장음표시 사용
71쪽
OPTICES LIB. I. PARS ILPROPOSITIO V. THEO REMA IV.
Albitudo oe colores omnes cineret inter album re nigrum , componi possum ex resoribus : Solis luminis allor compositis est ex primariis omnibus coloribus , apta portione inter is commixtis. Probatio ab experimentis desumpta.
CV Μ Solis luminis radius in cubiculum tenebricosum per parvum rotundum fenestrae operculi soramen traiis mistus , & deinde per prisma refractus , depinieret in pariete coloratam Solis imaginem PTI Fig. q. Tab. I. objeci ante iam imaginem chartam albam U, ita ut ea lumine colorato ab imagine reflexo illuminaretur, nec tamen ullam partem luminis a prismate ad imaginem transeuntis interciperet. Observavi autem, quum charta propius ad unum aliquem imaginis colorem , quam ad caeteros admota esset; tum eam illo colore , ad quem propius admota esset, insectam apparere e quum autem aequali aut sere aequali intervallo ab omnibus coloribus distaret, adeo ut ex aequo omnium lumine reflexo illuminaretur; tum albam apparere. In hae ultima autem chartae positione , si colorum aliqui interciperentur, charta altitudinem suam continuo amisit , & eum deinceps colorem induebat, qui esset reliqui luminis non intercepti color. Itaque charta ea illuminata erat radiis variorum colorum , nempe rubris , flavis , viridibus , caeruleis & violaceis et & unaquaeque luminis istius pars suum colorem retinebat , donec in chartam incideret, indeque ad oculum reflecteretur : adeo ut si quod lumen unius certi coloris vel istum fuisset, intercepto nimirum reliquo lumine, γ vel si nimia portione
reliquis colori hus admixtum fuisset , & proinde in lumine a charta reflexo praeva luisset ac dominatum esset; utique id suo colore chartam insecturum fuisset . Nihilominus singulae luminis partes, suum quaeque colorem ita retinentes , admixtae tamen reliquis omnibus coloribus apta proponione , effecerunt ut charta alba videretur & consequenter apta sui compositione atque permixtione inter se, colorem album constituebant . Singulas colorati luminis ab imagine reflexi partes, dum inde per aerem propagantur, suum quamque, ut dixi, proprium colorem retinere, sane manifestum est; quia ubicunque in oculos spectatoris incidunt , partes imaSinis suo quamque colore distinctas exhibent. Retinent igitur suos lingular colores, etiam cum in chartam V incidunt; & consequenter perseeta permixtione suorum Omnium colorum , albitudinem constituunt luminis a charta restexi.
Incidat iam colorata illa Solis imago PT Fig. 6. Tab. II. in lentem M N
amplius Quatuor uncias latam , & circiter sex pedum intervallo a prismate ABC distantem ; quaeque ea sit figura, qua efficiat ut lumen coloratum a prismate dive gens, convergat deinceps, & in cum G, interiecto circiter sex octove pedum i tervallo , colligatur; ibique in chartam albam D E ad perpendiculum incidat. His ita dispositis, obicrvare licebit, si charta illa alba ultro citroque moveatur , totam Solis imaginem , quum in charta illa e d iam ad lentem propius admota excipiatur , coloribus clarissimis quomodo supra expositum est in loco p t distinctam
appariturami pro eo autem, ut charta a lente recedat, colores illos ad se invicem perpetuo appropinquatumς , & magis magisque se inter se commiscendo dilutiores continuo factum iri; tandemque , quum charta in ipso soco G collocata sit , interie iam penitus commixtos , plane evanituros eta omnes , & in albitudinem abituros ; toto scilicet lumine in parvum album circulum super chartam coacto : Uerum
72쪽
tamcn hoc ita fieri , ut , si charta adhuc longius a lente recedat , radii qui ante con .ergerant, iam deinceps se in co G decussatim secantes, indeque postea divem
gerites, effecturi sint ut colores iterum appareant; verum contrario, ac priuς, ordine ; puta, ad δ ε; ubi color ruber l, qui ante inserior fuerat , jam superior factussi ; & caeruleus ρ, qui ante superior suerat, iam factus sit inserior. Finge iam chartam positam in ipse foco G; ubi lumen , in circulum coactum ,
album plane apparet . eiusque albitudinem, qualis sit, consideremus . Dico autem , albitudinem illam compositam eme ex coloribus universis in unum coactis . Etenim squis unus pluresve colorum istorum ad lentem intercipiantur; albitudo illa continuo
evanescet, & in eum convertetur colorem , qui ex reliquorum colorum non inter
ceptorum permixtione oriri debeat . Quod si coloribus , qui intercepti fuerint , iterum deinde ut transeant permittatur, inque colorem illum compositum incidant ;jam rursus , cum illo commixti , athitudinem priorem restituent . Exempli gratia , si colores violaceus, caeruleus , & viridis intercipiantur ; utique ex flavo , aureo &rubro, qui supererunt, compositus erit in charta color aureus d quod si colores isti intercepti, iterum deinde ut transeant permittaς , inque aureum istum compositum incidant; iam rursus, cum illo commixti, albitudinem conficient. Similiter, si ri ber & violaceus intercipiantur ; utique ex flavo , viridi , & caeruleo , qui supererunt, compositus erit in charta color viridis: qui quidem ruber ac violaceus , si iterum deinde transmittantur , inque viridem istum incidant ; iam rursus , cum eo commixti , albitudinem emcient . Radios autem diversos in illo albo composito , non quidem agendo ulla ratione in se invicem, mutationem ullam qualitatum sua- vim colorificarum sit bire , sed commisceri solummodo inter se , atque ea quidem colorum suorum permixtione albitudinem conficere ex sequentibus argumentis amplius apparere poterit . Si cnaria ultra focum G collocata sit , puta ad δ ε; colorque ruber ad lentem intercipiatur alternis, atque transmittatur: color violaceus , qui crit in charta , nihil inde immutabitur; quomodo omnino mutari deberet , si radii diversorum non rum, qui decussantur in soco G, ibi in se invicem agerent . Neque color ruber , qui est in charta, quicquam immutabitur ; utcunque volaceus , qui eum in transversum secat, intercipiatur alternis & transmittatur.
