장음표시 사용
101쪽
Carthago ά stipione Cicta. op. XXIIII
ROXIMIs comitiis Cosa creati Cornelius ipse Scipio &P.LLcinius Crastus poni. Max Sicilia Scipioni designata collega concedente. latum tamen expetenti a senatu,ut si e republica futura
iudicaret in Asticam inde trai iceret tametsi eam expeditionem Fabius Maximus, longa oratione temeraria & flenti periculi sore disputa. , rat. Fuit is annus ab V C quingere simusquadragesimus nonus quo anno Mago quide e Balearibus soluens in Liguria Genuam euertit:a Lelio aute quem
Scipio ex Sicilia praemisit in Astica pcenorti agri igne ferroq. & abacta prue ioda vastati. in si is pania Mandonius & Indibilis libertatis recuperadi studio sue regnadi ambitione rebellandi consiliis ceperunt. Belli inirium non in Ilergetibus mod , ubi ipsi principatu obtinebatit sed etiam inAusetanis. bi Vi L vrbs nunc sta est,&alijs finitimis locis sactu, breui ij iii sedetanis ut Liuius ait Ceretanos malle qui post Ilergeres & Ausetanos Id Prrensi radices sus sunt)triginta millia pedites, equi es quatuor millia sub signis inueti
sunt L Cor. Lentulus & L.Manlius Acidinus pro sules,quibus Scipio pro uinciam tradiderat, obuiam Hupanis profecti eos collatis signis siperarui. Caesi sunt ad tredecim millia lTollium reliqua multitudo in proximas sylu is euasit Indibilis in acie occubuit Mandonius Romanis deditus est ab Hispata ronis,cius morte rebellionis culpam expiare cupientibus. & Romani Proconsules de nunciarant pacis nullam conditione fore nisi auctoribus seditionis in eorum potestatem redactis Proximus annus qui fuit ab V.C. quingentes- s ' mus quinquagesimus, Hispanis quidem quietus suit tot annorum bellis ex-li iust si Carthagini autem fur esius, cum scipio numerosa classὰ validoque exercitu traiecillet in Africo, Quaestore M Catone qui Censorinus est dictu
Masinissa continuo cum Numiciarum manu ad Romanorum castra desertis Poenis palam venit. Nam Syphax Sophonis,se amore corruptu ,cuitis titi piatias tandiu allictara eas assecutus totus se ad I cenos contuli rar Betii 4nicio
obsidionem vi solueret Scipionem compulerunt: nihil praeterea magnae rerin Africa scitu eo anno est. Principio anni 1equetis Gn sciuilio Caepione re C Seruilio GeminoCoues nouis ex Italia scipio auxiliis co irmatus in aciem contra Asdrubalem ' syphacem prosellus Poenos aliquot praesi s victos binis etiam castris cxuit in his praes 1js qua3raginta liominu missia e Pirnorum exercitu caesa sunt. In eo numero Celtiberi quatuor millia syphaci, sit pcndia facientes. Nasa sutoria prouincia. quae a Syphace iuerat intercepta,
Masinisse restituta est Syphax ipse cum in paterno auitoq; regno bellu repararet, La iij Masinisci q. ductu acie victus & captus est Regia Syphacis Cyrtha in potestate redacta sophonisba ibidem reperta Masinista cotinu3 nup- 4orijs in procinctu factis cu uxore adoptastet, ut sunt in libidine est is Mauri
castigatus eam ob causam a Scipione verbis eam veneno sustulit Rebui des peratisAnnibal decreto senatus in Africa reuocatur Mago qui cum classe veniebat ex veteri vulnere,quod in Insubribusacceperat, Marit iactatione in Sardinia
102쪽
Sarginia obi jt.Annibalis assueto de pace agi coeptu. Res videlicet Ρcenota in praeceps ibant. Ab utroq: ce soram de scederis coJitionibus disputavi.
