laudem virtutis noui tiae. Patum esset rei iei.si quod sint res,aestimarentur. Crescit metitum, si vitius comptimat cupiditatem; quotum aestit nationem praenabuimus: ii sensum eum antecessione curtentem superet latio, si cupiditatum licentia per antistrophen saciat temperantiam. Elegantet de salutariter Max inius iii Theologicolum Centuriis ait:
Atqui demus Omnia bona esse: ad pudorem nostrum est, tale pessimos initiumentis bonis. Cur, si placent ficta bona, nos, qui vere mali sumus, no displicemus nobis3 Pertinax ma. Iit ia est,intet bona, bonum non esse; impudica malum esse complacentia bonum. Caeteram, restauremu quoque ignominiam eorum, quae vulgus instimauit nomine malo modi non sust. Mala putat,& publicat paupectatem; terat& secutitatem, rati elogio damnatlahotes; credo, si bene attendis, & parientiam retrati tuiqua mala pronunciat,quae malum non faciunt habentem, sed aliquando bonum, saeph meliorem: sacilius bonitas crescit, qu in nasci mi: aduella non te miserum saciunt, sed suisse ostendunt; non te malum teddunt,sed retegunt. Prosperitas humana lacerum inuoluctum est miseria , quam dissimulat , per pates tamen transpiciendae. Tegit mis uiam, imo auget nontia sert: innocentior, de veridica aduersitas est. Detis hie sepissime in bonos , quos amat, dissentit; qui delectu non ei rat, qui amare non desinit: noti erra mala credas,qua Optimus dat, aut bonis, aut ut saeiat bonos. An mala erunt,
quae secundu praesctiptum Christi beatitudi nis sunt sedesὶquae melior omnibus praesumpsit ad documentum delectus; cui alimentum sue runt labores, vestitus paupertas , gloria humilit 3 Iam,postquam ista dedicata sunt in peisona
diuitili, leuerentiam maiorem metentur. Bla
sphoniae quoddam genus est .dicere, aut putarenaesa, aut ieiicere,qua Deus de probauitae commendauit. Quid3 quae non bona tantiam, he 'litudines diffit. Quadam diuinissima contage quid bonum, quid diuinum ex diuinitate contraxeiuta velut qua unguentis suauissimis te aio. matibus coniuncta sunt. sinulem contrahunt
odorem coniungendas communicabututa paupertas, labor, humilitas spirant quid diuitium:
Busta claritanotum vi totum reuetuitur etiam non clari: Sanctorum colimus reliquias etiam mali:labores,patienti paupertas, subiectio, re
liquin Cluisti sunt;has cole,& lema praesida
maximum erunt. Aduosus quem putas aduersus te. Si reliquias corporum adoramus,cut apiis motum negligemus 3 Corporum reliquiae ossa sunt; animorum illines di doctrina. Reliquias sanctissimae Christi animae veneremur, piari mus , amuleta erunt cupiditatis nostrae : sectamus genu sanctissimis laboribus, faciam osculemui paupertatem , sinum nostrum consecteamus patientia Si Crucem adolamus Ru bd in il
la passus sit Christus; cut ipsum pati non suspicimus cur patientiam non suspicimus h Igitur non ista sutit mala , qua Dei coniunctio veneranda sicit, quae bonis coniunguntur, faciunt, quaerunt. Aristoteles dixit , fugitivam a mali, paupertate ad bonos confugere. Piudenter quidem prouidit: illam boni non irato tepellunt supercilio; non eiiciunt contubernio suo: mali, statim impellitur, de quibusvis pessinus arti
bus e domo conantur trudere. Adeli commutatis nominibus vulgus errat cap. Io naala infamando,quae honorare,imo ad tare deis huit: na acclaman ,& pessima votorum co-
sectatione celebrando, quae odisse latius suisset quamuis,si sincere de nude omnia dispiciamus, neutra,aut bona, aut mala sunt, nisi iaciamus Vsus nomen imponit iustum nulla sunt bona,si malus es; nulla mala,si bonus nemo est id.quod specie x solum dictat. Quid tetiri,patiatis mala.
ute bonum relinquunt3lam non male te habes, cam bonus maneas Caeterum,quid interest, non
patiatur mala,qui malus est nec ponit malitiam vacatione malorum. Cettia non bene se habet, qui se malum habet; iam in hoc malum grauius imuin patitui, nam se patitur. Istud grauius. qudd non in solo corpore,in animo se patitutdcconscientia , cuius sensum sallere nequis, nec magnitudo ictus stupidum faciet.Quot impetus
cupiditatum efferociunt quot metus inanescα-gunt quot curae lancinant quin uiniones at- tenent Ruot antasmata secutissimos conturbani3omne vulgus assectuum tumultuatur:
la, quae sunt.cupiditates dico . de harum progeniem,vitia, inquieta & sibi obstantui sunt.vbi, putas,pax erit. nisi ubi nullus, aut ratus hostis. Non itaque foedus, nec tranquillitas veta etit, ubi mala ista sunt veta; de sunt pletumque intri salsa bona. Malum in primis est contrarium
no .deinde et aam malo se ipsa niata destruunt, ciuile gerunt bellum:at bonum omne bono est amicum. Istain concordiam adhue in malis non habent mali. In his vetissimum vides Clarid mi dictum, ex carnificibus duobus compactum hominem, corpore: animo: corpus uis di ne nopia, me excruciata peius tamen pessimos
impatientia beneficio: anima autem curis,metibus,votis,sceleribus. Hoc calet tortore honus a
alterum mitem habet. habet exelmelia; sine secuti, sine serio Lia: ruet, sitie in nuntia , quae maloium
333쪽
3io Lib. VI. De Arte Voluntatis.
