장음표시 사용
391쪽
De Elementis. 339lementu elemento contrarium est, eo modo quo substantiae intur se contrariari possunt videlicet secundum sormas accidentales, seis candum nas in se inuice agunt Denique dicuntur primae differentiae, quia per has primo se nubiliter inuidem per sensurru, omnium uniuersalisssimum videlicet pertactum, discernuntn inter se Aduerte autem sermonem hic esse de qualitatibus tangibilinus, Madgena rationem & corruptionem pertinentibus . Vnde etiamsi aliquod aliud genus qualitatis asseratur ii offam ista praecedat, aul ab illis non ociatur , non tollit ab his rationem primarum qualitatum . quin adhuc sunt primae, quae perimeant ad corpus tangibi e vitale, de quiqus ex profess hic Philolo. Phus p de Gener .lex u 77-
Elementa sunt quatuor. I Gnis, videlicet, aer, aqua terra
Huic sententia suffragatur totum genus humanum; cui pauci repugnat, quos sulphii reos vocant salsarios, penes quos Di sulphur sunt duo alia clementa . Probatur autem quaternamus hic numerus elisne n torum primo : quia tot sunt cleri .enta quot sunt coipora simplicia , ex quorum peris mix uone vel formali a virtuali caelera fiunt sed huiusmodi corpora sunt qua uor: ergo &c. Maio cst definita Elementio ri-
392쪽
nor probatur: quia corpora simplicia modo exoticato sunt ea , quibus prςdici qua lucr qualitate, colluenturi sine permixti
neco it rapiarum sed hi iusmodi sunt quatuor, et g &c. Igm debem calor sine per mixtionc fragoras aer humiditas fine permixtione accitatis r aqua frigiditas sine Permixtione calom te irae siccnas sin Permixtione humiditatis . Ab hac impermixta One qualia is , huiusmodi corpora dicuntur simplicia Praedictis autem qualitates conuenire ita ut sint una sine admixtione conisamae probatur quia sunt possibiles naturaliter secundum rotam suam intensiones natura Iemlergo alicii substantiae, siue alicui cor pori debentur secundum praedictam intensionem non enim sunt res in se subsistentes, sed en timcntia. In tota autem sua intensione non pariuntur commixtionem contrari . Rursus m tota sua intensione non conueniunt mixtis: conueniunt ig: tu non mixtis.
Non mixta autem seu simplicia corpor sunt elementa. Probatur eadem Cones usi argumento Philosophia de Gentir textu i 6. Petit exuumero qualitatum Tot sunt Clementa ,
quot sunt coniugationes possibiles primaru qualitatum sed istae sunt solum quatuor;
ergo quatuor sunt elementa. mor proba tur quia coniugationes excogi abiles prumarum quatuor quali talum sunt haeci ali
393쪽
De qualit. Elementa 3 rscci refrigidi . Sed istarum sex combinationum duae primae, ait Philosophus , sunt impossibiles; ergo remanent solum quat Jor. Vbi nota sermone hic esse de coniugatione nonatat metica sed physica . Atque hic obiter accipe modum faciendi omnes combinationes quae fieri possunt ex pluribus nitatibus explicatum a Clauio in Sphaera c. i Accipiendus est numerus imis mediale minor,&per ilium multiplicandus numerus unitatum numerus sic multiplicatus diuidatur bifariam; habes omnes combinationes possibiles. In casu praesenti qualitates sunt quatuor. Numerius ergo aternarius multiplicetur per immediate minorem, hoc est per ternarium Merquatuor sunt duodecima diuidatur bifariam sunt sex t sex autem combinationes inuenimus; ex quibus, duabus lectis, reliquae supersunt quatuor Aliis argumentis pro re sere indu dilata, supersedemus,
ARTICVLVS. I. Aesoluitur auassio.
I Gni conueni se calorem in summo docet experientia , breuiterque probatur Quia calor in summo conuenit aliqui sub
394쪽
iecto; ergo alicui elemento consequentia patet ex dictis . Sed inter elementa nulli altera conuenit calor intensior qua igni; ergo igni conuenit calor in summo . Praeter calorem in summo conuenire igni siccitatem docetin Philosophus experientia,ex eo quod ignis non solum calefaciat sed et ieexsicce Carnes aqua calidissima ivllienti coctae non ita exsiccantur , sicut e ad ignem ideoque harum usus a medicis P Iarcipiuntur ijs aegrotis , qui humiditata
Aduertendum est hic quod ex aliis resert Toletus lib. de G n.4 corrup .c. i.& quaest. s. siccitatem a Philosophis vulgo appellari limam qualitatum activaru eo quod illarum activitatem acu t . Vnde tam calor quam rigus , si cum siccitate comunis gantur maiori activitate in contraria pugnant.
