장음표시 사용
491쪽
niis iudiciisque confirmem, quantum consilio prudentiaque valeat, ipse ille sibi testis virtutis suae sit locupletissimus, qui, quo anno Gallicano bello in Subaudia oppositus est imperator, tam repento acutissimo hosti consilia omnia disturbavit, ut prius se fusum fugatumque, quam adventantem EVGEΝ11 exercitum animaduerteret.
Iam recepta a Turcis Alba Graeca, quum res Christianorum inmungaria in peius ire coepissent, barbarorum opes animique crevissent, satisque firmum praesidium regnum illud non haberet amissus fuisset tot victoriarum ructus, nisi ad id ipsum eo tempore EvGENIVΜ tanto bello prouidentia Eo DoLD obiecisset. Huius consilium ac prudentia non solum Turcas, superiori
Hungariae cum maximo exercitu imminentes, retardavit, Verum etiam castris operibusque
clausos e latebris istis in aciem, e hac in sugam, ac inde in praeterlabentem fluuium coniecit, tantoque terrore concusti Turcarum imperium, ut, pertae si bellorum, pacis leges, cum summo dedecore suo coniunctas, accipere, quam EUGENII prudentissima consilia diutius experiri mallent. Age vero illa res uuantum declarat
eiusdem ducis in administrando bello sollertiam, quod in postremo bello Gallicano 'callidissimos
Gallorum duces alios intra ipsa moenia ac propugnacula, alios in acie caperet, reliquos pleroSque, copiis quamuis superiores, ad internecionem caederet Quot ille turn victorias reportauit quot urbes cepit quo secit prouincias Quae omnia si quis eum solis armis solaque vi essecille Xistimat, nae is, e mea quidem sententia, magnopero sallitur.
im erator optimus. Potestis ergo iam colligere, auditores, quantus dux sit EUGENIVS, quem animi robur manu sortem armorum usus intrepiadum prudentia denique reddit inuictissimum.
492쪽
Nemo, qui nostra cum CICERONI Verbi contulerit, non s militudinem quamdam deprehende , quum tamen praeter artificium disponendi connecti endique formulas ibit admodum verbi Ciceronianis, eo loco obuiis, Aposuerimus.
Velelaeuu Denique et eloquutionem auctoris maschala quadam aes decora imitatione leningimus,' quoties auctoris aetatusdam characterem I acumina ' ), figuras ), a periodos exprimere ' η' studemus.
Sic si constat, charac rena dicendi au'ctoris Te sublimem, mihi quoque peripecram esse oportet rationem, sublimitatem illam exprimendi. Et ita etiam reliquos characteres imitandi rationem cognitam me habere oportebit
Faciam e g. periculum, an PLINI characterem
in psola III. libri L. obuium imitatione quadam virili expriinere liceat: disgit L ipsa, tuae meaeque deliciari quid si ei amoeni Pimi quid illud nemus Uaci Zimum p quid maragdinus prato um viror pquid illi suaves et tamen serii docti imorum viro h congressus quid theatrum auato
micum, quod utrimus aer colluserat e refrigera P quid acroateria illa Dacios ima γquid illa domestica quid hibito hecae pubi
cae priua aeque Tmentne te, ac per vices
ad se ad ciunt An ut solent tutienta, Ω-luptatis deceptus illecebris, crebris comissationibus indulges P Si tenent, terriliaterquyrsin minus, ne beatum quidem dixerim. Quin tu, occasio est enim, indignam te ingluuiem aliis relinquis, et ipse te in illa digno reti secessu, ouesarum artium sudir ad eriS. Haec si occupati tua, haec remisto: hieobor, haec requisi in his dies, tu his item noctes
493쪽
nocte transigantur. Collige aliquid et e- conde, quod si sempiternum Nam voluptates illae, exantis paucis annis, evanesimi, hoc numquam iucundi Omam esse desinet, semel coeperit. Non ignπο, quam in lam,