malorum est acies,& cuspis. Cum ista bonorum
taedettisne illa nec mala fastidimus Tutus inter 'mala bonus est; totius inter bona malus. Nunc vera consciamus bona, aron ab alieno
titulo, quaque ipsa appellatione honos commendauit Haec honesta sunt.Duplici ista nomine inerentiat boni gloriam,& quia sunt bona: quia alia non sunt superquit illis magnitudo ad titulia vendicani e cupiditatis. Cette si minima essent bona animi, sola appetenda essent: qui
caret alia cibo,& minimo & accibo uti tui: non
sunt alio per se, & sine his bona: quid nisi haee
appetituri sumus3 magnum faceret bonum vitia tutis, licὸt exiguum ei let, unitas alterius boni. Pretia auget tuitas mercis. Bis iam magnum bonum honestas est , & quia maximum est , &quia solum: certe & quia rata est. Si adiiciamus caetera potius mala, aut esse nil sci in plurima de vulgaria, iam temo magnum bonum dicas. Adiice ad supputationem magnitudinis communicationem: adeo bonum virtus est, ut saea tu suo omnia recreet, Omnia reddat bona. Magnum de perseetiam est, a quo aliud in tali n nihil exundat, qucd plenum non sit. Animalia, nisi iam persecta , non generant: nihil dat alii, nisi quod habet. Virtus omnia bona secit, dum gubernat: istud patenti illinum indicium est:sola
virtutem honum nostium elicinihil enim, nisi illa, te suciet bonum O ptima igitur erit,quae bonos & bona facit. Iniuste illi, quos diuitiae, potentia, sanitas. robur,honores, & quidquid vulsus extollit titulo bonorum,malos reddunt,beati dicentur. Deest plui imum selicibus ad felicit tem: de st usui. Parumne videtur ρ deest rectus usus.Omnia sine usu inutilia sunt;omnia inutilia superfluat n5 igitui possessio istorum bono tum sola felicitas est. Nec enim superuacuum, aut inutile est, beatum esse. Atqui usus ne suffcieta si bonus, utique ; si malus, nocet: rectus au tyna usus solius virtutis beneficium est. Sine virtute nullus felix etit: soldm ille minus miser,
qui minti felix. Qui minias istorum possedet ithonorum, tantis mini)s male aget, quanto pluribus caruerit:qui malus est,quanto minus aget, tantδ minus aget malE , tanto nanus errabit, tanto minus misererit: aget autem mini; si infirmus , si aegrotus, si pauper, si alieni iuris, si
non sui. Repetamus ignominiam bonorum,quq celebrat cupiditas, quae occupant inuidiam : colla- ponem non sustinem.Cetiὸ nulla sunt,quae collatis cum maximis minora non sun Equae colla ris cum minimis non sunt maiora. Non vides,
quidquid inuides in Amano,ubi ostendit formian quid posset opes, potentiam, gloriam voluptatem scelesti modedit minoti sortille nerui ne praeter ipsam . nisi infidelitate sua expiassct
temerarios tauores, dum quem immerito extulit, detulbaa merito. Omnem istam sortunae iactantiam, tum confertur, id c bis ne temnunt-hil omnia dixit piae Mardochaei poplite. O magnitud nem fb: tuna, quae compotita cum retatidicula, non minor, non exigua, s ed nulla esse Quid et ii,si consitas cum fetia honitate virtutis si umbra dissipauit totum splendorem , quid Sol faciet Si impetate, si infercire thesauros. si innatare deliciis prae obseruantia set ui nihil putauit auarissimus homo δε mollis, quid erit praehonestate,quid prae veneiatione viri uias aquam, ut telinquam, quantum ipse Deus colat, omnes etiam mali cum pudore verentur. Gratissima res virtus est;etiam pessimi laudant. Nolim perdere operam in commendatione cap. is. eius rei , quam omnibus adhuc improbis commendatam video, etiam supta id , quodcumque
vota fatigat certia de istud ad iniuria bonae spei videtur, quod pess mi emendati non possent virtutis aestimatione, ius illis opinio non de est; nec tamen suis desunt vitiis: nisi cum da - sone viderem pretia dari, stimant virtutem ali nam, no sudini.Nihil pretiosius est virtute, nihil ipsa contemptibilius:nihil pretiosius dico, i
na 'it te, quam supra salii gia ibi tuna suspici
unt, etiam illi, quos fortuna subornauit: nihil contemptibilius virtute propcia,quam vilissiti ovendunu, Quid vilius flagitio,scelere,voluptare,peraculo,cupiditate si ustruda 3 Extraneae metiacis pluris in aliena regione illas non serente
Istam negligentiam propriae virtutis quae- cap. 3 44dam vilitas nostra sucit. Dispungrinus nos ex albo rationis:nobilioris palati illum putamus cibum atque ocellentioris natu iae dot cm, nosque cxcerpimus probas,nistisque, iniusta humani genetis partitione : in duas enim si dimus paries humanam naturam. suspicimus iustissi mos,sanctissimos,fiduissimos virtutis alumnos, ut alienae a nostra speciei viros quorum actus ad nos non spectarent ideo laudamus sine inuidia
miratu ut sine imitatione, quam aut irritam, aut
nobis non conisintaneam censemus: non alit et
quam equum a prolixo crine commendamus; sed nos capillum non promittimus: gloria illa animalis est extraneae naturae, non nostrae: ide quod in equo tribuimus laudi,in nobis contem ntinus Canes a persecutionem moti uniae astrumamus ; nos lictum illibatum de innocentem Os ruamus.Negamus ad nos spectate stelius m nitis laudes. Ita nobis extraneam virtutem putamus: laudamus, non imitamur; & quos illa
exornat,alieni credimus generis, nut d uini taut
reputati sunt proximi Dco, aut Dij. Idem mihi
tacitὸ videtur. ccidete Omnibus, quos probitas eximia extulit quod Prthagorae,cuius Lugalitatis admiratio ad contemptum hominum ipsos homines induxit, vi te ab imitati ne excusatent, excellentius illum humana credideiunt natura: sic illi admiratore s ignatu genera diuigebant . aliud Dcus , aliud homo , aliud Pythagoras. In tertio genere locabant nouum bipedem humanis maiorem. Vulgus uacane- obat: Z n 'M IAM is. . ψ ut , . . m,o --.
Pet tertium bipedem , piatet hominem , de
auem, Pythagorain innuebant.Causatur inertia, de vilitas nostra maiestitem virtutis , quam, ut minias imitemur, plus admiramur: diuinum honum putatur, ne teneantur aemulari humani. Nonne prouidentiam naturae irritam sacimus . quae spem virtutis admiratione voluit incitate 3 Nos ad desperationem tollimus, Scdc eius , cui diuinos multi conficiarunt honores , nihil aliud voluerunt, niti carcte, mi-
Vide, quantam suggitat Deus Barbaris pecs in sque, opinionem virtutis penὸ vique ad sui
detrectationem. It testet ei bilis vata, tota via
334쪽
cap. 6. .a7. tota sui, tota omnium, tota vera. caelestes viros, planciscum X eciuiti,& Andi eam Outedum, Deos mentita fuit impiis: Numina simulabant Xa uerius adhuc superstes , Oui edus etiam de- neius. Adeo pene cum innitia Diuinitatis diuina fuit habita virtus.Inuenio mandatum scriptis extranei Auctoris, qui ab oculatis testibus fatetur accepisse, Iaponios Boncios coegisse co- initia,vt Xauerium consacrassent Deum ata, saiactificiaque colendum , initis seque od illu nuntios ut olim Baptistae rei quos diuinos referreth otes. Gloria est Cluistianae tulisionis tale, eductile vatos,per quos ipsa teligio pollet ita poriclitati. Respodit humillimus Pater: Indignus sum , quod creatura sim; de vultis, Creatorem elle. Nee Barbaris visa suit humilitas indigna Deo. Non potuit obstare Muciius, quin pro
cumbentes in genua pedes suos adorarent osculis.sic quonam consectat virtus usque ad simulationem sinceram Deitatis. Quemadmodum sunt imagines & sigillatia,vitales naturae liuina Lx motus,actionetque reserentia,tacito quodamncmo antias agitata, . quae fidicula, cdm vnast,
multiplicitet gube inat, se componit simul ad varios gustus hominisssimili artificio statia letvtiam coissis fiaem de charitatem agitat eximios aliquos vitos ad diuinos actus,vi nihil nisi diuinum , nihil nasi caeleste monstrent , tanquain
saetitia quaedam Numina, & signa Dei. Vigotanimi. maiestas vultus, suada sermonis, beneficentia manus quas Diuinitatem aliquam obiecit Baibatis Xaucii timi. Non est hebetior gratia.
