장음표시 사용
441쪽
rat) sancti pra sidera taee uni Regna. Iustitia autem belli ex ipsa tecta bellantis intentione procedit. dicente Augustino illa bella totae itis.cipi poste, in quibus non est nocendi cupiditas. vlciscendi et delitas , & libido dominandi. tali quippe intentione bellantibus victoria promit titur. Nam vi inquit Gregorius non uteri
certantistis optata victis ia ,s a si in animo G mana gloria. Hinc Bernardus: Excordis, inquit,
sti, an belli euentu pensatur , vel periculum, vir si tiria chrimam hominis: qtita si bona fuerit caussa pugnantis , pugna exitus mattis esse non potest. Ruistis Ambrosius: O homo id . non tici a , quia de itio prasumpsi ii. Qui velo bella
etiam contra infideles gerit, non augendae aut
tuendae teligionis gratia, sed amplioribus dominiis potiendi, aut quadam humana gloria, patum victoria simitur. Sic Romani, qui lut ait Ausustinus) non diligebant gloi iam propter iustitiam, sed iustitiam proptet humanam &inanem gloriam, ingentes clades passi sunt: &quamquam pro puniendis cibis malis aliquando celeritet bella consecerunt, ipsam tamen victoriam celerius rerdiderunt. Quod facile competici, qui recolet, quam diuturna bella a vetetibus gesta suete, quam hi varios euentus, quana luctuosas clades, de quam parum diuturnas victorias experti sunt. Denique suit Fernandus in ordinandis aciebus piudentiissimus, incongrediendo strenuissimus denique pius mansuetus, Deo de hominibus chalus, humili mitis quoque suit. Quate metito victoriosissimus fuit, quia scriptum: Vir aedisns, siue hiantilis. Io- qtietur vii loriam. Saepe enim totius sere Asticae
Mauii conir Fernandum transset auetunt quos Fcitiandus mirabiliter siesit , de contra cos diu ita a potentia viictor euasit Hic scinandus, ut altet Alexander quem lustinus commemorat,
tam gloriosus in praeliis suit ut cum nullo hoste congi essiis si, quem non vicerit ; nullam vi beniobsederit. qium non expugnarit; nullam gentem aggressus sit, quam non calcauerit. In Ore eius ille Propheticus versus semper resonabat: Dominias mihi adiutor e non timebo quia Dei atmihi iamb. Quia igitur in Deo fidit, sugetunt a facie eius inimici illius , de requiem dedit illi Altissimus , de liberauit eum a concussione de
affictione hostitim suorum . de per eum cCntrivit Dominus baculum impiorum, virgamque inique dominantium constegat. quidquid animo concepit, & agere corpit, felicitet Deo adiuuante compleuit, dimisitque amplissimum principatum Alphon si, decimo filio suo, a mari Oceano vique ad Mediterraneum , & quidquid in illa inclicissima clade, tenipore Roderici vltimi Regis Gothotum , Saraceni occuparunt, pernandus ipse post multa annotum spatia selicissime recuperauit. Regem v ctb Granatae tributarium Deit. Nam lut ait Cusentinus) omni die mille Metabetinos aureos ei persoluebat, de
ad illius curias venite ten attat,& vocatus etiam contra Mauros, c cc. milites mittet eadstringebatur. Hac ille.
Videamus quoque quantum illa mentis puritas & candida cupido avia et Pi incipes depopulos ; ex quo nocet minoi sinceritas. David Re, splendorem istum limpidum letinuit, diu sol tu natissimus . interim omnium hostium do mitor . in cuius delectu ad moderandas lis elis habenas id maxime attentum, cum elle virum secundum cor Dei, foedere voluntatum, de unitate vototum infelix exauctoratio satilis emeti- danda i quirebat virum pet Omnia consentientem diuinis, felicitet hae pictare inaugurandum Regno. lsit ut gloriosissimus Plebraeorum Rex, potentisimus , optimus, quo sclicior nemo , melior nemo , salutarior nemo , cum semel se respexit, non tam negotiatu ius gloriam propclam , quam blandituriis , infelicissimus tune suit, de pestiset suis. iussit omnem recens eri populum : opera fortasse quibusdam con filii, non inutilis : sed quia non intentus usui publico, sed inani satisfactu ius gaudio fortunae, multis capitibus perniciem procurauit. Septua ginta mi ilium hominum caede optatus suit festiuus ille risus, de insulsus gloriae propriae sensus. A quo hoste tantam populi cladem timete potuit,quantam ipse intulit 3 Et hoe post
quam cletinentissime transtina cum Deo leuior punitio. Commenaatam propterea video in inaugurandis Orientalibus Caesaribus humilitatem , cilina ante auream vestem & purpuram s. cco induebantur. Simeon Thellatonicens, de phelonio Imperatorio inquit, signare saccum quo per ludibrium Saluatot indutus cst: ci De metrius Clitomatianus scubit in tribus celebit talibus usum sacci Imperatori fuisse. idem diei ei ut purea vestimenta est e luctus insigne,in iciti iiij diebus, det mortuorum memoriis. Plus miror cladem undecim Istae is tribuum castia aduei sus Beniaminios mouentium, consulto de iubente Deo manus consciete, duce quoque iactis oraculis electo. Quin & caussa indicti belli amor p:aetexebatur iustitiae, vitulae immane sagitium , quo sceleratius, atrocius. sexdius vix in vilis historiis teperies. post caussam nihilominil, iuvissimam, post con sultum de annuentem Deum, iubentem quoque, commisso piatio ceciderunt viginti duo millia istoelitarum, tam auspicato praeliantium. Requitiantitettim Deum: iubentur iterum praeliati claris simo Oraculo. cadunt quoque ex ipsis duodevi ginti millia. Nondum nitidis omnino animis, nondum de saccitis assectibus bellum gessetant. donee ad totium praelium expiati, sincerti s nitidius ne iustitiae atque honoris diuini cupidi ne animati, fortunatis lime sunt viti. Adeo, veLust E setant ut publicae res , interesse debet nitor Se simplicitas animi , ab omni piopiis luemmiditate ieiis & limpidi velim hoe stricto
sinu principes colligete . atque i tofundo condere animo, Augustalia & Regiam esse Regum fortunam, nullis delinit idolis: veram dico, delegitimam , & sdam ; non illam agulterinam, quae ultima sua parte moidet, quae post loneos usus
442쪽