Porro , si charta collocata sit in seco G ; & alba rotundaque imago ad G inspiciatur per prisma H I Κ, eaque refractione transferatur ad locum rυ. ibique variis induta videatur coloribus, nempe violaceo ad υ, rubro ad r, reliquisque in media sui parte coloribus intermediis; color ruber autem deinceps ad lentem intercipiatur identidem & transmittatur alternis : utique color ruber ad r itidem evanescet , denuoque comparebit similibus vicibus ; violaceus autem ad υ nihil quicquam inde immutabitur. Similiter, si caeruleus ad lentem intercipiatur identidem & transmittatur alternis : iam caeruleus ad υ itidem evanescet , denuoque comparebit ruber autem ad r, nihil quicquam immutabitur. Igitur color ruber pendet ex uno genere . radiorum, caeruleus autem ex alio genere ς iique radii dive rum generum in loco G, ubi commixti sunt , non agunt in se invicem . Quod autem de his duobus coloribus dictum est, id de reliquis quoque coloribus dictum intelligendum et .
Considerabam praeterea , quum radii maxime restangibiles P p, minimeque refrangibiles T i, convergendo ad se invicem inclinati sunt; si iam charta radiis illis in soco G valde obliqua objiceretur ; fieri utique posse , ut ea unum genus radi rum copiosius quam caeteros reflecteret; eoque paeto lumen in soco illa reflexum . eo colore infectum videretur, qui esset radiorum numero praevalentium : atque hoc quidem ita fore , si radii isti suum quisque colorem sive qualitatem colorincam in albo illo composito, quod esset in soco, retinerent: verum si suum quisque colorem in ista albitudine non retinerent , fed e contrario singuli eo in loco ita comparati essent facti , ut in nobis sensum albitudinis iam singuli excitarent ; tum suturona , ut ii albitudinem suam illiusmodi reflexionibus nequaquam possent amittere . Inclinabam itaque chartam ad radios valde oblique, sicuti in secundo experimento huius G a Parin
73쪽
Partis seceram, ut radii maxime restanti biles copiosus Quam reliqui reflecterentur ἔiamque albitudo se convertebat in colorem caeruleum , indicum , & violaceum ex ordine. Deinde chartam in contrarias partes inclinabam , ut radii minime refrangibiles copiosius quam caeteri reflecterentur, jamque albitudo convertebat se contrario ordine in flavum, aureum , & rubrum. Denique, instrumentum X Y pectinatim dentatum comparabam, cuius sexdecim dentes latitudine circiter sesqui-unciales essent, intervalla autem dentium circiter hinas uncias complecterentur . Atque huius quidem in stetimenti dentes prope a lente per vices interponens , intercipiebam ὸentis internositi interjectu partem aliquam colorum, dum reliqui per intervalla dentium transniissi ad chartam D E, rotundam& coloratam in ea Solis imaginem depingerent . Verum chartam ante ita colloca veram ut quotiescunque submotus esset pecten , imago alba appareret : tumque in terposito, ut dixi, pectine; albitudo illa, propter partem colorum ad lentem interceptam , semper convertebat se in colorem eum , qui esset ex coloribus non interceptis compolitus ; isque color , motu pectinis , ita variabatur perpetuo, ut interea dum unus quisque dens pnaeter lentem serretur , colores hi omnes , ruber , flavus , viridis, caeruleus & violaceus, semper invicem succederent . Effeci igitur ut dentes
singuli praeter lentem ordine ferrentur: cumque motus eorum lentior esset , colores autedicta ordine perpetuo in charta invicem succedere distincte videbantur e verum cum motus pectinis adeo celer esset sactus , ut propter nimiam colorum praetereuntium velocitatem, ii distincte discemi & internosci haud potuerint; colores illi singuli in speciem penitus evanuerunt. Utique nihil amplius coloris rubri, nihil flavi, nihil viridis, nihil caerulei, nihil purpure1 apparebat; sed ex permixtione omnium, unus usquequaque sui consimilis oriebatur color albus . Iam quidem luminis hujusce, quod ex colorum omnium permixtione album hoc modo videhatur , nulla revera pars alba erat. Una Pars rubra erat, alia flava, alia viridis , alia caerulea, alia purpurea ; atque irae quidem partes suum quaeque colorem utque eo retinent ,
