장음표시 사용
251쪽
LVI. PHILOSOPHICVS stilus adlii Stilus phiAbendus in omnibus scriptis id acticis ). Ψ- Satis laudis meretur si sit proprius '),
purus ' ), perspicuus '). Elegantiam non adfectat, nec tamen sponte se offerentem negligit ). Praecipue tamen vita figuras patheticas, et quidquid ad Bersuadendum potius, quam ad demon-1trandum facere videtur ).
in τι εχονικω hoc dicendi genere reli- qius omnibus praeferendi e Graecis XENOPHore in oeconomiciS, aliisque scriptis diducticis, inter Latino CELSUS, qui de arte medica et OLV- NELEA, qui de re russica pura ac tersa ratione, scripserunt. Nec plane contemnenda quin prae ferenda longe omnibus G. dictio CICERONIA,
quam in libris de tifciis et in topicis ad Trebatium adhibuit quamuis in illis aliquando ad orat-torium dicendi genus adsurgat. In reliquis scriptis philosophicis stilus aevLLII propius ad genus dicendi Vel διαλογικον et ητορικον accedit. Sed etiam in his sunt disputationes longiores, in quibus obseruatur stilus philosophicus Maxime autem commendandus hic erat QVINCTO LIANUS. G. SENECA acutus est, sed non tam docet, quam rhetoricatur. LACTANTIVS pur
in ferisque et elegans, sed nec is ab oratorio stilo abstinet. Et hoc plerorumque patrum ecclesiasticorum vitium est, ut etiam, quum docere Volunt, Concionentur, magisque persua- deant, quam iustis demonstrationibus conui Cant. y e plerisque, quae hic statuit auctor noster, paullo aliter censendum putarim. Xenophontis libellus ille dialogicus est, et multas habet digressiones oratorias. E Graecis potius hic laudari debebant Aristoteles et Theophrastus.
252쪽
Ille auctor est methodi, et scribendi ornate, omnibus suis scriptis exempla praebet. Hic. liei latinus imitator, in libris de pia tis et Pavi lis
plantiariit . Celsus est Cicero ni e uicorum. Columesia politisinariis, interduna tamen etiam rhetoricatur, sed riganter interim minus adhibia tu est a posterio tabus, qui Palladium praeferebant. Magis etiam limus maior ei Oratorius. Sed Cicere hic quoque regnat, quantum ad stilum oracionis et totum quasi tenorem, Vt, qui
cicerbum imitetur. v. g. in libris de suibus, d natura deorum, in τι jeulanis quaestionibus, de fato, ille non polii non eleganter scripere. De Upriis musta sane praeclare sed totum systema non optime cohaeret, quod Stoicos poti 1-simum ille quidem sequitur, me subinde tamen
ad Academiam respicit et Lyceum hinc OCabula ipsa non satis determinata: quin ipsi lil gua ab eo primum a philosophandum translata, et quidem a viro occupatissimo in allis rebus, et huic negotio tantum subcesiua quaedam om-pora tribuente. De Seneca bene. Multa splendidius dicta, quam verius certe non demonstrata. Acipiendi tamen naturalium quaesti num libri, ubi voluit certe ratiocinari atque d Cere, et quaedam pulchre docet, certe dictionis eXemplum praeit. G. Abstinendum ergo in hoc stilo a trans Iationibus, maxime longe petiti S. Quum enim docentium sit, claras ac distinest a rerum .ideas in audientibus Xcitare facile patet, huic finino conuenire metaphoras, ni1 quas ipsa clasritas, Vel necessisus adeo postulat. G. inuis supra obseruaui, laudem meruisse scripta EPICURI, qui nusquam usus sit translato dicendi genere. Equidem de rebus ad mentes et spiritus pertinentibus saepe nobis desunt verba propria sed et hic danda opera, ne metaphori au dacioribus, et rem non latis Aprimentibus ta-
253쪽
mur. Sic si quis adfectas vocat cymmotiones animi, iisque opponit mentis quietem et tranqui sitatem, metaphorice iridem loquitur; sed serendus est. A si quis adfectus cum Stoicis animi tumulius , aut perturbationes in antriti quietem inducias cum mente factas adpellaret;
merito reprehenderetur. Ideae enim inde seuntur vel falsae, vel certe obscurae a Consi
lae. ν Quin haec sunt emphaticu, si accedat eX-plicatio. Perturbatio sere proprium affectus alterius fuit. Pax animi muchro dicatur. G. - - Caue ergo, existimes, docentium es , stilo sicco et barbaro uti. Non magis hic character docente decet, quam philosophum pallium et per Diogenis. Non unguenta redolent viri sapientes, sed nec sordes amaut Pura cuiusque linguae verba omnes intelligunt, a
barbaris refugiunt. Fingamus contionatorem,
Gallici sinos miscentem, aut cantica similia se moni Galli alicuius, qui Germanice loqui incipiens, suae et nostrae linguae verba permista proferat. Iu dulci iubilo, et alias cantione tolerabiles fecit barbara aetate consuetudo. G. Non serendi ergo in tanta litterarum luce, qui, si theologiam vel philosophiam tradunt, THO-
