장음표시 사용
61쪽
nare calleant . Vitrum obiectivum ad telescopium quatuordecim pedum , ab artifice quodam Londinensi expolitum , ipse quondam multo melius feci , atterendo id super picem stanno usto conspersam levi autem ac molli brachio hoc faciebam , ne vannum ustum id interraderet . Annon vitra ad refled Gidum comparata , eadem ratione satis bene perpoliri possint, equidem nondum expcrtus sum. Verum quicunque hac vel alia quavis, quae ei vita fuerit, vitrorum poliendorum ratione uti v let ; certe debebit is vitra ad polituram praeparanda , leviori prius manu atterere ;& minus virium, quam solent opifices Londinentes in vitris suis tornandis, adhibere . Etenim vitra nimis violenter appressa, ne flectantur nonnihil .inter atterendum, periculum erit. Si autem inflectantur, omnino figura eorum vitiabitur. Quo igiturnorum vitrorum reflectentium speculationem istiui modi artificibus , qui vitrorum figurandorum curiosiores sint , amplius commendem conspicillum antedictum in sequenti propositione singulatim describam.
Conspicilla tubulata in brmitatem contrahere.
SIt a b d e Fio. 29. Tab. V. vitrum , ab anteriore sui parte b a spharice comcavum; a posteriori autem parte e d, ex aequo convexum : adeo ut usquequaque una eademque tit crassitudine. Cave inaequali crassitudine sit; ne res obiectas coloribus variatas exhibeat , & minus distinctas . Sit porro accurate expolitum , & a posteriore sui parte arpento vivo indutum ; inque tubo v x F et, qui intus valde niger si oportet, apte infixum . Sit e f g prisma vitreum aut crystallinum , prope ab alutera tubi extremitate , in medio collocatum ; hoc est, ansat aeneae aut ferreae 10 4, ab extremo se in latitudinem laxanti atque complanatae, agglutinatum. Sit priimatis istius angulus e rectus; reliqui autem duo an uti s & g inter se accurate aequa
les, & consequenter femi recti: sintque planae facies s e & s e quadratae ; & consequenter tertia facies f x parallelogrammum rectangulum , cuius longitudo ad latitudinem suam erit in subduplicata proportione duorum ad unum . Sit prisma istud in tubo ita collocatum , ut axis speculi per mediam faciem quadratam e s ad perpendiculum transeat , & consequenter per mediam faciem f g in angulo que graduum . obvertatur iacies e s ad speculum o disientque prisma & speculum inter se tali intervallo . ut radii luminis p q, r s , &c. qui in speculum incidunt in lineis axi ipsus parallelis , ingrediantur in prisma per faciem e f, & reflectantur a facies g, indeque per faciem g e exeant ad piandium t , quod communem esse focum oportet speculi abde & vitri ocularii plano convexi h , per quod radii isti ad oculum egrediantur . Denique radii jam e vitro illo egredientes , transmittantur per tenue rotundum soramen, sive aperturam , in parva lamella ex plumbo , aere , a gentove, qua vitrum obtegi oportet: idque foramen ea sit magnitudine, quae omnino ad tantum luminis transmittendum , quantum ad videndum satis sit , necessaria
fuerit . Etenim eo pacto res obiecta distincte vidcbitur ; quippe lamina , in qua id
foramen sit, lucem illam omnem errantum, quae sorte a marginibus speculi b a advenerit. intercipiet. Hujul modi initiumentum hene apteque constructum. si in longitudinem habeat sex pedes computando longitudinem istam a speculo ad prisma, & inde ad secum t , feret aperturam in speculo ad sex ipsas uncias; & rem objectam ducentis aut trecentis partibus specie ampliorem repraesentabit . Verum apertura hic commodius soramine h definitur , quam si in ipso speculo definita esset. Si instrumentum longius breviusve faciendum sit; apertura debebit proportione ei se , ut cubus radicis quadrato-quadrata longitudinis & amplificandi potentia, ut apertura . Caetcrum conveniens erit , ut speculum si uncia una minimum aut duabus latius, quam aperturae itemque ut vitrum, ex quo speculum constat , crassum sit;
ne inter poliendum forte inneelatur . Prisma e g tam parvum esse debet , quam possit commode fieri ; & posteriorem ipsius: faciem se argento vivo indui non
62쪽
portebit . Quippe sine argento vivo ea lumen omne, quod sibi e speculo inciderit