diuina. quam ars humana.Mi illos sesellit pictorum peritia: imago substantiam simulauit. Ful gor quoque virtutis Andteae Ovied. adhuc posthuma luce pio sunalibus ad sepulchrum micuit . quo saepissime conueniebant infideles
nerabundi , ossa colebant , incenso thure, 'vario aromate , oblationibus , tulistitandique sectamento transacturi maiora ncgotia,quae tutis subtilitas non poterat expedire , aut avaritia non sinebat . contendebant ad Patriarchae
Cutedi ossa religione ditemptuti lites. Quin
velut ad clementiae aram illuc prece non Lustra sa, importune mittebant vota, Iesua
At, non initor veram adoratam virtutem, si scta pro Diuinita tale fuit: tam vicina Deo est,ut non ipsa sed umbra se Deus putaretur. Proxima confundit longinquus intuitus. Zamol, idis acta dedit, Herminimo templum, Pherec diatas: prope suit Samius discipulus;honores ma- D siti, medium inter Deos de homines classem, Aristotele 5 iamblicho contestibus, leputatunt
admiratores cius. Quantum tamcn nostiae teligionis virtus, id est, vera, ante luceat vii tutem
superstitionis, id est, fictam, Xauetius ostendit, quemadmodum proditum litteris inueni. Neque inter homines, neque inui mos illum a censuetiunt Ethnici,non mediam illici allem dedicarunt, sed supremammeque hominem putabant, neque Deum. Quid i supra Diuinitatem. Anne calagarunt luce vitti is3 superiorem melioumque suis Diis.quod verissimum rat,caci
ipsi viderunt,dix trunt. Carietum, quam liberaliter vitius aestimatur,' tam mis re quaeritur. Iniqua animi partitione collinius intellecta virtutem , voluntate vitia. Huius causatu leot pessi in vulgi vocem utilia i ducenti, ab honestis. Iaasalladiuisio tio,
distrahit: honestatem nequimus non veteri,utilitatem magno abstracturi enote ab honestate persequimur.Fallimur: nihil utile, nisi lion: stu. quia sne honesto nihil pi est cum illo omnia. Plaete itia sint alla utilia, mutuo accipi pollutit,
commodabit vicinus,etiam malus, exta ancus, ii
botius. Quida Substitui alia polluim aliis com pensui possunt; sola vitius sine sicatio est , α
ipsa telum omnium vicaria.Sola virtus mutuum non admittit, nec precano quaeritur; ideo ante Omnia praeparanda esset , praecipuum est , ita: instrumentum,nccellarium viaticum diu tibi putabis utiliorem , qui commodat, aut mutuat, an qui dat3 Plus dices liberalem prodeste,
quam mutuantem. Fottuna ad summum commodest , eadem repetit: natura mutuat, similia
exigit: virtus dat, nulla reuocat. Quid moror Elisenda esset honestas periculosa, quam utilliatas tuta: sed piae ter honestatum,piit nec securitas est, nec utilitas, noti ai co tuta, scit vlla.se tib Phocyon ait: Haec lex diuina, ut una virtus
solum sit potens , teliqua nugar potens est illa sola prodesse: quiaquid iuuat, per illa iuuat. Distinxit Sextu es placitis toicis genera bono tuna: in primis illud, in quo, de a quo licet sciua ti: istud praecipue dicit viii ix:ab ca,ut sente, manat naturaliter utilitas. Aliud est, per quod
accistit, ut uiue mi Thoc genus actione, , ita
ita intelligit.Tettium quod potest iuuare iustos signis eat animos, Angelos, Deum. Itaque omnis fauor, omne emolumentum vitius est , aut . virtuwm respicit; sue a virtute iit, siue petiriam t ex optima sobole bonorum est, sinceta, pura, sine damno i uuantium, inad cum lucro. Nummos si iuves alium, perdes, quibus iuuas: virtus, ctim iuuat, iuuat it,crescit iubsilio. r licissimum diuitiarum genus credo , dc unurn,
nempe, verum. Hippocrates ita monet Abderi. In 'tim L tarum scnatum : Οιλ .m . . . uuia
putemus igitur, chin virtutem audimus,eum qua a reueremur ad nos peltinere tam libetalem, ton propitiam, tam commodam , tam diuitum, tam iis . . ti spulchram in qobis suturam , quantum in aliis pro ri . mira niti.Non est omnind bonum,quod ubique cap. a 3. non est modesta de innocens inuidia est ad inita tio. Qito modo admiramur virtutem,quam reHOmus3 Homo es dotem, de frontem humanae
gloriae admitte;ad te spectate Fotest: non alieni generis decus tui est. Si in diuinis vitis est. est, quia facit. Vnde 3 Ex hominibus; &,ut mite iis, ex malis. Vis scite ad te spectare virtutem Hye- elat ad similes tui. Cui eam praesumis, quorum . 'meliorem te praesumis : Omnes melio: es vis, quam snt. Cur, qui reliquis vittiatem cupis,tibi nec possibilem putas 3 Ne iniuste vista dii buas. Sic te de udita, ut alios i scalios ama,
At si virtus ex itaneae naturae decus, cui illa, id est,modestia tenus modesti sumus,& no pet-Dngimus claustia aliena3 In biototum nos naturas in tiomisimus . cur nolumus in diuinama Audacia aere ae laussis e siet tet in os violare alienos, ut tantam sustulatemur gloriam. Animalium propicietates alienas contio iniust lemnibus sutiipimus alat iactis viatramus libidi- .
335쪽
3ia Lib. VI. De Arte Voluntatis.
nem lupis,& accipitribus suffutamur sui acita
tem,taplinus rapacitatem; pulsuris gulam, cotuis ingratitudinem, muraenis perfidiam, set mi cis auatitiam, polypis simulationem, sibilionibus inuidiam, vulpibus laudes , pastinacis voluptatem ; in ne pericula, quod conscquens est 3 Centones brutorum sinus. si vitia auiiDimiis imitati;quid non audebimus3quod sacratius hahent , temerauimus ; nec secutissima territoria, Oceanus,de sther,imn .unia sunt nostra audacia. Leonaidus Vincius autum, Nicolaus Vrinator
istium usurpaueiunt priuilegia: s in his sutilia
ius; si in pessimis violamus naturae ritus & sis; quae impudens moaestia est, quae iniussa obseruantia,contineri, ne continetis sis, ne iustus,ne honusa Soliciti & temerath sumus, ut saniusserae & bt ut Dignaui ut diuini. Qua maior ignauia,quam magna diligentia,qua magna amittimus bona, id est, bona. satis est ad magnitudinem titulus bonitatis. Amittimus virtutem, amittimus id bonum, quos nos bonos saciti quod mali no habeti cuius magni tardo opinionem superat;cuius utilitas opem; cuius pretium vitam Nullo vinulem taxate pretio potes, quod . vilissiluim,& iniustum non fit. Quid, s spectes, quaan cate astinias vitia, quam sublimem taxationem vilissimarum letum fecisti λ Aspice pleti ure,quod imposuisti auaritiae, voluitati, unoroenitentia;mognos labores vitae,ipsam,s opus esset, vitam. pudeat non minori P parare lucra, quam damna: . Reuoca, quantum pro vimite Antisthenes, aut Zeno, aut Crates aliqui, quibus motialis suit,sunt passi, tigorem illum , & odium voluptatis, prope & naturae: same , sit re, asio, paupertate, nuditate, laboribus quaesierui, quam nos aquali perdimus diligentia: magnis amittimus laboribus maiora bona Ad hac, non virtu in omnes illi quaerebant, quibus solida non iit: simulacrunt eius mactatis cupiditatibus adorarunt:velut enim coram Imperatorum sta-
ludi olim celebrabantur ita l/hilosophis se stiua suit statua virtutis ludos prae illa secerunt, quidquid vulgus mogni fecerat. Adiice , quod
Stoici mortales animas rebantur,nec praemium
vi diutis expectabant, nisi ipsam; gratis illi laborarunt. Nos post supplieij posthumi formidinem, post glotiae spem, maxima emimus ignauia ignominiam nostram. Dices, et rore niscos inductos ad diligentias illas: putarunt beatitudinem, aut solam virtute esse,aiit praecipue. An tiochus,qui humilius Zenone docuit, solum ne gauit beatissimam vitam virtutem; dixit tamen heatam. O ignave, ista te exceptione damnas. Cui rigesa Sine vii tute beatitudo non est nihil si sine instrumento suo:tale illis visum medium fuit,quod putarent finem : te non excusabit veritas: plus debes sequi virtutem, iubd beatitudo non sit, quam si esset. Institimemum beatitudinis maloiis est nos pci virtutem conuiuantis. S ad cuius exemplar est. Nihil de. st viii uti petiti stilliciens est vitae , ii noti beata , beandi nune bona & laeta, de iniet milutias huius vitae silicas. Atitie bona ibi seca es concisa mauis defende re felicitate nar Ctin sentis cum reiiciis perdem. tabus , dum quarunt beatitudinem: tes integra Mindiuiduaeu.Cur partes qu tuntur Dum dissecatur, quod integrum placet, perditur. causa