Ubique haecceitates, quidditates, saumque illud: nago, disinquo limito, amplio, inculcant, nec quidquam doceri posse putant, nisi ubique syllogismos, tamquam tela, vibrent Paedantismum hoc sapit, venia sit verbo: set inginium barbariet a uetutia, non secus ac scarabaeus est sordi bus suis. Tantum abest, ut paedantismi reus sit, si quis et ipse sectetur et commendet aliis tale genus orationis, quod intelligi futuris etiam saeculis queat ab omnibus, qui normam Latinitati S, aureo saeculo atque argenteo constitutam, tenebunt quum illa heroica, si Dis placet, Ur-
254쪽
bandi omnia et conculcandi legem dicendi libemtas, po it saeCulum tuum breuius longius, ad piper et thus amiciencium ablegetur G. Docue runt sane e nostratibus T. CALIXΤUS, NEV-
G. posse etiam de rebus theologicis puro ac terso orationis genere disseri Feliciter idem in
de vivis, G. qui VLPIANV et APINIANUM, quam IASONEΜ, vel ACCURSIVΜ', maluerint imitari Medicos CELSUA: philosophos PHIL.ΜELANCHTHo purius scribere docuit. y x medicis ob stili elegantiam laudandi etiam sunt
cavs. G. Quis ergo hodie in tanta litterarum luce umbratiles illos doctores imitaretur, et, sturige reperta, anilibus vesci mallet r- ) Quid iuuat docere, si intelligi nolist Perspha e veteribus sunt scripta XENOPHONTIS, CICERONIS, QUINCΤILIANI, G. et co-LVΜELLAE, e recentioribus ARTES II, quo non temere quisquam=cogitationos suas dilucidius Cum alias communicauit. y Nec minus CLERICI NOAHEΜII, BERGERI Medici, BOER-HAAVII. G. Hi mnes cum voluptate leguntur. At quis sine taedio legerit L 'LLII somnia, aut HELΜONΤΙ et IIENR MORI me
dilatione. Non omnibus promiscue haec scripta, aiunt, sed initiatis, sciuntque illud HORATII Cai m. IIJ I. Cui I a UauAH bulesti et arceo.
255쪽
ῆed, ut vera latear, suspecta mihi semper est abscuritas, et plerumque parum sapientiae latitat in tam spissis nubibus. Nulla est veritas tam sublimis, quae non verbis possit nunciari dilucidis, alias enim ne ab ipso quidem docente coin cipi, adeoque nec doceri posset. Notum est, quantum antiquis obscuritatis caussa vapularit
HERACLITUS, En, quae Volebat dicere, τε λέγων, τε κρυπτων, ἁλ κ. σημαίνων, nec clare elo
quenS, nec Occultans, sed innuens, quod ipse de oraculi pronunciauit apud AΜBLICHUM de myster Aegypt p. 79. Pulchre vcRET o de Heraclito: Clarus o obscuram singuam magis inter
quamve graves inter Graios, qui vera' quirunt. Omnia enim sulti magis admirantur aman que
Iuuersis quae sub verbis latitantia cernunt, Veraque constituunt, quae belle tangere possunt Auris, et lapido quae sunt fucata sonore.
Sed obseruandum etiam illud, obscuritatem quamdam esse non ab auctore libri, sed a lectore. Ita scripta mathematica et physica quae dam sunt obscura principiorum ignaris. Ita bene et emendate scripta Latina obscura sunt his, qui assueti sunt ea tantum audire et legere, quae Verbolenus vernaculae consuetudini respondent, et epistolis obscurorum virorum 11miliora sunt, quam Tullianis. De hoc genere obscuritatis disputare me memini in praefatione advonsT11 librum de Latinitate electa vulgo
Non solum verba elegantiora atque acumina non negligunt philosophi, si se sponte offerant, ut docent so CRATIA ioutationes apud XENOPHONTEM, DARRiANI Lyertationes Epi-
256쪽
Petitae sed ne iocos quidem ac facetias liberales adspernant ire Noti sunt Socratici sales, de quibus videndu CIC. de o c. I so de orat. L. 6 . Hi ita placuerunt siquitati, ut i quid e stinum atque Urbanum Vocare Vellent, Socrati- eum adpellarent. Omne scilicet tulit unciam, qui miscuit stile dulci. Unde merito ipse scurram egit, qui Squis tanto fuit supercilio ut Socratem ideo scurram Attictim vocaret, CIC. denat deor. Io. Adhibe indus tamen et hic modus, Uidendumque, quid deceat. Quod quum
non faceret DIOGENES CYNICUS , Σωκρατους μοι νομενου Socrati fureutiS, Omen accepit. Inprimis abstinendum es ab eiusmodi salibus in
rebus grauibus qualecsant sacrae et theologi cast. Tentarunt etiam ac in re aliud ALTH. SCHVPPIVS et O. VAL ANDREAE, sed et hi multoram reprehensione H incurrerunt. Quamvis forsan eos excuset ingenium ad urbanitatem natura factum, et tempora, quibus Uiuebant, infelici sima, de quibus iure repetacilla IVVENALIA Sat. SO.