Terra conuenit siccitas in summo Tum ob rationem similem ei quam diximus pro is
calore respectu igiν tum ob experientiam turri ob reli intonium sacrarum litte rarum, in quibus nomine arida venit lerra ita per antonomasiam nuncupat i quia inter omnia elementa est maxime arida shoc est sicca. Ideo fraequenter cantas O aridam fundauerunt manus eius Eli autem hic sermo de elementis secunis dum suam naturam consideratis. Vt enim sunt apud nos , pura non sunt. Terra tot flauus,4 intrum scaturiginibus numecta Iur adcommoditatem viventium , ut arida non
395쪽
non videatur . Ubi autem humectationes huiusmodi deficiunt, dissicile alieno term no iacile autem proprio terminatur: ita ut singula illa terne corpuscula , quae puluis dicuntur, suam figuram habeant nec se in alienam cssundam Praeter siccitatem conuenit terra frigidita Patet hoc quia remota actione agentis extrinseci, sponte vergula frigus , ex
quo apparet esse in ipsa principium frigi- citatis An hoc principium sit ipsa subita ita, an aliqua passio substantia nihil refert
ad rem praesentem, Aeri conuenit humidita scin summo probatur a definitione humidi superius allata. Humidum est interminabile turm in pro is prio , facile autem alieno hoc conuenit
aeri in summo; ergo&c- minor probatur: quia nullum elementum facilius undequa isque defluit plus caret propria figura , aut faciluis in omnes figuram contor matur, quam aer. Hoc autem ita debus esset , ut aer esset spirabilis facillime permeabilis . Si enim propriam figuram haberet
non tam facile spiraretur insinuando se per omnes etiam tenuissimas rimas nec arria facile permearetur, conformando se cuilibet corpori ipsum permeanti Praeter humiditatem aeri conuenit calor. Probatur primo quia alicui element praeis ter ignem 4n uenit: non irrae , non aquae: ergo aeri Probatur secundoci quia calor est qualitas dispositiva ad aerem in aetas producti uaci frigiditas vero corruptiua ita D
396쪽
rum qualitatum , duae sunt impossibiles ita ex sex combinationibus elementorum duae sunt secundum utra aeque quali ratem repu
Obiicitur . Aer exsiccat ergo non est humidus m se et euidens . Antecedens probant muliercular, quae pannos humefactos expandunt in aere ut exsili
Resp. dist antee aer exsiccat periis: Nego ante Q. c accidens : Omlta ante C. aer exsiccat vel potius panni siccantur in aere, vela ventis perflantibus, cla calore, quorum hic humorem rarefacitinis re faciendo facit avolare , illi humorem excutiunt, vel spiritibus siccis, quibus ab u. dant, absumunt.
Obii. r. qua magis humectat quar aer, ergo es humidior aere. Hine Galeis nus e multi Medici cum illi, imaeo& D. Thomasci. de Gener lectione . ait man datum esse quod aqua sit humidior aere , hoc ipsum percipi a quolibet sensurae
tactus habente. Resp. concesso antec negando cor
sc quent . Etiam serrum calidum magis vrit quam ignis, saltem quam aliquis ig- nis Major actio, ut dictum est alibi non est semper a maiori intensione qualitatis , agit enim tale magis aut minus secundum quod magis,aut minus densum est. Aer cum sua humiditate raritam habet, aqua densitatem propterea in ratione activi dicitus
397쪽
Thomas Galenus, Medici intelligendi sunt: hoc est quod sensu percipitur Prς-terea ex hac ipsa raritate aeris habes quod minus adhς reat , faciliusque per meatus etiam tenuissimos eviluati cum acqua' potectassior tenacius adhaerescat Aer ipse in locis paludosis laqueis est malus, quia cninsior in vulgo dicitur malus , quia nimis humidus: quod intelligendum est de humiditate quadam crassain pingui, non autem tenui facile spirabili, qualis est illa qui e est secundinaluia aeris Certe aer quo purior est eo tenuior est, magisque spirabiIis , quod ast propr: si corpor is maxime humidi. Obiicis . Ignis magis exsiccat quamicrra: ergo ignis est siccior terra.
