장음표시 사용
141쪽
tE sc VLPTVRA. 2 o actitarunt sactici admodum successu In toreaumate enim videre licet, quemadmodum extremae lineae figuratum desinant,quid lateat, quid cerni possit , quomodo umbre sint a lumine dividendῖ quae partes corporiS recedant,que emineant. Qu9d deni q. natura fictori est,id fictor est pictori Nec piguit nobiles artificeS terram manibus tractare si quidem olim fictiles Deorum imagines fuerunt laudatissim q. Fuit Iovis in Capitolio Tarquinio dicata ficu iles in fastigio templi quadrigp, fictilis
Hercules qui a materia nonae in urbe sortitus est. uln fastigia templorum in Urbe fuere crebra,mira caelatura,&arie caeterum Dubitiades ille,qui primus hominis imaginem gypibe facie ipsa expressit, ceraque in eam formam infula emendare instituit artem aperuisse videtur,hoc enim erat huic rei caput. Sed nec tantum ex piendis formis utile fuit gypsum; quinetiam exscalpe- disca laturis materia admodum portuna semper visa est,sed fragilis Vsus ejus in Gallia frequens est, quondam fuisse nomen dicat,plasire enim proculdubio a plastice dicitur Plinius autor est,antiquos statuas bitu, mine pinxisse,&deorum dumtaxat simulachra primum fieri solita. Adiis inquit ad homines statuarum honos translatus est, si qua illustri causa perpetuit te mererentur. Primo sacrorum certaminum Victoria, maximeque Olympiae , ybi omnium qui vicissentstatuasdicarimos erat: eorum vero qui ter ibi superavissent ex membris ipsorum similitudines expressas. quakiconica Vocabat. In Italia statuarum usus antiquissimus est argumento est Hercules ab Evandro iaciatus,vi fertur, in foro Boario,tIiumphalis vocatus Regum etiam statuae in Capitolio faerur,vtTarquinij Prisci. Sibyllae etiam tres juxta rostra
142쪽
I3 LUD. DE MONTIO si Vs rostra saerunt. Ejusdem antiquitatis erat Acti Navii. Parcior primum earum suS, quum nee Bruto, qui Reges expulerat posita fuerit. Posteta Vero cujusque arbita a tu. Ab exteris quoque poni coeptae iis in quorum clientelam recepti essent, vel qui eos laborante sublevassent. Denique etiam hostium positae stat tine .ut Annibalis lies in Urbe,omni discrimine sublato. Sed quae in foro erat sublatae fuerunt omnes a P. Cornelio Scipione, M. Popilio Censoribus, prae ter ea quae Senatus, aut populi sententia statu tete e flent Pedestres Romae in auto litate fuere longo tempore rametsi Equestrium Origo I omae antiqua est quo etiam honore foeminae decorata fueriit Cloeliae enim statua equestri Serat. Hiiic primum,&HO-
ratio Cocliti publice dicatas existimat Plinius Non
ejusdem antiquitatis fuerunt bigatae, eorum qui pratura functi curru Vecti essent per circum,& quadrigatae eoru qui triumphassent quod etiam ab imperatoribus deinde surpatum ait. quo exemplo Titus excalptus est iri arcu triri phali Romae in M. Aurelius in tabula marmorea quae est in Capitolio Augustus solus sejrigibus, sicut ilephantis spectari voluit Graxi nihil velabant, Romani togam apddebant, qua etiam hono is causa statua Cloeliae virtutis ergo ornata est .Fuit Q. Marci Tremuli equestris togataε-Romuli sive tunica, Mea quae Camillo in rostris ante aedem Castrorum dicata fuit. Fuere,&nudae tenenteS hastam ab epheborti gymnasticis exemplaribus Militare erat thoracas addere loricata Caesari dictatori in foro dicata est. Fuere etiam, sed inferioris antiquitatis,4 lupercoria habitu,& quaedam penulis in datae. Tripedaneae ver primum statuae ponebantur, haec scilicet mensura honorata tunc erat : deinde