v sussati scit ; qualis Alexandro, Pompeio . Caesiti, de sexcentis aliis, diu non semper affulsit. at sincera nobilisque non dolis allici patitur, non arte, non simulatione, sed leuis & puri suffectibus,ti studio commodi publici, & in
hoc honoris diuini. Nunc etiam mentis putilli. muna intilitum , 3e eandentis votum animi video commendatum , Christo impetantium Domino, qui inuasuiu in insidites Regem Sueciae per admitandam illius nationis feminam Bit-gittam monuit primo, ut processurus in aciem, nulla alia intentione instigetur, nisi propter charitatem de salutem animatum : Seetinuo veth a lasv sunt, revereantui Principes, audiant de pateant) laboret, qkoa υ astas ct milites ha
catara , necesse est ιι incip as a se ipso, corrigendo errores proprias , Ops hae subditos aureonendo
ct cormp.endo, ct varitiosis exemplis incitanilo. Hate i s svs Regum Rees: Nouit hoe David Rex secundῖm cor Dei mansuetissimus,qui suos mira . lites in Absalonico bello exhoitatus est: Irascimini, or nolite peccare. Non abs te erit hoc loco etiam Eusebij insigni, diuinatum scriptutatum interpretis cxpositionem adiungere, qui putat his verbis Dauid cohibete militum suorum itas aduersus Abia salomi perfidiam indignatium. Haec vetba eius: Συμα di κωλύω si rar ιος ι πάθΘ . . .. Λ
ira coerceant , sicubi ad indignationem permotie-εών , suadetque ne iram ad em exire patiant r. Neque vero tu temere dicit. nam quia aatiersus
Absalom aerans . ail pugnam ira infammati exierant, ut vero iis /st, qui eum Dauiae reant, .im filia indignati quisa aduersu, patrem conlpi-νagre, eam ob caussam illis his vobis alloquitur. Et paulo phst haec verba subiungit i EI A
. illum sapias monuisse, si filio parcerent. Frustra
mortales intὸν diti irati mklta cogitatis ; sed in ea. bilistis Osri pre qaietem apud vos manentes compungimini, qua per diem a vobis gesta sum reputantes. Haec Eusebius. Miris , A Iuuaret quoque, si eamdem mentis sneetam a q-lti put Itatem milites haberent, qualem Machabaei; O. Mai. quibus multas dedit uictoria; atdiat sinctae legis, spes in Deo: postquam autem pacto scedere
Genti iis se adstrinxere, nonnihil praesidii, humanis, de sortasse propriae gloriae attenti, mariaeuit ipsorum selicitas. Fuerunt quoque, cum Hispaniae Mauri potiebantur, eximis milites, qui ad bestum non alio animo quam ad martylium plocederent, etiam ex Getinania i multos, dot Fidei inde huc mittebat. Magna secetunt; etiam cadendo vi res, imb Mattires, vitamque palmam adepti, tetrae talique. sepulchra occisorum militum Alphonsos primus Lusitanorum Rex obibat, Opem e caelo accepturus. Inter eos qui in Olisponis expugnatione cecidete , claruit miraculis Henticus natione Germanus, imo claruerunt mulci. Dabo aliquid ex Vasconeel Lusiano auctore. Inter eos qui expugnanda hos in Ana.
Olis poni inteliae iunt, fuit Henricus natione Iix ά .c LGei manus, pallia Bonnensis prope Coloniam, motum Imbitate spectabilis. Is in expugnatione occiliis,& in teinplo diui Vincentis 1eptilius terat tunc is locus commune Lusitanotiam in pta lici cadentium sepulchrum ) magnis mi Alaeulis eluxit uno de plurimis memorando. Fuerunt in ea externorum hominum classe duo, , ptimo statu loquendi audiendique facultate destituti, Hentico non ignoti. vletque eius se putetitum adeuntes, & patiMinium imploratiates, qu1 sua tum remedium aegritudinum inue nitent. setium obdormiscunt ; cum subitis obii citur Henticus peregrino habim,& palmati batulo insignis, in morem eorum qui ierosolymi tanam peregrinationem feliciter absoluerant: de paucis allocutus , En vobis, inquit, Matlytum qui hae humo tegimur metitis,diuinitus indulta salus. Nec pluta. Hic evanuit. illi suis tedditi sensibus euigilatunt: mitanti sus ceteras , qui experimento ipso didicerunt, mutos ac stillos diuinas audire ac reddere laudes.sed eum Deus clariolibus adhue argumentis huius sanctitatem Equitis manifestate velleti ad caput sepulchri, in quo situs erat, visa est pal ma, illis non absimilis, quas ex letosolymitana peregii natione te seire silent peregrini, quatviminare ptimum coepit, de fronde te; ac tandem ad iustam altitudinem perducta, aegiis --nibu, salutatis euast. Nam siue carptum ex ea te ulum h collo appendetent. 1iue reliquum ex ea cinerem poculo haurirent,quocumque morbi genere laborarent, sanabantur ; donec usque ad ultimas fibras ac radiculas in aegrotantium me diei num iugiter ex ea legentium extirpata est. His miraculis Alphon sus Rex sngulata ter antia matus erga illos Mailrtes se enim appellabant qui ex praelio occubuerant, de eo loci dormie bant ; quoties aliqua valetudine tentabatur. illuc otatutus conuolabat , nec longa mota conualescebat. Dices, cui precepta Politica intercido nati tionibus factis cur inret militaria exempla ex hibeo miracula 3 Credo, non vanam hane operam,ne bellicam sortitudinem, alienam vera vit tute putemus, nec audaciam militatem pietati extraneam. Quis sortior, quis audacior, quam qui non tant)m negligit vitam, sed amat motatem,non minoti condimento sibi dulcem quam
443쪽
Theopoliticus. Part. I LC A p v T X. 2uae consituant Principem religiosum. I Ain dicam illi,strius , quid per religionem dc
pietatem intelligam. In primis requiro nit tem hune animi. di simplicitatem sapientissimam , non sua quaerentis, sed quae Dei . quae populi. Ad haee, amot puta: Fidei prorsus necessarius ardorque religionis Catholic tuendae, illustrandae , propagandae ; de quod his consequens, Odium a luersantium soceritati veritatis , & a Romana desciscentinum Cathedia. Si in aliqua re, in hae maxime, nimius si Princeps , rigidus ,& quod erit magnae increm-- tum pietatis, in Regno potissimuin peccato imtaminatoque, crudelis, ciuiliterque se ausui dicet e) impludens. Quemadmodum maximam conciliandis populis virtutem desideto cle mentiam , etiam erga perduelles Regiae Male stati, i se maximam tranquillandis iisdein po pulis de selicitandis virtutem puto crudelitatem erga perduelles Aiuinae. Feldinandus lII.