quod horter ingenium tu modo da speram, ut tantum taris Occassione, quantum tia kS, quum non ampliu veteris Vale. Nemo hic PLINII non agnoscet stilum Eadem est inuentio, eadem epistolae dispositio, eadem dicendi forma pressa et acuta, et tamen ta Verba quaedam PLINIO debeo. Tentabimitas porro, an eadem ratioue etiam CVRTI stilum exprimere possimus Describit ille Iib. III. c. I milites, de Alexandro aegrotaut sollicitos Nos Suecos, GUSTAVI ADOLPHI regis casum lugentes, charactere Curtiano describemus: ingens Iuctus ac paene iam desperatio exerci tum inuaserat. lantes querebautur, ciutam praecipiti victoriarum cursu omnis me moriae fortis imum regem non in acie, Nouo hose, profratum, sed selere ac insidiis exsinc sm, cecidisse. Immirare Uriacos,
trium haturos, antequam conseruisent manus. Sibi per easdem terraS qua Dic
riis illuseros ent, fuga dilabendam , Omnia i tuta verenda, qui ne pericido sis a quidem reformidarint . . Tantum fer etiamsi nemo impedias, consecretiris fame ac Iasitudine pereundum. Quem cum imperio praefuturum trepidis quem vATAVO futurum item', Iam ut mare Lasthicum fuga attingerent, Vissem, sua transeaut, queΠἶ praebiturum pHic quoque aliae phrases, alia materia, character tamen ac stilus idem est. ' Quoties ergo occurrit acumpn aliquod ingeniosius, dispiciendum, qua occasione illud
494쪽
Iocum inuonire poli t. Nec hic tamen plagium, sed imitationem requirimus. Non eidem semper rei, sed alii, acutum illud letum adcommodandum et L . g. lepide MARTIAL. Pigr. I E canit:
stem quum fugeret, se Fannius ipse peremit, Hic, mago, i non furor is, me friare mori pΕodem vero exemplo dicere postem : Quis qua8so, mai0r umquam furor sistris XCV. t Q. Ti. quam Eucliolim, qui, ne uiariant Iiutia L O,
Fer omnem ttam e iuriunt et M litatum abit sudiosus iuuenis, disciplinae impatiens o nonne furiosum es, ut libertatern dipiscare, ah- ire in verismam feruitutem. Dictum Ciceronis de liboralitate, sic. II, is Quid autem essu tiuS, quam, quod libenter facias, curare, ut id diutius facero non pos is applicari potest ad voluptates vel corporis, vel e studiis litterarum immoderatis. G.)- Ε. g. elegans inprimis est illa figura CICERONIA Philin. XLI, s. Quid enim per deos immortales potes reipublieae prodesse nostra legatio prodesse dico P iti si etiam obfutura Robfuturi quid sciam nocuit 8 Eam ita exprimere licet alia occasione Putatisve ei pecuniam ad bellum tantum conficiendum juperese δsuperesse dico quid si etiam de titura sty σι tura P id si iam omina laboret inopia fls Uel: Quiduam, quaeso, utilitatis adferre tibi potest Ilud con ortium stilitatis quid si a
mirum etiam adferet adferet quin iam ait sit 8 G. Eadem ratione et alias liguras elegamsitiores licebit imitando exprinuere Saepe ita comparata est periodus, in habeat aliquid admirandum,' Tunc vero imita
495쪽
tionem merebitur. Exemplum iam adsuit supra, quum primam periodum CICERONIS X Oration8rro A. Caecina imitaremur.
Hactenus, quis imitandUs sit, UO d. Ohu, clinodis id fieri possit, et quid in puerili ae Uς gi que ac mascula imitatione in Xemplum liroponi debeat, paullo ad curatius inue-ligauimus. Proximiam est Ut qua arte mascula illa imitatio Constet, OCeamUS. Hic vero duo notanda sunt imitationis
Capita, Voriam alterum ANA LYSIN, alterum GENESIN adpellamus ).