donec in sensorium incidant. Siquando hae partes coloratae, sui imprelliones in sensorio adeo lente faciant, ut singulae distincte percipi queant; utique colorum singulorum sibi invicem ordine perpetuo succedentium ὸistinctus excitatur sensus: sin a)Dtem hae impressiones tanta celeritate se invicem consequantur , ut sngulae distincte
percipi non possint ; iam ab universis unus communis omnium excitatur senius , qui neque est unius duntaxat coloris , neque alterius cujusvis , sed ex aequo O mnium ; isque est sensus, qui vocatur, albitudinis. Ex nimia ipsarum invicem succedendi celeritate , impressiones singulorum colorum in sensorio confusae sunt inter se s & ex illa consusone, oritur permixtus unus omnium sensus. Si carbo candens saepius in circulum versetur summa celeritate, circulus videbitur totus igneus: cujus
quidem rei causa haec eis; quod senius, quem carbo , dum est in diversis partibus illius circuli , excitat , manet usque in sensorio impressus , donec carbo si eodem
loci iterum reversus. Consimili plane ratione, quum colores se invicem summa c teritate consequantur, utique sensus unius cuiusque coloris in lentorio usque eo im pressus manet , donec colores omnes ordine transierint , isque primus color iterum revertatur . Itaque colorum omnium invicem succedentium impressiones , simul intensorio sunt ἰ & coniunctim unum communem omnium sensum excitant. Adeoque ex hoc experimento liquet ; commixtas colorum omnium impressiones , excitare in
nobis sensum albitudinis ; hoc est , albitudinem compositam esse ex coloribus universis inter se commixtis. Quod si jam submoveatur pechen , ut colores omnes uno eodemque tempore Riente ad chartam transmittantur, ibique inter se commisceantur, indeque ad i pectatoris oculum omnes simul rellectantur ; utique impressiones ipsorum in sensorio factae . quoniam iam multo subtilius peniti usque permixtae erunt inter se , lentum al-bitudinis excitare debebunt milito magis.
Loes lentis, adhibere licebit bina prismata Fig. 7. Tob. II. H ΙΚ & LMN,
quae reli ingendo coloratum lumen in contrarias partes, ac a primo prismate id su
74쪽
rat refractum, emcere possint ut radii iam divergentes convergant deincepς, & in Giterum conveniant; quomodo rem in septimo schemate depictam videre eli. Etertim quo in loco radii in unum conveniunt & permixti sunt inter te; eo in loco lumen album conficient, sicuti quum lens abhiberetur .
Incidat colorata Solis imago P T Fig. 8. Tab. II. in cubiculi tenebrieosi parietem , quomodo supra in tertio experimento primae Partis huius Libri exposuum est i in piciaturque ea imago per prisma abo, quod parallelum sit priori prismati ABC, cuius refractione imago illa efficia fuerit: ita ut iam , admoto ad oculum secundo prismate, ea imago inferior, quam ante, videatur; puta in loco S, ex adverso coloris rubri T. His ita dispositis ; si iam ad imaginem illam P T propius accedam, ea oblonga videbitur & colorata in loco S, smiliter ac in loco P T: verum si ab ea longius recedas , colores in loco S contrahemur magis magisque ii brevitatem, tandemque plane evanescent, imagine ad S in figuram rotundam plane atque albam coacta: quoi si adhuc lonsius recedas , colores iterum quidem se explicabunt; led contrario, ac prius, ordine. Iam quidem imago illa, quae est ad S, hoc in casu alba tum videtur, quum radii diversorum generum, qui a diversis partibus imaginis P T ad prisma a b c convergunt, in hoc polleriori prismate ita refringuntur inaequaliter , ut in transtu suo ab illo prismate ad oculum , divergant deinceps ab uno eodemque puncto imaginis S, adeoque postea in unum idemque punctum in fundo oculi incidant, ibique inter se commisceantur. Ad haec , si pecten insuper adhibeatur, cuius dentibus colores in imagine PT pervices intercipiantur ; imago quae videtur in S, colores varios ordine , dum pecteniente movetur, perpetuo induet. At cum, accelerato pectinis motu , colores Ocyus adeo sibi invicem succedant, ut dillincte cerni singuli haud queant; tum imago S, confuso A in unum commixto colorum omnium sensu, alba apparebit.