In hoc instrumento res obiecta videbitur invertar verum erigi poterit : emciendo ut facies quadratae e 1 & e g prismatis e fg, non iam planae , sed sphaerice convexae sint; ut radii tam antequam in prisma incidant , quam postea inter id & v1trum ocularium , se decussatim secent . Porro , si stostuletur ut hoc instrumentum ampliorem aperturam serat ; id etiam ita fieri poterit , si speculum componatur ex duobus vitris, inclusa intus aqua, conglutinatis. Veruntamen si id omne demum , quod quis expcitare aut sibi proponere queat , arte posset effici; nihilominus certi essent limites, ultra quos teles copia nullo modo perfici posssent. Etenim aer. quem transpicimus, Perpetuo tremit; uti videre est ex motu tremu o umbrarum de turribus altis prole tarum , & ex Stellarum fixarum scintillatione . At Stellae istae non scintillant , cum aspiciuntur per telescopia , quae ixtas habent aperturas . Etenim luminis radii , qui per diversas partes aperturae transeunt , tremunt singuli seorsum ; variisque & contrariis tremoribus incidunt uno
eodemque tempore in diversa puncta in fundo oculi ; celerioribus utique motibus , & confusioribus, quam ut separatim sensu percipi possint. Quae quidem omnia puncta constiti unt unum latum punctum lucidum , compositum ex multis illis pun. iis trementibus, motu celerrimo & vibrationibus brevissimis inter se consese & in sensibiliter permixtis; efficiuntque ut Stella iusto latior videatur, itemque sine ullo totius tremore, qui quidem sensu percipi possit . Telescopia longa emcere poterunt
ut obiecta videantur lucidiora & ampliora et at nullo modo ita comparari , ut confusioni isti , quae ex aeris tremoribus oritur , remedium afferre queant . Remedium unicum est aer serenissimus . qualis sortean in summis montium altissimorum verticibus stapra nubes erasitores re riatur.
63쪽
Phaenomena eolorum in refracto , aut reflexo lumine, non oriuntur ex novis modificationibus luminis , quae, pro variis luminis umbraeque rerminati
nibus , υarie sint impresae. Probatio ab Experimentis desumpta.
TENIM si Solis radius in cubiculum valde tenebricosum immittatur per seramen oblongum F , Fig. r. Tab. I. cuius latitudo si L aut a unciae , vel paulo minor eo ; isque radius F Hirajiciatur deinde , primo per prisma amplissimum ABC, quod intervallo circiter viginti pedum a foramine distet , eique paralle lum sit ; postea autem transeat alba nimirum istius radii pars per corporis nigri & opaci G I foramen oblongum H circiter Laut L unciae parte latum , quod intervallo duorum triumve pedum a prismate , stuque tum ad ipsum prisma tum ad prius soramen parallelo , si Collocatum; sique hoc lumen album, ita per soramen H transmissum , incidat dei ceps in chartam albam pi, ultra id foramen H, interiecto trium quatuorve pedum intervallo, collocatam i ibique depingat solitos nrismatis colores; puta rubrum ad x, navum ad L, viridem ad ν , eaeruleum ad q , Oc violaceum ad t: si haec, inquam, ita disposta sint; poteris, interponendo virgulam serream, aut aliud quodlibet tenue opacum corpus , cuius latitudo si circiter I unciae; eoque pacto intercipiendo radios ad k, I, m, n, vel οἱ es ere, ut colorum unus quilibet ad i , f, r, g, aut ps evanescat dum reliqui, ut prius, in charta adhuc apparebunt , nihil immutati :Vel, interposita virgula paulo latiori, efficere poteris ut colores hini quilibet , terni-Ve , aut quaterni , nihil mutatis reliqqis , evanescant : adeo ut colorum alius quilibet , aeque ac violaceus, possit exterior fieri in confinibus umbrae ad p; & alius quilibet , aeque ac ruber , possit exterior fieri in confinibus umbrae ad t ; item quilibet eorum possit confinis este ei umbrae , quae interpositu virgulae R intermediam ali- Quam luminis partem intercipientis , in medio imaginis intra ipsos colores fiat ; &denique quilibet eorum , s interceptis reliquis , solus relinquatur , possit umbrae ex utraque sui parte simul confinis esse . Scilicet singuli colores , quaelibet umbrarum confinia sine ullo discrimine ferunt i & consequenter horum colorum diversitas inter se non oritur quomodo philosophi adhue docuerunt ex diverss umbrarum confiniis , quibus lumen varie modificetur . Caeterum id in hisce experimentis capiendis observandum est: quanto foramina F & H tenuiora fiant , eorumque ac prismatis imtervalla sint majora , cubiculumque tenebrosus sit factum ; tanto melius sub manus
64쪽
succedere experimentum ἔ modo lumen non usque eo diminuatur , quin colores adpi, satis adhuc elare discerni queant . Prisma ex vitro quidem solidum comparare , quod ad hoc experimentum satis magnum sit, dissicile fuerit . Quare vas ex laminis vitreis Perpolitis, in formam prismatis, inclusa intus aqua salsa vel oleo claro, conglutinatis adhiberi poterit.