quoniam non conueniebant ad arma denuo estventu Poeni supremo praelio superati. Annibal tota Africa cedere copulsus longinqua fuga se texit Victis pas his tandem congitionibus data est.Vt Carthago suis legibus viveret Ditionem iss quibus ante bellum finibus termitiaret. perfugas,fugitiuos captiuos redderet. Navis rostratas ne haberent praeter triremes, neq; clomitos elephantos. Decem millia argenti talenta quinquaginta pensionibus repraesentarent.Haec ut rata eslent quinquaginta scipioni obsides eius arbitratu delero ctos darent principes ciuitatis Grauesconditiones erant sed necessariae tantisvino tepore cladibus rep.oppressa.& a Saguntinis capti Carthaginesesquidam Romam delati venerant,cum auro & argento,quod ad solicitandu His. pante quietem ex Africa attulerant Laudata saguntinoru in senatu constantia captiuis reteris pecunia remissa est cultae fidei pretiit. Haec anno ab V.C quingetesimo quinquagesmo secun3o,perfecta sunt. Quo anno in proximia euoluto Cornelius scipio omnium Imperatorii clarissi es Coss. G Cornelio Letulo.&P AElio Paeto Rome de victa Carthagine tri uphauit Decessit prope Roma Syphax quae una res ad triumphi splendorem augendu defuit, si tantus paulo ante Rex captiuus in pompa duceretur. Ipsi Scipioni Africaao ni cognomen est sachum meritis debita gratia. sic secundu bellum Punicum sinem habuit septim ecimo anno ex quo erat inchoatum, omnium grauissimum & maaime anceps,e que laetissimo omnium exitu terminatum
M. Portitis Cato Consed Qenit in B paniam. C p. XI .
Vos in seipionis loeu in Hispaniam naisos sui se proconsules monstratum est. Ex ijs L. r. Letulys ad spem triumphi, domitis Hispanis Romam redi jt,sexio postquam vcnerat anno.Pommodum C Cor. Cetegus venit in I ispaniam, L Manlio Acidi; o no collega,exaequataque pote statu duorum, anno ab Vrbe condita quingentes anno quinquagesimo quarto Quo tempore H spani B:e gentis conditione s s 4 miserati, seroque intelligentes bella, quae gessent Romani, non pro ipsorum libertate suscepta cito, se9 stu lio imperi j amplificandi: coniuratione inter se inita rebellantes in Ceretanis, Cetegi celeritate corum conatibus pro occupatis ad quindecim mi ilia caui sunt in acie. sequenti anno Cetego & Acidino imperio abrogato succesbres dati Cor. Lentulus, L. f erti nius quo S tertio anno nihil accidit illustrius in Hispania quam duas in ea es una praesecturas sactas iussu senatus: Vlterioris Inilitani e & Baeticae sitii bus terminat:e, atque Citerioris, cuius ambitu reliqua Hispania contine- o batur. i) sines non semel commutati in utraque prs sed ira , cognoscenda antiquitate nonnullam pariunt dissicultatem. In Graecia bellum eadem tempestate cum Philippo Macedone gerebatur : M pomus Caro Sardian iam cum imperio gubernabat. Itaque anno a lx Vrbe condita quingentesimo quinquagesimo septimo, Gn. sempronio Tuditano Hispania Cite- s , λF a rior
103쪽
rior sorte δestinata .Helvio Vlterior Gotra hos quia militi veterano mi sione recessa ins iores & iniuriae opp*tuni fore visi sunt Hispani variis in locis rebellarunt, Ducibus praecipuis Golca atq: Luscinone Cum rebellia Farte in Giteriori Hispania ausus Tuditanus dimicare insgne cladem accepit,exercitu caeso,atq; ipsemet sauciato es paucis post diebus extincto, ex animi Holore vulneris acerbitate aucta . Ea res Romae nunciam non maiorem