143쪽
DE s CVLPTVRA. 23 Imaiores facta sunt. Demum eo evecta est arti Mummdacia, ut colosseas imagines instar montium facerent, immenso praelio. Primum quidem diis tantum. eius. modi fuit in Capitolio Apollo XXX cubitorum L. talentis factus Fuit in campo Martio Iupiter a Claudio Caesare dicatus. Fuit& Tarenti XL cubitorum,opUSLysippi Qu's omnes superavit magnitudine colossius ille Rhodiorum Soli dicatus, quem Chares lydius ij. a nis effecit CCC. talentis: cujus altitudo it lxx cubitorum. Fuere centum ali minores in eadem urbe Praeter hos Deorum quinque,quos Briaxis fecit .Fecit&Z nodorus in Galliae civitate. Aruerni Mercurium quadragenum pedum, sic enim legendum esse docuimus. At tametsi huiusmodi statuae propriae essent eorum, eo discrimine sublato principes ijsdem honorari voluerunt quin imo, Vt jam ostendimus, statua Somnes quot olim fuime traduntur,magnitudine inperavit illud ingens simulacrum Neronis, quod insaniae modum imposuit non arti, quae etiam ultra has metas progressura erat
si Principis itide vesania potuisset. Ali contra exilibus
Operibus laudem quisierunt, ut Myrmecides cujus quadrigam cum agitatore cooperuit alis musca. Gallicrates cujus formicarum pedes,atque alia membra pervidere non erat Theodorus etiam cum se ex aere fudisset, pratie similitudinem mirabilem hoc etiam in eo opere commendabatur,quod dextra limam teneret, laeva tribus digitis quadrigula tantae parvitatis,Vt tota eam 'cu etum q. aurigam integeret alis simul facta musca. Pomponius Gauricus in libro de sculptura annotavit, statuas quae intra humani habitus mensuram fierent, signavocari cubitales autem,aut cubito minores sigilla pariles.
144쪽
I32 LUD. DE MONTIos IV squum eius qui exprimitur staturam referunt magnas veroqiae intra sesqui alteram rationem staturae erant: maximas, que parilium triplae,aut eo majoreSessent. Addi Philacide pariles dari solitas bene meritis, ac sapientibus viris. magnas vero Regibus,& Imperatoribus, maximas aut e dijs,&Heroibus;quamvis eas Reges cim peratores usurparint. Sed videm Gauricus an huic observationi fidem adstruere possit,quum aperte dicat Plinius p. imum tripedaneas statuas in foro positas benemeritis, quod ea mensura honorata tunc esset, quum ejus messi rae quaedam adhuc in urbe spectentur deorum signa
antiqua ipsius etiam Iovis in palatio Illustrissimi Cardinalis Medicis,& celebriora signa deorum quae hic nobis
videre contigit. Excedunt quidem communem hominum mensuram,ita suadente ratione optices, ut in loco
superiore collocata parilia videri possint, cum aliquid semper distantia intercipiat. Sed Antinoi qui est in Vaticano,eadem statura est atque Apollinis. Statuae autem Alexandri bucephalum domantis quae sunt in monte Quirinali, majores sunt omnibus signis deorum genti
lium,quq in Urbe extant. Dearu enim statu fere Omnes quas hic vidi, non longe distant a communi mulierum mensura. Contra Sabinae quae sunt in eodem palatio,duplo aut eo ampliuS hanc mensuram excedunt. ut Niobe que ibidem spectatur. Itaque nescio Vnde ea venerint in mentem Gaurico Hoc vero non praetercutidu,quod Philaderannotavit Statuas quae diis fiunt, Vocari&αλὶ quae heroibus ξοα α quae regibuSαν ἰοιαντας, quae Lapientibus M κελα, quae benemeritis viris si lέα. Alia est dissiferentia statuarum, quam nosse perae pretium est Aut
enim naturae varietatem persequitur artifex,aut quod in