et rotis humani decet tissimae infelicitatis,felicitas di sa est: non indigere beatitudinem putarunt. diuitias adorat uni honorificio felicitatis titulo: alii imperium,& honorem, quos summa potentia timidos serit alii voluptatem,qui laet Eviuere iudicarunt bene vivere hiruunt diuis ne tei indiuiduae, sufficientia, potentia, latitia idem sunt, di tantiam sunt, cum idem sunt, ut beatitudo sint cum s induntur, nihil Qui unum sine aliis quaerit, ipsum, quod cupit,non inue niet: iusta ijalia vototum est, miniis petiisse. Q od nihil indiget, non indiget potent ia. Itaque& suiscientia & potetia socia, aut eiusdem naturae suntitum, quod tussiciens, quod potens est,non potest cotempti lute esse. Iam sum cientia,& potetur aut horitas accedit:accedet S lae- . titia unde tristis erit, cui nibal deest3lgit ut sine memblis beatitudo est. v num est,quidquid ill est, A pio omnibus est:nia , cuni in artus distinguimus,destruitviis di laniamus Diuitiae hon rem desiderant: non igit ut opulentia est felicitas , cum egeat parte elicitatis. Voluptas cupit honorem melius aicerem, it :honos lare egri, sapiis ix . n: ret. Mite a bona sunt, quae aiuxta malis quae a bonis diuit a. Sirnplex est.& vnure, quod vete bonum est. Quemadmodum diuisus homo perit, ita beatitudo ditem Pta det nit. lis, qui inaram bilis rei conatui potiione indipisca,
nec paricin consequitur, quia nulla est i Decipitiin quia non assectat. Hinc palantes per magna pericula in maiora, per omnia voluptatis pracipitie, per omnes clivos' potentiae, per Omnes auaritia latebras multiplicamus vota: qtuerimus,quod destruimus quatendo,transultatione ictum repetimus summum bonum,unde recessimus', sed ignoramus viam: velut ebrii d
mum reuerti nes imus. Virtus solom via est ipse . . est indaciunx imaginem beatitudinis praesemde suscietis honolifica,& laeta est psa quoque
pro omnibus est. Nec aliter quam Sol calorem, . & alias sublunarium corporum continet vites, .sne sua seima : ita vitius eminenter comilce
tui omnes vires, omnes commoditates opum, Voluptatum, ambitionis celacata deputas, sine
suis damnis, sine suo pondeie. Qi id iam causui potes, nis diis cultatem Cap. Q.
virilitis, qua, licet beatitudinis si via,ad ipsani. hanc viam,aliam nimis nus eram viam elic3 Eratas,s miseratra vocas, qu i ioci ad beatitulinent; quemadmodum enares, si beatitudinem dicere: viam miseriae uod putes, non tanti sciciendum
virtvicini ut pet mala petatur 3 cui tanti secisti m malum, ut per bona peteres 3 O ineptiam l per salsissima bona ad veium malum cucurristi. de . per mendacia mala ad verum bonum non ibis3 Iti difficultate virtutis nosce gloriam suam, &viciniam selicitatis per i amandae.Cut putas na-
turam consignasse praeini utra praesetis, velut nu- inerata pecunia voluptatem aliquam actionibus humanis,nil lum viritiosis 3 Has docuit rei ses ei das . Nec tamen sine sua voluptate sunt, tanto maiore aliis,quanto ipsa vitius lenticri tamen,& sera ista iucunditas est, sed maior voluit Ostendere,non mercedem elle sed statiam ' libe- salitervulus appetenda est:si pretium non velis, Gratia resecetur, licet nolis. Adiice , alotum acti nitio praeimuria limitatum cile, deciescens augmento ipsaium qua plus comedit,imnils de- lectabitur ptatia tamen virtuti relata , subtilis
336쪽
nta sua, ac secuta, de innocens voluptas crescit cremento ad fluidi Felicissimum istud donum , Mod usu non deteritur, non consumitur, nunquam fastidio est : euius fiuctum maiorem .sus facit. Ne quaera na petcun-
que consequi possiunt, quam alienas nuptia:
persedere ac violarer in cur bili auaritiae morbo laborare, an ab huiusmodi furore liberum esse 'dolos nectere,an citra fraudem commereia cum aliis haberea Tiibunalibus molestiam exhibes. tia,ut sint honaaut .videantur , pecunias, desi- . an quietem asere bona ad se nihil attinentiacias,gulam. Vsu nummus det tur ; cibus, ut pete, an etiam sua largiti 3 in negotiorum de placeat, consumittit: illa poreas eligeriuae usu pretio sol fisnt, consilia;honas actiones,vi tutem denique. Cetera proptet virtutem decreuit natura,&limitauit , in cuius Obsequia direxit. Tametsi vitius eadem sit, & honesto, 3e utilis de iucun-ga; nos odie ista. distinximus, de praevertimus. interdum ad utilitatem honestatem urgemus, ad delectationem utilitatem torquemus 'viola Dimus sanctiissimum naturae ordinem: sic
norum gradus digessit , infimum delectatione
posuit,medium utilitatem, summu in honestatem .nc relinqueremus utilia , aut necessaria
vitae, concesssit voluptatem. Quare , quia mi mas appetibilia natura sua est, delectatio est. Donde delectationem εe utili late mediocritate circumscripsi, non proptet se secit, sed ii nestatis causa, cui aecommodari,cui coinmensurari debent. Honestum libeium fecit, sine con ditione, sine modo appetendum: pet se bonum est.Nos Ex istud euenimus, in fastigio insinum locauidius : delectationem adolat cupiditas, quam nummo colit, de nummo maerit pudorem. Resigiosius ilium ordinem bruta colunt, gradiuntur animalia pel pta rupta,& praecipitia, ut bibant. Quid dolore emunt 3 Voluptatem Minime : cata esset . utilitatem naturae petunt, necessitatem rconi simpserint, quoa sitis est, quiescunt: nulli uet illis rei voluptas sola titulus est : tum h*iestatem utilibus prae sunt, nihil utilius vitae Mitatis, honestate dixi is ubi ratio
non est 1 mirare rationem de reuerentiam honeis statis, adhuc ubi non est satio. Non dico, honestatem in se is esse ; sed cultum honestatis, quam in statua reuerentur. Generosa nonnulula animalia , lauti , leones, milla utilitate,nulla voluptate proposita, vique ad motion decet tant. Quid praesumunt, holo honestum,hon riscum, proptet quod omnis voluptas, omnis utilitas contemnenda est 3 Tanti faciunt hone, statis umbra, honorem: aded natura comendIun btutis vestigiu virtutis, ubi plos non potuit. Redeo ad vittiuis dissicultatem, illud vellem piate nomen. Iniuste dissicilis virtus dicitur, quod nos i enaui de socordes serius .Lucem inique appellabis inuisibilem,quia caeci illam non v ideant.Dixi in superioribus, si vitia is stimus imitati. quid non audebimus 3 Non inconsul thista mihi excidit se titentia scio dissicultatem vi- ,
trorum, credo faciliorem virtutem. Si naturam spici. mu suam, tractabilis,& comis est : vitia alii cant nostia, quam sentimus, dissiculi tem. Componamua exacte vir unaque, vitium,& vi tuum : pendamus cum gi uino Isidoto Pulviasio, qui Vistentiphium ab hae opinione subduxit, utrum difficilius sit, sexcentos thesauros peta scrutari, an praesentibus facultatibus conten tum esse)diuisnoctuave turpes quaestas, ac sit uiles numerale, an siugalitatem complecti, atque amate 3 omnes laedete, an laesis opitulati cum legitima voie congredi, nondum enim
summam Philosephiam pono, sed quam pleri-R.P. Dan. Eusebr Nierems erest. criminum coeno volutari,an a negotiis& timo tibiis imbuinem esse λ de multis rebus, quique perfici nequeant,in cura de solicitudine versati, an unam hanc curam habere, quonam pacto a
virtute minime excidas in nrgotiis, ac rebus utendis libent et vel fari, an in otio vivere nunquam satiari,an ne ea quidem amate, quae et ram. post satietatem contum cliam acce sunt 3 nauigare, aut naufragia perpeti,an in portu sedere, Itquc alio: una nausia.ia prospectare 3 iam 5etilliinc voluptas.&hilaritas utituris commen- data est: ni facilitate laetitiam praetulimus, Gula enim sexcentos moibos appendices habet, dolo tes capitis, vomitusini plegias, paralyses: fetia omnium malorum stirps , voluptas sensus in tam misera est;stiis oppriinitur iam is . Diuitias sequuntur timores tui,inuidiae alienae: ho nos periculis sustentatur,vilitatibus piceuratur. ' . Cui igitur, aut dissici , aut molestum putas consequi vii tutore, sequi Deum, quem facilius auro inuenies. Non cst opus con actis tetrae ossibus, ex lectis montium visceribus sub saxa, sub latebias et uete ; occultit. Si quaeris, ille te ustit, ille te inuenit, & dum inuemus es,invenis.