Castellae Reae in multis sanctissimus, in hoe
etiam, imo in hoc maxime, praebuit pientissimum,quia sancte crudelem. Exhibeo Lucae Tu dens, fidem: A ta itim , ait , A nummis b-d tam , fauensus igne Cathusica veritatis Τνentie rexit, tu inimieos fidei christiana istis viribus pose'citretur, o quositimque reperiebat haeretios inmis Oxureres 1, ct ipse, vire famulorum, -κeM 9 LIoa iis e s comburendis mihi rabat. He res tantae pietatis de Fidei Ferdinandus Catho, liciis i ait non sine tanote. De eo scribit Gene-bntdus : Ferainaeάtis ipsemeι soluti subess. δε- κ sit Oni. iunt Regna Granarens, apolitaniamo Natii, , s s,heg t. pravi fia Oh te: hoe vclim monitum , licet pietas &, ardor fidei in omnibus felicitet principes .m tibia, in causa ipsus Fidei, in qua audocte i. - fidendum, Fe sottassis audendum humanae aesti
Ese. inatione calliditatis impiudentet. Quemadmodum vitta humanas vites pio principi tis feliciter aguntiit, se ultra humanam pruden tiam decernenda pluia sunt Conscius Regis animus diuinae sibi assidentis manus pioως iis . vos antis, diligentis . expertus stape,aliter quam ista arcana destitutiis spe dc ore, res ge- tete, & decet nere potest animosus A quadam ametitatis imagine pia fidentios. Sicut Rex, qui supra vires potc statis tentaici, in prudens
vadeictus ignorantibus occulta auxilia &opis quibus ado: natus, licet magna moliretur, ma- tota posset; prudentet tamen reuela , & conia
sulti initie rem gereret: se Chiastianus Sieligiosus Princeps pluia, quae politici imprudenter gesta pronuntiabunt, studentissime decernet. latu damnatus suli a prudentissimis Feldi nandus I l. optimus Caesar, imprudentis ardoris de temeritati, in stabilienda& amplianda religione : immedicabilia damna timebantur exa. ibatis haereticis; sed euentus selicissimus vittaspena vitesque ostendit, maiorem humana prudentiam pientissami Principis, nec temere, nec imprudenter,sed pie,hoc est prudenter, nobilissimo prudentiae genere omnia gessisse. Non est retudentia lictoica , qua primo aspectantibus imprudentiae saciem non obtendat. prudentiam heroicam vix adiuina fide di fiducia di stinguo ; sine his piose id non est. Plaetet ea maxime , imo proprie spectat ad Aua vi maereligionem si odium diuini honoris : in quo diuino L- etiam excelluit sanctus ille Castellae Rex, quem
iam laudaui. Multa secit proculaturus diuinum cultum muc unacum commemorate lubet. Cani-panas ex Compostedana aege eripuerat Almati
Eot, & superstitioso Mahometis cultui Cordu- haedicarat ad contemptum Christiani ritus. Hast)ssimus Rex , cum Cordubam cepisset, te triumetis Mahometa notum Compo stellam ius iit ; itet est citcitet quadringentorum millia
Recentes Plispaniarum Reges idem amplificandae Christianae religionis studium secuti, nullis parcunt impensis, in Religiosos omnes
profusi. Societas I Esu nouem in Indijspio uin clas habet, vi ceptouincias duas : quarum omnium paene Religios sumptibus Regij, ab Europa in extrema mundi traiecti sunt. Praetere unum ad celebranda sacra, oleum ad alimenta
lampadum templis nostris liberaliter Iaigitur Re, blispanus: Religiosis medicamenta Europaea stirpeditat, plutismoque alit. Multa quoque exfi leo Regio aedificata templa possidemus. Eadem
liberalitate usus erga Domini nos, Francisca nos,Augustinianos, Caimclitanos,Mercenario sequatum sanctissimatum Familiarum Religiosi sumptibus quoque Regis fisci Indias penetrant. Neque id quod de vini donatione diximus, pa-ium cst.eum in Philippinis insulis quadringentis nosnuinquam rcgalibus ematur ea vini mens ut i quam arrat a dicanius.Nique tantum pro
sub ditione prouidet tot ina penus Pradicatotes Euangilicos . sed de pro Regnis & prouinci sexti an eis sinarum. Iaponum , Mogor, Tiber, Cabul Oiae . sian , Pegu , Coch in chinae, AEthiopiae, Bisi, agae , Tuqui mar , de aliis Deinde omnes Cathedrales Ecclesiae quadraginta numero sunt in America) Regum iussit S s leo aedificatae sunt. Ex eodem soluuntui annui tedditus Episcopolum an dicorum , de Iaponum &Sinatum de Seriae in Oilenter tum Parochorum: de saetistarum , de aliorum Ecclesiassicotum. Plurimis quoque Francisc is de Dominicanis vestitum donat. Exploratum quidem, ex solos leo Mixi cano septuaginta millia algerti pondo nos p sos dicimus cum Religiosis cibaui iti. Quid fiet ex alia tum piovinciatum fisci, s inta utem in sola America quinquaginta quatuor . . fisci , praeter Brasiliam. De altis Hispanorum Principuin liberalitatibus in Religionis emolumentum longum ellet dissetere. Sat haec, vieoliam erga diuinum cultum, commendemus curam. Debet praecipue diuina Pi inceps c rare : nam Principem praecipue curat Deus;
nobiliori illum Angelo, imo Anulis cust diendum committit. Quin, ut Eusebius Dor 3 laeus inquit ancte ima Trinitas ocosto Prin-
Deinde pietatis de religionis nomine claudit ut obstinantia Apostolici solii, tutela Eeclesarum , saucit Ecclesiasticorum, ainoi Religiosorum. Membium Regiae auctoritatis Sacerdotii in intestigat Rex sic ainet,ut rem proptiam vi dimidium sui, de meliorem portionem Maiestatis. Olim sacerdotij ariendix Reanum erat:
444쪽
nec aliis cuia retum humanarum commissa est, quὶm curatotibus diuinatum. idem olim Saae et dos de Rex , postea excrescentibus imperiis, cum vnus homo duplici huic muneri satis non potuisset Leete , diuulsum est a Regno Sacet dotium t quod quia maximiami quia optimum, optimo de maximo tributum. at cum inclineia mut ad externa, aliis permiserunt Reges Saaceidotium , ex malitia quadam meliori se abdi cantes Maiestatis Lusto. Nouerunt hoc prisci Hispanie Reges pientissimi qui Praesides lacios, suos Dominos vocarunt. Inuenio Ramiti Regis instrumentum, ubi inquit: Concalium cogi ius s. admon tion no iii Domini Salomonis Asari iacenses Eeetisia Episcopi. Non minoi Sacerdoti j reuerentia Ioanni II. Porogat Iiae Regi. semel enim recitanti Canonicas Horas cum Regii sacelli Decano is elat Iacobus sosa postea Braca tensis Archiepiscopusὶ crepida excidit . quam
cilm Decanus arreptam de genu conciat ut inducere, acritet obnixus indignatusque Ioannes; Ttae, inquit, qua manu sacra facis, ea pedes meos tia lare , vel crepitam parabis ; & abire
iussit, ac domi esse donec aliter ipse decertieret, integrumque dissi nutauit mensem. In baptismo quoque Iudaei hominis sponso lsuit, adeo diligens, ut des letata nescio quae lino fascia, ipse tibi subueulae mani eam abscidelit, ne quid
in parando morae ad rem adeo sacram, ut aiebat, interponeretur.