Cum Solis lumen per prilina satis amplum ABC Fig. 9. Tub. III. transmisesum, incideret deinceps in pectinem X Y proxime post prisma illud collocatum pluminis id, quod per dentium transiret intervalla, ut exciperetur demum charta al-ha D E effeci. Dentium latitudines .pares similesque erant , ac ipsorum intervalla ;dentesque septent, una cum suis intervallis, uncias singulas spatio complectebantur. His ita dispositis; si jam charta intervallo circiter duarum triumve unciarum a pectine distaret; fiebat continuo, ut lumen per intervalla dentium transmiisum , t iidem fascias colorum 4 l, m n, o P, a r, &c. parallelas inter se atque contiguas, nec quicquam alboris sibi admixtum habentes, in charta depictas exhiberet. Atque hae quidem colorum fasciae , siquando pecten uliro citroque in transversum identidem moveretur, ascendere vicissim atque descendere in charta videbantur: si autem pectinis motus porro adeo celer esset factus , ut colores singuli dillincte cerni amplius atque internosci haud potuerint ; jam consum inter, se atque in unum permixto colorum omnium sensu, charta tota alba apparebat. . Finse deinceps pectinis motum sisti, chartamque a prismate longius remotamelle: iamque futurum erit, ut fasciae colorum ante dictae , sese extendant continuo atque dilatent, & sibi invicem magis magisque intermisceantur; eaque colorum permixtione inter se, dilutiores perpetuo fiant; tandemque , cum charta & pecten circiter pedis unius intervallo, aut paulo plus eo , inter se dii lent, puta in loco a D a g, colorcs uni rii inter se penitus commixti in altitudinem plane abeant . Quod cum factum sit admoto deinde quovis obstaculo, intercipiatur id omne lumen , quod per unum aliquod dentium intervallum transmittebatur ; adeo ut colo. rum fascia ea, quae inde orta erat, jam sublata sit: iamque videbis lumen reliqua
75쪽
rum salaiarum se in fasciae sublatae locum extendcre , ibique coloribus se induere is Quod si fascia ea intercepta ut iterum deinde in chartam, sicuti prius, incidat permittas ; utique colores ipsius , iam in reliquarum fasciarum colores incidentes , eis que se denuo admit centes, cssicient ut albitudo iterum exhibeatur. Denique, charta a D a E iam ad radios sibi incidentes valde inclinata sit ; adeo
ut rauiorum maxime refrangibiles copiosius quam caeteri reflectantur: iamque chartae albor, propter radios holce nimia portione lumini reflexo admixtos, immutabit se in colorem caeruleum & violaceum . Sm autem charta e contrario eam in partem inclinetur, qua fiat ut radiorum minus refrangibiles copiosus quam caeteri rem flectantur ἰ iam chartae albor , propter istos radios nimia portione lumini restexo admixtos, convertetur in colorem navum & ruhrum . Ex quo apparet , radios diversos in eo albo lumine inter se commixtos , suam tamen quemque retinc re celo
riscam qualitatem; qua radii unius cuiusvis generis , ubicunque reliquis copiosiores adsint , utique pretevalendo inter caeteros atque dominando , suus ut color ibi exhia
Oua quidem eadem argumentandi ratione, ad tertium experimentum huius Partigapplicata , concludi poterit . colorem illum album , qui eii luminis omnis refracti iam primum emergentis color, aeque ac fuerat incidentis , itidem ex variis colorisbus compositum ene.
In experimento iam dicto, pectinis dentium intervalla, totidem prismatum partes explent quippe singula intervalla prismatibus singulis respondentia , phaenomenon simile exhibent , ac totidem prismata secissent. Quare pectinis dentium loco , prismata plura adhibens, conatus sum ex coloribus ipsorum permixtis albitudinem conflare: idque effeci, tribus d 3ntaxat prismatibus, vel etiam duobuς solummodo adhibitis , ea , quae sequitur , ratione . Duo prismata A B C Fig. io. Tab. III. &a b e, quorum anguli refringentes B & ό sint aequales, parallela inter se ita collocemur , ut angulus refringens B unius prismatis , contingat angulum e qui est ad basin alterius; faciesque ipsorum CB & et . per quas radii emergunt, in directum aceant. Tum lumen per prismata illa traiectum excipiatur charta M N , quae ii
tervallo circiter octo duodecimve unciarum a prismatibuς distet. Jamque colores ab interioribus binorum prismatum extremis B & e generati, commiscebuntur in loco P T, ibique albitudinem essicient . Etenim si alterutrum horum prismatum subm Veatur; colores ab altero tenerati, apparebunt in loco illo P Te Cum autem prius prisma iterum in locum suum admoveatur , ut colores ipsus denuo in colores alterius incidant; jam ex coloribus illis inter se permixtis, iterum orietur albitudo. Succedet etiam hoc experimentum, uti ipse experiundo intellexi, quum prismatis inferioris angulus b paulo major sit , quam superioris angulus B ; interque angulOS interiores B & e, spatii aliquid B e, quomodo in schemate exhibetur , interjectum sit; faciesque refringentes B C & b e neque in directum positae sint , ncque inter se parallelis . Etenim ovo hoc experimentum ex sententia succedat , nihil amplius quiritur, quam ut radii omnium generum uniformiter commixti sint super charta in loco P I. Si radii maxime refranstibiles a superiori prismate provenienteS , oc curent id omne spatium , quud est ab M ad Ρ; debebunt radii eiusdem generis , ab inferiori prismate proxenientes, occupare reliquum omne spatium quod interiacet inter P oc N. Si radii minime refrangibiles a superiori prismate provenientes , Oc cupent spatium M T ; debebunt radii eiusdem generis , ab alter a prismate prove nisintes , Occupare reliquum omne spatium quod est a T ad N. Si radii unius generis eorum . qui sint mediis refrangibilitatis gradibus , a superiori prismate proVenientes , di sis sint per spatium M Q; eorumque aliud genus , per spatium M R ;at iud3ue adhuc genus, per spatium M S: utique radii eorundem generum , ab in-criori Prismate Provenientes, debebunt occupare spatia reliqua Q. N, R N , S N ,
76쪽
singuli singula : quodque de his dictum est, id de reliquis omnibus radiorum geneis ribus dictum intelligi oportet. Etenim hoc pacto radii cuiusque generis , dispersi exunt per totum spatium M N aequaliter atque uniformiter ἔ adeoque usquequaque aequa portione commixti, unum eundemque omni in parte colorem exhibere denebunt. Quare cum in exterioribus partibus Μ P T N, ex hae radiorum omnium mixtura color compostus sit albus ; cssicitur utique , ut in interiori quoque spatio P T, colorem album similiter generari oporteat. Haec est ratio compositionis eiusce,
qua albitudo in hoc experimento producta est: & quacunque mihi alia unquam ratione similis erat facta comtositio, semper inde nata est albitudo. Denique, si dentibus peetinis, qui sint apta magnitudine , lumina colorata binorum prismatum in spatium P T incidentia intercipiantur alternis ; spatium illud PT, cum scilicet lente moveatur pecten , coloribus semper videbitur insectum : verum si pectinis motus adeo celer sit factus, ut colores Ocyus sibi invicem succedentes, cerni distincte singuli haud queant; spatium id album videbitur.