Solis luminis radius in cubiculum tenebricosum per foramen F Fig. a. Tab. I. rotundum & semuncia latum immissus transibat primo per prisma ABC soramini isti admotum, & deinde per lentem P T paulo amplius quatuor uncias latam, & circiter octo pedibus a prismate distantem ; indeque convergebat ad O. secum lentis,ci citer tribus pedibus ab ipsa lente distantem; quo in loco incidehat denique in chartam albam DE. Quando charta illa lumini incidenti obiecta erat ad perpendiculum , quomodo in positu DE depicta est: colores universi, ei in o incidentes, albi apparebant . At quando charia circa axem suum prismati parallelum ita convertebatur,
ut ad lumen valde facta esset inclinata ; quomodo in positionibus mi & εἰ deρicta est : jam illud idem lumen in uno casu flavum atque rubrum apparebat, in altero
caeruleum. Hic una eademque luminis pari. in uno eodemque loco, pro variis cha tae inclinationibus, uno in casu alba apparebat, in alio flava aut rubra, in alio caerulea interea dum luminis umbraeque confinium , prismatisque refractiones , in hisce omnibus casibus plane eadem manebant, nihilque immutata.
Aliud consimile experimentum facilius etiam hoc modo capi poterit. Amplior Sintis luminis radius per senestrie operculi foramen in cubiculum tenebricosum trans missus , restingatur maiori prismate A B C , Fig. 3. Tab. I. cujus angulus refringens C sit amplius sexaginta graduum : & simul ut primum iste radius e pris male exierit, incidat deinceps in chartam albam D E , a tergo in spissatam ad ripiditatem . His ita dispositis : quum charta lumen illud excipiat ad perpendiculum o recta , quomodo ad D E depicta est.id super charta videbitur album plane : quum autem charta ad lumen valde sit inclinata , ita tamen ut axi prilmatis semper parallela sit; utique eius totius luminis albor, qui super charta vitus fuerat, jam pro eo ac charta in hanc vel illam partem inclinata sit , immutabit se vel in colorem flavum & rubrum, ut in positu e d; vel in caeruleum & violaceum, ut in positu e δ. Quod si id lumen , antequam in chartam incidat, duobus prismatibus inter se parallelis bis suerit refractum ad easdem partea i jam colores ante dicit , multo evi-
Gentiores clarioresque videbuntur. In hoc experimento, mediae omnes partes latioris
illius albi luminis radii, qui in chartam incidebat, utique sine ullo umhrat confinio,
qua modificari possent , factae sunt coloratae ; idque ea ratione , ut unum eundem que colorem usquequaque induerint ; quippe cum in medio chartae idem semper , atque in extremis, color et Iet; isque codor se pro varia chartae reflectentis obliquita te immutaret , sine ulla vel refractionum vel umbrie vel luminis ipsius in chartam incidentis mutatione . Quare horum colorum causa , non novis luminis modificati nibus , quae ex re actionibus scilicet atque umbris ortum habeant , sed omnino alii alicui rei tribuenda est.
Quod si iam ea cauta , quae sit, quaeratur : Respondeo ; chartam in positu ed, quum radiis magis refrangibilibus obliquius quam minus refrangibilibus objecta sit , utique a posterioribus sortius quam a prioribus illuminari ; ac proinde radios minus refrangibiles tum in lumine reflexo praevalere & dominari : qui quidem radii , ubicunque praevalent, lumen semper colore rubro aut flavo inficiunt; uti ex prima propositione primae Partis huius Libri quodam modo apparere potest , & ubcrius infra
comprobabitur. Quum autem charta in positu εδ collocata sit, omnia tum contra, F a ac
65쪽
ae dicta sunt, eveniunt: radiis nimirum magis refrangibilibus, qui Iumea colore c. ruleo & violaceo semper inficiunt, tum praevalentibus.