Magna Ecclesiastici honoris pars , sdes ii
munitatum est tutelaque. Caveant Pi incipes vim inserte. tantum sibi erunt noxii, quantum
Ecclesiae detogabunt. In Capitulis Catoli M. Ludovici de Lothaiij Aligustor uni haec haben
tui : Nouimus mutia Regua o Reges eorum propterea ceci uisse, quia Ecclesias θοι auerant, resque earum vastaverunt , abstulerunt , alie natierunt, thi diripuerant Episcopi que s s . cerdotibus, atque, quod maius, Accelesis eortim
M vana Meminerint potius principes quantum d beant Cluistianae religioni, quantum Catholi . Mi Mori cae puritati, quantum Romana Ecdesiae ; cuius ια sinceta Fides & disti lina legitima utilissima est rebus publicis. Constantinus Caesar optimus omnem Ecclesiasticis vitis rebusque honorem
detulit, quia hoc expertus. Consciens vetustam supe istitionem cum teligione nostia, se ait: otii. Au nou lae vera O germana concordia r an mus p., ι. perpetua benignitas j an non errat, reprehen sio, qua admonitionem adhibet , non ad pH- meiιm , sed ad eurationem; non ad crudelita
mam ua Detim , deinde erga homines, quas natura aes incit suavitarem Hae accessit -sericordia in eas , quos aduersus fortuna casus oppugnauerit: sita simplex, sinceraque nudo serώ-tia Deo improbitatem obtegens , vera etiam Meto unius principartis agnitia , an non Ili satis apparet
leni iam ttiam quo muam perpeti obstinati sima contradictiones, qui propterea putara , vel rara -- voltini, Ch stranam Larinam itilitati rici conuenire Reiptibilea , quia nolunt Mare Re abricam 'mi πιι virtutis, sed impunitare viris ram. Proinde qui doci νι nam Christi adae Iam alia
etint .sse R/ipublica, aent exercitum talem , quales provinciales, tales maritos, tales conanges, tales parentes, tales filios, tales dominos, tales se uas,tales Reges, tales iudices, tales denique debitorum redditores, o Mariores ipsim fisci, quali os praevii doctilua christiana, ct auarara da cere eam aduersam esse Reipublica; imo tero dubitent eam consi eri magnam , si ei obtemperatur, salarem . se Re tibiιυ.
Mis vitio. SEd N virtutes teliquas pietati requiro principis , cuius veneiandum sceptium probitas eli Piaecipuum haec instrumentum artis Regia,haec pignus soli unae, haec peculium potentiae,magis exemplo leges p. omulgabit tuebiturque, quam edictis,quam armis : ipsa solius vitae revetentia venerabilis, augustus, diuinus apparebit. Dei rinem virtus Principem facit, defo mem ignaui x Chae: onensis Philosophus ait: Iastilia legis o sinis, lex Principis opus , priuia ceps Dei amago omnia dete entis. Ne aue is opici
hab/t Phidia qui fingat, aut Pol clero, vel MF-νotie; seu si turia opera seipsum Deo quam simil- Amtim Deit, iuem L p. timque θι iatu σω, ct is charismum. Cum autem deuiat manus ab Ore, nec dicia complet exemplum ; despicibiles & deformes Reges , non aliter . na Dauid serui dimidiam tonii barbam, & purpura usque ad nato ptaseissa vilescunt. Subtiliter Stepha nus Canitianensis dixit: Barba fortis udinem no ras. Dciplex fortitudo deber ese ita prelatis; σι ris scilie/ι, ct sermonis. M aia pars barba rasas, quando Praelatus fortis in sὸν mone, ct non invere. Malunt aurem flidi Ammon a est, malum
Ipiritus,vi media pars radatur , quam tota e quoniam quanto sapientiores μοι Pralati , s mala
vivunt,tanto maius sandaltim faciAnt. quoniam, it dieiι Iuvenalis, Omne animi vitium tanto conθH iis se Crimen habu,qua io qui pecor maior habetur. ct Ambrosi: Quanto maius es donum selantia. toro transgressor maiori subiacet culpa. Porro esto praseinuere, es lana σιυ auferre, ct Mevsque ad nares: ita quod nares appareant. ia s, faeda v ra ct iuvia Lxinis. Hoc sit,qtiando incontinentia eorum coram homini bas publice pra- a casur. Hac Stephanus. Itaque adiumento solius vit tutis dignita, stat Regia : alioqui in ipsa Maiestate sciuitur:
Solus peceator male seruit, qui lieeι amplo Isia: ιν Regno , si miser est famώlui.
cum mens carnalis , nam itim dominante υ-
445쪽
4 et a Theopoliticiis. Part. II.
Accepit Ptolet ab Augustino magistro: D is
Midquid malorum ab iniquit dominis ινν alti , non paena est criminis, sed uir tis examen. Nam
ιοnus , etiamsi servitat , Iber est ; malu autem , etiamsi regnet seruus est ; nee Onia, δε- missi, sed . quod est grauius , tot domino, tim, Me, vitiorum. Qui enim libidinibus sertiit, etiam si dominetur hominibus ; non tam et it caput magni imperii , quam maximi monstri initium. Si pictor sc ludet et arte, ut supra hii manum collum pedum pingeret ; pes semperde ubicumque eget: sc ille , qui suus non est, qui vitiorum est seruus, licet fastigium humanae Maiestatis occupet, non dominus , non caput erit, sed mancipium vel vilissimoriun do minotum. Quomodo,s captus Rex esset, posisit e carcete absens Resnum gerere, prouidere suis, impeditus hostili manu , quae Leit Eepistolas Regias intereipetet , rescripta adulteraret a Maior serimus assectuum est, nihil bo ni facere perinittunt : ineptum communi pro uidentiae reddunt animum , qui nec priuatae idoneus est. Accedit quod vitae probitate, velut assiduo saetis elo & ptecibus, calum tundet, extorquebit liberali sumam Opem. Isocrates di xit ad Nicoclem Regem : Iu palcherrimum Diarescitim , O etilium esse maximum existima,
maior enim θιι es Deos immoricle ι talιtim vota audituros , quam earum qui multas fictimas
proster M. Hinc Deus constantiam imperi j, & caeleste satellitium bono Principi pollicetur. Pet Zachariam Prophetam se annuntiatum Iesu filio Iosedec : Si in viis meis ambulatie ris, ct eoodiam meam custodieris et tu etia que larieabii domum meam , o custodies atria mea , ct dabo tibi ambulanthi de hi, qtii nune hie asstunt. Magnum prosecto promiscsum , de magnitudini rerum gerendatum necessarium , assilientes Angelos hono Regi do nati , tuendo , moderando de sertiando felici tet imperio.