Hactenus albitudinem ex colorum prismatibus generatorum mixtura atque com postione conflavimus a restat ut de corporum naturalium coloribus inter se permixtis dicamus . Si igitur aqua sapone nonnihil incrassata , ad spumas agendas agitata sit ; brevi interiecto temporis spatio . attentius eam inspicienti videbuntur bullularum singularum superficios variis undique coloribus interstinctae r at qui eam e longinquo adeo aspiciet, ut colores singulos distincte internoscere haud queat; is totamlpumam summo albore undique ex aequo videbit eandicantem.
Denique , cum id agerem , ut ex coloribus , sive pulveribus coloratis, quibus pictores utuntur, inter te permixtis, colorem album componerem; considerabam pulveres omnes coloratos , magnam partem luminis . quo illustrantur, restinguere imira se atque delere. Etenim ii illa ipsa de causa colorati evadunt, quod lucem eam, quae est suo ipsorum colore, copiosus reflectant; eam autem, quae est aliis omnibus coloribus, parcius reflectant i neque tamen eam ipsam lucem , quae est suo ipsorum singulorum colore, tam copiose reflectunt, quam faciunt corpora alba . Si minium ,
exempli gratia , & charta alba simul collocata sint in lumine rubro imaginis illius coloratae, quae in cubiculo tenebricoso prismatis refractione exhibetur , quomodo in tertio experimento primae Partis huius Libri descripsmus ; utique charta luminosior videbitur , quam minium ; e qua scilicet radii ipsi rubri copiosus , quam ex ipso minio , reflectuntur . Quod si haec eadem corpora in lumine, quod sit alio quovis
colore, collocata sint; charta luminosor minio, multo etiam iam magis quam antea , apparebit . Hocque idem in omnibus colorum quorumcumque pulveribus similiter accidit . Quocirca ex hujusmodi pulverum permixtione non expectandum est ut oriatur albor clarus atque candens, qualis est chartae candor ; sed altitudo obl- cura quaedam ac nubila , qualem ex luce ac tenebris , vel candido & nigro permixtis orituram expectes; color nimirum leucophaeus quidam aut suscus, qualis est
color unguium, color murinus, cineraceus, lapideus, color mortarii, coem vel luti, & similium. Atque talem quidem colorem subalsidum obscuriorem , ex pulveribus coloratis inter se permixtis saepe conseci. Exempli gratia ; cum minii portione una, viride aeris quintupla portione commixtum , exhibuit colorem quendam murinum . Etenim horum duorum colorum uterque ita ex aliis ante erat compositus , ut in ambobus jam colorum inesset mixtura universorum e minium autem , propter colorem suum luminosiorem & pleniorem, minori portione quam viride aeris adhibebam . Similiter , minium simplici , & camuleum montanum quadruplici portione permixta , conficicbant colorem quendam sulcum subpurpurascentem ἔ qui
77쪽
quidem color , admixto deinde composito quodam ex auripigmento & viridi aerIs certa portione commixtis , desiit purpurascere , M sustus plane est tactus . Verum hoc experimentum melius successit sine minio , hoc modo . Ad auripigmentum adinieci paulatim purpuram quandam claram atque luminosam , qua utuntur pictores τuique eo donec auripigmentum flavum esse desineret , & colore factum euet rubro pallescente: tum istum colorem subrubrum adhuc dilutiorem seci , admiscendo viriae aeris parva portione , & caeruleum montanum paulo majori portione , donec is evaderet leucophaeus subalbidus color talis , qui ad nullum ex dictis coloribus unum magis quam ad alium accederet. Etenim hoc pacto factus est color albus talis, qui Gineres, aut lignum recens caesumi aut cutem humanam albitudine aequaret. Auripigmentum plus luminis, quam alius ullus ex pulucribus reflexit; ac proinde plus, quam illi, ad coloris compositi alborem contulit . Uua proportione huiusmodi pulveres commisceri debeant, accurate definire , difficillimum quidem fuerit propter inaequalem ejusdem generis pulverum bonitatem . At in universum unumquemque Pulverem, pro eo ut color ipsus magis minusve plenus, clarus , luminosusque fuerit, ita ipsum minori majorive portione adhiberi oportebit. Porro , quandoquidem colores hi susci atque leucophaei generari quoque possunt ex albis nigrisque varie inter se permixtis ς & consequenter diiserunt a vere candidis, non genere colorum , sed cuntaxat claritatis gradu e manifestum est , quo hi colores plane candidi evadant, nihil amplius requiri , quam ut lumen ipsorum satis augeatur. Similiter, e contrario, si hi colores, adaucto duntaxat ipsorum lumine , in candorem persectum absolvi poterunt; consequens erit, eos eodem esse plane Coloris Senere , ac candidorum optimos ; ab illitque nulla alia in re differre , nisi inluminis solummodo quantitate. Hocque experiundo probavi, ea, quae sequitur, ratione . Mixturarum leucophaearum supra memoratarum postremam, eam nempe , quae eX auripigmento, purpura , caeruleo montano & viridi aeris esset composita,