Colores bullarum , quibus pueri ludere solent , varii sunt ; situmque suum , nul Iahahita umbrae confinii ratione , varie immutant . Si huiusmodi bulla vitro concavolccta sit, quominus vento aliove ullo aeris motu astitetur ; colores situm suum lente & regulariter mutabunt, ctiam dum oculus Ec bulla & corpora omnia , quae vel lumen emittant, vel umbram proiiciant , immota manent. Itaque colores hujusmodi bullarum oriuntur ex causa aliqua retulari , quae ex umbrae confinio nullo modo pendet. Ea autem causa, quae sit, in secundo Libio ostendetur.
Ad haec experimenta addi potest decimum experimentum primat Partis huius L hri ; ubi Solis lumen in cubiculo te iubricoso per parallelas binorum prismatum in formam parallelopipedi colligatorum superficies traje tum , cum iam e prismatibus
emergeret, ex toto flavum aut rubrum apparebat uni sermiter. Ad quorum quidem colorum generationem nihil omnino conserre poterat confinium umbiae . Eicnim id lumen se ex albo in flavum, aureum, & rubrum, ex ordine mutat sine ulla umbrae confinii mutatione . Et in ambobus extremis luminis emergenais latoribus , ubi contraria umbrae confinia contrarios effectus obtinere deberent , color unus idemque est, sive sit albus, flavus, aureus, sue ruber. Atque etiam in medio luminis cme gentis, ubi nullum est omnino umbrae confinium , eolor idem est plane qui in e tremis et nempe totum lumen, cum primum emergit, unius est plane ac uniformi Dcoloris, sive is sit albus , fla s , aureus , sive ruber ; indeque progreditur sine ulla amplius coloris mutatione , qualem umbrae confinium in lumine retracto post emergendum efficere vulgo creditur. Neque vero fieri potest, ut colores iiii ex novis aliquibus modificationibus a refractione lumini impressis oriantur e quippe illi quidem se ex albo in flavum, aureum, & ruhrum, ordine immutarit dum refra tiones plane eaedem manent : atque etiam refractiones istae a superficiebus inter lie parallelis, quae suos ipsarum invicem cssectus retexunt, hi contrarias partes factae sunt. Colores illi igitur non oriuntur ex ullis modificationibus , quas refractiones vel umbrae lumini imprimi re potucrinta; sed ex alia aliqua causa oriamur necesse est . Ea autem cauta quae sit, supra in decimo illo experimento ostendimus & quae ibi dicta sunt , nihil opus eii ut hic repetamus. Aliud adhuc hujus experimenti adjunctum est , non parvi momenti . Cima enim id lumen emergens restingatur iterum tertio pri sinate HI K Fig. 22. Tab. IV. Parta I. in chartam PT, ibique depingat solitos prismatis colorcs, rubrum, flavum, V ridem, caeruleum ti violaceum : si iam colores illi ex eo orirentur , qttod id pris malumen aliquo modo re .ictionibus suis modificaret; utique illi non inclient in m l mine, iam anteo uam id in prisma illud incideret . Attamen in expcii mento ante dicio res ita se habuit , ut cum , convertendo bina priora prismata circa axem tuum Communem 1 COIOres Omnes , excepto rubro evanescerem ; id lumen, quod colatum rubrum cxhibuit, jam solum relictum, apparuerit codem plane colore rubro , etiam antequam in tertium ptisma incideret . Et in universum quidem ex aliis experimentis rem ita te habere comperimus , ut cum radii , qui refrangibilitate inter Q disserant , a se invicem separati sint ; eorumque unum quodvis genus seorsum consideretur color , quem illi tum constituunt , non possit ulla refractione aut reflexione , quaecunduc ea sit , mutata e quomodo omnino sane mutari deberet , si colores nihil
aliud ellent, quam modificationes lumini a refraitionibus , reflexionibus , umbrisque impressae . Hauc Porto coloris immutabilitatem , luperest ut in sequenti propositionu
66쪽
PROPOSITIO I I. E X P E R. V. IpROPOSITIO II. THEO REMA II.
Omne lumen homogeneum, colorem habet proprium γ suum , resti ibilitati suae repondentem; isque color nullis reflexionibus atit refractionibus mtitari tetes.