D sicile es, atyram non scribere.
Sehuppius vir fuit multarum rerum et Uiuondi praesertim peritus, sed qui histrioniae aliquantum haberet, unde putabant alii, se esse Schuppios, qui tamen verae grauitatis nihil haberent, neque, ut ille, tam multis bonis rebus niterentur. Scripta ipsi iis sunt thesaurus Andreae ingonium sitit praestantissimum, et more principibus cari amicus Augusti Brunsui c. et Luneb. Fabulae de Rosiae Crucianis auctorem ferunt G, Aliud est concionatorium dicendi genus, aliud τεχνικὸν vel philosophicum. Illu interdum aeque V philusophicum G. contentum est argumentis verolimilibus, quae t me tantis verborum phaleris vestiuntur, ut demonstrationes videantur s Haec qui putat, ignorat
257쪽
gnorat eloquentiam. Aeque vera debent viro-3ique' sie, sed in concionatorio genere ad senum, . e. phantastam admoueri. . Hoc nu- iam proponit veritatem, eamque demonstratio albus accurate suffulcit. Illud oratorias, hoc hii olbphica amat connexiones, id est, verita es omnes X genuinis ac Veluti domesticis prinis iis ducit. Illud delectat et mouet hoc doceti conuincit. y Docere et conuincere Vel ma- ime oratoris est. G. Nec tamen siguras omnes e spuit methodus paraenetica, quam VOCant,
oippe cuius sinis itidem est mouere t eryuatere Attamen et tunc magis illa sponto sua inter dicendum ei obtulisse, quam operos CX'ogita 'a vid εἴ debent. s Scilicet ubique desinit ars esse, quum apparet et te ostendit. Vt in pictura, solus artifex videre debe artem, ceps. Sunt sane in ARR1ANI di Pertationibus Epi- felicis quaedam pulcherrime dicta, siaut figurae elegantillimae, sed tanta cum simplicitate coniunctae, ut orationem naturali quadam pulchritudine adsurgere, statim adpareat. Illud sallit; hoc bona fide agit. Nemplo sit SENECA, qui, declamatorio dicendi genere Usus, miram praese fert sapientiae poclem et tamen, si remotiSinuolueris propius eum inspicias, non ΟΠ:onstrationes inuenies, sed acumina quaedam parum solida, non res et veritates, sed Verba sonora,
id est, fulguris elui. Id quod iam dudum ob
est a dicendi genere sed sicubi sophisticatur Seneca, aeque Contra rhetoricen, quam philosophiam impingit. Solum verum otest placers. G. Vereor, ne idem dicendum ut de plerisque patribus ecclesiasticis, quibus nimius oratoriae
amor imposuit, veluti de BASILIO, GREGORIIS, IOANNE CHRYSOSTOMO, HIERONYΜΟὐ alii S
258쪽
que, de quibus legi meretur BARBEYRACII Prae
sui. ad versionem Gallie Pu endors n. VIII 4 Si peccarunt, non ab arte rhetorica id est, sed quod ea abusi sunt Quod enim de se iocans dixit Cicero populo imp0fuiniiss et oratore vim sumus, id nimis saepe serio solet fieri , Rheto ire etiam plerique ante Christianismum rhetoricantur, ubi probare debebant. Vid. ΕHRΕΝ-FELA. de meteoris orationis Nempe ut in diiputationibus philosophi, geometraeque adeo, circumuenire se sophismatis et pseudographiis solent, sic impoue re auditoribus interdum student Oratores neutrum vitio artium accidit, sed ho minum. G.