molestiam quam curam attulit,formidantibus bellum quod maiori mole re nascebatur in Hispania non scissis stud ijs ut antea pro Romanis & aduersus Romanos neque ad pellendu snibus Poenum sed pro veteri belli gloria pro recuper a libertate ab uniuersa gente susceptum Missi in Hispaniam anno ios ue s ab Urbe condita quingetesimo quinquagesino octavo, in Vitem cre quidem in ab. Buteo in Citerioris aute minutius Thermus circumagere se anno ex prouincia disceserunt hauὰ magno operepretio, nisi γ δ aThermo scribunt duodecim Hispanorum millia ad Turbam urbem acie suisse trucidata Crescente iraque cora Patribus Coss. L. Valerius Flaccus & M .Portius Cato, Hispaniam Citeriore sortiri iussi sunt anno ab Vrbe condita quingetesimos s s quinquagesmo nono.quod ad eam diem non erat sactiam ut C sol in Hispaniam iret magnitudo periculi suasit Sortitione sam,Caro missi is est,cu duabus legionibus &viginti quinque longis nauibus.& nihilominus P. Manlius Citeriorem Hispaniam ex praetura obtanere iussus est, Viteriorem App. Cl. Nero. Hoc apparatu Cato velis e portu Lunae explicatis emensus sinum Gallicum oram Hispanis tenuit:& aci Rhodope circumacta classe ex eius urbis arce pulso Hispanorum 'raesidio, Emporias delatus, ab eius ciuitatis partu benigne acceptus est, qua Graeci e Phocaea profecti obtinebat, & Massiliensum exemplo in fide Romanorum perstabat. Erat enim ea urbs in duas partes diuisa muro interiecto.mari vicinam angustiorem spatijs ac vix ambitu quadrigentos colligentem pastus Graecorum natio obtinebat e Phocaea prosecta, uti est antea flemonstratum. latiorem habitabant Hispani tria mi ilici circulo colligentem. Qua parte muro dirempti inter se erant unica porta patebar ad alteros custode per diem adhibito noctu non minus tertia Graecoru 3 ociuium parte in muris excubabamjsque tantum eo sie ad maritima commercia procli re datum erat. Qua disciplinae Ailigentia in tanta paucitate libertatem a Catonis aduetum illibata conseruarant. Hispani Romanu imperium ressuebam consis numero atque finitimis auxilijs Cato positis ad eam urbe eastris redemptores Romam dimis naues Massiliam: illos quoniam matur segetes erant alendo ex praecla milite, classem ut spes regitus adempta nisi parta victoria milites acueret. Eodem tempore Heluius ex Vheriori Hispania venit in castra Geltiberis magno numero qui obuiam prodierant, truci-gatis ex itinere atque Illiturgi quonia nouo conatu defecerat, denuo expugnata ijs copijs,quas praesidis causa a si accessore acceperat.Venerunt prsterca o, Helistage Ilergetum Regulo legati auxilia postulatum aduersus iniurias, quae ab Hispanis rebellibus inferebantur. vastaris agris aegre a moenibus vim hostium arceri: sore nisi maturi opem ipse tulistet pereundum omnibus , nulla grauiori culpa quam fidei erga Romanos susceptae culteque constanter.
104쪽
stanter. Quinq: militum millia depellendo periculo fore satis. Adhaec C, iocupere se quidem ait socijs opitulari. quae ad amicitiam populi Romani attulissent, ea ab hoste eripi molestum est e. caeterum copiarum paucitate pro hiberi ne continuo subs)gio esset, ne distractis viribus, hovibus esset impar