IN experimentis quartae propositionis primae Partis huius Libri; cum radios liete roge
neos a se invicem separamem ; imago ρ t Fig. 2 24.2 3. P. I. ex radiis a se invicem leparatis composita, videbatur ah usque una extremitate ρ, quo radii maxime retrangibiles incidebant, ad alteram extremitatem i, quo radii minime retranei biles incidebant, in duta coloribus ex ordine, violaceo, indico , caeruleo , viridi , flavo , aureo , rubro, innumerisque intermediis coloribus , per dimerentias quam minimas ab uno extremo ad alterum extremum pergentibus , & serie continuata in se invicem perpetuo desinentibus. Adeo ut totidem ese viderentur colores, quot essent radiorum ii iter se refrangibilitate differentium geucra : qui tamen omnes Iub speciebus & nominibus colirum septem principalium praedichorum comprehendi pollini , tanquam eorum gradus
Iam colores hosce non potuisse refractione mutari , inde intellexi , quod quum i minis illius modo unam exiguam partem , modo aliam exiguam partem , prismate refringerem ; quomodo in duodecimo experimento primae Partis huius Libri expositum est color luminis nunquam ea refractione esset quicqvim omnino Immutatus. Cum enim rubri luminis pars ulla refringeretur; ea omnis semper eodem plane colore rubro permansiit, ac fuerat initio . Nihil coloris aurei , nihil flavi , nihil viridis, nihil caerulei, nihil ullius novi coloris, ea unquam refractione eliciebatur. Neque vero saepius repetitis refractionibus color illa quicquam omnino immutabatur ;sed semper idem prorsus color ruber permansit , qui fuerat initio . Eandem quoque constantiam & immutabilitatem in caeruleo , viridi , caetcrii'ue coloribus inveniebam . Similiter , quum per erilina oculo admotum , corpus aliquod parte ulla luminis hujusce homogenei illuminatum inspicerem ; quomodo in decimoquarto experiumento primae Partis huius Libri cxpolitum cst ; nullum unquam colorem novum ea ratione generatum obserUare potui . Omnia corpora lumine heterogeneo quidem. illuminata , confusa admodum uti sustria dictum est 3 per prisma inspicienti, variisque novis induta coloribuet videntur. At corpora lumine homogeneo illuminata, nihilo minuet distincta per prisma inspicienti . neque aliis coloribus induta videbantur. quam cum nudis oculis aspicerentur . Omnino colores ipfbrum refractione interpositi prismatis nihil ouicquam immutabantur . Caeterum cum coloris mutationem nullam
hic esse factam dico, id ita dictum velim, ut de mutatione quae sensu percipi possit, intelligatur. Etenim lumen quod ego hic appello homogeneum , cum non sit planupersecteque homogeneum; utique ex perpaululo , quod ei adhuc admixtum sit , heterogenei luminis, perexigua aliqua coloris mutatio oriatur necelle est. Verum si id heterogenei luminis tam pusillum sit fictum , quam experimulitis ante dictis quartae Propositioni; fieri pollit; lane illa coloris mutatio minor erit , quam quae sensu per Lipi queat ; ac proinde in experimentis , quae sint sensus iudicio existimanda , pro nulla haberi debet.
porro, ut colores iiii nolla refractione , sic neque ulla reflexione, immutari potuerunt . Denim corpora omnia , quae essent natura colore albo , cinereo rubco , favo, viridi, caeruleo, aut violaceo, ut charta, cineres, minium, auripigmcntum s
67쪽
indicum, caeruleum montanum, aurum, argentum, cuprum, herba, cyanus, viola ,
bullulae aquae variis coloribus indutae, plumae pavoniae; Iigni nephritici insusio, & s- milia ; ea in lumine rubro homogeneo posita , plane rubra videbantur ; in lumine caeruleo, plane caerulea; in lumine viridi, plane viridia r & in universum , quicunque color esset homogenei luminis , in quo hu)usmodi corpora collocata essent λ istum illa omnia semper exhibebant colorem; eo solum discrimine, quod illorum alia lumen istud fortius reflecterent , alia languidius . Nullum autem unquam corpus inveni , quod luminis homogenei colorem reflectendo immutare potuerit , ita quidem
ut res sensu perciperetur. Ex quibus omnibus manifestum est , si Solis lumen ex uno solo radiorum genere conitaret , suturum utique ut unus omnino omnium esset rerum color ἰ neque ullo modo fieri pollet , ut reflexionibus aut refractionibus ullus unquam novus color generaretur . Unde consequens est , colorum eam quam videmus varietacem , omnia ex compositione luminis oriri atque pendere.