cubiculi tabulato, qua parte Sol ei per senestram apertam colluceret , crasse illevi; dc prope hanc mixturam , chartulam albam ejusdem magnitudinis in umbra collocavi . Tum ad intervallum duodecim octodecimVe pedum retro cedens , ut neque pulveris superficiei inaequalitatem, neque grumularum ipsius umbellas discernere potuerim I pulverem videbam valde albescentem, etiam supra chartae ipsius candorem; maxime si charta , intercepto nubium lumine , paulo magis inumbrata esset, quo quidem in casu charta , in comparationem pulveris , colore jam leucophaeo vidis tur tali, quali antea visus fuerat pulvis . Verum ita collocando chartam , ut Sol ei trans vitrum in senestra colluceat ; vel adducendo senestram , ut Sol pulveri jam trans vitrum colluceat ; vel alia simili natione augendo aut minuendo lumina , qui lius charta & pulvis snt seorsum ill ultr.ua ; fieri poterit , ut lumen quo pulvis illuminetur, adeo apta proportione sortius evadat lumine illo, quo illuminetur charta ; ut ambo tandem albore videantur plane paria . Etenim cum hoc iplum experirer, amicum tum sorte me invisentem pro foribus detinui; & nec quinam essent colores illi, nec quid agerem, expotui; sed continuo , ex duobus illis coloribus al- his uter ei melior videretur , & qua in re inter se differrent , rogavi e qui eos ex intervallo illo attentius aliquantii per contemplatus , rei pondit , utrumque sibi colorem album salis bonum videri; & nec uter eorum melior esset, nec qua in re inter se disserrent , dicere te pone . Quocirca , quando hic quidem albor pulveris in Sole cxpositi , manifesto compositus erat ex coloribus istis 4 quos pulveres illi simplices auripigmentum, purpura, caeruleum montanum, & viride aeris ) utique ante componendum in eoὸem lumine cxpositi habuerunt; omnino fatearis necelle est, tam ex hoc experimento , quam ex priori effici id demum , ut albor perseeius ex coloribus inter se permixtis componi possit. Ex iis , quae dicta sunt , liquet etiam Solis luminis alborem compostum esse ex coloribus universis , quibus diversa radiorum lumen illud constituentrum genera , quum singulis suis refrangibilitatis gradibus a se invicem separata lint , inficiant chartam aut quodvis album corpus in quod incidant . Etenim colores itu Perri, P.
78쪽
prop. et , sunt immutabiles . Et quandocunque radii illi uni oersi . una eum suis illis coloribus, iterum commixti iunt, id idem lumen album iterum producunt.
In mixtura colorum primariorum, data cujusque quantitate oe qualitate, inυenire quis sit futurus compositι color.
CEntro O, Fig. H. Tab. III. semidiametro OD , describatur circulus A DF; distinguaturque circumserentia ipsus in septem partes, DE, E F, FG, GA, A B , B C , C D , Quae sint proportionales tonis septem musicis sive intervallis octo illorum in octava, Iol, la, la, sol, la, mi, fa, DI ; hoc est , quae sint proliorti nates numeris a , Δ, L, L, L. Repraesentet prima pars D E colorem
rubrum, secunda E F aureum, tertia F G flavum , quarta G A viridem, quinta AB caeruleum, sexta B C indicum, & septima C D violaceum. Finge hos esse colores omnes luminis simplicis gradatim in se invicem desinentes, quomodo faciunt colores prismate exhibiti: hoc est, repraesentet circumferentia DEFG ABCD totam seriem colorum, ab usque uno extremo coloratae Solis imaginis ad alterum ordine dispositorum: adeo ut a D ad Ε, snt omnes gradus coloris rubri; in E , color inter rubrum atque aureum medius; ab E ad F , gradus omnes coloris aurei; in F , color inter aureum atque flavum medius; ab F ad G, gradus omnes coloris flavi ;& sic deinceps . Porro si ρ centrum gravitatis arcus UE ῆ & q, η , I, r, υ, x, centra gravitatis arcuum EF, FG, GA, AB, BC, & CD comparate : & circa haec centra gravitatis describantur circuli , qui sint comparate proportionales radiis
singulorum colorum in data mixtura ; hoc est, circulus p proportionalis numero radiorum rubrorum in data mixtura; circulus q, proportionalis numero radiorum a