LVII. Dilus histo philosophico seiungendus est stilus HIS TURIC PS ), qui non 'do p Uria
tatem '), sed et concinnitatem '' amat. Decet praeterea illum perspicuitas ' '' ,
grauitas ), pulchritudo '), minime vero vehementia T ), parenthyrsus ), et
n Singularis desila historico exstat trafr
tUS. CASP. SCI OPPII sed in quo frustra praece pra
quaeres. Solet enim iste homo ubique aliorum vitia, tamquam quisquilias, colligere. Non itaque docet, qualis est debeat illa historicorum oratio, sed qualis si apud eos, qui parum GC rate scripserunt. Paullo meliora, sed et pauci ra sunt, quae de stilo historico praecipiunt vi Ν-CTI L. rasit orat. X, I. LUCIAN. in dici. πως δῶπην δορίαν συγγραφειν SCHEFFER. de sit II, 5. F. U. et in Gymn. p. II. seq. Addendus etiam Vos s. de arte his. 6 sq. Aureus vero libellus ille CI OPPIL, qui nee praecepti caret, et per eXempla tanto docet L
259쪽
cacius. Subiectus est ipsius Infamiae Famiani, ut ipse quoque liber ostendendis FAΜIANI erro-ibus et vitiis in simili genere scribendi versat iam iuuat mirifice. Etiam LUCIANI sunt multa Caeci ara praecepta et EXempla. De Io non1No, reliquis artis historicae scriptoribus id ΜoRioF. Polyh. II, . . IO. G.) φ Quemadmodum omnem in uniuersum,atinitatem, ita et stilum historicum maxime ommendat vRITAS. Abstinendum ergo a ve iis poeticis sed non tendum tamen vulgaribusi tabernariis, ut recte monet VCIANVS Ceorum et historici id suas habent dictiones, quasaon temere reperias apud oratores. Unde iam lim, teste ATHENAE De u. I. PARTHENIVS midam libellum conscripsit περι των παρα τοῖς χορμοῖς λε ων, de Ocabulis Vioricorum. Nos quaedam tantum, exempli caussa dabimus. Animaduertit AvGvsΤIN. SATURN Mercur. manae 9. Vocem elox aliter fere ab historicis, aliter ab oratoribus, aliter a poetis, usurpari. Hi dicunt velox pedes, illi velocibus pedibus, isti velox pedibus. Sic et frequentissima historicis est ob structio profunda maris incerta viae, a quibussere abstinent oratores. Frequentissimae etiam connectendi formulae: Eo factum es, interiecto tempore, g die erat decimus, quum inter haec, dum hae in Graecia geruntur, at Hannibal, cet.' G. Inprimis huc pertinet formula historicis fere propria ceterum fias eius rei penes auctores erit de qua CoRΤIVS ad Sallus. p. 97. Formula propria hisorieorum, ubi ad praefati nem jeribere nolunt. SENECA de breuit. Ult. c. s. Neque semper pro signo verbostatis et neglecetus
rerum es habenda. Vid. 1Ο. CHRISTOPH. HEC-ΜANN. Praecinn. Or. c. I. Immo in re dubia,
disscisi, et per alios cognita fere semper adhibetur. PLIN HUJ. nat. XXVIII, 1. Quin immo externa quoque et barbarico ritus indagabimus.
260쪽
Fides tamen alacrores ' appellet. SENECA f.
quae t. c. I. Aut quod historici faciunt, et ipsi faciam. Illi quum multa mentiti sunt ad arbitrium suum Vnam aliquam rem nolunt pono re, sed adiiciunt penes auctores des erit. di eumdem de morte Claudii c. r. PLIN. D. VIIII. leps M. IACIT. Germ. c. s. . Hae ConΤIPSI Hunc quoque historicorum es e morem, tu numerum irriri 9u si , quum praelium aut cla ldem aliquam referans, afurmens, obseruat PLIN.
veluti propria amant hiltorici, in quidus haud postrema est enallage i nitivi pro imperfecto vel quocumque tempore raeter futurum, G. lindicativi, de qua SERV. ad Virgil. geneid. H. N. XI. Iq. In uisus modus Ars indicaticio ei es
conae ad Salius. p. a. q. tuncur quoiae metiam poetae. Sed historiam esse prox mam poesi, et quodam 9d carmen solutam, obteruat QVINCTI L. Insu Orat. X, T. y Rationem, cur haec enallage propria sit historicorum et poetarum, inuenire mihi Videor hanc, quia carmina et historiae primum sun et antiqui simul seriali plura genuS. Fuisse autem omnino tempta videtur, Ubi praeter in uam modum de verbi nihil fuerit in usu, ut adeo nomen suum ipsa re tuitus sit, quoa indicat, non tignificari corrum aliquam per. bnam ut templa Certum. Nimirrum ab initio linguas non fuisse verbosas, edinopes valde et compendiari , hominesque s iis habuisse animi sensa utcumque explicare, Vespotet dubitari Docent notho parui. Iritans quum verba tentat et loqui incipit, in grammotica sua non agnoscit nisi infinitiuum, hic, esse te pro omrridus modis, temporibuS, Oi L meriS-que, hunc, prout opus habet, applicat peribitis, ich trinhen, uarinheu, cet. Hic infiniitiuus illi instar omnium est, quae nos in verborum ne Ao- ite