De eotiatione diu tiarum, o inviae. Srd, quia virtus satis accepta si ei iam pessi
mis, neque eius tam pecant contemptu, qtiam ximinatione malorum,aut ii bonorum, iniῆstan. horum leuetentiam rei de te,nunc singillatim. Satis ad hoe olet; ii, fama neglecta. . dispiciamus naturam. vens it in medium in primis opulentia. de s ligalidis: exploremus, an bona, aut mala snt, & utra pia serenda. Numetus cupiditatu ui istam litem dii iniet. Iniustissi . me diuitia, selicitatem putabas , irritantis cum intuita felicitatis vota Quem dices beatiorem, iqui plura habet, an qui manus cupit 3 Cette de illud nomen paupertatem maximo cominendat. Quid beatitudo est summa inopia cupiditatum. Hoc aspirat auaritia, unde maxime rece dii ; 3c per diuitias rerum , paupeitatem desideriorum amat: id ininus Obtinet, quod optari idntinus sacit,quod pi at ia facitiquod noti vicit facere; cupiendo probat non cupere : cupit, de qui cupa est in On cupere mendicans a fortuna quod tibi poteti date,tam facile. Qt tibi det si fion mendicet. Quisque sibi concidit,quod novult petere ab alio. Exploratio inoriae desaetium est,optilentiae fastidium itaque ille ditissmus ecit qui desideret nihil quem pauca sitient: itrita copia est.vbi cupiditas in iani fecit Non. culta resula metienda sunt diuitiae,possessione, si d de id, oi, cuius causa in sunt: non enim suci ut inuentae ooes, ut solum liuia i labearuit sed ne quid deesset Ideo mensura opi et laeeiit, non quantum ulus habeas, scit quani sim tibi mi
337쪽
nus desit' deesse aute cupiditas facit. Quare midus diuitiatum , aut inopiae, cupiditate demon-stiatur. Quem potabis pauperiorem intra Philum , Laelaum . Scipionem. Crassum 3 Philus minus habuit Laelio . Laelius scirione, Scio rio Crasso. si errare non vis , hunc putam uiplas habuit ; sed cui plura desuerunt,quia pluta desiderauit, nec amplique diuitiis suis potuit, quana videri diuitent non elle, de videli aliis; non sisi rariis. Ergo, si culiditates hominis unius, imo , na' cupiditas sufficieia titulum misellis,o iniserri-
. mum diuitem.quem plurimorum hominum cupiditates in stanti non se cicdit vitia, sed mul- . tos, pro multis desiderat cibos, amictus. Egregie . diuisus Columbanus ait: Mosses enmtilat rin. aram ad pabula vestra.
Non, quod uni homini sitis sit, sibi praeparati vult, sed quod populo fortasse.Tolerabilis not- .ma votorum,necessitas est. Ille ad cumulum mi
sitiae sbi optat, quibus non eget; imb; quibus nec multi egent. Spatiosum istum scopum sacpissime seriet fortuna, di toties miser erit, luOties potest elle ; de, quod mireris. quoties vult. hion esse. Adiice,ad apparatum cupiditatum non
solom superfluitatem suam , sed necessitatem
alienam; erum di δε homini u iram, praeter
. ' qu,ni cupiat sibi non necessatia,desiderar, quae tebus aliis necessaria sunt,iis, s cilicet,quae habet. Possessae iei necessitas in polle solem exundat. . Non minus quisque eget, quam res suae egent, de metit omnia: magna domus eget magna sa-
milia get plutibus habitatoribus; N plures habitatoria pluribus utensilibus: igitur,cum plura. diues habeat,non tantum plura cupit,sed pluribus eget. Egregium sicinus diuitidum, quae seselicitatem mentiuntur,augete cupiditarem,au . gere necessitatem.Duplaci via ista amoliatio vo
. totum diuiti contingit cupit plusquam egetae eget plusquam et ij. Qui,si libetali limus cupiendi in superuacuis est , in necessariis non se . coiitinebitrirritatui maiore necessitate , riaci pitatui nimietate .ui deviuini insuisicientes diauitiae sunt,quibus .ahuc necessitas non suffcit communis. Quidni 3adhuc,si nihil egerent,votis egebunt.Nihil sufficiet illi qui suntqua sa-cit necessatia, cui natura non suffcit, qui pondeta malorum auxit cupiditate bonorum. Se- . quuntur cupiditates cutae , possessiones discim' mina: pluta cupit, suta possidet diues, plus ti-
. merit plus periclitabitur mee secutus,nec tutus erit.Si parcat Attiana, non parcet cupiditas. Vbiti tuta sint omnia,non etit ipse tutus votis suis, nee secutus cutis. O bellam auatorum beatitudinem,cessate, secutos este , com incipiunt esse beatos;perdete itu quillitatem,eutra consequu- '. tui selicitatem,indigae in copia Quibus dices Quibus egent opes, certὸ inultis . iecurita nunc solitin memoto. Nihil minus duiniae faciunt, quam pollicentur: ptomittunt stillicien-
tiam, praestant indigentiam . nequeunt ponere naturam si iam nequeunt auferte a se,ne polluntauset tu alienum petunt presidium, ne auseran- tui. Vides iam audigentes,quibus putabas non egere in contrarium tecidit spe egentiae sunt, ieis da uiua I.
alimenta vitiorum esse, organum voli statum,
Anne parum malum erit, per quod mali simus: Malefici j etiam instrumemuin damnatur. veri ias me diuinus vit Eqchurius ait: Qitaedam societas est pene etiam nominis duabus h a rebus i-tiis, & diuitiis. AEgre sine opibus gubernantur vitia, quotum ilix velut manubria de capuli' sunt. Fete aurum omnium malorum,aut quaes cimus, aut patinam , causa est. usurpa ab illo hanc vocem:
En egra tenvesti, o tota insania modi, In me nquit vobis iων ν ι,O mare sti se . In me terra praeia, mors proximis,nuda Dei θια Ionas plocillae causa iactatus in pelagus redemit iras undarum: tradendum in aurum pio re demptione malorum: naufragantes
Pracipitant , cerramque periola vincera
Minoris constabit tibi salus quam Tettullianus
de nausi agas dixat,non damno aliquo vincet poticula, sed magna utilitate,qui exorietatur inutiis
libus . in asto G scii nune piaeoccuratio soliu
Lxpccta retidi rebus, nisi prioi pcrdos Liberum est Nexpeditum licet salutis . Gulgo ait: Exone- τtando nili. Quid promptius,quid facilius,quam . quod sine onere adlluc tui facies. Tam pronum, tam expeditum est consequi felicitatem . sequi
Dcum, ut nec te opus habeas:imo nimis te impedias, si onustus te sis: iuidat tuis)quid. si alie-tiis3 Quid ad ipsam vitae commoditate superi,acua impediunt id quod sussciens est;imo quod necessarium. Quid putas megis tibi necellariuin 3 Fortasse dices. nihil piae vita trape istam
impedivit superuacaneum autum, plus ipsa aest: mantium, i ipsa cessit. Ad haec expetidamus opulentiae utilitatur si cap. 13. magna:hoc unum damnum non compensabit, quod possis plus nocere,plus peccare,
Propter opes mireas, aurumque rebelle.