ID homogeneum Iumen, sive radios eos , qui colorem rubrum exhibent , vel potius qui efficiunt ut corpora objecta colorem rubrum exhibeant: eos ego mbriscos sive rubros appello : quique essiciunt ut corpora obiecta colore navo, viridi, caeruleo , aut violaceo videantur ἰ eos radios flavos , viriues , e muleos , aut violaceos appello. Et quandocunque lumen, sive radios coloratos, vel coloribus imbutos dicere
videar; id semper ita dictum velim, ut non philosophice & proprie , sed ad vulgus id dictum intelligatur ἰ sve congruenter idcis istis, quas vulgus, cum hujusmodi experimenta videant , sibi animo fingere solent . Etenim radii . si proprie loqui velimus, non sunt colorati . In eis nihil aliud inest , nisi potentia quaedam sive dispos, tio , qua ita comparati sunt , ut sensum huius vel illius coloris in nobis excitent . Quemadmodum enim sonus in campana aut chorda musca aut quovis Corpore sonan te , nihil aliud est nisi motus quidam tremulus ; & in aere , nihil aliud nisi motus iste a corpore sonante propagatus; in sensorio autem, sensus motus istius sub forma soni: sic colores , in rebus quidem obiectis , nihil aliud sunt nis dii pqstio , qua illa: hoc vel illud genus radiorum copiosius quam caeteros reflectunt & in radiis , nihil aliud nisi dispositio , qua illi hunc vel illum motum ad lentorium transmittunt in sensorio autem, sensus motuum illorum sub sorma colorum.
Definire refrangibilitatem diserorum generum homogenei luminis , retoribus suis diuersis
A D hoc problema expediendum, subiectum experimentum excogitavi.
Quum imaginis coloratae prismate emi ae latera rectilinea A F, G M, Fig. 4. b. I. ut distinctis terminis finirentur effecissem , ea ratione quae in quinto ex perimento primae Partis hujus Libri exposita es reperiebantur in ea omnes colore τhomogenei , eodem ordine eodemque t tu inter se dispositi , ae in imagine ex tu imine simplicissimo compolita , quam in quarta propositione eius primae Partis de scripsimus . Etenim circuli , qui .imaginem ex lumine composito P T constituum , quique in mediis partibus imaginis valde inter se permixti sunt; iidem in extremis partibus , ubi rectilinea ipsus latera A F & ψ Μ tangunt , non sunt commixti et
68쪽
uam quidem ob causam in istis rectilineis lateribus , cum utique illa distincte de
nita sint, nulluet novus color refractione generatur. observabam etiam, quum qu libet in loco inter duos extremos circulos TM F&ΡGA, linea aliqua recta , ut γ δ , imagini transversa , ita ducta esset , ut vimque sui extremo in rectilinea imaginis latera ad perpendiculum incideret ; apparuisse temper unum eundemque eo lorem, atque etiam eundem coloris istius gradum , in tota illa linea ab una usque extremitate ad alteram. Detineatam itaque in charta perimetrum imaginis FAPGM T; cumove tertium experimentum primae Partis hujus Libri caperem , chartam istam ita collocabam, ut imago colorata in diagramma super charta delineatum in cideret , & in id apte accurateque conveniret. Quod cum fieret, iussi ut amicus qui interiait, & cuius oculi coloribus discernendis acriores quam mei essent, notaret Iineis rectis α β, γ δ, ε ζ, c . imagini in transversum ductis , confinia colorum ;nimirum coloris rubri,11 α β F; aurei , α ν δ β ; flavi, γε tin; viridis, a. θ ζ; eaerulei, η ι κ θ; indici, & violacet, λGΑ - . Atque hac quidem operatione . cum eam saepius & in eadem & in diversis chartis iterassem , observati nesque bene inter se congruere comperissem , inveniebam rectilinea imaginis latera Μ G & F A a lineis illis transversis in proportionem chordae musicae esse divisa .