res optime moderasuriu. I Dem erga populum studium vellem, ne tantum illum Fide de cultu Dei contineat Princeps, sed ceteris quoad poss*t de poterat multum exemplo o virtutibus excolat, Promoueat. Catissa Regis hae est , dc, ut sic dicam, magna status ratio. Quo fidelior plebs erga Deum. fideliot erga Piincipen; erit : quo maioribus illustris frequensque virtutibus , mitias ha benas patitui , placidius gubernatur. Salu taciter monuit Caesarem Sallustius iti Otatione priori de Regno. Eniti decet, cum . . b. nis atque strentius sis, uti quam eprimis imperi iri ; nam pessimus quisque a Jerrime νιξὶ, .m patitur. In hoc piaecipue miratur Xenophon Lycurgi institutum, quod posteaquam anima ιινt ei pre eos qui totius studera virami ies lent , patriam ampliscari non meo , Gerarii
alto iniuriam at rei initiliget ; curgus eam non minias pr. lendam maluit , si quis manifesto neglexerit, qua optimus Existimabat enim, ut vicietur, ab his qui aliquos capricios e fecissem, aut quidquam abstulissent ut furio surripuissent, in eos quι laederantiam solvim poperrari inlinia i avitis si sex. una. 4e hominibus Res obsietis 'odi. Italiae νea. iidetur mihi maximas hi a poena statuisse. Idem Xenophon ait: In aliis vrribus, eum aliqvis malus sit, mali lautiam cog memum accipit ; versatur autem eodem in foro
tar, diuisis qui pila ex aduerso Iudant,in murram partem accipitur, atque in choreis quoqtie in abiectiores locos reiicitur,insiti cunctis ei cedendum est,s in eo egibus ae into iuniores quoque assar sedum. Adiiciori emplum Magistratuum Plincipumque ad Obadientiam prouocaturum plebem. In aliis inbibu potentiores , nequ. volunt
vidινι quidem Magi ratus ipsos peri mescere. quia illib rati tu .se diseunt: Sparta sero visi prastanti mi augi ratus maxime obsonant, ac
nan lente incedendo, seu curranao obediant. existimabam enim, si ad Obedientiam proandam ipse Dalrent. alios 'fortim exemplum sectituros:
aia quid/m ita euenit. At velli eustodes Regnorum Angeli, coadiutores, &, vi se dicam, collegae Regum, relinquunt Regnotum custodiam , peccandi ea acerbati licentia. Quapropter in hoc laborandum , Venustare r.LM is moribus Rempublicam, splendidam facete po- R ipiaia atrias virtutibus, quam opulentia de aedisciis Peruersa, inquit Augustinus, ct adti Ua eis mortalium fel eo res humanas putant, cum Re- ξεia f. cto molendor attenatur, o labes non aliena
tin animorum cc.m theatrorum moles extruuntur,
ct effodiunt funaamenta virtutum e cum gloriosa
ab impii, blaJhὸmatur. Externus autem splendor, de usque ad delicias optilentia, pesti setosui abusu otium creant, pessi minuiti inorum initiumque malorum artificem. Veria luvena
Vtrata duraeque manus, ac proximus urbi
Hannibal, sani s Collinatu in e mariti. Nunc patimur longa pacis mala ; sistitor armis Luxuria in sciit, si iamque ii scitur urbe. Nulla erim is abes fa inis vii libidinis, ex quo
Quid ergo expectas, Augustinus, inquit, tu ego ex gerem, quanta mala importauerat succis prospero iniquitas sAbleuata, quandorti a m ct
446쪽
ceteris natalitia habet: naturales enim virtutes cx praestantia optimoque corporis temperamento exori utit t. humanae ex astensu atque conspiratione sensuum , metitisque ipsos dirigentis ; heloicae tamen ex ips mente negligente humana , magnificaste diuina , atque vehente titilliti ci honesti amore. Eustathius heroi cam virtutem censuit absolutam perturbationum cui ilionem: numque ut homo supra ho- mitiis conditionem, lupta dignitatem humanam allurgat, cuncta eum humana supponete sibi, de exuete oportet, ne umquam moi talibuIimpliceret. sed satus & candidus . magni solum diuina saciat; non extirpatis, sed eruditis arctibus, testat alis, dilectis , a ad lio nesta elaboratis. Totum hoc egregie dabit 4 ritas , aeternorum auid illima. Adam de Persei avit: Amar. certe quae mcindi suat 9 ..ni ivs I
caelestia, est inimictim seri eiernorum; ab atινΛι sextilat bonis conquisiter presendatim, nee dignas est amore vi icis, quoniam i vim op .cem optrisuop ferire non noti t. Haec vittas virtutum, decor ceteratum est & purpura, 5e vita de amina.
