장음표시 사용
871쪽
gente dari Regem exoptabat. haec pro se quisque, haec in circulis haec viri, sceminae, puerique iactabant. proceres Olispone suspensis animis de republica consultabant: metus pro Rege Castellae . contra eum libido suadebat, pessimi consultores. Nullo cosensu publico proceres quidam priuatim datis litteris Castellae Regem, ad regnum capessendum inuitant,gratiae nimirum aditum apud nouum Principem captantes.primus in eo numero Lit,ipse Atiis j Magister natura,atq; arte compositus, populi voluntatibus nondum conciliatis mali cogitantium conatus celeritate occupandi, mora conualuerunt dum altercationibus consultationibusqjtempus extrahitur,pulcherrima occasio elapsa de manibus est, non reditura amplius. Consultorum pars censebat expectaniam, do- io nec communis consensus populi atque optimatum ad regni coronam Vocaret.
religio obi jciebatur iurisiurandi .superiori sidere Lusitanis procurationem, penes fleonoram viduam fore,quousqj ex Beatrice nata proles ad iustam statem perueniret pactum. prudentioribus in ea rerum perturbatione,armis occupandum regnum videbatutivoluntate nihil facturos Lusitanos. im adhiberi placebat mediam viam tenere placu1t, inepto atq; incommodo utriusque sententiae temperamento ut Rex inermis pncederet sequerentur armati. ardieEpiscopus quae olim urbs Idigita sei se creditur in finibus Lusitaniae in Beatricis Reagine obsequiis erat.comes a patre datus consiliorum omnium particeps. is sese intra urbem Regem accepturum pollicetur.sed erant in prouincia quorundam dio praui conatus occupandi. Ioannes defuncti Regis Lusitani frater, er iustis nupta js procreatus, in Castella profugus, metu tempestatis quam in Lusitania vigui se dictum est custodiae traditur in arcem Toletanam,neq; arcta neq; obscurae nulluni ob crimen.sed generis nobilitas iuraq;regnandi notabantur Gegionis Comiti ad Montalbanum non procul Toleto iniecta vincula: quoniam ad osticium toties retractus, turbida consilia agitare,atque datas ad Lusitanos litteris communicasse compertum erat. eius custodia Tenorio praesuli Toletano commendata:eiusq: iussu diu in Almonaciri arce detentus est. bona omnia iis iaco addicta. His rebus compositis placentiam Rex & Regina abierunt. inde in Lusitaniam sestinatum. Idigitani sacerdotes cum sacris crucibus insulisque ve- sontentibus obui j occurrere faustis acclamationibus, felix diuturnumque regnum comprecantes.arcis presectus restitit, orsim commors res euaderent expectans: neque in alterutram partem se commouere certus, antequam Rex aduentaret. Olispo sacramentum eius acceperat. auctor Henricus Emanuel
Ferdinandi Regis auunculus Sintrat Comes t quod oppidum ad Tagrum
montem situm est accessit Eteonorae Reginae vi tuae consensus: ad compescendas procerum & populi voluntates studiaque, maiori opus esse potentia existimantis. Ex eo principio plebs tumultuari coepit: gratiarique inter se. caedis initium ab Andeiro Comite factum : quem in ipsa regia Auisii Magister obtruncavit. nimia Reginae gratia, quam turpem consuetudi- 4onem plerique anterpretabantur, exitium attulit. Esserata semel multitudi ne atque ad arma consternata, nullus modus, nulla reuerentia suit. Martinti, Olisponensis praesul intra templi turrim, ad quam confugerat, po .
puli concursu peri)t inij cere viro sacrato manus religio non fuitb nullo alio
872쪽
alio crimine, nisi quod in Castella natus, Ioannis Regis partibus sauere visus est, turbida cons j ia detestari. Eteonora Regina in tanta rerum perturbatione vim verita, permissu Auisi Magistri urbe egressa , scalabim tenuit praecipitibus viasὀlet confiij, cuncta ad nistrabantur, mole ciuilis belli, tempestateque urgente. Erat Augij Magister ob multa ingem) bona, elegantiam, liberalitatem, comitatem populo aequ/,ac proceribus carus acceptusq;. lignus tam thim, qui ex concubina ortus non esset. neqj acceptum imperium in quemquam
grauius,aut seuerius, quam in semetipsum exercuit. Castelis Regi mite & tractabile ingenium, nisi iniuria prouocaret:sed sermo breuis quo hominum voluntaro tes maximὸ conciliantur: eoque eius facultatem facillimam homini voluit esse natura. Itaqi simul in Lusitaniam appulit,& quorundam studia restinati: alio rum animos auertit gentis natura comis & priorumRegum familiaritate assue rar. Idigita scalabim itum est Reginae socrus inuitatu, ineunte eius seculi anno octogelimo quarto. Quingenti equites e Castella sequebantur, quantalibet vir- luet tute,parua tamen pro tantis molitionibus manus vertim Magister equitum oletanus Praesul Petrus Mendoeta Regis vicarij, eiusque iussu, rebus in Carpeta nis praefecti, magnis delectibus in utraque prouincia habendis . nouas indies cohortes submittebant Exhausto erario pecunia in stipendium redacta:ac thesauri Guadalupei templi ea tempestate celeberrimi, quos inde mouere religior o erat,signa argentea, atque donaria conflata sed tria circiter millia argenti pondo. male ominatum bellum vulgus interpretabatur: suumque templum Virginem tutaturam grauia a violatoribus piacula sere exigenda credebatur: tametasi Carolus Vasconis illius benefici propinquitatisque memor cum valida su rum manu auxilio sestinabat. Aragonius annis grauis, & rerum suarum diff- cultate detentus belli Lusiani spectator, quam particeps esse maluit. Fleono ra Regina vidus tantae rerum moli impar viribus & ingenio, usitanit procia. ratione genero cessit: magno dolore prouincialium Castellae imperij iugum imponi, eo facto existimantium grauissimum seruitutiq. proximum. sic proceres sic plebes priuatim, palamq; conquerebantur Magna pars procerum diuer-3o fas partes sequebatur. Castellar Regem Henricus Emanuel oannes Texeda regi j antea scrinij Magister, petrus Pere ira prior Hospitalarius in Lusitania, in Castella deinde Calatrauae Magister institutus, huiusque fratres Diegbus,atque Fernandus. Erant alij tota frouincia dispersi: ac praesertim regio, quae Tagum inter Miniumque iacet Castellae Regis partes secuta erat, Lupi Leirs industria, ut quamuis in Calaecia natus, ei prouinciae cum imperio erat praefectus Alia fonsus Pimentelius Brigantium dedidit. Ioannes portocarrerius Alsonsus syl-ua arces alias eorum fidei commisas.
A CT E N V s re, Castelle in Lusitania sine ossin sone processerant magnaq: spes erat uniuersam prouinciam voluntate in dedi tionem venturam si bellum estet viribus impar,quamuis integris:
nunc populus & proceres in factiones scissi erant, eoqj opportu-Η h h ι mores
873쪽
niores iniuriae.breui tamen ea omnis spes evanuit,versa ij sortuna partium et grauique documento sancitum, rebus sepe maius in unius hominis prudentia, pristidium esse quam in viribus & potentia. Dolebant Lusitani recusabantqj ex ternum imperium. Castellae masim/, insto gentis odio,vt sere fit in vicinis regnis. quae una reliqua spes erat, Eleonors Regins procurationem ablatam:contra quam superiori scedere erat cautum. Ioannem Ferdinandi Regis legitimum fratrem Toleti victum esse; nulla sua culpa. nimirum hostis cum iure diffideret, vi & dolo opprimere innocentem principem velle. Quod unum supererat, ad Misi; Magistrum cunctorum conuersa nimi .spes,atq; opes Lusitaniae in eostae vi)ebantur:homine callido altaque dissimulatione versare multitudinis vo- a luntates edocto. pollicetur ille suam operam: nullum laborem, nullum periculum pro communi salute recusare profitetur. loanni absenti imperium dela tum .eius imago in vegillis praelata, ferro vancti,quo maior populi commiseratio esset. Eleonoram Reginam imparem genere accusabant: sola corporis sorma commendante, Acunij coniugio ablatam, in regiam contra auspicia irrupisse esitium patriae allaturam. filiam quas stupro genitam a regni haereditate excludi legibus quod in eius verba ante iurassent id patris Ferdinandi voluntati datum v numq: ex omnibus, quae constituisset seruandum non esse Clis pone haec consilia agitata: quae urbs a Castellae Rege maxime auersa erat. accessere proceres: sed principem auctoritatis locum Nunnius pere ira obtinebat,prioris dies Hospitalati j filius,Bracarensis Episcopi nepos ceterum manu promptus,expedito consilio. praestanti vir ingenio,post victoriam Brigantinorum Ducum in Lusitania pr potentium conditor primus Fo Duce validaLusitanorum manus ad Castetis snes evastandos pr milla quod a i sanciendam auctoritatem valere creditum est, si hostes ultro lacesserent. a ersus eos conatus,pars copiarum a Rege obuiam missa a i pacem Augustam pugna tumultuaria suit. Alcantar Magister in confictu cecidit Ioannes sus manius Niesiae Comes Touarius maris p esectus in sugam vers magna cla/es,sed maior ignominia accepta. & ab eo
initio,Castellae res pr cipilare c perunt.Columbrica Gonsalui pr sdio tenebatur, Eleonors Regins fratris spe eius urbis potiund Castelis Rex cum Resinis 3 o
Fleonora Beatriceque sestinauit. conatus inanis fuit, cum praefectus a Castella rebus auersus in fide perstaret: eo maiore Regis desperatione iraque quod pe trus Regis ipsus patruelis, Friderico D Iacobi Magistro natus,se in eam v bem intuli siet, conscia ut creditum est, & consilij participe Eleon ora Regina, pri3em a genero alienata, rebusque Lusitaniae fauente Mitti eam in Castesiam, atque ad Tordesillam, honesta custodia ὀetineri man3atum . quae res popularium voluntates amplius exarcerbauit. De Olispone obsidenda ὀeliberatio
coepta: cuius diuitiae reliquam Lusitaniam vincebant, totius prouinciae opibus in eam urbem auro atque argento congesto. Quibusdam propter urbis firmitatem & amplitudinem satius fore videbatur, Θ iducto in plures manus o. exercitu , qui iam numerosus erat , alias arces & oppida carpere . totius prouinciae consensum. secuturos Olisponenses: aut si resisterent, tum deamum totis viribus impugnandos. vicit tamen ea sententia, quae urbem nobilissimam, regnique caput petendam disserebat . in unius obsidione uni uers
874쪽
vers belli summam verti. vastatis agris, oppidisque compluribus in potesta tem redactis, Olisponem ventum est castra ad eam urbis partem posita, ubi Sanctorum coenobium situm est classis Hispali instructa, naues longae tredecim, onerariae myoparonesque duodecim, in ostium Tagi fluminis inuecta, ad
aduersam ripam commeatus ne ad obsessos inueheretur, intenta erat. In v
be ampla, atque isequenti &eo plerique quasi ad praesidium confugerant)annonae dissicultate laborari coeptum eis, non tantum praesenti penuria, sed seturae metu, in dies ingrauescentis. classis Lusitana, portu urbe prosecta, in qua triremes sedecim, octo onerariae erant, per medios hostes inuecta, quam-to uis tribus nauibus amissis, commeatus affatim intulit. sic repente fortuna conuersa est, & ex caesi insueti intemperie grauis & pestilens autumnus , vires hostium 3ebitilauit. Actum de pace petro Velasco caduceatore. is Avisis Magistrum facta conueniendi potestate, alloquitur, si malorum quae latura erant,& periculi commemoratione moueretur. Imperandi dulcedine degustata, regnique spe propinqua, nihil pro sano ficturus negat pacis ullam conditionem fore nisi uni sibi Lusitaniae procuratione permissa, ἡonec ex Beatrice suscepta proles, ad iustam aetatem perueniret. id populum, id optimates cupererseque nisi concedatur, ciuibus de se optime meritis haudquaquam desiturum. regiis plerisque grauis ea & infausta militia videbatur, cum propinquis necessio sarijs, denique piis hominibus:& quacunque ratione pacisci cum hoste cupiebant. pestis lues non mo3o in vulgus militum sed etiam in principes seviebat, absumptis duobus D lacobi Magistris Petro Fernando & qui in custris successerat Messia ouario maris praelecto, Velasco: sarmento Toletoq; Marescatis. ingrauescente que in dies malo ducenta in dies singulo, sinera in Libitinae r tionem veniebant prorsus ut extincta magna exercitus parte discedere ab obsidione necesse Aerit.Itaque scalabi munita commendataqueDiegho sarmen to qui statris locum Marescati honorem acceperat, alijsque praesidi js tota prouincia dispositis uno tempore classis Rexque cum pedestribus copijs Hispalim discesserunt. grauis clades accipi potuit, si Lustam disceὰentes insecuti essent. 3o a paucis modo integris deleri uniuersae copiae potuerunt. verum illi cautiores, neque minoribus fiacti malis, sese intra urbem continuerunt,satis prosectum existimantes prssenti periculo ereptos esk,diuino potius benescio quam humano consilio pro quo ad omnia templa insigni pompa lapplicationes habitae diuisque immortalibus actae gratiae. Quo tempore RexAragonius a s lijs Ioanne
Martinoque alienato animo erat, nouercali odio arteque circumuentus. sic fama serebat tametsi in Ioannem maiorem natu peculiaris causa suberat: nuptiae
cum Violante Ioannis Biturigum Ducis sita, inuito patre,eoque nullo principali apparatu festinatae, repudiato siculo coniugio quae honestissima conditio erat. Ioannes Emporitanus Comes Regis patruelis generque iuueni receptum o in ditione praebuit. inde irarum caussae. filio ad patrem reducto Aragomis armis Emporitanus petitus est ablataque serme ditione uniuersa quam amplissi mam in Catalaunis obtinebat ipse vix triremi Auenionem euasit inde bellum suis & amicorum viribus,ditionis recuperandae studio reparaturus.
875쪽
Pratiam ad Ab arratam. Cisp. IX. M pCRITAN I Comitis stiga in annum salutis incidit millesimum trecentesimum octogesimum quintum. Cuius principio magnis delectibus validae copiae a Castelis Rege comparate sunt: classis instructa triremium duodecim,nauium viginti .verum omnia tardius opinione votoque Regis a iministrabantur. quod ipse ex morbo grauissimo decumberet salute a medicis desperata. eo maior solicitu do inerat maiorque cupido belli instaurandi animum inuasit, quamprimum ex morbo confirmari coepit.nunciatum erat, ab scalabis praesidio Lusitanae mili iotiae Magistrum eius cui a Christo nomen est & priorem Hospitalarium in cons ictu captos est e. sed quantum ex eo nuncio voluptatis,tantum moeroris incussum, cognito Auisj Magistrum Conimbricae Lusitaniae Regem suisse saluta
tum. Consilio in ea urbe coacto, de belli exitu deliberatio suscepta erat. Duce impigro opus esse cunctis videbatur aduersus Castellae vires, conatusq;.sed nominis regi j auctoritatem plerique adiungendam disputabant:ut maior iuben di atque vetandi auctoritas esset: uniusq: imperio deuincti,caeteri in unam defendendae reipublicae cogitationem ardentius incumberent. Regiam potestatem a multitudine exortam eius consensu commutari posse. Extare antiquitatis exempla multa atque illustria. Defendend libertatis ius repellendaeque sera rouitutis,omnibus a natura datum .si legibus hostes siderent cur priores arripuissent arma inita foedera violassent'Illatam iniuriam viribus repellere,atque armis nulli negatum.Aderant viri eruditi,qui id naturae legibus concessum, ciuili iure permissum, multis argumentis confirmarent.pars Beatrici regnum de .serebat, iniquumque fore affirmabat paterna haereditate spoliari. meminisse se
temporum quibus nati essent: meliorem rerum statum voto expetere, praesentem conditionem tolerare. Castellae arma irritare fore temerarium, praesertim irrito conatu, eetitio certo. Arma tenentibus aequas pacis conditiones haud de
negaturos hostes. id priuatim, id publice satius extimare. Nonnulli Ioannem quamuis in Castella detentum, Regem iubebant: eius liberandi consilia agita- 3orent. sic paulo ante communi consensu definitum. quid enim aliud illa vexilla designaret euenisse nihil cur recens instituta mutarent. Verum haec sententia ab aliis explosa est. quid enim rebus praeficerent,qui non Rex,neqj praesidium in periculo, sed tantum belli causia futurus eiiet 8 Eo maiori uoluntate AvisjMagister Rex Lustaniae proclamatur in D: Francisci, Aprilis quinto 3ie omnium qui aderant communi consensu. etiam qui diuersa senserant, ardentiori studio simulato in genua procumbere dextram osculis fatigare, quo fidem nouo Regi approbarent. Responsa vatum & si erum motus referre. Infantem octimestrem Eborae horum motuum initio, cunis assurrexisse, tertioque Ioan
nem Lusitaniae Regem proclamasse. quod illi de Avisj Magistro interpreta- ohantur,ut suis votis satiet nimium humana mortalitas Ex eo die marori conatu
bellum gestum est, certiori praemiorum spe. vulgus ad noui nominis celebritatem erectum, insta a natura mortalium animis cupidine rerum nouarum,o3io
praesenta . ea Pars Lusitaniae,quae Durio & Minio suminibus comprehensa est, a
876쪽
est, a nouo Rege expugnata. pars in sdem accepta. classis ex Baetica & Canta bria ad Oli siponem erat, maris imperio parto. agris illata vastitate, ciuibus ti mor incusus. ea res Lusitanorum conatus spesque morabatur. Castellae Rex Cordubs se tenebat. Ineunte aestate Regina Abulam missa est oneri in bello su iura, nulli commodo irritatis Lusatanorum animis vincente reuerentiam fidemque studio libertatis. dum omnes copiae conueniunt, Tenotius Toletanus
pontifex Marobriga iussus in eam Lusitaniae partem,vbi Viseum municipium situm est, vali/am suorum manum immisit ineunte mense Iulio. ij per agros& oppida spoliare rapere vi &stupris cuncta polluere,praeda graues,atque imio pedito agmine procedente aggressi Lusitani tumultuaria pugna vicere.Ceci derunt viri primarii. greges, spoliaque ablata. Ex ijs rebus cum spe victoriae, animus Lusitanis creuit. bellum alternante fortuna, multis uno tempore locis gerebatur. ubiq; direptiones, vastitates,rapinae miserabilis rerum facies. aestate praecipiti Mirobrigam Castellae copiae contractae Carolus Vasconis filius ex
patria quo se retulerat, breui aduenturus nunciabatur, cum valida suorum manu In ea urbe concilio aduocato, de belli summa consilium initum.Pars totius certaminis aleam subire recusabat. Darent gentis surori,darent malorum poenitentiae locum: praeclaros conatus confirmari mora, prauos debilitari. Lenti
belli atque diuturni malis Lusitaniam domandam, praesidi s tota prouincialo dispositis, agris depopulandis. Superiori anno militiae sorem peste ad Oh si
ponem ratinctum. superesse Duces iuuenes belli inexpertos pecunis in stipendium magnam inopiam esse. nino Regem a belli periculis eximendum,neque debere in hosticum penetrare praesertim imbecilla valetudine.in unius capite publicas & priuatas omnium ῖortunas,spesque periclitari. pars quibus amdentior animus erat, pugna iecernere cupiebant, suorum vires efferentes, hostium eleuantes. Raptim ab illis delectu habito nomen magis exercitus, quam robur esse contractum: neq; permittendum, ut nouum imperium tempore confirmaretur Arces & oppida, quae ua fide erant, deseri in periculo nefas vi ieri. Haec vicit sententia, in qua plus dignitatis inerat in altera prudentiae amplius: so uti post sortunam belli intellectum est. Non semel nostri in hac expeditione
peccarunt, numine a Castellae rebus auerso. omnino manus Vasconum propediem assutura, fuerat espectanda. Ergo rebus constitutis, mota Mirobriga castra Cillori cum oppidum obsessum in ea Lusitaniae parte, i Verae nomen est, atque in ditionem redactum. Conimbricae suburbia combusta. Leitia quae in Fleonorae Reginae fide erat, tentata. Ad Cillori cum testamentum a Rege Castellae incertos atq; inconstantes humanae vitae casus reputanti coscriptum est,
ad duodecimum Kal. Augusti In eo testamento Viscatae atq; Molinae principatus Regum Castellae filiis maioribus addicti sunt sex tutores Henrico filio instituti regni procuratores duodecim.de Regina socru,loanne, Dionysio : Lusia o nis de filiis petri Regis,ac perdinandi Castri j filio, qui vincti tenebantur, iure
decerni mandatum omisisset osensas,an dissimulasset breuitate vitae in incertosuit. multa alia tumultuarie sancita unde iurgiorum & contentionum copiosa materia ratitit posteris Lusitanae copis interim ad Tomarium oppidum erant, uniuerso prclio dimicare certae mota utrinque coniunctaq: medio serme itine-
877쪽
re castra. Lusitani priores loco restiterunt a fronte quidem plano,caeterum ab utroque latere gemina atque prosunda valle muniti r equites duo millia ducenati, pedites ad decem millia.hostes multo ampliori numero,aὰ sex passuum milialia,castrametati in planicie aequa atque patenti ex omnibus partibus.ipso peruigilio Assumptae in caelum Virginis matris, copiae ad pugnam instructae. In medio agmine Castellae Rex erat, cornua ductare praecipui proceres iussi, inutilia pugnat propter interiectas valles. ex omni copia subducta manu praesectus Gonsaluus Gusmanius Alcantarae Magister occulte circuire hostium terugum iussus est ut quasa indagine cincti cuncti aut caperentur,aut perirenti tanta inerat fiducia animis hostiumque contemptus. Lusitani proter locorum an- rogustiam duobus agminibus pugnare decreuerunt. in priori Nunmus perella, in altero Lex ipse Lusitanus curabat. latera utrinque claudebat equitatus. eo ordine acies promotae firme ad teli iactum.consistebant Lusitani de suo loco pugnaturi tunc de pace a pereira,quem paulo antea Magistrum equitum crea rant, appellati aduersarij. Missis viris primarijs, ὀum altercationibus tempus
extrahitur industria vi postea creditum est nullo fructu: inter Castellae Duaces de pugnae conseren3ae ratione, magna sententiarum varietate disceptabatur. pars lacessendos hostes iudicabat: alij nisi aequo loco detrectabant certamen. neque Ioannis Riae pro Rege Galliae legati Castellae castra secuti praeter mittenda oratio est propter insignem hominis septuagenari j prudentiam, au- ro, ctoritatemque. Hospes,inquit,atque eaternus,cui audire aequius erat, consilium, tamen iussus do si proficuum utimini, si ineptum parcite. Meo in vestram n , tionem studio, beneuolentiaeque venia danda, atque huic aetati, in qua nulla, arrogantiae, aut leuitatis suspicio subesse potest: eaque omnibus bellis quae in, Gallia gesta sint exacta, δiuturno usu didici: nulla re magis in bello peccari,
, quam acie ad pugnam perperam instruenda. locum eligere,tempusque, acies, competenti ordine explicare, easque opportunis subsidiis firmare, magnorum, imperatorum partes sunt saepiusque arte victoria,quam viribus & potentia pa- , ratur. Nunc hostes quamuis minori numero. & vi nonnulli ante me verbosius, disputarunt, nulla virtute, loco tamen muniti sunt: cornua nostrorum nulli so, usui sutura: diei tempus in vesperam extractum: milites in eodem vestigio hae , lentes labore itineris, armorumque pon/ere fatigatupotus cibique nihil sum, ptum quia procul sint castra. Censeo,igitur a pugna abstinendum censeo: peta, standumque in acie. si hostes inuaserist a quo loco pugnabimus: si detrecta.
, rint certamen, noctis superuentu & nostri corpora curabunt, & multos ex ho , stium castris dilabi necesse erit commeatu in hunc tantum diem parato, colle- , ctitio exercitu. & sunt tenebrae pudori inimica . luce a virtute secernitur igna, uia. Ipse sane quodcunque tandem consilium Rex ceperis, periculi particeps, ese non recuso. sed nisi audaciam fraenatis utinam salsus vates sim, luctum, 1 P, nominiam exitium vobis, nominique vestro sempiternum haud dubium com- 4
, parabitis. Haec placebat Regi sententia: sed iuuentae ardore proceres quidam morae impatientia, ne dato quidem signo, in hostium agmina incurrunt fero. ces,sormiciabilesque. secuti sunt caeteri,uti par erat ne primos in periculo desererent. Pugnatum,ut de regno acriter Castellae milites regni iniuria intercepti dolor
878쪽
dolor stimulabat. Lusitano, libertatis studium incitat, ipsa morte dur; us effri mantes a Castellae Rege & magistratibus iura petere. Misa inuicem pila: con sumptisque telis omnibus; districtis gladi s res geritur: multum essunditur sanguinis conserti equites, peditesque dimicant. non timidus, non ignauus cessat. in eodem vestigio stant mori aut interimere contendentes. Castellae Rex sella sublimis propter valetudinem gestabatur, magnum suis incitamentum. Hostium prima acies loco mota respectare fugam. cum Lusitanus cognito pericu- , , to agmen secundum promouit. Ego ego Rex sum contenta voce inter phalan, , ges ingeminans. quo ruitis milites quae causa trepidationis' fugae locus subla ro ius, circunfusis undique hostibus nisi in destra, salutis nulla spes est. An exciti , , dit pro patriae incolumitate,pro libertate, pro liberis, pro coniugibus esse cer , , tament Castellae nomen penes hostes est, non vires, robore exercitus proYima, , peste consumpto. An tyronum primos impetus non feretis, spolia potius a3,, bellum, quam arma viresque serentiumrponite ante oculos luctum, calamita- , , tes, ignominiam,quae victis accidere necesse est: ac illud prouidete,ne mihi ima, , perium ad ludibrium dedisse videamini. His hortationibus nutantes milites confirmati. restituti ordines. momentoque temporis,versa praelii fortuna. Ca stellae copiae suorum praesidio destitutae, caeduntur magna strage. nobilissimi Duces in oculis sui Regis trucidati aduerso corpore omnes. ipse veritus, ne vi dio uus in hostium potestatem ven1ret,in paratum equum imponitur: e pugnaque educitur: caeteri in fugam vers. Caedes magna fuit. decem millia ceciderunt.
in hoc numero promptissimi quique nobilissimiqj viri. Petrus Magistri equi-ium filius. Ioannes Tellio genitus, Ferdinandus Sanctio, terque Regis patrueli, Dieghus Manricus Castellae Antelatus, Carrillius Marescatus, Ioannes To- uarius maris praesectus, in patris locum nuper creatus, petrus Mendora regia Magister e Lusitanis Ioannes Tellius Regin auunculus,peretrae statres petrus Calairauae Magister Dieghusque Castellς partes eo bello secuti .praeterea Ioan neue ipse Ria pro Rege Gallo legatus, indignus ea calamitate. mulli noctis superuentu seruati, pars ad Alcantarat Magistrum perfugit: qui sus is fugatisque
3o ceteris,loco se aliquanto tempore tenuit.pars ad Carolum Vasconem sese rece pit,diuersa parte praedas agentem,quoniam regia castra consequi non sperarat.
Alij qua data cu1que fugae via est, dissipati abiectis plerique armis, in Castellae
sines aufugerunt. Lusitanis incruenta victoria non fuit. quidam ex eorum numero ad duo millia desiderata ait. Rex Castella continuato tota nocte itinere, vincente valetudinem metu, quatuor & quadraginta millium consecto itinere
Scalabim tenuit: inde proximo die auctarium nauigium nactus Olisponem secundo fumine abiit: classeque discedere iussa, Hispalim tandem incolumis appulit in atrata lugubrique veste, totius ciuitatis luctu admixto laetitiae ob Regem e periculo seruatum. Haec est illa memorabilis pugna inter Castellam 46 & Lusitaniam commissa cui a vicino pago Aliubarrotae vulgo nomen est celeberrimae, Victoriae memoriam gens Lusitana anniuersarijs sacris Olisipone instaurat,sed peruigilijs,& Bacchanalibus magis quam Christianae disciplinae simili laetitia. Orator e suggestu declamantis in morem, in Castellae ignauiam
inuehitur. Lusitanorum virtutem egeri, praeclaraque facta: ac ne a verborum obscoenitate
879쪽
obscoenitate nonnunquam abstinet. Consequitur magnus astitat7um risus plaususque. turpe dicis: se s san la venia ob partam retentamque eius praclij euentu patriae libertatem. Castellae homines non virtute hostium sed suorum lassi tudine ignominiam acceptam vulgo aiunt. vim numinis persuadent alij, contra quam nulla potentia satis est. Varginem Matrem a Guadalupei templi spoliatoribus eas habuisse poenas. Omnia ex eo tempore victori in Lusitania procliuia suerunt, scalabis, Brigantium, aliaeque arces & oppida, pars vi, pars voluntate in ius, ditionemque venerunt. regium nomen tibi, & posteris habile, perpetuumque secit. Rex Aragonius graui ex morbo ad Figueras oppidum decumbebat,aetate grauis, corpore multis laboribus stadio: sed recuperata iovaletudine Ioannem filium abalienavit iniectam ab uxore magicis sacris amentiam vulgus interpretabatur. effoedit ille curia, militesque ex Gallia euocat, sibi & Emporitani Comitis rebus praesidium. a patre regni procuratiose spoliatur In Aragonia uti superius est in litatum, magistratus veteri instituto est, quam Iustitiam Aragoniam nominant legum libertatisque pres3ium certissimum, ne a Regibus opprimatur: nam quasi tribunitia intercessione omnem iniuriam prohibere, & plebis atque optimatum commo/a tueri consueuit. Hunc Ioannes regni procuratione exclusus adit: paternas iniurias Reginae insidias conqueritur: impetratque ut eius auctoritate quousque caussa diiudicata esset,in pristinum dignitatis locum reponatur. Verum haec hoc ipso anno in- aochoata, proximo perdicta sunt. ad Castellae res referenda est oratio.
N ipso occeptat cladis luctu, Castellae Regi atque proceribus no
uus exoritur metus varios atque ancipites rerum humanarum ca
sus considerabant. sortunam ubi semel mota est non uno gradu consistere Lusitani seroci homines ingenio urgere victoriam destinantes primum legatione missa in Angliam, Lecestriae Ducem ad belli secietatem inuitant victoriae praemium Castellae regnum futurum: ho- 3 ostium gemina clade vires fractas, isnominia debilitatos animos. insistendum
spei, neque praetermittendam occasionem proterviae gentis domandae. Deinde correptis armis Rex ipse Lusitaniam omnem pervadit. equitum Magister cum delecta manu in Baeticae agros populabundus incurrit, antequam Ducibus avictoritas, militi fiducia rediret, denuo hostes opprimi pose considens. Obviam missi Munitius D. Iacobi Gonsaluus Gus manius Calatrauae Magister, Niebla que Comes . ij collectis reliquij, superioris naufragi j ad Vallem viridem spa-go id nomen est) hostes minori numero quas indagine claudunt. eo etiam loco auersa a rebus Castellae sortuna fuit in supremo discrimine trepidos scedusque orantes Lusitanos,Munitij Magistri inopinatus ccisus eripuit initio confi- octus confossiis equo perempti. quo casu perculsi alij pugnam quas male ominatam edihorrentes destiterunt. Itaq: Lusitani incolumes in patriam recesserunt diu es praeda, laetique merces operae Nunnio Gonsaluo pere irς Barcelosj comitatus suit. in occisi Muniiij locum Villasarsa D. Iacobi Magister est insti
880쪽
tutus. Belli Anglici tempestas supererat. ea Castellae Regi propior quam vindicandi iniurias cura erat. Hispali ad regni conuentus Vallisoletum contendit.
prosequitur Carolus Vasconas filius bello bonus, ossicio in leuirum Regem
pius,gratusque. noui delectus,atq; maiores quam antea habentur externa auxi
lia conquiruntur, pecuniaqj in belli usus, cuius maxima dast cultas erat. in Galliam, bi praesidium certissimum fore rebus asperis tu i icabant missi legati viri nobilissimi Lutetiae dato senatu, ineunte anno M CCC octogesimo sexto pa- 138triae calamitatem lugubri oratione exposuerunt. Nouam exAnglia impendere tempestatem.nis eticitatam sammam oppressissent, ingenti mox incendio uti 1 o in coniunctis aedibus arsuram primit m Hispaniam, deinde Galliam. Dolere se quod oneri toties esse cogerentur: cum nulli usui ante suissent, certe exiguo, quoniam ita res tulerunt. sed Castellae regnum Galliae beneficium Henrico patri collatum, debere ipsos in filio tueri. Non de sociorum iniurijs de ditionis parte certamen esse sed de dignitate, libertate nimaque. victis nihil reliqui se turum. Galli proceres qui aderant promptissimis animis Regi amico S foede rato opem serendam decernunt.auxilia destinata duo equitum millia Duce Ludovico Borbonio, Galli Regis auunculo, centum millia Francorum in prima stipendia .additumque nisi ea praesidia bello defin3en io satis essent Regem ipsum cum Galliae copijs omnibus & viribus auailio venturum Venerunt a Clea o mente pontifice litterae, quibus amici Regis casum solabatur ex diuinis libris, atque antiquitate accommodatis exemplis. petrus Regis patruelis, quem ad
Con imbricam defecisse dictum est, & inde esul in Galliam abierat, data deli
ctorum venia redi i in patriam. Exigua haec praesidia rebus asperis,ac propemodum deploratis erant. sed mora qua nihil iuit salutarius cicatrix obducebatur. Lusitanus Rex Cauria in Uectonibus obsidione tentata, nouo inuecto ab
hostibus praesdio victoria desperata in patriam cum praeda redijt. Ex Anglia Lecestriae Dux classe vectus in Brigantinum Calaeciae portum quae hodie Go tugnia est) ad octauum Kalend. Augusti sese intulit. mille quingenti equites
erant,parique numero sagittari j. exigua manus, sed multum momenti allatura
3o si sese Lusitani, adiunxissent.primo aduentu sex Castellae iriremes in ipso po iu sunt captae. oppidum expugnari non potuit, eximia Andradae praesecti vititute, fideque defensum. Ea mora non ad eius modo expugnandi oppidi, sed ad totius belli summam pertinuit.quaedam tantum in Calaecis oppida capta,1psaque Compostella prouincis caput dedita:vim verita,an rerum nouarum studio incertum: nonnulli certe viri primari j eo tractu Anglis sese a3iunxerunt, rebus mutatis maiora praemia sperantes. Lusitani Regis anuitatu in Lusitaniam Lecestriae Dux abij t. ad portum urbem,quo Durius in mare illabitur, princi
pum colloquium suit Lecestriae & Lusitani. Venerant ex Anglia, Constantia Ducis Lecestriae uxor, Catharina silia Constantiae, praeterea duae priuignae ex o priora mariti coniugio, Philippa Isabellaque. De semma belli in eo congressu
consaltatum, sancitumque, ut iunctis viribus Castellam inua3erent. victoriae praemium Anglus Castellae regnum, cuius iam nomen & insagnia usurparat: Lusitanus urbes quasdam & oppida serrent de alieno interse munisci Concor
diae xinculum nuptiae philippam inter es Lusitanum pactae, caelibatus legis