Producatur igitur G M ad X, ita ut M X aequalis sit ipsi G M ; & concipiantur
GX, A X, ιX,ηX, a X,γX, X, & M X, eam inter se pmportionem habere, quam habent numeri , , a, a, a , a, at atque adeo reprae sentare chordas clavis , & toni , tertiae minoris , quartae, quintae , sextae maioris a septimae, & octavae supra istam clavim: iamque intervalla Μ α, ἀγ, - , v ι A , & λ G, erunt ipsa spatia, quae colores unguli , ruber, aureus, flavus, viridis, caeruleus, indicus & violaceus, occupent. Quoniam autem haec intervalla, sive spatia , subtendunt disserentias refractionum radiorum illorum , qui proficiscuntur ad colorum ante dictorum limites , hoc est , ad puncta M, ε, η, t, λ, G i utique haec intervalla , sine errore sensibili ,
poterunt existimari pmportionalia differentiis sinuum refractionis eorundem radiorum , unum communem sinum incidentiae habentium . Quare , cum communis radiorum maxime minimeque refrangibilium sinus incidentiae e vitro in aerem , si proportione quomodo ratione supra exposita comperimus ad eorundem refractionis sinus , ut qo ad 77 & 78; divide iam differentiam istorum sinuum refractioni
& 8, sinuli proportione ac linea G M dictis intervallis divisa est ; & habebis 77 Tri, PT , T , Tri , Tri, Tn , 78 , snus refractionis diversorum
radiorum ante dictorum e vitro in aerem transeuntium , cum communis omnium sinus incidentiae sit so. Itaque sinus incidentiarum radiorum omnium rubrorum e vitro in aerem , suerunt ad sinus refractionum suarum , Proportione non majori
quam so ad 77, nec minori quam Io ad 7 a i sed proportiones omnes intermedias habuerunt. Similiter sinus incidentiarum radiorum viridium , ad sinus refractionum suarum , proportiones omnes habuerunt , inter eam quae in so ad 772 , & eam quae est soad 77 . Atque itidem limitibus ante dictis, radiorum omnium ad reliquos quoque colores pertinentium refractiones definiebantur , sinibus radiorum rubrorum progredientibus scilicet, a 77 ad 77. aureorum, a Tri ad 77- , flavo
Hae sunt leges refractionum radiorum e viti in aerem transeuntium : unde , ex tertio axiomate primae Partis hujus Libri, leges refractionum radiorum ex aere conistra in vitrum transeuntium, facile deduci poterunt.
69쪽
OPTICES B. L PARS ILEXPERIMENTUM VIII.
Observavi praeterea , eum hamen ex aere per diversa refringentia media inter se contigua, ut aquam & vitrum, transmittatur , indeque iterum in aerem transeat ;id lumen, sive superficies quibus id refringatur parallele sint inter se, sive inclinati, tamen quotiescunque contrariis refractionibus ita correctum sit, ut emergat tandem in lineis parallelis ad eas in quibus inciderit, deinceps semper album permanere: sin radii tandem emergentes, sint incidentibus incla nati; tum luminis emergentis albi tuis dinem, pro eo ut id a loco emersonis .ulterius progrediatur, paulatim se ab extremis tui partibus in eo lores induere. Hoc expertus sum satis accurate, refringendo lumen per prismata vitrea in vase prismatico aquae pleno collocata. Jam quidem colores isti id indicant; radios heterogeneos inaequalibus suis refractionibus divergere & a se .invicem separatos esse; quomodo ex iis, quae sequuntur, plenius apparebit: c contrario autem, permanens alterius luminis albitudo illud ollcndit; radios similiter incidentes neque poli emergendum a se invicem separatos esse , neque ullam consequenter totarum luisse refractionum inaequalitatem . Unde duo sequentia theoremata colligere milii vidcor. I. Excessus sinuum refractionis variorum generum radiorum , super communem sinum incidentiae , eum reseactiones fiant e pluribus diversis mediis densioribus immediate in unum idemque medium rarius , puta aerem tenuissimum . esse inter se in data proportione. a. Proportionem sinus incidentiae ad sinum refractionis radiorum unius eiusdemque generis ex uno quovis medio in aliud transeuntium, compositam esse ex proportiones nus incidentiae ad simum refractionis c primo medio in fluodvis tertium, & ex proportione sinus incidentiae ad sinum refractionis e tertio illo medio in secundum.