Resp.concciso antecedenti: negando conis seqientiam. Ignis . exsiccat siccitate per se calore per accidens Siccitate minus sicca re quam terra Gma minus est siccus Quia autem in supcris calores ideo simpIiciter magis Calor enim attenuat in corpore huis me iacto humorem humor autem attenuaistus sursum avolat. Hinc nota hanc propositionem sminus siccum magis exsiccat, esse simi Iem huc: Musicus ad scat quemadmodum enim Musicus aedificat non ratione musicae sed alterius formae in odem conis iuncta cum musica cita etiam minus siccum magis exsiccat non ratione minoris sic-
sistatis , sed alterius formae cum siccitate
398쪽
De qualis Element. 34 ARTICVLVS II.
satisfit cuidam quaesito. Exsicari quaedam ab igne manifestiirrus
est: videnter autem quaedam alia ab codem igne humectari pura exsiccatur lutum S induratur 4 Iacies autem , cera
metallumin id genus alia liquescunt, ideoque quodammodo humestantur. Quaeritur hic quomodo hoc accidata Ad resolutionem quaesit praemittendae sunt definitiones primarum qualitatum Philosophus 1. de Gener textura calorem in concreto seu calidum sic definit. Calidum
est quod congregat ea quae sunt ei0dem generis. Notat hic Phi Iosophus quod egregatio quae fit per ignem, cum fit segregatio different tum , qua videlicet quae eiusdem generis sunt simuIconfluunt , est vera de propria homegeneorum congregatio
Frigidum aut tem definit quod coniungiter contra smliterin ea quae eiusdem generi, sua non eiusdem De humo dom iaco satis dictum est supra . Vtriusque definitionis bonitas probatur experientia. Patet enim ignem applicatum igno ilIud ita luere eleuando sursum patres aereasneas , quae aqueis 5 terteis simul spulabantur inuigno a qua Se terra deorsum cadunt o c. prigido autem etiam dissimit: a. congregari patet in acie terram, aquam,
399쪽
lantae; quae omnia adueniente vi caloris dita luuntur r abeunt in locum sibi detum; leuiora sursum , grauiora deosum Porro De insdem e putas& diuersi gen risin definitione utriusque qualitatis posit ut intesti debet secundum grauitatem
Naeuitatem: si aut ea quae ejusdem grauitatis sunt, dieantur eiusdem genetris: qtiae luer- ;d uersi. Alias falsum esset homogenea, siue ea quae eiusdem generis sunt , calore congregar Constat hoc quia vapores sunt eiusdem generis cum aqua sunt enim seris maliter aqua, tamen vi caloris separantur ab aqua, siue a reliqua mole aquar. Idem die de exhaltationibus terrestribus . quae sunt substantialiter terra, tamen vi caloris ele. uantur a reliqua mole terrae: per hoc autem quod attenuentur, leues auadunt, adeoq.n5
manent eiusdem grauitatis cum reliquas partibus a quibus separantur . Quamuis enim vapores& exhalationes ali mando
adeo rare fiant, ut mutentur in aerem , non
tamen m per ita accidit, aut nimbibus. Supponendum praeterea quod ad comcretionem corporum nec lassicit sola sice tas, nec sola hil ditas. Constat hoc & iiciaueribus quae pre nimia sua sicctate neque undcongulari & in aqua quae cum tota sua humiditate concrescere nequit in gelu nisi cu- admi ontione particuli rum siccarum. Igitur ad concietionem dari debet mixtio humidi&sicci it aut si humidum abundet,concietionem impediat,4 faciat liquidum: si si cum, impiediat tandemvi in puluerem tota
400쪽
massam resoluat. Rursus illae eaedem particu he humidiquς condensata concretionem faciunt, rarefactio uni ad concretionem nI-miae, totam mali am inlisitiorem soluunt
His praesuppositis Dicendum quod in metallis vi caloris fit Iiquefactio, quia humidum in huiusmodi
mixtis abundans vi caloris rare fit, iatria factum est nimium pro induratione metalli quod propterea liquescit. In cera alijsque similibus idem proportionaliter accidi c. Luis tum vero vi caloris induratur , quia partest umida queis lutum abundat, vi caloris attenuantur,&cleuantur in vapores: adeo quo remanentis ea dumtaxat ncnsura, quae suta
ficit ut massam coagulet. Quod si ulternas Sculterius idem lutum incalescat, non solum vi caloris induratur , sed etiam in pulue
Quod autem facilius eleuetur in vapores humidum siue humor ut , quam uinmor metalli duplicem rationem reddes Prima est quod metallum tangula partes metalli ingrauitate longe superat ut sim&singulas partes luti. Secunda est quod humor metalli allorumue huiusmodi habet aliquid deglutinoso adeoque diruilius auellitur a corpore cui adhaeret , qua hum Oznon pinguis, qualis est humor luti vim estis tum laceum ab eodem calore difficilius durescit qua ulti terrestre, aqueum Essu
praeteterea alias qualitates in metallis ratione quaru in tantam duritiem concrescat, est