Quicumque alicuius reiis v. c. horologii, aut machinae cuiuScumque, G. formam ac materiam mirandam sibi proponit, is primo omnium rem interius contemplari, et singulas eius partes earumque dispositionem adcuratius expendere ac deinde de illis eodem modo estingendis connectendisque debet cogitare. Prius
per ANA LYSIN, posterius per GENESIMiseri solet. Est ergo nobis ANALYSIS artisciosa pariochae cuiusdam in parte suas solutio, eo con filiis suscepta, ut, iiii in ingulis artifcii Iateat, perspici posti. EXESIS vero est a se tisicio a materiae cuiusdam secundum eaSdem par tes dispositio, ita comparata, ut idem arti etiam iubingulis partibus elucea
496쪽
vocabulis iudicamus ') aes denique, qua arte singillae partes inter se connexae ac veluti coagmentatae stat, Xpendimus η ).
ramo ergo opus est ANA LYSI LOGICA. Ea quo modo instituenda sit, iam ex philosophia rationali constare debeti Nos ergo
rem exemplo ilhistrabimus MVRETVS Pari Lorat. I. ita ait:
Si pro cuius quisque pro lignatione ac defensioue Iura pericula subiit, Ius excepit acer bitatum, pluribus quasi procellis ac tempe-satibus agitatu es, eo plus gaudii ex iis, quae ad νεtiuendam atque ampliscandam illi sis vitatem μεν finent, ad eum perreenire credendum esse dubitare non potes, beat sim pater, quin Carolu rex te pontisice creato, tanto ceteros reges Ximia quadam perc8yti ex ea re gaudii magnitudin et pexarierit, Iiant non huius modo memoriae, sed omnium aetatum ac saeculctram reges graui ac dia turna jusceρtorum pro sedis cyo- solicae auctoritat laborum ac discriminum perpet pone sup8rauit. Iam si uberrimam hanc ac comparabilem periodum imitandam ducerem: primo omnium cogi tundum esset de analys logica, quam ita instituerem Tota periodus perfectum continet syllogismum: MAIO Res quicumque pro altero plus periculi ac laborum subiit, is maxime de eius dignitate laetantiV.
MINUS: Caroliis rex pro. ponti e Iurperiaculi ac laborum silebiit, Iam alii.
ON CLI S LO: Ergo de dignitate poni cis
497쪽
Accedat alia periodus X LIN. yaneg. c. I.
Bene ac sapienter, P. C. maiores in lituerunt, ut rerum agendarum, ita dicendi initium precationibus capere, quod nihil rite, nihilque prouidenter, sine deorum immortalium ope, conflis, susre auspicareulis. .
Occurrit hic initio I. THESIS: Dicendi auspicium more malo
II. ET IOLOGIA: 1 V enim id a maioribus bene ae sapienter insitutum. 2 Etiam aliae actiones omnes a precibus inchoandae.
s Nihil rite et prouidenter Ane deorum pegeritur.
Accedere deinde debet IUDICIUM DE PHRASIBUS. Considerandum enim,
quid in stilo et dictione auctoris praeclarum ac admiratione dignum videatur. Si in ΜVRETI periodo obseruo, hauctorem saepe coniunxisset per μερισμον eiuSmodi vocabula, quae pasti eiusdem significationis videntur, uec tamen sunt. Nam hoc modo coniungit propugnationem ac defessouem, quarum haec etiam scriptis et Verbis illa armis tantum suscipitur. Ita etiam ipsam defensionem ita describit, ut gradatim adsurgat a periculis ad acerbitates, ab his ad procellas ac tempesates. In secundo periodi membro eadem ratione coniungit retinere et amplis care dignitatem, ut ostenderet, Carolum non solum id dedisse operae, ut ne pontificis conditio
doterior redderetur, verum etiam vimelior esset. In tertio niembro, adiectivo in substantilium mutato, amplificat orationem. Nam pro niagna gaudio percepto ait eximia quaedam percepti ex ea re gaudii magnitudo. In postremo membra denuo coniungit huius memoriae et omnium aetatum ac saeculorum regeS, nec non labores et
498쪽
discrimina. Et haec quidem in illa ungΥ1periodo ad iudici urn de phrasibus pertinere vi centur. Quod ad PLINI adtinet periodum, is quoque e niuiigit eiusmodi vocabula veluti bene ac Epienter rite et prouidenter, deorum 3M coliquium, hon0rem. Obseruanda quoquctsynC: ymia phranum initium ab aliqua Me a Fere, et ar Pisari. - Sic satis putet, ΜVRRΤvΜ periodi suae membra coniungere per particulas e formulas: I. si quod quisqHe. II. e plus III dubitare nou poteS, quiu tali to. IIII qua uso. In PLINI periodo connexio est simplicissima Rationsem enim poltponit thesi , eique illam connectit per parti
-s in Perspecta etaim interiore perlochae alicuius pulchritudine , danda est opera, ut thema quoddam eodem ordine dis ponamus ), eiUS demqtae generis phrasi-hus connexionibus ηη utamur. Sic enim fiet, Vt ouiam uo non similius videatur, quam stilus noster stilo auctoris ' η ).