145쪽
DE s CVLPTVRA. 33 natura perfectum est. Ille rem imitatur ut est; hic dissicilius quiddam persequitur. Quamquam enim perfecti v-na tantum est species,in ea a Teqrienda praecipua laus est, Fugit enim ina peritum Vulgus, nec oculisin Vestigari potest nisi ratione praeeunte mille enim species objicit persequenti,omnes indiscretae fere simitudinis, quarum fucus non nisi a ratione deprehenditur. Hac formas omnes ad symmetriae normam exigit, ut cujusq. fuerint sexus,aetaS digniras, moreS. In aliis forma quadrata p batur in aliis gracilis in quibusdam torosa,in aliis tenera in quibusdam obesa, in aliis exhausta. Nec omnes ea, dem positura decet,non idem vultus unde infinita propemodum Varietas formarum prodit. Ad quas d scernendas opus est artifice exercitatisti mo,arte instructo, dijudicio praestanti Forma igitur a natura praescriptae fuerunt fictori, materia non item. Ejus enim indifferens semper fuit electio, cum exqualibet tractabili materia nobilia opera facta fuerint. Vt ex argilla ,ex metallo,eXe-bore,ex lapide,ex ligno. Ex metallis,aeS maxime oportu
num visti m est,in quia parabile, quod facile iractari
possit. Ad statuarum usum temperabatur tertia parte a iaris collectanei,additis plumbi argentari pondo duodenis ac selibra incentenas aeris, ita temperatum regulare dicebatur. Fuit ilia temperatura tenerior,formalis dicta, injecta igitur plumbi decima portione d argenti vicesima Temperabatur etiam ternis,aut quaterni.libris plumbii argentarij idque in olla,unde ollaria temperatura .Rgineticum a temperatura nomen,& laudem invenit, quamquam ibi non nasceretur maxime vero Maeronis operibus nobilitatum,quod eo Vteretur, Ut de
146쪽
IN LUD. DE MONTI Os IV smutabatur in cum qui Graecanicus dictus est. Sed&praeclarillim Vrbis excidio maxime nobilitatum est ars
quod captae,& incensa Corintho casus miscuit tanta circa id priscorum affectatione teste Plinio, Vt planique elegarnioreSementito nomine pro Corinthiis statuas ostentarunt artificum qui ante captam Corinthum decessisissent. Ejus quatuor genera discernit Candidum ad argenti colorem proxime accedens. Alterum auri specie nobile. Tertium in quo nullu praevaleret,aequali omnium temperamento. Et quartum Ocinori colorem Ie- ferens,vilius Corinthio, sed Deliaco, H gynetico prae-ti Osius. Sed nec argento,&auro puro pepercerunt artifices. Fuit enim Romae argentea Augusti statua cum
longo ante tempore in triumpho Pompei Pharnacis quoque argentea translata fuisset. Et item alia Mithridatis Eupatoris Signa laena aurea Minerva Martis, Ἀ-
pollinis fuerunt. Auream statuam nulla inanitate, qualis nec ex aere vlla antea visa rebus Parthicis diripuit. Antonius. Auteam sibi GorgiaS Leontinus primus omnium Delphis in templo posuit. Sed tamen argento lauro nulli artifices inclaruerunt,a re& marmore multi Marmoris varias species enumerat Plinius, quarum descri- ptiones lector ex eo petere poterit. De artis hujus origine idem Plinius autor est cum Olympiadum Origine coepisse Primos autem Omnium inclarui me Di poenu,&Scyllum Cretenses,Olympiade circiter L .ambos Apollinis oraculo nobilitatos. Cum enim iis Sicyoni j corii quorunda simulacra locavissent injuria questi infecto Cpere abierunt. Sed cum Protinus Sicyonios fames sterilitas invasissent cosulentibus oraculum ecquis finis
malorum futurus esset Apollo respondit, si DipCcnus,&
147쪽