reorum in eadem mixtura ; & smiliter caeteri . Inveni deinde centrum gravitatis commune omnium circulorum illorum , I , ', r, A r, υ, x : 'uod quidem centrum sit L. Et per istud Z , a centro circuli ADF , ducta ad circumferentiam linea recta o Y ; locus puneti istius Y in illa circumferentia ostendet quis nasciturus sit color ex compositione colorum omnium in data mixtura ; & linea O Z erit proportionalis largitati sive saturitati istius coloris, hoc est, ostendet quantum is diasset ab albitudine . Exempli gratia : Si Y incidat in locum medium inter F&G ;color ex data compositione nasciturus erit flavus optimus : si Y declinet de medio ad F vel G versus ; color compositus erit proinde navus aurescens vel viridescens . Si Z incidat in ipsam circumferentiam; color erit factus quam possit summe largus floridusque t si incidat in locum medium inter circumferentiam & centrum ; codor erit dimidio minus satur; hoc est, color erit talis factus, qualis ex flavo larsissimo floridissimoque, admixto aequa portione albo, esset oriturus : si denique Z incidat in ipsum centrum O. color iam , amissa penitus saturitate sua omni . plane albus erit
factus. Verum id hic observandum est o si punctum Z incidat in lineam OD , vel propius ab ea ; cum iam colorum simplicium praecipui sint ruber & violaceus , colorem compostum non utique futurum ullius ex coloribus prismate exhibitis similem , sed purpureum rubescentem aut ad violaceum accedentem , pro eo ut punctum Z ex hac vel illa parte lineae D O ad E vel C versus ceciderit e & in universum , colorem violaceum compos tum , quam simplicem , semper magis clarum esse atque igneum . Item, si ex coloribus primariis duo solummodo, qui scilicet in illo circulo sibi e diametro invicem sint opposti, commisceantur aequa portione inter se; punctum Z tum casurum quidem esse in ipsum centrum O; nec tamen s re, ut color ex duobus istis compositus sit perfecte albus, sed languidus quidam &evanidus color sine nomine. Neque enim unquam incere potui, ut ex duobus dumtaxat coloribus primariis inter se permixtis , color compositus plane albus esset suturus . V rum ex tribus coloribus, amiualibus interiectis intervallis, in ista circumserentia desumptis, componi pollit color plane albus, necne; equidem haud scio: ve-
79쪽
rum ex quatuor aut quinque inter se permixtis , quin id fieri possit nihil dubito.
Sed hae sunt curiositates, quae parum aut nihil conserant ad intelligenda naturae phaenomena . Etenim in omnibus coloribus albis a natura productis , solet inesse permixtio radiorum omnium generum , & consequenter colorum compositio universo
Ut regulae huiusce exemplum apponam finge colorem componendum ex his, qui sequuntur, coloribus homogeneis videlicet, ex coloris violacei portione I , indiciportione I, caerulei portionibus et , viridis portionibus 3, stavi portionibus f , aurei portionibus 6 , & rubri portionibus Io. Portionibuς hisce comparate proportionales describo circulos, κ, ri, i, f, r, g, p ; hoc est, ita ut si circulus x Iit et, circuluς υ sit utique I ; circulus t , a ; circulus I, 3; & circuli r , q, ac st, sint 3, 6, ac
Io. Tum invenio Z centrum gravitatis commune horum omnium circulorum , &pr illud Z due a linea O Y , punctum Y incidit in circumserentiam inter E &, paulo propius ab E quam ab v : unde concludo colorem ex sui plicibus istis compostum, futurum esse aureum , ad rubrum paulo propius accedentem quam ad flavum. Praeterea invenio lineam O Z paulo esse minorem dimidio illius O Y: unde concludo colorem huncce aureum compositum, minus aliquanto suam dimidium ha here largitatis sive saturitatis illius, quae est coloris aurei simplicis; hoc est, colorem huncce mureum talem esse , qualis oriri debeat ex aureo homogeneo & colore albo bono commixtis inter se in proportione lineae o Z ad lineam L Y ; quae nimirum proportio. non est quantitatum pulverum aurei & caudi di commiscenaorum, sed quantitatum luminis iplius quod ab utroque reflectatur. Atque hanc quidem regulam satis accuratam esse existimo ad experimenta agenda , quamvis non si mat sematice accurata . Porro autem quam vera sit ad sensus iudicium , abunde probari potest, intercipiendo ad lentem unum quemvis vel plures colorum in decimo experimento huius Paptis . Etenim reliqui colorum non intercepti , sed ad sociam lentis progredie ut es , conficient ibi vel accurate vel quam proxime colorem talem , qualis secundum hanc regulam ex permixtione ipsorum oriri
PROPOSITIO UII. TII EO REM A V.