qui ad obsidionem Ermporitanorum soluendam magno numero festinare, iamque astore nunciabantur fidei praemia debere eos euentu belli expectare tantiiper modo sustentarent hostium , i murias aut arcerent, aut tolerarent, maioribus commodis sanaturi partavictoria. Legati eo responso accepto vehementius rem urgere. ad genua Consulis prouolui. infimis precibus po-io stulare,ne in tanto δiscrimine rerum suarum a sociis deserantur. Tum Cato ancipiti cura distractus, cum intelligeret plerunque bellorum euentus magis opinione hominum Diti quam vera virtute constare, ad artes conuersus die postero auxilia pollicetur legatis tertia cop1arum parte in naues continuo imposita auxili, mittest simulatione, eos in patriam praecurrere iubet,&suorum animos auxiliorum spe confirmare. Copiae tamen post legatorum prosectionem reuocata . nam Hispanorum exercitus in conspectum Venerat, dc quam primum praesto decernere Consul habebat in animo. De tertia vigilia copijs omnibus e castri' eductis, atque in alteram Cas rorum hostilium partem tradusiis tres dubia luce cohortes hostium vallo succede retuliae. Barbari repentina re commoti, miratique primum a tergo appara re Romanos,qui pridie a fronte erant: dein e quoniam pro portis valloque ad pugnam hostis prouocabat irritati nullo ordine nec certo imperio porrisOmnibus erumpunt, cedentesque Romanos, nam vitta sacerent moniti
erant, dispalati insequuntur. Eum impetum Romani certe equites non se rentes in sugam versi legiones etiam conturbarunt primum, I in te acie restituta promotaque,hostium audacia compressa est, de a quo utrinque dis crimine pugnatum aliquandiu. Erat legio in subsidijs a Catone ad omnes casus parata . ex hac cohortes aliquot in pugnam recentes in iuste hostem in fronte atque in sinistro cornu laborantem loco pepulerunt. in sugam Io versum atque in castra compulsum castris exuerunt. In pugna fugaque supra quadraginta Hispanorum millia cecidis te scribunt. Sequenti nocte modica quiete sumpta milites ad vastandos Emporitanorum agros educti sunt. consternati eo incommodo ciues extemplo defensione desperata portas Victori aperuerunt, parati impcrata facere, rebusque omnibus iuuare . in fidem acceptisCato omnem humanitatem exibuit,prssidio militari impune dimisso,quod es finitimis constibat. secundu eam victoriam uniuersa citra Iberupi Ouincia pacata Tarraconem itum est Aergistant Cos prosectionem ad oecasionem tumultuandi vertentes pari celeritate ad osticium retracti sunt. Venia tunc data denuo rebellantibus negata est uniuersi si iij corona in seruirio lutem venditi crudele exes Jum: sed cfieri eo supplicio castigati retenti a desectione sunt. Bergua nunc oppidum est non procul Osca, qui iam malunt
Bergistanot tenuisse loca, ubi nunc Turulis seu Tiruela es . Turdetani in extrema Hispunia &ipsi rebellantes a Manlio Citerioris Hispaniae praetore suis & Neronis copi)s superati erant. in hos quoniam aduocatis Cel-
105쪽
tiberis bellum reparare dicebantur, priusquam Consul moueret, oppida
omnia citra I serum armis exucre constituit. Continenda in ossicio sente Temegium vniuersos conturbauit. quidam etiam manus sibi attulerunt, quibus arma vita potiora erantisic mutato decreto ad certam diem cli Dissis in omnes partes legatis cunctae eo tractu urbes moenibus nuclatae sint Consilio patrato,atque Turdetanorum moribus interea a Manlio compressis,pari celeritate Seguntiam contendit,ubi Celtiberorum impedimenta erant ingens p eda. Verum eius urbis capiendae spe,contra quam cogitarat Melcctus Numantiam abiit auctore Gellio. Cis Iberum demum Ceretanis, Ausetanis, &Suessetanis in fidem ex deditione acceptis Lacetanos regionis loginquitate 1 as iocors asperitate conssos armaq; mouentes domuit.Pacata per hunc modum Hispaniavniuersa,auctoq: vectigali publico,ex argeti serrique secturis,