DE CvLpTVR A. iii Scyllis deorum simulacra perfecissent. Post hoc Bupalus
Anthermus iiij Olymp. D .clarueruerunt, adeo sibi suae artis cOscij, ut iis quae in Delo fecere subij cerent non vitibus tantum censeri Chium, sed iliori Anthermi Operibus. Romae etiam teporibus Augusti signa eorum
celebrabantur. Et tamen arSin dies excolebatur. Videmueam Phidias Olymp. lxxxiij aperuisse,ac demonstrasse dicatur, Polycletus Vero consum aise,ac erudiisse Olympiade xxxvij. Idque vel in eo maxime apparuisse, quem
arti ices canonem Vocabant sineamenta arti ab eo petentes Veliat, a lege quada. Hic etiam prirnu ScXcogitavit
ut uno crure signa insisteret. Sed hic corpora fecit quadrata,& omnia pene eodem Xemplo. Sequutus deinde Myron,de quo Plinius his verbis. Primus hic multiplicasse varietatem videtur, numerosior in arte qua Olycletus,& Symmetria diligentior:&ipse tamen Orsorulenus curiosus animi sensus non expressit. capillumq. pubem non emendatius fecit qua rudis antiquitas Lysippi propriae videtur argutiae corporia in minimi quoque custoditae. Haec Plini verba ostendunt arte adium Amum non dia pervenisse. Itaque mirone a Pythagora Rhegino superatum fuisse dicit,& a Leontio Miria cum iam artem Phidias aperuisset, demonii rasset, Polycletus consummasset, Myron ipse plura cotulisset,nondutamen Symmetrie partes impleri potuisse, hon sensiis animi exprimi, nec capillusatis accurate. primus enim post eos Leontius capillu diligetius expresssit, nervos, Venas. Lysippus Vero, praeterquam quod capillu diligentius imitatus est plurimu arte & ipse provexi capita minora faciendo qua antea soleret,& corpora graciliora siccioraq; per quae proceritas signorumajor Videretur.
148쪽
rais LV D. DE MONTIOS Ius Euphranor primus dignitatem heroum expremisse vide. tur,& usurpassie Symmetriam, qui floruit Olymp. iiij. cum Praxitele. Haec si ut propria recentiores isti vindicent,mirum in quo antiqui tantopere excellere potuerint. In quibus est Phidias nulli veterum postponendus. Si enim haec omnia ignoraverit, ne intermediocreS quidem artifices censeri debuit, nec ejus Opera probabilia videri Sedit sua cuique laus tribuatur,aequo hic lectore opus est. Enimvero cum docere vellet Plinius artem ad summum pervenisse,nec ullum tamen artificem reperi- Ie posset qui omnes numeros impleviiset, recenset in quo singuli maxime claruerint. Hic Symmetriae studiosior ille varietate Decundior, animi sensus alius expres .
sit,alius in capillis exprimedis superavit,cum inmingulis his alij paulo negligentiores, operis tamen ni Versitate praestarent. Et sane insculicis ingeni j est in Omnibus vinci contra in omnibus excellere plusquam humani. Perfecta agitur consummatae artis exempla iunt haec, non
artificum invicem justa comparatio ut sciat lector quid in singlis aemulari debeat,non quid in singulis arcnare. Nec tamen in omnibus adeo insudabit, ut nihil n- quam satis absolutum putet nunquam diligentiae finem faciens, ut Callimachus ille semper alta niator lui, nescius modum adhibere diligentiae,c id Caci ZOtechnos appellatus. Cuius operibus alioqui laudandis gratia omnem diligentia nimia abstulit. Quo vilio etiam Sillanion laboravit alioquin ipse clarus artifex, sed suorum operum iniquus iudex. qui crebro etiam perfecta
signa frangebat, sibi ipsi non satisfaciens. Mu9d etiam vitium pelles modeste in Protogene notaVit in caeterisOmnia sibi ciuitalio paria esse dicens, aut illo meliora.
