장음표시 사용
41쪽
ut distinguitur ab eo quod est non SSe ab eo solo, vel denota quod a se solo habeat potentiam illam, et non participative creatura vero participative habet virtutem creandi, sed hoc nihil est, quia Sic omnis potentia aetiva per Se primo competit Deo, participative creaturae, cum quo sint, quod effectus sit a creatura, quod perinde affirmaretur de creatione communicata, aut participata creaturae. Vel secundo denotia universalitatem X- tensionis potentiae divinae ad quodlibeιΘDS, Saltem creabile, et hoc etiam non Solvit argumentum, quia universalitas potentiae activae soli Deo competit, reSye et cujuscumque entis producibilis, aliter
quam per creationem, concurrente Subjecto, quod non tollit quin potentia eductiva hujus aut illius formae in particulari et limitata, conveniat creaturae, et potentia producendi hunc vel illum effectum determinatum, quamVi non Omnem esseclum, quia non sequitur ignis non potest generare quodcumque generabile ergo non potest generare ignem, quia os fallacia consequentis, ergo similiter haec : Creatura nequit creare quodcumque creabile, Verbi gratia, Angelum ergo nequo aliquod, puta ignem. Vel tertio denotai, quod nihil potest creare aliquod, quod non possit creare lam creabile, et sic ad creationem cujuscumque requiritur potentia infinita. Sed haec interpretatio petit principium, quia St pSa conclusio nempe soli Deo convenire creationem, quod non probatur per idem. Vel quarto denotat, quod esse in quantum esse, non possit esse nisi a causa universalissima in persectione, sicut Verbi gratia homo quamvis genere hominem determinatum tamen humo inquantum homo, id est, ut comprehendit totam speciem e quidquid participat speciem, non possit esse Disi ab aliqua causa excedente totam speciem
humanam sic etiam ens inquantum ens creabile, ne qui esse, nisi ab ea quae excedit totum genus eritis creabilis. Sed talem interpretationem non admitti quaesti ut recto octo LIIic dicitur quae est de aliquo dubitabili nemo enim dubitat quin mia illud quod a se non a rationis. bet esse ex sua Specie, recipere debeat esse ab alio quod excedit totam speciem. cum species non dicat necessitatem Ssendi in uno individuo magis quam in
alio, neque unum individuum esse per Se Supponitur alteri, cum inter haec non de individus
tur ordo per se, sicut inter species ergo ordo
ut quaestio habeat locum, non quaeritur utrum aliquid inferioris ordinis possit creare aliquid superioris ordinis, Vel, utrum aliquid respiciat primo ens creabile inquantum ens creabile, quod producen non continetur sub tali ento producibili, et in illa universalitate, X ratione dicta, quia sic Se pSum produceret; sed an aliquod ens creatum possit creare non eris inquantum eris, in
hoc sensu, sed hoc determinatum ens, ii ' Phi. quod produci potest ab gente ore' 'i ui, riuii,
cui non repugnat terminare creationem. Discursus autem secundum hanc interpretationem committit allaciam consequentis, sicut et in hoc : Homo nequit stenerare hominem inquantum homo est, id est, Sumendo prauedicatum universaliter, ut Om Fallaeta
preliendi quidquid participations naturae '' R''
humanae Si homo, quia sic generaret Seipsum ergo nequit oenerare hunc hominem, nequiuisenerare en inquantum ens, ergo nequeos ens, ex quo Vacuatur Olutio errariensis Vel quinto denotat inessoctu dari rationem hujus, Seu deterininuti osso, et esse simpliciter et absolute. Secundo modo est a Deo, o cauSa universalissima in persectione primo modo a
causa meterminuta Sed ioc impugnat quoad esse
42쪽
Alia intem pietatio illiuS majoris
esse simpliciter et deterininatum SSO, non sit sufficiens ut scundum unam rationem sit ab una causa, secundum liq-ram ab altera quidquid enim dat esse hujus dat esse simpliciter, et e contra, quod dat esse simpliciter, dat esse hujus, ut supra probatum St. Alii interpretantur illum majorem, juxta responsionem Divi Thomae ad primum quam jam attigimus ex Doctore, interprθ- talione qu3ria, quod creare est producere en primo et nullo ejus praesupposito, nam fieri per se primo effectui competit, se eundum illam praecise rationem, quaen an Supponebatur, et quae non praeceS- sit quod si praecessii, non Θ Se primo sit, Sed per accidens Concordat doctrinae D. Thom loco prinfato, cujus Ρrba sunt Dicendum quod aliquod perfectu in partic pans aliqua in materiam facit sibi simile. non quidem producendo absolute illam materiam sed applicando eam ad aliquid:n0n enim hic homo potest esse causa naturo intimanae absolute, quia sic esse causa sui ipsius, sed est ausa quod natura humana sit in hoc homine 'enerato et sic praesuphom in sua actione materiam det mminatam. ' quam es hic homo. Sic Cadetanus quaest. 4. art. 2. Um ignis inquit, gelioratur ex Ure, non fiseri per se corPUS, neque lementum, sed hunc iv nem: et sic Sserit in factione rerum naturalium esse a nullo fieri or se primo nunc, quoniam fi Semper unum quodque ex alio ente hoe 90 aecidens. Contra, producere en primo, et nullo
ejus praesupposito, vel int0lligitur sunt determinato, quatenus produciturnusso subjecto praeSupp0Si in eo modo quo materia praesupponitur pro luetioni formae, et hic Sensus est Verus Sed sic oliam diceretur creatura producere, ut advertit Doctor, vel probetur 99OSitum, et negaretur convenire S0li De sic producere vel pro dueere en primo, et nullo praeSupposito, in l0digitur vel secundum Speciem, Vel Secundum genus, vel Secun- tum transcendens, et hic sensus est falsus, quia Sic Sequeretur quod Deus non Ineon voti i-9OSSet re Bre unam materiam, aut unam Ibi animam rationalem irae existente ilia, 'eqWyxux' quia ratio speciei generis et tranScendentalis prae existeret in priore. Deinde quod dicitur, producens aliquod ens determinatum non producore naturam specificam absolute, sed applicare ad individuum supponendo matΡriam determinatam per quam fit individuum quidquid de ilia quaestiuiae Sit, utrum materia sit principium individualionis' salsum ost quod genera n indiVj Dost itiav
duum non genora in eo naturam, alias inter lustria seretur univocatio inter causam et Iisi, tum effectum, upe consistit secundum naturam, et non Secundum principium individuationi S. lto in tollΡretur vera causali 0 in creatis, is quae respicit nuturam individui ut terminum formalem sed quidquid sit de his, solutio illa non currit in anima rationali, et supposilii 'riori sententia, in Angelis intra eamdem spe ieni inultiplicatis alias supposito uno Angelo, non posset Deus creare alterum, ut supposita anima da mi, non croarset Animam viae. Ex quibus patet illam primam probationem falsam esS ad Scopuria concluSionii intellectam, Vel Si vera est, mihi l
probare quia effectus iiiversaliore re salsa, v l
alio O lo, quem Supra XyOSUimus; eum quo non repugnat creaturam creare posse aliquem effectum et serminatum.
Sicut ut illa etiam philosophia Cajetani
falsa Si quando ignis genseratur ex aerