Io. Gottl. Heineccii fundamenta stili cultioris : nunc demum omnibus Io. Matthiae Gesneri animaduersionibus, emendationibus, additamentis, et praefatione locupletata : accurauit, digessit, suas quoque obseruationes adiecit Nicolaus Niclas

발행: 1761년

분량: 633페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

241쪽

de dicenda in senatu sententia, commentatiouem cau saram abiecturus et in Epicuriis S, aduersarii nosiri, capra coniecimus. Dicere voluit se publicis negotiis valediXitis e. Haec in species distribuit, seque nec magistratu amplius petere, nec senatui interes Te, nec in foro caussa agere, ait. y Huic rei apta est figura μερισμος Εὐemplum id Lesa. d. s. G. III. De tuitio, qua amplificatur desinitum. Sic C. Aquilium a iuris

prudentia laudaturus, CICERO pro A. Caecina cap. IX. hanc ei iurisconsulti desinitionem accommodat quaproyter hoc dicam, nimi uam eius au Toritatem nimium valere, culti Prudentiam populus Rommius in cauendo, non tu decipiendo perspexerit qui iteris ciuilis rationem numquam ab aequitate seiunxerit: qui tot annos ingenium, laborem, dem suam populo Romano promtam expostam e praebuerit: qui ita ius iis et bonus vir e I, cet. Non ergo hic sermo est de desinitione vel Aristotelica, Vel ea, qua attributum aliquod ponitur, unde eliqua derivariposlunt; sed desinitio est quidquid rei naturam per attributa, partes, effectus etc. declarat Uid. infra I, 3, 4. Ita pro L. Manil virtutes illas imperatorias definit idem Cicero. Sic sapientem, doctum, ciuilem, bonum virum finire licet. G. Eodem pertinent IIII. Petrus, s ut, quum eloquentem laudo hoc dicente metuebant omnes, ne de sineret. Aut si dicam iratun se fuisse negat, pallidum quidem, mox rubicundum, treseidantem etc. vidi. G. U. Adiuncta, s sicut de bibace plus apud illum vitrorum, quam

librormit, inuenias. G. VI. CausDe y v. e. tu miraris, placuis tibi orationem P ingeni nisus vir es, et in dicendo ver latus, et nunc dicere meditatus es. G. UIL Ono ita, s i. g. Pulahram tibi illam visam Iacile credo cum ab

deret iuxta, quam quartam furiarum dicas , ex hara protractam potiti' quam Gornatam in thalamot

242쪽

eta FUNDAMENTA TILI

Iamo. G. VIII. Comparatis, WV. g. Quar tum huic cecoris Ges dege uti fixae et ad uia rem faxa attulerunt, tantum illum colli isti sta veticenti et luxti octo ii nuditas deformati it G. VIIII. Te inmotu ira, is C. Quanta tu visa habeat editus, Germani us Iri pro ei his suo in loalgi ἷt quilii De Libus esci homines in mi. G 1 de quibus aliisque ampli ricandi fontibus accurates egit AL. III LO Rufi DII Rhet Part. I cap R. Apparet, has sere parces este chriae Aphthqa l

nianae, EXercendas quidem omnes, ted uo to-la merem eumdem iocum Congero drata uorum

habendas in promtu, Vt iam huc, iam alia ar- Tte, iam pluribus utare. G. Quod si itaque ro-quentius quis utatu eiusmodi amplificationibu , nascitur inde genus dicendi 1RCvΜDUCTVM EXAGGERATVΜ cui ad fletus, nil sibi caueat, i facile in Asiaticam illam 1oquacitatem incider.

LII. Stilus est Tereia dicendi forma est τοαὶ Ain Σ

tatem '), et το γλαφυρὼ ea floridum dioendi genus ' ' dispelcero solent. Primunia pul2hritudinis genus in vitio p ni-tur secundum ut in omni or ne, ita etiariam.) in genere deliberativo, tertium inprimis G. in demonitiativo,

laudem meretUr.

ber Immgirtarias Ripsae in*CCNX. q. - Κάθλωπι ιος mcatur nimia illa ac siis orationi elegantia quae tota ad pompam ae

243쪽

i ostentationem comparata est, qualis fui ora-jo veterum bl histarum, Gorgiae Leontini, s Libanii plerisque in locis, G. aliorumque, qui veluti calamistris intorquebant orationem, i erudite docuit GK. MC. KRIEGK in illiseri de quutiyophis Inter Latinos infeliciter eiusmodi καλλωπιμμιον adsectauit APVLEIUS; cin- elicius odiam Symmachus Sidonius, Cassii odorus, Ennodius; G. inter recentiore IO BARI LAius in Argenide aeque ac Euphormione, Mius stilus adeo vix commendandus est tironibus.

. De καλλωπιαμι D. Larciri elegans est pro-

ram academicarurn et ychola sicarum L f. ΙT4I. . . Inprimis hoc nomine vituperandi urit Ie- uitae quidam, Masenius, Glannetasius, etc. G. Nascitur hic καλλωπισμος I. Ex epithetis

MiroeuioribuS V. g. ego vero tibi locum sendam, ivli nec imaragdinum pratorum virorem, nec gemmeam forum arietatem, nec lene aqua n im I Arros, nec suampnio avicularum Concentiis dejiderabis. Epitheta inprimis huc pertinent, quae nihil caussae continent aut rationis, unde aliquid efficiatur, sed solam picrura amoenitatem, et in pictura non tam naturam, quam

pulchritudinem praeternaturalem eXprimunt. G. II EX. tranStationibis amoenis et venu sis, s non necessiariis, nili ad solam varietatem picturae, G. veluti Disoribus et fructibus dein itis. III. Ex descriptionibus amoenis, quale Vbique adsectat BARCLAIVs. Descriptio et epitheta poetica et historia in eo differunt, quod illa delectaro, et sensum implere cupit, haec rationes Oontinet, cur es o vel alio modo gesta sit.

In illo genere sunt descriptiones Curtii et Apuleii in hoc Sallustianae, Caesaris Liuii. G. IIII. Ex guris sonantioribus, Veluti μοιοπτα -

244쪽

distet, FUNDAMENTA STILI

viris, quos virilis et grauis decet eloquentias Iam dictum et supra I. g. XI in XVI. suu

des Augustino ita concionatoribu a quibuSdam.

-φ Astis χοι vel dignitas ea est pulchritudinis species, quae in partium omnium deceraria posita est. Hinc si omne parte orationis, Veluti exordium, confirmatio, contillatio, decore inuentae atque elaboratae sint, si periodis sua constet concinnitas, dictioni sua puritas, ipsi orationi suus nitor pulchram merit dixeris eiusmodi orationem. Et tales sunt CICERONIS Orationes pro lege Manilia, pro Q. Ligario, pro Milone, s pro domo, ad Quirites pos reditum Verrinae, G. pulchrae illae quidem, sed a sophistico tamen illo ac calamistrato dicendi genere remotissimae. 'φ α γλμυρον Vel floridum orationis genus si nomen have a λαρω, quod idem fere est ac γλυφω, notat ergo pulchritudinem arte: paratam, Culpturae similem, petita metaphora, ut videtur, ab Ornamenti architectorum, Olu- .mnis, ut hoc tar, et G. medium inter sophisticam dicendi formam et dignitatem tenet locum, orationemque variis veluti ictoribus ac luminibus distinguit, sed ut paullo mngis ostentare videatur elegantiam, quam τρώξιωριοι. Et hinc aliqui iam olim loridum illud dicenui genus commendabanti incipientibus, ut ad alenda prima uua aetatuno iugeuia magis accommodatum, QUINCTIL. lib. ILLAIllit. Orat. cap. I. ubi vR EA Usu laridum adpellat genus, ententiis argutum, verbis IeganS, et metaphori crebrum. In hac autem via

detur esse sententia Cicero, qui quidem pidiori cum genus, qAod soridum et et Jophisicam, Io

quentiam nutrirebcribit. Tales sunt CICERONIA oratio pro Archia poeta et pro M. Marcello PQ NI panegyricus, et e Graecis vCIAN quidam

G. dialogi Saepe quoque ad floridam hanc di-

245쪽

cendis formum propius accedunt PETRONIVS, LACTA NITIVA, et e recentioribus ERASΜVs,MVRETUS, AIOR AGIVS. Facillime disserentiam hanc intelliges si dixeris, dignitatem similem est pulchritudini virorum isoridum stilum

venustat matronarum, τον καλλωπισμιον. Eni

que fuco meretricio D Sed non facile est, cuiuis hanc sunt litudinem in tribus pulchri in dicendo generibus applicare, et dignitatem, ut hoc utar, a fuco diuinguere. Usu accedat oportet et sensus ille lectione optimorum scriptorum sermatus et confirmatus. G. Iam pridem PETRONIVA Gy. I. et a. risit sophisticum illud ac calamistratum dicendi genus id est, mellitos verborum gi aDS, et

omnia dicta factaque qua se papauer et sesamo sparsa. Qui inter haec, inquit, nutriuntu=ta summis sapere posunt quam bene olere, qui in cu- tua habitant.

Quarta dea το ΘΟΣ 11ue MORA Stila misi TA ORATIO vocatur. Eam tunc tipotissimum conspicimus, UUm ita loquimur ac scribimus, Vt VbjqUe probit iis, vermitatis, bene Iolentiae, prUdentiae, modestiae, omnisque virtutis significationes demus ).' . Moratat ergo rationem reddunt I. Em tenuationeS. IC. Pro Archia cap. I. Si quid in

me est ingenii, quod sentis, qua iis exiguum, cet. II. O ciorum oblationes, Dae in CICI ΗΟ-Nis epistolis sunt frequentissimae IlI. In lectationes vitiorum. III l. Virtatum commendati nes, et quae sunt huius generis alia. Mores sunt vel primae per onae s loquentis, qui ita instituere se debet, ut auditores habeant ipsum pro viro bono sibi beneuolo, prudenti et rerum perito:

246쪽

Stilus concr-tatus et parent Uus.

ραι FUNDAMENTA STILI

perito huic enim alii facilius credunt homines: Mohsetanidae s. auditorum, ad quos CCommodare orationem, Viri sapientis est vel tertiae personae 1iue eorum, de quibus agimus, ubi intem cum etiam argumenti docentis iue demonstrantis vim 'obtinent. Mores primae personae in priamis etiam negatiue, quod aiunt, intelligendiiunt hoc est nihil dicendum, unde contraria his, quae diximus, coniicere possint auditores.s Hermogenes respicit tantum primam personam, et se parte facit, ἱζε ιαν, γλυκυτητα δριμυτητα. s. acrimoniam), mi α ἁλοειαν, βαρυτητα in obiurgationibus), ita ut ubique appncentur sententia, methodus, et de quibus S. L. dictum est. Auctor noster hic nimis breu, ter est defunctus, id certe ostius G.

LIIII. Quinta idea est 1 ro pro ΤΠΣ, id est, velox et C OS CITAT VM dicet

di genus, quod omnia breuibus membris vel incisis, maXime vero interrogationubus, responsionibus, obiectionibus, solutionibus proponit '). Et Caiaendum quidem est genus orationis ignatium, lib. CrS, remissum, et quasi supinum '), sed CaUendum etiam, ne in PAR EN TH YRSVM abeat nimi , et ex immodico adfectu profecta celeritas ' D.

φλUtimur concitato eiusmodi stilo

1. In narratione rerum, quae celeriter se invicem sunt consequutae TERENT. Aniis L I. v. o. seq. Observabam mane illorum sernulas Venientes aut abeuntes rogitabam: eaSpuer,

247쪽

Dic sodes, quis heri Chrysidem habuit nam

Andri ad Ilii id erat nomen. Teneo. Phaedrum aut Cliniam Dicebant, aut Niceratum: nam hi tres tum

smul Amabant. Eho, quid Pamphilus quid Psymbolam

Dedit, coenauit Gaudebam. . Item alio die quaerebam comperiebam, niti ad Pamphilam Quidquam adtinere. ΙΙ. In deliberatione nobiscum ipsis instituta. TERENT Eunuch. I, . . . sqq. Quid igitur faciam' non eam' ne nunc quidem, quum arcessor vltro au potius ita me comparem, Non persteti meretricum contumelias P. Exclustit, reuocat, redea n non, si me obsecret. III. In altercationibus oratoriis, maxime ubi eum aduersario coram nos colloqui fingimus.

CIC. Pro Sext. Ros. V. G. Eum quidem voluisse exheredare, certe tu planum facere debes. Quid ergo adfers, quare id a m putem Vere nihil potes dicere. Finge M.quid altem commode, ut ne plane videaris id facere, quod ape te facis, huius miseri fortunis et hormn virorum tali: m dignitati illudere Exheredare filium votuit quam ob causiim Mycio. Exheredavit-ue Non. Quis prohibuit Cogitabat. Cogitabat Cui dixit Nemini. Quid es aliud, iudicio et legibus a maiesate vestra abuti ad quaestum atque ad libidinem, nis hoc modo accusare ps Adde in Pison. c. O I. G. Graeci ignauum vel lentum eiusmodi dicendi genus vocant ύπτιον vel ἀνειμένον, idque in vitio ponitur.

248쪽

ρα6 FUNDAMENTA STILI

-- Π ApEN ΘΥΡΣΟΣ nomen ac epit thyrso bacchantium ei tamine. Quum enim hfurere soleroni: παρένθυρσον vocarunt furio nillud dicendi genus, quod in inepta adfectuust concitatione Versatur, quum scilicet tragoedia aguntur de nugiS, ac in rebus paruis illae dicen d faces adhibentur, quibus auditor incendi solei atqus inflammari. Vbi praeter rem inii tui thyrsus et furor quidam Bacchicus: Παγος Δαιρον κώ κενον ενθα μη λ ποθους, g α μετρον ενΘααετρω δῶ. G. Conso. l. SCH ARZ1 Mi Ioelipolruior human. . m. ' et Cl. BAVΜESTER Progr. de παρον90σω, insignior orationis vitio p. 28. Exercitationum academidarum et schola licarum. A. Quod vitium grauiter reprehendunt DIONYS LONGINVS περ υα λους feci. I LII, 15 seq. et CICERO de Orat LL, II. Lepidum exem plum est apud ARTIALE epigr. lib. VI capas ubi aduocati, nesei cuiuS, παρένΘυρσον it:

perstringit:

Noa de vi, neque caedP, nec Eneno,

Sed lis est mihi de tribis capellis, Vicini queror has abese furto, Hoc iudex sibi postulat probari Tu Canuus, Mithrida ficumque bellum, Et periuria Punici furoris, Et Sysias, Mariosque, utiSque

Magna voce sona mauroque tota.

Iam dic, Postume, de tribtis Vellis. Nihil sano hoc dicendi gener est ineptius. Aecidit enim eiusmodi oratoribus, s 'qui, ut Cicerociis, fluctus in simpulo Xcitant, G. v

pro constematione et stupore cachinnos auditorum Commoueant, quippe qui furere apud sano et quasi inter sobrios bacchari vinolentos arbitrantur, ut eodem l o obseruat LONGINVS

Nescio, an non huius vitii reus postulandus si TERTVLLTANUs, in libello de pallio, ubi in defendendo hoc habitu tantas tragoedias agito

libel

249쪽

lihollum illum legens, non pallii honorem, sed humani generis salutem periclitari crederes. Non sane ita puratragoediari ausus esset auctor, si memor fuistet Doratiani illius, de arte poet. v. D. Vers bEs exponi tragicis res comica non

Lusit, Vt iamiam ad g. T. o. I. Obseruatum est, et satyram scripsit, 3ῖRTULLIANVA Nem- te iucunditatem e eo captant et leporem Oete et satyrici, si de rebus minutis magnifica oratione. M tantur. Hinc Venustas quarti Georgicon, quo apum Velut respublica quaedanu destribitur. Hinc placent Anglorum Hudibras, Palpitum, BOILAET, Situla rapta, ASSONI, Pos11 raptus cincinni, dispensatorii m GARTIIII, Batrachon omachia tum Graeca illa, tam e

aorum, Vulpecula Reinetae, et illius generis alia G.

D VIM adpellat Ea nihil aliud est,

qUam aptUS ac deCOrUS reliquarum idea tum sus Quodsi enim qui suo loco perspicua, graui morata, Ulchra, Con- .ctiata ratione uti noluerit, et in omni re viderit, quid deceat, elia τ',1τα tribuit HERMOGENE ceterum quum non si furta meadem Omnes deceat oratio alius stilus '' .esse dicitur εχHκος Vel επιτημονικος, ' VUlgo philosophicus , alluc οοικος, bloricus, aiIUS διαλογικος, Uigo dictos ficus, alius

iis, alius επι λκος, epistolicus, alius de- 2 nique

250쪽

ρ FUNDAMENTA STILI

pauca. v I in λινοτης deest auctoribus omnibus, qui Latine quidem nec ineleganter scripserunt;

sed digno materia sua charactere non si sunt. Non ergo ινρ est TERTULLIANVS , qui, quum docere velit perspicuitatem negligit, nec Lo- Rus, qui historiam scripturus, poetico stilo utitur, nec e recentioribu LIPSIVS , qui etiam, ubi docet, vel rhetoricatur, Vel comicum agit. Dialogos enim scribit, eosque, quantum capit materia, exhilarat, quae ipsa ινρτητος pars est. Nempe δεινος Graecis proprie est metuendus. horribilis, significat autem gradum altiorem et vehementiam in bonis pariter ac malis epith ton cruciatuS, Ventriculi, etc. orationis ergo etiam, quum illa omnibus suis quasi muneribus praeclare fungitur et orator λινος est δεπιδήιοι

aeque inepti hi videntur, ac comici, qui reges tunica rustica rustico purpura matrona meretricio meretrices matronali habitu indutas producunt in scenam. Elegans est praeceptum QV1NCΤIL Insit. Orat. lib. XL. cap. 1. Quid

prodes, esse verba et Latina, et signiscantia, et nitida, Duris etiam numerisque elaborata, niscum iis, in quae iudicem duci formarique volumus, consentiant Si genus sublime dicendi paruis in caussis, paruum limatumque grandia has laetum risibus, leue a peris, minax supplicibus, submisum concitatiS, trux atque ro-ientum iucundis adhibeamus Vt monilibus et margaritis ac vescio ma quae sunt ornamenta feminarum, deformetitur viri, nec habitas triumphalis, quo nihil excogitari potes augustas,

minas deceat.

SEARCH

MENU NAVIGATION