149쪽
revocare, insignes artificeSambo, n craptim transcurredi quorum adhuc exstat, amo Vivit, Opus nobilissimurn
in palatio Illustrissimi Cardinatis Farnesi j v vel ex Plini descriptione facile manus agnoscatur, Zethu S&Amphion,& taurus Vinculumque ex eodem lapide, a Rhodo advecta, aritS naturae certamen. Ejusdem etiam Apolloni exstat in Vaticano corpUS, capite, brachiis, tibiis truncatum ex marmore quod fragmentum nulli cedit operum antiquorum quae extant hodie Romα Basi nomen autoris inscriptum est. Lao Cntem autem illum quis fallem fama non novit ξ quod etiam dum in Vaticano artis miraculuni ostentatur, spectantibus horrorem incutiens artis statuaria cum poetica certamen, utriusque cum ipsa natura palma dubia. Quantum enim Virgilius carmine tantum isti marmore cCntendunt. Stupendum opus, ex uno lapide, paren S & liberi, horrendi draconum nexus, patri angustiae, liberorum
gemitus expressi pus inquit Plinius. Omnibus4 picturae,& statuariae artis pia ferendum, quod de conssili sententia fecerunt summi artifices Agesiander polydorus,&Athenodorus Rhodi j. Sunt etiam in eodem septo alia probatissima signa inpollo ille arcum tenens emissa sagitta,& Antinous eximiae pulchritudinis primores illos artifices ali sed Obscuriores a mulati sunt Phidiam Alcamenes Critias, Nestocles, Hegeas, Scopam Briaxis, Timotheus, Leochares,qui pariter cum illo Mausoleum
caelarunt,Ut manu etiam certarent Telephanes alioqui
obscurus,aequabatur PolSc leto, MyrCni, atque Pythagorae artificum suffragiis. Cephi dorus praxitelis filius, rej,&artis ejus haeres Comparabantur etiam artifices
150쪽
13 LUD. DE MONTIO si V soperum indiscretis manibus,ut in templo Apollinis so- si 1 Nioben cum liberis morientem, Scopa an Praxiteles fecisset. Et Ianum patrem in suo templo dicatum ab Augusto Par hesitatio fuit de Cupidine fulmen tenente Praxitelis Venus illa Gnidia inprimis ejus operibus commendabatur. Fuit Scopae Venus intemplo Bruti Callaici Gnidiarilli practata Certavere etiam Phidias& Praxiteles cujus certamini Spraeclara extant monimenta Romae in monte QuIta nati, duae statuae Alexandri Bucephalum domantis alterum opus Phidia, alte iuPraxitelis. Non praetereundus est Diogenes Atheniensis qui Pantheu Agrippa: egregiis operibus decoravit , inde vj cissimin ipse non parum ornamenti cosequutu S. Ejus inter cetera probabantur Caryalides in columni templi
ejus, d signa in fastigio posita,de quibus aliaS dicemus.
Elatura altera sculpturae species sequitur, medium -- quiddam inter picturam , statuariam, ut PliniuSadnotasse videtur, cum in vasis argenteis tuorum temporum luxum arguen S, Nullum, inquit, genus Officina diu probando nunc Furiana, nunc Clodiana, nunc Gratiana Etenim taberna S mensii adoptaVimu S, nunc Ana
glypta, in asperitatemque excisa circa linearum picturas quaerimus. Recte Plinius nam Anaglypta, Min asperitatem excisa pictura lineari primum adumbrantur, ut quicquid picturae terminis includitur, intumelcat illud igitur pictoris . hoc fictoris est. Caelaturam pictur lineis circumscribit, has inter corporis dimidiatum ambitum