nouis creatis missisq: in eas prouincias praetoribus Cos.Romam reuocatus,
splendido triumpho in urbem inuectus est in quo argenti insecti lignatique centum quadraginta octo millia pondo Oscensis auri,quingeta quadraginta illata. Militi septuageni aeris in capita 3onati e mini triplicatu Domitae Hispaniae Cato per totam vitam patrocinium si ilice pii eamq; ab iniuria tutatus est. Et est magnis viris innatu qualis Cato suit post contentionem in supplices 'prostratos humanitatem suscipere,iram misericordia mutare. LX voto ad Emporias nuncupato aediculam Romae post biciantia ea truxit,ut in Livii dis codicibus est, et Victor astrina de region ibusVrbis Romae Victorie Virgiri .monetae expressa Catonis facie magno effosae numero, Victoriae victrici
LVREs dei neep, Praetores ni issi sunt in Hispaniam. quoru no mina adscribere visum est, temporibus neq: accurate designati
neque penitus praetermissis primi in hoc numero sunt Sex Digi tius murali corona clarus in expugnatione novae Carthaginis, P. Cornelius scipio Nasica, Cn. Scipionis illius decreto senatus Romano- a, rum sanctissimus Ρost hos uno tepore utranque Hispaniam rexerunt. . Fulvius Nobilior , cuius virtute Toletum in ditionem Romanorum venit &C Flaminius. Huic prorogato imperio. Fuluio succelior est dutus L. AEmi lius Paulus is cui ob deuictum Regem Perseum, Macedonico cognomen postea fuit. Deinde L. Plautius Hypsaeus in Citeriorem I Iispaniam Ptietor venit in Ulteriorem L. Bebio Diuite in Liguribus caeso cui ea prouincia delignata fuerat, p. lumus Brutus. Hotum decurso praeturae tempore L. Mon ius Acidinus Citeriorem Hispaniam, Ulteriorem C. Catinius toto biennio tenuerunt. Acidino atque Catino succestires dati sunt C. Calphurnius piso, & L. Quinctius Crispinusanno ab Urbe condita quingentesimo se- 45, s e vagesimo octavo. quo anno Catinius nondum successore in prouinciam
delato, in Lusitania occubuit praelio ad Asiam iacto. Pis, S Culphurnius biennio prouincia gesta . de victis Lusitanis Celtiberisque Roma trium pharunt. Succei res dati A. Terentius Varro Citerioris . Viterioris
106쪽
sempronius Longus secundum hos P. Mais ius Vlterioris Hispaniae, qui
Consul M. Catone ea n lem prouinciam ex praetura gubernarat. Citerioris
amiluius Flaccus: Abhoc Celtiberi in Carpetanis insigni praelio victi fiant ad Eburam oppidum , quod Ptolemaeo oppidum Libora est. Biennium
hi Ilispaniam reIerunt. quo tempore exacto, noui praetores Roma, missi Ulterioris Hispaniae L. posthumius Albinus, Citerioris Ti. Sempronius Gracchiis Gracchorum pater edi Cornelia filia Scipionis maioris, alteriusque Corneliae matri cognomini t quae nupsit Scipioni minori,cui etiam Africani nomen fuit: seni proni j praetoris virtute multae in Hispania vi ao ctoriae partae.Numantiaque primum in Romanum foedus venit. praeterea quibus nunc locis Agreda supra sciriam cernitur, Gracchurris, quae antea Illurcis vocabatur, de Gracchi nomine sic dicta est. instaurauit nimirum illam aut aedificiis & resionum amplitudine illustrauit. Monetae Gracchuriaris percuso nomine in Hispania visitur: Albini multo maiori numero.