Adiice non tantum propter, ut Licentius didiit, sed cum opibus. Quwa tamen utilitatem dicus3 Remedium necessitatis plate . nisi ipsa fecisset
necessitat citi : secit morbum ortum .remedium est ne citum. Egentias diuitu non noscit natu- .rar nec inesseti potest plagae auaritiae sunt, u sdiuitiae non sataant, sed ea ulcerant. Anne bonae ciunt, quae tam maticae di Oecites fiant,ut nuta , .lum malum anserant Quod malum auferre V possunt, cum nec ipsam sui famem tollant, moliritetit 3 de pet instillas iampirent neeessitatum appendices cupiditates dico Nihil illis, liter . stat, nisi uupectatissmilitudo sed facilius, dc laetius ea paupetem esse, quam imitata, Multa, qui sunt. nolunt videri quibus max)ma miseriacu senulate fortunam. ln silentio intelicitatis suae luunt pi: nas pudoris pertinacis. Quemadmodum autem imitatio duritiarum pauperi mi serrima est ; ita diuiti assectatio paupertatas innocens erit & secuta. Quam togabis affectationcm dixisse paupertatis'patia *ta habete cum Diuiritet, uam natura,id est .pauca d est, neces- 1 tia Tam dignates paupertas est, ut ipsus ima gine de colore opulentia, nec incorem a sit,
nec inhonestatilii locupletes noti solem beatios vivum, sed laudantur, qui medio latis
338쪽
Collatio diuitiarum,& inopiae. 3 Is
specie imitantur pauperes, qui sne superbia,
. sine ostentatione, sine strepitu , modico cultu magnas administrant facultates. Administrare
dico,non setuateialiud est modestum esse, aliud nus m. Nec auatum dico similem pauperi; nomerctur nomen honoris. Quidni a Dicam sunt-lem egenti: aliud enim est pauperem esse, aliud egete . Nec istam similitudinem concedam vacat sititilitudo ubi substantia est. Non similis egono est, sed egenus: nihil habet, dum plus habet e perdit omnia,dum seruat mihil interest inter diuitias naufragas, & seruatas: perditum est. quod inutile est. Caetei uira , quemadmodum paupertas, norma est innocentis opulentiae: se eiusdem paupertatis norma beatitudo est, &, ut audacius dicam , Diuinatas. Deus nulla re ad sum sui eget, cui simillimus erit,qui minimo itidiscat. Adiaciam , utilitatem rerum potius pauperielle, quam diuit Dinolenti dico,quam possidendi. Vtilitatis forma, usus intimatot rerum usus contemptus est, maior N Luctus. Vsus δomi naum scquilui mullus tecum dominus , nisi qui conteiunit: nam qui nimis amat,non dominus, sed senius est; non tam possidet,qua in possidetur: lgo nec via tui. nisi contemptor, nisi Pauper,aut huic similis:tum nullius iei utilitas cst, nisi bonae;utile i onum es . cum contemnuntur, sum maxime bona:ergo maxime uti ira Miraris bona contemptu ficti Memento honorum legitimam naturam, communionem esse.
Non t a bonum tres priuata, sed publicat debet
plui ibus adesse, imminutum cuique, integre mi insulis. Deus omnium honorem archet 3pum, inmunis res est, & ad omnes et qualis,ad uniuerses tota, ad imitationem suam affectat omnia. Illam optimam conditionem boni solum contemptio facit i conicinni res ab omnibus possunt, possideri ab uno solum a contemptae satis sunt. N cuique , & cunctis. Nae contem p tot reium inuidendae felicitatis est. vlium piae stabit nulla re necessatis egete an iriuitas superfluit abundare Miti contemna, non esci, nec cupiditate. Ag tem dissicilem peruenit securum cste,non egere adhuc volo. Qui possidet multa, super euis exundat;5 sunt supcruinia, quotquot habet: alia optat, quam habet. piae sentibus Ostensa est cupiditas. Nunt ausim Alcete pauperem illum duissimum: nam& ipsc peruacua sunt omnia,dum vitta necessitatem reci
sat de cui necessatia ad innocentiam hulissν- necis dinitiarum istud eli nulla sunt, Atim cura voluntatem eget. Tum praesentia diuitiarum diuitem non constituunt:vicanum hic titulus admittit, si tantumdem habes,ac diuitias,diues enon in mos diues censetur,qui in nominibus pesia mas habet ditior ille pauperest, qui, cum nihil habeati no habet cupiditatem cuius ino pia maloi est otiini copia.Tantumdem & velut in Dominibus habet,qui nolit, ae ille,qui possJdet omma.Quid,si conscias immunitatem ni e tis ΤNon qualitas, non numerus rerum, non volot diuitem facit. auis,ino, ditior, qui duo talenta,an qui unum praedium habet Dacis iacuito sit maioris aestimationis. Dicam iam,qui sanus est, Sanitatem corporis talentis & praedio emeres:pitis itaque habet sanus , quam qui talenta,quam qui praedium possidet i ergo locupletior . cui sis tot . de valentior mens, quam
R. P. Dan. Easib, Merembergu. eui ditissima si cupiditas. De inge absurduelit dicere diuitem,qui pretiosa habet, &non quisit pretiosus:& nemo pretiosor, quamqui Fretiosa non vult, sed pietiosissilviis,qui nec putat. Paupertas veto tes caelestis est, lata , innocens, secura, sussiciens, &,quod mitetis, diues; c p.3 i&,quod inuideas, iusta. Iustitia es nam semper egens, ct pauper ho- Aestas. Diuitias compendium desidetiorum citi non laxi sacculi, non titi standi, non ingites redditus. Ad temedium indigentiae quaeris opes, sed stussia, is selum non eget, qui non cupit, non qui habet. Haec ais cupiditatis est,inter super u cua egere. Caterum diues paupertas est, sire alucitis nominis isnominia, line Odio inutiadix, sne fauore Ditunae. Iactat cum Metr g io, in desperationem adigens fortunam,illam vocem: Occupaui, te cepi, interclus omnes tuos gressus, ad mHspitare nequis. Certe, qui sortianam non spetat , nihil timebit. Res est sacra paupertas , cui nemo insdiatur, ino inuidet, sine culis, sine perieulis , sine damni tota in bonum composta animi de eorporis. Iuuant valetudinem tenuis victus , nec delicatus , labor conueniens, somnus moderatus , palom molle lectum, aura &caelum libe rum. Exiiiiij generis diuitias pauper habet, in nocentes sibi ,& omnibus, quas nec disponore labor est, nec discrimen possidere : propter
quas nemo occisus;nemo mala aut secit,aut tulit. Quidquid malam secerit paupertatem, malas quoque saeit diuitias: vitumque mala mens facit. Quocumque transmittas venenum,sue inhureum, sue fictilem calicem , lethi serum ted det : vitium in animo est, inni mittimus no
rite tiam misertim, graue .durum.