S pro ipsis, de piae ipsis. Dicam quomodo hoc
disseivit Ailiedus. Ceterae virtutes sunt nobis, aut quali se Eo uchiculum, aut quas viatoli viaticum , aut quasi acina pugnantibus. At charitas licit, ut aliae vii res, sit oportet in omnibus, specialias tas en ipsa de requies fatigato, de viatori mansio, de plena lux peruenienti. de rei secta colona victoli. Quia enim est fides, nisi v hic tum nostrum, quo ad pati iam vchimui 3
Quid spes itis via: icum nostrum, quo in huius vitae miseriis sustentamur 3 quid quatuor illae
virtutes , tempeiantia. prudentia, sortitudo, iustitia, nisi alma sunt nostra, quibus pugnamus in his omnibus si itas principatum tenet: imb scut super omnes est, cum ipsa omnes supra se sunt augustiotes, purpuratiores, illustiiotes. Oportebat hic omni vii tutum supellectili exornare Pi incipem nisi id iam fecissemus iusto
volumine. ipsi, qui aliquanta prudentici, attenuerunt , psti dolendam viderunt paupertatem , quam opulentiam perisse Romanam La alta enιm morum .is ruritas seri ablatur ; per hoc autem nox muros
omni hoste peior irruit. Gratias Domino Seo nostra , qui contra ista mala mi sit nota ad viis ritim Antilare. stio enim non tolleret, quera non inuolueret, in quia profundam κοn aemergeret scisim iste horrenda n quitiae g eris sti amori ortiae christi in tanta uelat more isti Jον ratis eminentitis firmiusque meretur, cuius apprehenso ro bore stabil/s e semiti , ne malὸ suadentium , vel in mala impellantium, iam sasto munili huiu/gurgite ab Uri sorberemur ' In ista enim es tacite
maxime o ire ac stibaeuire debuit cale acilia ritas , quae toluntariam paupertarem , que continen iam , beneuolentiam , iustitiam, atque concordiam , seramque pietatem persuaderes, cerer que sita laminosas validasque Grecites e non
tantum propier istam sitam boni, si me gere
CEterum, cum vitins maxime deceat Reges; decet quidem maxima ta Regia. quemadmodum transcendunt fortunam omnium, vineant etiam gloriam , legitimum virtutis pat- tum , cuius non mini a quam purpurae nitore reluceant. Decus hominum vitius est : at tam Regia dignitas tantum praestat humana, quantum homo brutis . eius decor vitius non minas excellat humanae virtuti. Intet motales heiatoicae excellunt. quidam aut ei re nitidissimi h bitus animi ultra communem legem, quaeque homines proximos Deo collocent, non humanitus , sed diuinitus agentes, decoros , admirandos , quos non nisi in semideis, & prole diuina, antiqui censebant. Hercules, Achilles, Eneas. Romulus, Alexandet, a iis nati credi ii, quia sulgor quidam excellentiam harum vit tum opinionem diuinitatis ipsis impetrauit. Ergo cum Reges heroica deceat vitios , paucis quid si, dicam : est eminentia , est v cretex , is quidam roseus colot, est pulcherrimus iubor, est elefantia, est splendo: mortalium virtutum supta nominis vites, diuinam exposcens iacui. talem. Earum praecipue nitor est . quas aiushi sine diis cultas, pretium totius viitutas , com
Instituuntur pii Reges e cale. SAlotiri hactenus institutione, human)
en, Pi incipum pietatim muniuimus; dilana tamen est caelesti et ditione. Oracula nunc tonent , excidat institutio de caelo , Magistet eloquariit diuitius cum inuidia Minois co gα-ronis Deotum. Misit Politicam Christus Resum Rex ad surciae Regem , per illustriis iunci sanctissi iamque Birgittam , omnes in uno instituturiis Principes. Adeo Reges curae sunt eaelo. Lubet inde compingere, qua ad picta- Lib s Rhu tein si celati t. pcios carpam religiosa documen- ut cap i. ta, quae Regem cum Deo componant; deinde ciuilia praecepta, quae eum populo concilieor. Capiant omnes Plincipes ab ore Ias v edietas i. Rex lu α Dri non . es Pediartir , nec no-tias i id, eat ea uetudines con , a stat ra Iaυ
447쪽
relliquere , ct crude iter imperare. Se talem peribus exhibeat, quat eum diu'im si nomior Regio , fugiendo cupiditatem , s diligendo ver ei ter humilitatem. quia quanto Rex maior 6ῖ --teris , tanto humiliorsit coram Deo , a qua omnis
potest vi est. qui ita in in Mio rationem strictam exiget a Rege , sicut a pepulis, O plebe. Mutatva altis suos Orgenter ad illa loco infidelium, tibi es Catholica ct charitas augeri potest. Nam ideo vasassi fui interfecti faerunt in ciuitate H mnis, quia ipse ambivit partem Regni alieni
Christia dirum. Legat quotidie Horas Beatae Hr- sinis malin Mariae. Et cum iudicia ct aliqua ardua tuter maniu habuerat , dimittere potesti Nisi do. Audiat etiam duas Missas prauaui, vel uvam ea matam, omni die. Recordetur quoque omni die quinque vicibita , de quinque vulneribus meis, qua pro eo sustinui in cruce. Iemnet vigilias Saritorum , ct Matris mea, qua ab Ecclesia sancta constituta sunt.Sextam vero fersam ieiunet in pisci in , ct Sabbatum, si voluerit, in lacticiniis. Quadragesimam vero obseruet iuxta morem patria. Sed hoc attendat in ieiunio suo , quod sit moderatin , ct temperatim , ne Propter nconueni euria ieiunia , aut propter indiscreta, vigilias, ct prolixi orationes priuatas, tepidus sit in con- siliis aut remissus in iudiciis faciendis. Sed quando labor maior ei acerιnerit, inne obediat consita, ct potesari, O dii enotitam Frelatorum Ecclesia meae. Quemlibet decimum denarium, qui Deo Regia debetur, tribuat in eleemonam pauperibus. O vero alti qua alia pie supererogare ob amorem meum voluerit certa de causa , maior tune erit ei meraei. Omni feria sexta colligat trede. im pauperes, ct lauet pedes eorum, O tribuat eu υiolum re pecuniam manu sua , nisi fortὸ fuerit in via , propter quam talia se ni omittenda. Ipsa quoque sexta feria exoccupet se totum , quando habet residem iam quietam, ct anLat ista die querimonias subditorum communitatis Regni, σ tuis etiam inquirat desidelitate ct regimine Praepositorum , ct Iudicum Regni, ct vasallarum , ct de exacto rabiti seu castectoribus tributorum 2 redituum Rega
Gladis a si in ae sequuntur, utilissimam claudant ptu rudentia is dentiam ciuilem. I e , inquit thsus , Rex sit Christo e-- discretiti in donis suis, ut sic uni tribuat, quod
morat . non sit auarm. Et si alicui pro vii a me ito, ct ampliori labore, plus quam aliis donare voluerit . hoc etiam faciat cum mas uritare ct cautela, ne notetur in Rege inaequalitas, vel occaso murmurati uis. Quia nihil se reprehensibile in potentibus dominis est, sicut prodigalitas, aut nimia tenacita, nibi I ita decet ct ornar Regem, sicut imperare cum modsia , ct laborantes inseruitia
suo remunerare eum charitate. Poterit etiam Rex dare dona sua etiam extraneu e seruantibus pacem R gno suo, cr his qui necestatem patiuntur. sic tamen hoc Dei At, quod vasalli re familia
prFrit non neeligantur , aut obliviscantQ. Re mouear a se illos consiliarios, quorum corda suntam itiosa ct civida ; quorum lingua doleae ct dolosa ; quarum oculi sunt ad spiritualis lippientes. Eligat vero illos, qui non vendunt iustitia pro pecunia ; qui erubcscunt mendacium , σassentationes ; qui diligunt Drum pirui quam earnalia , ct qui proximorum miscriis compatiuntur. Iam secundani lectionem l cinis Regum au- narem br te
diant Reges, de intimis condant animis. Dixi, tu; ri inquit, Regi priui quasdam gradus per quos asecendi e pοι se ad ea 6tia. Urios lina m ct seruauerit, tama facilitate asen et aa calam, sicuti sit qui vitam i net contemplaritiam Aurem constitere Regi nolo a e m consita. Primum
est , quoa in minia sua non si sultis , sed erim aliquibas I iiii stili seaeat, qtii ex eius 3 sentia consolabantur e Draliter o stiritualiter , quia ex hoe a peccati, o inhonesaribus abstrahuriis. Sectintam consilium est . quod post m Uam sare poterit, O hon se modicum Iolatiari quia ex humili eo locutisne,ct eo ratione domestica, stibai-
tortim aequiro grasiam ct amfrem. Et tune audiet muliorum rationes, ct opiniones , aut imitanain , aut reprobandas. Territim constium est.