Anno ab Urbe condita quingentesimo septuagesimo septimo M. Titinius 3 γ ν Curtius Citerioris Hispaniae praetor fuit, Ulterioris Fonteius. Hi tribus
annis res in prouincia gesserunti quarto qui Praetores venerint non satis constat:tametsi Ap Cluudium Genthonem scribunt victis Celtiberis ouationem Romae meruis te anno quingentesimo Octogesimo. annum quidam eva o hoc numero Aemunt. Omnino per idem tempus Hispaniae praetores si ierunt ulterioris ' iidem seruilius Caepio Citerioris autem Furius plitio successere M. Maeientis &Gn.Fabius Buteo Verum Buteone in ititiere es iactatione maris Massiliae defuncto ius 1 senatus inter praerores priorcs sortitione facta Furius in prouincia permansit Citerioris Hispaniae pro deincto
Burcone vicarius. Annus quingentesimus octogesimus secundus Praetores Hispaniae dedit Citeriori M. Iunium Vlteriori Sp. Lucretium. Eo anno circumacto utriusque Hispaniae praefectura in unum collata,citque L Caiiuleio demandata est. Hoc priusqua in in prouinciam iret. iudice ab Hispanorum legatis quidam e prioribus praetoribus repetundarum postulati, absoluti iu-3o dicio simi more suscepto vi in caeteros seueri Romani Patres sibi mutuo parcerent,qua inuidia passi lassagrabant Id modo leniendis prouincialium animis datum,ne frumentum venderetur a magistratu Romano preti aestimatione facta:ncia vices msm vectigalis genus redimere cogerentur Hispani ex praetoris voluntate Additum ne publicani vectigalia licerent redigetietat e vectigalibus pecuniae oppidis cura potestasque esset. Noua legatione impetratum etiam es ut ex militibus Romanis & matribus Hispanis stuprogeniti quos Hybridas vulgus vocabat, ' seruorum conditione cratit, agris donarentur si quos ex ea multitudine hominum amplius quatuor mi ilium, Canuleius prcetur manumittendos iudicaret, eos Carteiam de luceret colo 44 nie iure & nomine addito. Sic ea ciuitas prima Romcinorum colonia in Hispania luit Carteiaque ex eo Libertinorum colonia dista est. Canuleio successor M. Marcellus anno ab Urbe condita quingentesimo octogesimo quinto , e , Cordubam fundauit urbem in Baetica nobilem magnorum ingeniorum intrem. Strabo a M. Marcello Cordubam iundatam ait. quod dictum de hoc
107쪽
tempore interpretari commodius arbitror, quam cum post aliquot annos C s. His paniam repetit r. Silius Annibalis artate Cordubae mentionem facit. quod si verum est,er eo M. Marcellus eam laudem tulit, ed e m v em ae li1iciorum elegesntia & maiestate exornatam municipii iure donauit. coniectune neque certae neque prorsus inanes suecessit Fonteius Balbus Et rursus Hispania in duas prieturas tributa Gn. Fulvius & C. Licinius Nerua Quo tempore Iudas Machabaeus Iuda orm Dux clarissimus in anticitaliam venit populi Romani armis in Asiam prolatis ingenti gloria parta Od es auctis immensumvectigalibus potetissimi secturis in Hispania auri & argeti ut fama serebat occuparis. Atque hoe ioco Praetorum Hispaniae enumeratio resistat, si viterius procedatur molesta magis quam ex usu sutura. Neque vero licet corruptis antiquis monimentis historiam continuare locis omnibus perpetuam:ne conuenit quidem rerum Romanarum adipe amplius annales
se graciles, rimas e plere rudein
108쪽