Febrem patiens motio dextrum Marat latis huc, moilo latiumr Ac ventre ctibat,modo dorsor Hinc pace caret,qώia secum Fert intro malum , sitis omnis Idii ci Ioelia grauis angit. Se corrigis, o paret intra.
Huic tamen paci,quam vult Gerson,accommodatior paupertas est circumcisis curas Quin fere omnis mutatio miseriae cum damno est 1 si adiuuitias confugisti,no fugasti mala, solum com mutasti; adde pio maiori pus. Solius animi mutatio secuta est.Feliciol fies, si alius sis,non si tibi alia sint. non si pluta,non s omnia. Hactenus toti unam, Ie ingenium paupertatis C p. ue I
contudimus: nunc dignitatem non philosophicis dumtaxat decretis , theologica etiam distet-tatione scrutemur. Quis dignior, qui serruit, an cui fetuittit Anne minoi Rex erit, quia manu non tractet nummos suos; an Piae sectus aetatis, quod alienos 3 Non diuitem facit administiatici pecuniae , sed seruum. Simile cense discrimininiet pauperem, & diuitem : iste illius thesauia ratius est: eigo semus; illum clominum puta. i annes,cui a virtute cognomen. Misericors fuit dominis suas reddi pecunias iussit: rogatus quoς.
339쪽
316 Lib. VI. De Arte Voluntatis.
dominos vocaret. pauperes respondis. Anne i sti queretetur inops. iniuste tibi a Deo prouisum. quod aliis supereiacua addet et, sibi adhue negaret necessaria i alletur : ex aequo cognoscit Deus inopem sutina;ctc lis de magis suum ; nec initio, amat nisi plus in Gante non angustids, sed austistius p Ouidit: non cens.m eius alieti dedit, ud commendauit. Haud puta diuitibus plura indulsisse , sed commisisca nec pauperem Due torrea teliquit. Dec diuitem gemina don uit: illum noluit onerare curis ; uans uae in istum sunt pro utroque curaturum.& partem silani, di alienati,d est, pauperis adminiliratione exonerati. Commetavit itaque locu picti diuina illa bonitas , ptouida nostri bona,sotterusiam de paupetis, cuni illo Cnete , ut huic Opis portuna restatu et . di exigenti necessitate redis
P d Misim, ista pro vitoque prouidentia in ad
metitorum cumulum. Asiuium diuinae illius metitis consiliuna fuit. de pauperate aliquos his honis erenis,ut omni s de diuites & egctii locupletissimi sui sient bonis non egenis, meritis, virtutibus, actionibus studio lis;ut diues disti i-hutione de ministetio erga p iupciem meIeIe-
tui ; pauper,aut otio da uinotu . aut patientia egestatis;aut relatione glatiae . ideo com ita est diauiti sors inopis, non ad sudium,sed dispensationem in illo solicitudo maior est, maius Onus; in isto maior quies,maior dignitas. Si locuples desit osscio,non Dei culpa est prouidentis cum aristate pauperi; cuius nec Obinde deletior conditio erit Praestat elle creditot iustus, quam debitot iniquus; litio quani aequus . nec iam pau-Pet est, cui pluta debentur, cui sumuli sunt, Iciunt famuli diuites. A:nvitati quicumque inops Ducem Romanum potest, summam ratum se isticitatem impcra e diuiti. qu1m cite: sunt enim omnes io upletes fetui pauperum , ad ipsorum minasteri uiti auctorati diuinitos. Quam benὰ compostae humanae res estetit, s sas uiud diuiti Prouidentia non temeraret auaritia. Certe adrasum esset fortunae, ad cumulum charitatis. Potit fore una, ubi misera cordia est. Bulle Menanis der ait: s, alio μι- έρ. , . -υ, o ιδε e is. ἐδεήθι tiri f. iana Istam inue ntionem sol tun ς inhumanitas fecit. Eliam hil quam Deus satis stagna piovidentia exclusit. t n o infixo , innatoque edicto. exemplar charitatis, εἴμ' amorem proprium indice te,ne quod nobis nolumus,velimus aliis. seo saltit fertim .mansura reaurae luem. Vno qua cunctis prostrat ossicis. Nam vim aliena mihi modiat tir cWa. cesse
Vι mea mandetur.' quoque cura ali .
Appono de aliud eiusdem diuini vici Orientii:
Iridica non opus es . doctor nec qua stur vli titi: De nobia seimm qua bona,qua mala sunt. m a eius hinc ninus dilatatae charitatis, omne genus complecteret ut M. Mis eo Diinter cura hominis hominem. Iustissima eonventio est, ut alij cuiatores tuistit, quod de altis cutes. aut tibi detrahit vi addat alij. nunquam tantum deitabit , quantum contrahit coinitio . vicissitudine compensat ut
beneficiorum, aut memotia beneuolentiae, de animi eorum,quibus benefecerit, sin minus co scientia beneneti di plus ista voluptatis afferet, quam suillet illa sensus, qua abstinuit. Caete-
Ium,quam inhumanu est nccare alios t te nutrias, scilicet,ut sui oti es interitum tuum pet-niciotam , cuius calcar gula est 3Apicius aximus ventris Sacerdos, ut delicatius coleret, de splendidius, mactabat homines ad mutae natum pabulum,ui humana pingite, sagina iucundiores suus cxpetitatur palatus Anne humanius,utiinpensis mulci as stomachiam siret suis, nec cpaupurcs, quibus non subuenis 3 v tiolibet modo mactas nominem ventri. Collega Apicio est, quisquis non misera i s. ingentis hocioris est , iigidὸ exigenda adratianistiationas .atio a diuitibus. Aid i mucius sceletibus,tiacundiis, sui Oribtis,homicidias cxii dat luxu.lasciuisae omni libidine, mundat Diniane genus matri laee di trimen una dumtaxat proia
ni, iatratur dina n. tionis cauti,non t in tu ti iniu-
N.i,sed incuria pauperum tremenda illa sententia in rati niuit uadurirites dirigitur. Anne pau- pei sine iudicioni nebuὸ Anne nullus illi pix- palatus est in totum lociis 34 hion Spotius video, solis,itibunalia. erte .s pcis os spicien iis, omnem inniorum aditum pauperrimo Occlu seiunt nis cum nummo illuc venire nemυ ρο- , tetat,quoc haloniis vin iram seluet et .Vales nisa illa: iam nunc pauperum est calorum regnum. Qui nunc Rcges caeli , post a ludices
erunt diuitum: iudicaturi venient: tunc cum
rationis sustentur de iebus pati tum ini-qxia procuratis , iniuste tui reptis, id est , non dispensatis ; ipsi quia domini, merito assistent: causa pi Opta a agilii . : nec aliter quam de tali nibus Pi s.ctotum alatia : inpiis tot ipse decernit; se pauperes iudicabunt dii pentationis
Ade biniet est inter diuitem dc pauperem:
magnum illius Onus.istius honos. Clii istus qui omnes nos voluit Rcges, voluit non tantum paupertatum tolerate. led facete; ut, postquam reliquetimus olania, quadam necessitate boni essemus: nec depressa ad terram mi me calo rum remitteremus respectu in . Solem stratag mate prouidit, ut vel ab irsa auaritia cogeremutomnia contemnere , ut nussis nostris rebus in caelum, illuc mittere imis Ic animum. Eundem locum Occupant thesaurus de coit in caelo e. itcot nostium, postquam illuc miserimus nostra. vides cupiditatem , omnium malorum sesten, nunc abstinentia, vittutuque causan. Si omnia tua arthas caelo tradidisti,amittes . nisistes piomisJs t se ipsa te auatitia debet cogete ad temperantiam , de amote terra calum
Adlice ad dignitatem paupetis , si Fagium Anaturae,iicEt inmus sit. Quaecumque caelo vicina posuit, pauperiora elegit, ideo faciliora, leuiola, latiora , dilucidiora : dotes, scilicet,paupertatis sequentia.quae dilatata est,facilis , levis, stiva, Hatissima. Specta ignem, tareasse suburbia Lunae, aut patria lydetum; paupertimus est; nihil in te,niti se habet,putus, limpadus.lcur s. perspicuus, se contentus. Quia ab ista paupet late degenerat aer. quod admittat a tetia flatus de vapores,alienaque possideat elementa, iam minos leuis est,& impurior. Aqiri deinde ditioi, plura mons ita, de opes scrinit ideo grauior, de manus Petula
340쪽
Uoluptates excellit dolor. 317
remia lumini. Teria habet plut ima ditissima
est,metalla lapides,albores, animalia : ptopter-
grauissima, & astris longinquior, luci resistens;omnium auatissimum elementum; condit corde suo autum elut in alcis claugit saxis, damnatum tenebris. Post elementa , compone animalia.Vides aviculas laetas cantantcs,quibus caelum liberum est, nec serunt. nec metunt, nccin horrea deponunt vilissima animalia sunt,quq Cpcs habent, mures , sol micae : vide istatum anxietates, labores, molestias : conset festiuit Una pauperculatum auium. Itaque caeli viciniam paupetias consecrauit ι & ipsa quasi suapte natura caelum petit. Elegant et Gregorius Pisdes ait:
Hominem, quem ea lo destinauit Deus, pau- pcitati inaugulauit : in ipsa natiuitate nudus nasci tui: dicam, δe ante i fiam ex alienis factus est. AEthet voluctibus concessus erat, aqua piis cibus, tetra plantis Se brutis: mutuo acccpta est materia humana:limus suit e piscium& animolium ditionibus mendicatus.