Ex primo theoremate , data rcfractione radiorum unius cujusvis generis , inveniuntur rcfractiones radiorum omnium generum e quovis medio in aerem transeuntium . Exempli gratia : si rcfractiones cuiusque generis radiorum cx aqua pluvia in aerem transeuntium, quae sint, quaerantur; lubducatur communis sinus incidentiae evitro in aerem, de sinibus refractionis ; corumque excessus erunt 27, 27a , a Z , , - , ari , , 28. Potae iam sinum incidentiae radiorum minime restangibilium ex aqua pluvia in aerem transeuntium , esse ad snum refractionis eorundem, ut 3 ad 4; & supputa hoc modo : Ut I, quae est differentia illorum sinuum , ad 3, qui est sinus incidentiae ; sc a , qui est minimus excessivum supra memoratorum, ad quartum numerum 3I; eritque iam iste numerus 8i, communis sinus incidentiae ex aqua pluvia in aerem ; ad quem quidem sinum si addas singulos lupra memoratos excessus , habebis tandem sinus refractionum quaesitos , Icου,
Ex posteriori theoremate invenitur refractio e medio uno in alterum , quando datae lunt refractiones ex utroque eorum in quodvis tertium . Exempli gratia r sisnus incidentiae cujusvis radii e vitro in aerena , sit ad sinum refractionis suae , ut ac ad 3i sinus autem incidentiae eiusdem radii ex aere in aquam , sit ad sinum refractionis suae , ut 4 ad 3; utique sinus incidentiae istius radii e vitro in aquam , erit ad sinum refractionis tuae, ut m ad gi & 4 ad 3 coniunctim , hoc est, ut sactum ex χο & 4 ad factum cx 3r & 3, sive ut do ad 93. Atque si haec quidem theoremata in Opticen recipiantur , amplissima iam scientiam illam nova ratione fulc copioseque tractandi patebit materies; quippe cum non modo doceri ram possint ea, quae ad visum amplius Perficiendum pertineant; verum etiam mathematice definiri omne genus colorum Phaenomena, quae ex refractionibus oriri queant. Etenim quo hoc fiat, nihil aliud requiritur, nisi ut inveniantur radiorum heterogeneorum sep irationes, corum ue Variae mixturae inter se , & qua proportione cae singulae mixturae fiant . Hoc ipso ratiocinandi genere , cgo omnia fere
70쪽
phaenomena, quae quidem in his libris ex sita sint , atque etiam alia quaedam in praesenti materie minus necessaria memoratu , inveni . Ex successis autem , quem 1pse in his rebus experiundis nactus sum , spondere ausim , qui recte prius argumentatus fuerit , & deinde omnia bonis cum vitris iustaque cum circumspectione experiundo tentaverit, eum spem suam non frustraturum. Verum id ante intelligat oportet; ex quibusvis coloribus quavis proportione commixtis, qui demum de novo orituri sint colores.
Colores compositione procreari possunt , qui luminis homogenci coloiribus plane similes sine futuri, in Deciem quidem ad oculorum Iensem , non autem in coloris immutabilitatem oe ad eonstitutionem ac nat tiram luminis. Iique colores, quanto magis compositi sunt, tanto mιnus largi intensique sunt ἰ donec nimia tandem compositione dilatiore tanguidioresque facti, penitus demum manesicam , in altam sel subalbidum comes . Fieri quoque potes ut colores compositione producantur , qui nullis homogenei luminis
coloribus prorsus similes sint futuri .ETenim ex mixtura rubri atque navi homogeneorum oritur color aureus in speciem ei plane similis , qui in colorum simplicium prismate exhibitorum s
die inter rubrum ilium atque flavum interiacet . Uerum lumen unius horum colo. rum aureorum , homogeneum est ad refrangibilitatem ; alterius autem , heteroge- Deum: item unius horum colorum species, cum per prisma inspiciatur, eadem manet nec quicquam immutata; alterius autem, mutatur & resolvitur in colores suos simplices, rubrum atque flavum . Similiter , ex aliis homogeneis coloribus inter lepropinquis, componi poterunt novi colores, qui sint coloribus homogeneis interjacentibus similes . Exempli gratia . ex flavo & viridi inter se commixtis, oritur c lor inter eos medius o oc si huic deinceps superaddideris caeruleum; fiet ex omnibus color viridis, qui est trium illorum inter se permixtorum medius . Etenim flavus& caeruleus, si sint aequa portione admixti, viridem intermedium in ista permixtione ad se utrinque ex intuo pertrahent, & quasi paribus virium momentis libratum servabunt, ut is neque ad flavum ex una Parte . neque ad caeruleum ex altera descendat , sed commixtis utriusque actionibus color inter utrumque medius permaneat . Ad hunc viridem permixtum , adhuc superadjici poterit nonnihil rubri ac violacei; & tamen color viridis non continuo ev.inescat, sed lansuidior solummodo& subpallidus fiat; donec, amplius adauctis coloribus rubro & violaceo, viridis iste magis magisque dilutus satius ruperetur tandem nimietate colorum adiectorum , &in albitudinem aut alium aliquem colorem immutetur. Similiter , si ad lumen ho-niogeneum cuiusvis coloris, adjiciatur album Solis lumen, quod est ex omnibus radiorum generibus compositum i color iste non continuo evanescet aut genus suum immutabit, sed duntaxat dilutior fiet ; & pro eo ut luminis albi amplior adseratur accessio, magis adhuc magisque dilutus erit iactus perpetuo . Denique , si ruber &violaceus inter se permisceantur; orientur inde varii colores purpurei, pro eo, qua proportione illi invicem commixti fuerint, diversi inter se neque ullius coloris no-mogenei lpeciem aut similitudinem habentes : Atque ex his quidem purpureis , admixto flavo & caeruleo, alii itidem novi colores produci poterunt.