Colores omnes in remm universitate, qui quidem ex Diniae oriantur , O non a viribus imaginationis peniteant, Iuni vel colores luminum homogeneorum , vel ex illis compositi; idqtie vel accurate, etci quam proxime, secundum regulam in praecedenti problemate expositam .ETenim probavimus prop. i. huius partis , ) colorum varietatem refractionibus
exhibitam, non oriri ex novis radiorum modificationibus , inter refringendum scilicet lumini impressis , & a varia luminis umbraeque pendentibus terminatione ein qua quidem sententia philosophi omnes antehac suere. Prohaximus etiam prop. I. primae Partis , & prop. 2. hujus Partis , diversos radiorum homogeneorum colores, singulos singulorum refrangibilitatis gradibus semper cci pondcre istoique refrangibilitatis gradus prop. a. primae Partis, non posse ullis refractionibus aut reflexionibus mutari ; & consequenter neque colores ipsos posse mutari. Insuper autem probavimus directo , rcfringendo & reflectendo lumina homogenea separatim , prop. a. huius Partis, colores ipsorum non posse mutari. Porro, probavimus radios divers brum generum inter se permixtos, dc per unum idemque spatium inter decussandurn trant euntes, cxper. Io. hujus Partis , non ibi in se mutuo ita agere, ut suas invicem qualitates colorificas immutent ; sed intermilcendo actiones suas in sensorio, lentum illic cxcitare alium commixtos , ac excitasscnt separati ; hoc est , sensum talis coloris, qui si inter proprios singulorum colores medius : & particulatim , ouum concursu δc mixtura radiorum omnium generum , color albus generetur; album illum prop. 3. hujus Partis, esse utique permixtionem colorum illo
80쪽
rum omnium, quos radii singuli habuissent separatim : radios nimirum in ista mi tura non amittere aut immutare suas sngulorum qualitates colorificas , sed variis su is actionibus in sensorio permixtis universiis, excitare sensum coloris cuiusdam inter colores ipsorum singulos medii; qui color scilicet est albitudo . Ut enim albitudo color inter omnes medius quippe qui ad omnes indifferenter se habeat , & a qua facilitate singulis infici queat . Utique pulvis ruber cum caerii leo parva
Portione commixtus , aut caeruleus cum rubro , non continuo colorem suum amittit ; at pulvis albus cum quovis colore commixtus , inficitur continuo ab illo colore; & eadem facilitate ab alio quocunque colore infici potest . Ad haec probavimus, ut Solis lumen ex omne genus radiis compositum est , ita alborem ipsius compositum esse ex coloribus radiorum omnium generum ; quippe isti radii, cum ab initio suas singuli colorificas qualitates aeque ac refrangibilitates habuerint , tum eas retineant scilicet perpetuo immutabiles , non obstantibus refractionibus aut reflexionibus quibuscunque : quandocunque autem ullum genus Solis radiorum , ullo pacto ut reflexione in experimentis nono & decimo primat Partis , aut res acti ne ut in omnibus retractionibus fit , a reliquis separatum lit ; rem eos coloribus videri propriis & suis . Haec , inquam , Omnia ante probavimus : Haecque omnia simili sumpta id essiciunt , ut propositio , quam iam ponimus , satis sit comprobata. Si enim Solis lumen compositum est ex radiis ἡivcrirum generum , qui suos singi li congenitos refrangibilitatis gradus qualitatesque colorificam habent , & non obstantibus refractionibus aut reflexionibus . scparationibuς aut permixtionibus quibuscunque , suas illas tamen singuli congenitas proprietates perpetuo sine ulla immutati
ne retinent : utique essicitur necessario , ut colores omnes, qui sunt in rerum universitate, tales sint , quales semper oriri debeant ex conrenitis qualitatibus colorificis radiorum illorum , ex quibus lumina , per quae colores isti sub aspectum veniant , composita sint . Quare , cum ratio & causa cujuscunque coloris , quae sit , requiratur; id duntaxat nobis agendum restat, ut consideremus quo pacto radii, qui sunt in Solis lumine , suerint vel reflexionibus vel refractionibus vel aliis quibusvis causis a se invicem separati, vel inter se commixti ; vel ut alio ouovis modo inveniamus quae genera radiorum , & qua proportione , in lint in co lumine, per quod color iste exhibetur ; & denique , ut ex problemate novissime proposito intelli a mus , quis color oriri debeat ex radiis istis sive coloribus ipserum ea proportione inter se commixtis . Caeterum in hoc omni argumento , cum colores dico , eos semper intelli' i colores velim , qui ex lumine revera oriantur . Sunt enim qui aliis ex causis ortum suum habeant . ut quum imaginationis viribus colores in somniis nobis obiectos videmus; aut insanus ea, quae non sunt, videtur sibi videre; aut percusso oculo , ignem quis sibi elis una videt; aut comprimendo oculorum an ulum alterum, dum acies alio convertatur , colores videmus plumae pavoniae lunulam reserentes . Ubi hae aut harum smile; causae non interveniunt , color omnis semper respondet generi aut teneribus radiorum, ex quibus lumen compos tum sit quom do ego quidem experiundo semper comperi, in omnibus illis colorum phaenomenis, in quae adhuc inquirere potuerim. In sequentibuς propositionibus exempla rei huiusce dabo , ad phaenomena notatu dignissima explicanda .
Ex pro istatibus luminis supra expositis explicare colorum promatibus
SIT ABC Fie. 11. Tob. III. prisma , quo refringatur lumen Solis transmissum in cubiculum tenebricosum per soramen F o ; quod soramen pari sere sit latitudine , ac ii tum prisma : sit ille MN charta allis qua litineri refracturn ita ex apiatur , ut rad. i maxime rei rangibiles 1 sive violacet extremi , incidant puta in spatium P πὸ r.esu minime rc: rangibiles, sive rubri exti cmi, in spatium T τ; radii H di inter