cap. is. T Rocedo ad voluptatem, tabidam & laniana I tem canem,ut aheologus Nazianzenus ait,
cuius causa diuitias amas, as quarum infamiam istud accedit, non: ex, dignas ie,3c esse tam indigna re dasnas. Quale bonum erit, quod se non mereaturi quod proptet malum ii NNemo quaerit diuitias, nisi vi gaudeat:at omne gaudium, quod pretio paratur , vili sanuim est,aut malum. Minima est voluptas, quae magno solet consta. te. Istam iniuriam etiam debemus opinioni, ni mis approbasse voluptates, odisse omnes dolo res, quavis istud ex illo sequatur hoc ipso,qubdadiaritias voluptatem, promittis fidem dolora, quem non excludes. At contra secit Zeno Eleatus,ne priuaretur voluptate,voluit dolete. Comquidam vitio ei vetituet. quod colluuio verberatus. Dimis inique tulisset : Si contumelia,in-quri,vcxatus, id dissimulauero; ne tulit quidem, cum laudabor, voluptatem capiam. Inepta excusatio, id est a supelbo tunc animo, inique se,&res aestinianti:maxima sui fiducia etat. plures laudes mereri,aut sperate,quam conuitia:maxi-rua stultitia nescire non satis compensati exem-rtionem dolorum sitiatione voluptatiam. Plura
sunt, quibus doleas, quim laeteris : illud rectenQuit,eadem ianua virumque intio luci. Quemadmodum nox sequitur diem angor at aquis succedit nimiae laetitiae, nisi quM impares tinti noctis inuenies liteuiores luce ; dolor tanaen prolixior est voluptate: diuisam vitam habent, vehit Castor & Pollux , lumen. Occasus voluptatis Oitus doloris est. & illa in occasi semper est. Nemo succumbit dolori, qui victus volup tate non fuerit. lam in hoc malignitas voluptatum patebit iis etiam, qui errant in qualitate bonorum: nam si labores improbos putes,si dolores malos , pessimam debes credere voluptatem, qudd malis nos prodat. Illi. qui te tradidi inimico, infensor , quam ipsi inimico ei L. At R.PAEan. Ε ebdi Nerambe r. is, quem delietae non sexerunt, resistet dolori. Mirabetis, quid dicam. Vis animi, qua vincet mollia &delicata, sussicit. vi durissima superet: violentiores sunt muliebres illecebrae, quam ti- sol & sons totva doloris, cui nonnui uam. qui serieus obstat aereus voluptati est ,& totus liquest. Invictus serto Annibal, victor per se tum, victus deliciis fuit, marcuit vitiis, solutus vino est. O noua pugnandi species, non alii intinas Nerua ptilis friti; nee fi lia lances risio
Emicat amento framea,nec dextra minatur,
dea violat lasciuia iacti otii 4e rosa timDimicat, calathos inιm caper agmina fudit, Inde eblanaitis υ4r viribus halitus ictiae Inspirat tenerum labe faecia p.r ossa venentim, Et male dulcis odor domas ora, s pectora,cT
Ferrat hue toros oblito corpora mutiet.
Perge. 5 Prudenti: natia omnia facinora molli Lsinae lasciuiae :recense sortiissima flagitia delicatillimae voluptatis plus urbes euertentis, quam ignis quam feminam ullius impedijoc sum inutia es,quem mollitia no praeci palaret. vltimum
spirritum Assiria floria inter pocula misit: Babylonem Balthasar pet gulam prodidit ; N /muen Sa anapalus pet luxuriam. Certe mors alienis copiis, contracto, nempe, a voluptate
subsidio, senus nostrum inte restiue depopulatur.
Veroni,ctim voluptatem dico. cum improbo, illam stipulatem de stitilem cum vulgo intelli, go, qua sensus sungitur. Deliciae enim nomen voluptatis ad se contrahentes infamarunt, clam tamen sua animo occilentior voluptas sit, iacst,voluptas. Equi uoca vox ista est signiscat cquod est, S: quod vide: ut ; non aliter ac homo etiam statua dicitus substantialein & v i entem voluptatem animus possJdet; erati in m 5e s mutatam sensus Haec discretio confundit appetitum , ut paralogismo laboret: aqui uocatione satigatur votomin : inde cum sempei clamet, α vociferatis postulet gaudia, lapius rece:et,aequi uocatio tat,mala pio bonis flagitat appeti ve-Iam voluptaten, petit pictam. Hanc igitur calumnior : hanc e bonorum albo labenter expungam. Non est bonum ista voluptas solidata via. las, cui ut semel dicam, nucleus de corpus dolotest. Iam non mi ictis , si hunc audieris umbriamstquctitem oblectamenta: nec insulse vitiusque inuolus in hac exponetur.Cccidua est otianis v luptas:vmbi cis pcomissas facit, id est, dolores. Quemadmodum occumbente Sole euigilant tenebrae;&qiuo ille proximior occasui iuit, recedunt umbrae, de promittuntur; infantis umbia gigantem tune mentitui: ita vel minima voluptas in occasum seinper suum praeceps magnum protendit dolorem. Metiamur delicias cum ipsarum sanitudine i illae in transitu sunt haec adhqret: illae momento facessunt;hae per annos lacessit. vlae, cum diti aliquando suerint, satis est,ut diu non stiti virosve modo imminet vo
luptatibus reticulum siti si diu sunt, pereunt;
si diu non sunt, non delectant. P nitentia longaeua tii, de quanici procellent, maior: non ita iecentia odimus uitata; tempore languet pictatio culpae: nulla pretiosa voluptas est, nisi acciden, intenta & quaesita, dolore emitur,vilis est; atque velut anticipata mei ces care parat ut ι suis