Exemplis res erit clarior ΜUREΤΙ eriodum supra in syllogismum soluimus Sumemus ergo plane aliam materiam, eamque eadem racione disponemus Thes nostra erit Nobiles iuueues prudentiae ciuili cogniti deeet Syllogismus inde nascetur talis:
MAIOR Quidquid in reipublica adnam
s Matrone maxiini momenti est illud dilige ter excoI ndum est a nobili iuvene. MINOR Prudputia ciuilis in re tibiica asn stratioue ina vim momenti es.
499쪽
CONCLUSIO E I ergo a nobili iuvene diligenter excolenda. Ita et L 1N1 periodum thesi et rationibus constar di Rimus. Eodem exemplo nos ponemuSTHESIN: Physices initium ab experientia capiendum.
I. Eo enim viri sapientes moni erunt. II. Omnium crimin auspicirem ab expe; tentia sera, bet.
III. Nihil jolide addiscitur sae experientia.
Has dispostiones, quam lai ad aliam materiam adcommodatas, superio ibus illis simillimas esse,
Quidquid in phraseologia auctori. praeclarum atque admirabile visum est, illud imitatione est exprimendum. Si quum ΜURETI Reque a PLINII artificium in eo olimmum consistat, ut voces idem paene significantes coniungant, Vt phrase synonyma Vsurpent, ut denique adiectivum in substantivum commutent: danda erit opera, ut et nos haec omnia imitemur. . g. distinguit, URETV desesionem ac propi gnatisnem: OS in nostro Aemplo eodem modo scientiae intelligentiam et usum seiungemuS. VRETVS per gradu a periculi ad ce bitates, et ab his ad tempesates et procellas ad surgit. Nos eadem ratione a doctrina ad prudentiam, ab hac ad exercitationem vel exsequutionem consiliorum progrediemur. URETVS iungit dignitatem retinendam atque ampli eandam nos eodem modo politicam et imbibe dam et excolendam esse dicemus. Et sic faciles reliqua etiam imitari licebit, ceu paullo post ipsa exempla satis ostendent. - In connexione imitanda cum ad ordi nem membrotum, tum ad sormulas connectendi respi-
500쪽
respiciendum est. E. g. quum supra ΜVRETI priodum tu syllogismum redegerimus facile animaduertemus, subiectum maioris propositionis pri
mum praedicatum eiusdem secundum conclusionem tertium; et adsumtum denique quartum membrum constituere. Idem ergo brdo nobis quoque imitandus est. Sic PLINI periodo quurn primo rationem primam et secundum, dein loapsum thesin, ac postremo tertiam rationesin Oniam observemus nobis quoque ab eo ordine haud discedendum erit Particulae vero triormulae connectendi poterunt retineri.
iactantius hoc dicrum existimes, subiungemus exemplorum nostrorum ἐξερ μίαν. MURETI itaque periodum ita imitabimur:
Si e cuius quisque scientine intelligentia atqtie usu plus doctrinae sperat, plus sibi tompa
rat prudentiae, pluribus denique ad resine rendas praesdiis inseruitur, eo plus industriae ad illam addiscendam excolendamque generosos adolescentes adlaturos, credendum esse dubitari profecto non potes, auditoreS, quin degustatis prius cultioribus litteris, prudentiam civilem tanto alacrius, quam Meliquus artes, sint imbibituri, quanto non inferioribus modo, sed omnibus omnius a tibus ac scientiis, eximia quadam ac miri a
percipiendae ex ea utilitati Sibertate a magnituesne antecellit. sic e PLINII exemplo, hanc effragemus perio dum:
sene ac prudenter, si quid aliud philosophi
'praeceperunt, ut artium addiscendarum, ita naturam contemplandi initium is experientia esse capiendum, Asiuamquam adcura
te, numqMam solide homines ne sensumu' MN perceptione , Utimonio, iudicio hi-Iosopharentur.