E L L V V diuturnum atque atrox anno ab Urbe condita sercentesimo primo in Hispania natum est,praelio εο irum citentu varium. successu Hispanis tandem exitiale. Horum motuum principes auctores Numantini edititerunt, imperi j videlicet grauitate sessi & Romanorum iniuri s exacerbati. Numantia sermido ac terror populi Rom gloria 3ecusque Hispaniae in eatremo Celtiberiae ad septentrione angulo sita suit,atque in Areuacis. quatuor amphus milas libus supra Soriam ad Gurai pontem, no procul ab ortu Duris suminis eius urbis vestigia mostrantur.N tura loci quam arte munitior fuit in clivo posita molli quidem a censu, a/itu tamen dis cili, i Ad tribus ex partibus montibus ambiatur uno tantum latere in planiciem desinente .proue tu sertilem. ει secundum Teram amnem duodecim millia . quousque in Durium insuit protensam Lacedaemonum instituto nee moenibus munita erat,nec turribus circumuallata, A a. regum pascen forum commo sitatem regionibus ali quanto latior quanin perpetuo muro includi posset arce tantu munita era unde lacessenii hosti repugnare soliti erant: in eamque fortunas omnes in belli discrimine conferre:ciuium numero mogico,unde quatuor pugnatorii, o millia pro3ibant in acie hi alij hunc numerum duplicarum ponuit t)genere vitae & omnium rerum patientia durati. multum audaciae a s bella suscipienda inerat, multum prudent1ar bellis a lininis randis. Iungerat Sempronius Gracchus,quo tempore res gessit in Citeriore Hispania cum Numatinis sce-du, his legibus Oppida & arces ne a dis cantor,neu muniuntor absque con scientia Romani lenatus. Vectigal pen litor quibus oppidis & quantum esset imperatum Castra Romana sequuntor, quoties essent ad signa vocati. Erat praeserea in Areuacis Appianus in extrema Iliberia inter Belos collocat, tortassis quisus nunc locis Vesama sita est) sege da urbs quadraginta stadiorum ambitu.Haec urbs atque eius cxeplo Tithii sinitimi nouorum motuum cupiditate cum finitimis populis scedus inire, moeniaq: instaurare, nihilque eorum praetermittere, quae ad propulsaniam bellum sore ex usu iudicarent. Vetitum a Romano senatu in opere progredi cum esset,& tributa cx foedere imperata, iussumque Romana castra sequi, quorum aetas idonea erat ad mcluenda arma: aliam ex alia nectentes morae caussam facere recusarui. H nc F, belli
109쪽
belli eius prima oceasio extitit quo Numantia implicata est segedae vicina,
& cum illa armis sce3ereque contra Romanos sociata. Mam Romani ne prima negligendo malum serperet,continuo arma expedienda sore iudicarunt. Erat eodem tempore an Lusitania natum Romanis bellum cum Cellarone, qui restituendae pristinae libertatis curam susceperat uniuerse prouinciae voluntate, Africani cuius iam vicarius atque successor: qui non ita pri3em contra Romanos rebellarat & in expugnatione cuiusdam urbis ictu lapidi; suerat occisus. Hi motus Romae nunciati magnum curam iniecerunt Patri bus at De ita ut L.Mummio Vlterioris Hispaniae praetore destinato.in Citeriorem Hispaniam propter inὴ miros Celtiberorum animos, cum exercitu 1 o Consulari Consulem alterum amandandum iudicarent:atque instilita sestinationem luses, qui sub finem Decembris creari. atque dimidiato Martio magistratuna inire consuessent, nouo erempto iussierunt, quod in morem ab
hoc initio deinceps abiit; ipsis Iannuari j Kalendis Consulatum auspicari. Itaque latu, Nobilior Consul in Hispaniam destinatur adiuncto valido supplemento militari. Segedani contra minime ignari tantum belli apparatum ad eorum perniciem coparari,urbis munitioni,cum nondum persecta esset, distis, filios & vxores apud Areuaces deposuerunt. aps se ag hellum compararunt Caro copiarum Duce creato, qui magnum in re militari sum habebat. Is opera pretij faciendi 8c sinciendar auctori tatis a praeclaro , o initio cupiditate ex Consulis copijs, quae triginta millium numerum esti. ciebant insidiis in transitu possitis sex millia cecidit, Caeteros in iugam coma pulit quos dum auidius insequitur a Romanorum equitatu, qui in postremo
veniebat agmine non minori suorum numero trucidato occisus est. Accidit .