qtiisu in omnitas iudicii, ct operib, misi mi se ricors cir iustus, vi nee propter amιcitiam, vel falsam compasionem , nee propter priuatum bonum suum , aut proptιν semporalem utilitatem. seu timorem , dimistat exoc re iustitiam. Nee mapter iram , seu imparientiam , negligat aut obliviscatuν misi, cordiam: quia inise ηι est Regi Gnei ab ira, ct iis em iuὰicares,sito , auepr eibes, a ita iustitia deviare. cuaritim con tium est , quod Rex non committat regamina ct
extorquere pectinias e quia tales facillio a uiania itistitia. S a inquirat Rex leo , qui a natinis bene ordinati, progem tortim fmrtim imitantur bona vesigia, s qui magis itistitia opera diligunt. quam a tari. Quinitim est , quod cantinue inquirat Rex qualiter obseruatur rex o itistitia iri Rigno suo: ct icti, rues delinquenio corrigere poteris , non dimiti', impunitos. Et catiras, quod non nimis emtingat pecunia, s emendat a rili quentibu : nec aliqua calliditate opprimat inno- - .centes. Seu cum humilistis agat mitias, os uerius punias inutiraios , fertiata in omni bris i i-tia O mi ιν ιον uia e ct tibi humilitarem maio- em viderit, misericordiam superexalter aeuia rate. Sextura es , quoa Ominu. Rex distitiae
iis impulD eo se se Oiάerit, non erasescat corrigere, set retractare , quae malis arcta sunt. Non enim ipse sal enitor est 2 id, qui etiam errauis: nec sane iiιν Propheta,qui credens mendacio, Getasus est a te e. Septimum est, quod no si nimis subitus in agendis ; sed prouidui ct circumstectus,
consederantis finem negotio m : innitastir etiam consiliis sapi nitim. s expertorum, o timentiam
448쪽
Tettiam appendo institutionem caelestis linia peratoris. Dixi prius, quod Rex duli1oet pol tam ct communitatem Regni sui. Tune an emotinuis se alligere eam , quando eam permittit mi luistis approbatis: si uper communi ratem Opeptilam crudeles non dominantur exactores oeci luo es t si nouis adinnentionibu imposito mbis tribtitorum non onerasur poplituu : si h li-ialitate onerosa ct in stita non g, iatiatur. Poterit tamen Rex , ad impugnationem infidelium, humilito terrae auxiliMm a toptilo ct communi-iai. Runi . si nec statur; sed citie u qtiod noctis in illa non veniat in consuetudinem 2 legem.
νias saluti animartim : σ maxim/ istam a Minyantiquatam, qua continet, quod quando naues tulit . e par statis suae periclitantur tempestate, domini nauitim es mercimoniorum priuantur boni qui lit ori aduehuntur. O quam impiis a
enim ac icto ad eumvirum doloris sal , pera renasem, υι bona alia non distrahantur. LV. R ae istam tonsetiitudinem , ct aria. pratias ct initi in istiessat a Regnostio. inueniet maiorem grariam ct profectum in oculis meis. Hactenus christus Iasus. Lectionem quoque utilium Resibus li-hiotum eidem Regi commodarat, facta scialicet sanctotum pioium & socia minotum Pliniaci pum.
Antiochiae, Gubernatori Regni, piae itin-tissinia illa semina, iubente Clitino, cor lilia seripsit, praetermittet e nolo. Primum, ait, consitum es , quod quiἰibet vestium eam Confessore suo puram ct plenariam Curis son m faciat a/omni bis, qua commisit contra De iantatem, o se Meipiatis pene illitim Coptis Domi ut nostri I su Christi eum timore ct charitate iei. Sectiniadum eo litim est, quod ambo si ij in vero a Me..ia qtiad His cω υntim ad Deum , ct honoreme in , regendo Regnum ad D i honoram , ct sub dii ortim υlatitatem. Terrium consitum est , quod ambo siti, initi in iera a ita e eum stibili iis
i strii, indu rnas ct parcendo solummodo propter reuerentiam passionis es .mo iis I sis Christi, omnibus qui consilio, facto, vel fauore deae ut
operam in marte patris uestri Regii Petri , - - .nuo itis toto corde in voram charitatem, ausis of Dem in saa mi seriora a reeipere υοι 2 gnetur , ae etιam ut ipse ad reg/ndum Reg mi lii υοι ναborare ad sui honorem. Qtiaratim eousilium est . quis a ex qua diuina prouidentia 6 constitiit Gubernatores RVni, adhibeatis omnem
alligentiam quam potiritis, in collaquondo, . ess.
caciter charataritia ammo consulenus omn)bus
'aciso emendari, obtineant amici iam Dei, O
digni ca stir ad rogandum Deum , qa.d ipsa dignetur saltim υniuersalis Ecclesia in a iiiii e
parochia sis inquirat diligenter,s aliqtii Pa-ν hianorum sint, qui in aliquibus peccatis pa-b ira, male tia uenus ριν ani , ct iis Dei off/η- sone, si sancta Matris Leciem contempitim; ct
quas taliter inti erant in suis pereatis publiei impuden er titiencis, eos et caciteν admonenda praeatieant ae periculo animartim sartim. do coni eos latis modos ct stiritualia remia a , per qua se valeant f debeant humiliter emenuare. Si ii . aliqui in pube cis peccatis vitientium humiliter ob dιre noltierint, itine sedem animartim
si perbiam, avir propier eorum temporalem poten-ι iam , illos corrigere nequiverint oe munire; itinevobis Dominii mei, eo vittiar quod oestra psenii manu sitis cesperatores dictarum Dominoru a Pralatarum, ut auxilio Gor o ct fatiore die rip/ceatorei indues, corrigantur, O mendisti mi sit oratam Dei conseqtitutir. Hactenus pru