boc praelium tertio Kalei dis septembris quo die Romani Vulcanalia celebrabant,tanta virtusque exercitus siue formidine,siue lalamitate, vi utrique a pugna nisi necessario temperarent deinceps. Eadem Areuaces nocte Nuia mantiae, quo frequentes conuenerunt, nam vicinis locis praesium erat com
mistum, in Cari locum Haracum & Leuconem substituerunt. Numantinis pyiuatim Copiis Lintheuo eum potestate priefectus. Consulis castra tertio , post confictum die ad quartum ab urbe Numantia lapide posita sitiat. in his Aedem Elephanti erant & quingeti Numidae equites a Masinisu recens ex Africa auxilio missi. Ex Consulis prouocatione prelio comisso Celtiberi primum cum in ipso ardore pugnae laxatis Romanoru ordinibus Elephanti
essent inducti,noua re comotis atque perterritis,tum hominibus, tum equis, in fugam versatq; in urbem copulsi sunt Romo nos insequentes sique Consulis hortatu conantes in urbis munitionem euadere Elephantus perturba uit magno lapide comminuto copi te vique dolores,ut fit, in iurorcm octus Nam tum ipse, tum reliqui eius exemplo Elephanti in suos conuersi, ut est anceps hoc genus animalium ordines dissiparunt,obuiosque prostraucrunr. η θEa res Numantinos prouocauit, ut denuo eruptione facta urgerent Romanos qui quatuor millibus suorum occisis in castra compulsi sunt ex Celtiberis duo hominum millia in utroque consimi ceciderunt. AA Axeniam eius tractus E orium,quam urbem Consul secundum id praelium tentauit, non minorq
110쪽
minore Bee ignominia nec clade repulsus cst his rebus renunciatis atque perspectis ocilis urbs, in quam Romani, pecuniam, impedimenta & bellica
instrumenta contulerant Celtiberis se adiunxit. Nam plerianque iides ex fortuna pendet,& blanda ac sepe fasHlibertatis spes multorum animos capit. Ea re Consul territus veritusq; ut hoc exemplum ad alias urbes pertincrct, munitis prope Numantiam castris copias in Hybernis continuit. Annonae angustia atque frigoris vi madiima, multos fames & caeli inclementia consumpsit. Atque haec in Citeriori Hispania in Miteriori vero a Mummio Praetore per idem tempus pugnatum vario eventu exitu tandem optimo Numro in prima pugna cum Lusitanos victos & te a vertentes aut lius nulloque ordine sequerentur Romani, Cessaron confirmatis thorum animis in hostis conuersus victoriam extorsi e manibus. Dechm Romanorum mallia trucidam, castraque utraque expugnara tum sua quibus cauti fuerant tum hostium quos extrema pugna superarunt.capta spolia Romanorum virtutis ostentanciae caussa a Lusitanis perviuuexsani sera Hispaniam circunlata. Hos Mummius aliquanto tempore suorum animis confirmatis,quos ad quinque millia locis munitis continuerat pompam circunducentes de hoste superato, & suturi securos repete impetu facto caecidit in ea pugna complura sἰgna eorum quae erant amissa recepta fiant. In Cessaronis locum nam sorte in eo consi,
o ctu peri it Canthenus suilectus ad Cuneos qui siti erant in ea Baetice parro,
ubi Niebla cernitur,curn Cunisforgim urbem,quae in fide Romunorum erat suae ditionis secisset ad fretum Gaditanum progressus est.vnde exercitus parte in Africam astu a te, cui pr.e animoru susto Hispaniae sines anguili erant, reliqui Lusitani a Mummio Praetore qui aucto iussu numero nouem millia militum sub signa contraxerat, aliquot praeliis fatigati cauique, ac tandi mrioua eius gentis manu caesa, ne uno quidem superstite, qui tristem nuncium princeps deserret in patriam, ad ossicium demum reuocarunt animos. Pro his rebus Mummio sic quenti anno qui annus ab Vrbe condua fuit sex centesimus secundus Romae triumphus decretus est. In Fuliiij locum eius ca- coaao lamitate nunciata M. Clausius Marcellus Consul missus est cum valido supplemento peditum octo millium equitum quingetorum. Viterior Hispania M. Atilio Praetori commendata. Marcellus cum omnibus copijs in Hispaniam appulsiis primo quoque tempore Ocitim urbem impugnandam sibi
sumpst ut cuius noxa praecipua extiterat,princeps paenas claret. conseruata
tamen est deditione mature facta,rametsi admisisse videbatur,vi extrema inferretur patereturque mala. obsides tantuin imperati,& triginta talentorum: uri mulcta in licta. prope erat urbs Nertobraga atque quantum ex Prolemaei descriptionibus suspicari licet non procul Turiaione at 3. Bilbili. inde legati ad Consulem de deditione missi sunt. centum latum equites imperati o primum deinde quoniam ex ea urbe quidam postremum Romanoru agmen atque impedimenta latronii 1r ore inuaserant, haudquaquam a Coia: ile excusatione recepta quasi priuata secisse iit auctoritate ce nium obsi ibit; sub corona venditis urbs ipsa obsidione cincta atque impugnata est. Mihi dentio uepace legati Lupi eIuuias in hasta gentis instituto praeserentes. Debere cum siue