449쪽
XVI. Ratio sui muneris exigenda Regibus.
Post institutionem interminatio accedat, hunc de pietate M vii tute Regi, tractatum
clausura ; ut quos ratio non domat, nec vincit auctoritas, timor consternet. Sapiens ait: P bete aures vos , qui continetis multitudines, ct placetis vobis in turbis nationum e quoniam data
est a Domina potesto vobis, ct virtus ab Altissimo, qui interrogabit opera vestra, ct cogitationes scrutabitur : quoniam cum essetis mini riRegni illius, non redie iudieastii , nec custodistii legem tu titia , neque secutatim voluntatem De ambulastis. Horrende O cito apparebit vobis: quoniam iudicium durissimum his , qui Haesunt,fra. Exigua enim conceditur misericordia : ρο- tentes autem Potenter tormenta patientur. Noenim subtrahet personam cuiusquam Deus, nec verebitur magnitudinem cui quam : quoniampum m ct magnum im fecit, ct aqualiter curas Hi de omnibus: fortioribus autem fortior instat
cruciatio. Sed anne postuma dumtaxat coercitio reseruatur potentibus ν Non utique sola, praepeti non raro fato corripiuntia. iniqui: ad eos potissmum illa uissio dirigitur: Succide ii Iam : ut quid terram etiam occupat ' Quod di a serte Magnus Gregorius sic commentatur:Vnusquisque iuxta modum suum , in quantum locum vita praesentis tenet, se fructum bona verationis non exhibet, velut instinuosa arbor terram occupat : quia in eo loco in qua irae est , ct aliis operandi occasionem negat. Sed tu hoc saeculo potens quilibet, si fructum non habet operationis bona, etiam impedimentum praestat ceterii: quia quicumque sub ipso sunt , exemplo prauliaris istius, quasi umbra peruersitatis eius Hemuntur. Stat desuper arbor infructuosa, or sub terra st risi. iacet. Infuctuosa arboris desuper υmbra densitur, er Salis radius ad terram descendere nequaquam permittitur : quia dum subiecti quilibeti troni perno si peruersa exempla in iciunt , ipsi
γοροι infructus remanentes, veritatis lumine priuantur, ornes umbra , calorem Solis noua capiunt: qusa inde remanent a Deo stigidi, unis in secuti male proteguntur. Sed de Me peruerso quolibet, ct potente, paene iam reqvi ris Deo non
LMmodo est eum ct alias 'emat. Vnde bene eiusdem vinea Dom ntis dieit: in quid etiara ιerram occvat ' Terram quippe oectipat, qui mentes ali nas grauat: terram occupat, qui Ioram quem ι net , is horis operis,s non ex uet. Ergo succidi. Deo timeat inutilis aut noxia Potestas. Ti-
rneant Reges ipsum Regum Regem , timeant Iudices uniuersolum Iudicem. Non site arcano Diuinitatis consilio, primo mortalitatis aditu tremendus & adorandus Regibus Christus inducitur ; quem etiam infantem &de spe m
tormidavit Herodes, adorarunt Nagi. ut egregie
pronuntiarit Augustinus: Quid imbis iu- - dic viis, quando superbos Rete, cunabula terr T-m bant infantis M. consuli ius Reges, non
ntiit, eamque in Itia corpore Ocelsus Meldii ρ Piar meant Rege ad Patris dexteram iam sedentem, quem Rex impitis timuit marrisibera lambentem.
450쪽
DE PROVIDENTIAsALUTIS PUBLIC E, Sive Cardinibus gerendae Reipublicae.
L et g κ v M Imperi, feliciter versandi cardinem, post di
uinarum rerum curam , prouidentiam humanarum cen
seo. Rex enim. velut prouincialis Deus, iliae Dei Prorex; idem in suo Regno praestiturus, quod Deus in uniuerso. Sapientia, & consilio maxime hoc praestabit. arte studeat supplere quod Deus natura habet. Immensus Deus ubique est, omnia videt, omnibus ait idet, sutura praescit. artificialis Regum immensitas, fidelitas ministrorum erit. saetitiam hanc sapientiam & mentem habeant, pruden- tiam Senatus, & maturam consiliatiorum fidem. Persarum Reges quondam negotiis publicis strenui, optimo rerum moderamini desiderarunt immensitatem I ut non aliter quam Deus, ac si ubique adessent, omnia vigili penetrarent obtutu , ubique oculos, ubique aures haberent. industria emendarunt angustias unius hominis, per ministros ampliarunt se, de velut immensos seccrunt : instituerunt propterea noua ossicia, designatis utilibus huic rei ministris , quos aures de oculos Regis appellarunt , ut quae ubique audirent aut cernerent,renuntiarent principibus. quo in uento aemulati sunt diuinam sapientiam, rati non minori quam scientis omnia, publicam rem posse procurari. Deinde magna confiij ineundi ratio iis fuit ad supplementum, α velut laciniam Regiae mentis. quam prouidentiae magnifico nomine lubuit denotare, eodem quo diuinam prudentiam, cui proxime accedere oportet, & simillimis tractare imperium ritibus. In hoc regnandi cardine multa concludo. & ramosus valde est. In primis Regum prudentiam requiro , siue naturalem . sive artificialem: deinde usum illius, scilicet diligentiam, & attentam suo muneri curam I quam tandem circa futura potissimum desidero. Haec maxima prudentia est honestior prouidentiae titulo, quae damna praeuertat, potius quam emendet. Praestat pharmacis impedire morbum , quam tollere : excellentior cnim medicandi ars, praeseruare est quam sanare. sic prouidentiae felicissimum munus est felicitare exitus, potius quam infelices reformare. C A p v T I.
T A v a Rex, quia anima &caput ciuilis corporis, sulentia
U valete studeat. Nam & iii anima mens est , non incorpore: in capite cerebrum, oculi , & aula teliquorum sensuum : solitatius dumtaxat in aliis attubus obtusot omnium tactus iacet.Ergo quantum visus tactui , quantum metis sensui. tantum ceteris praemi e Piinceps sapientia debet. cuius propterca praecipuum ornamentum, de Maiestatis tessera, diadema caput seruat de petornat, specie quadem attei nitatis in se tesse
xum. Egregie David institutulus haerede Regni sui Salomonem, dixit: Possi sapientiam, ct in omni possessiora tua acquire peudentiam: areipe
illam , s exaltabis te glorificaberis ab ea , chmeam faeris amplexatti . dabit capiti ruis argumenta gratiartim , ct corona inclyta proteget te.
e ni ιν tibi anni vita Pia tutus btutis Adamus. naturalium omnium ictum munitui notitia:
praefututus Rex hominibus', quanta diuinatum etiam pra struendus est scientia, maxime post N n uotiu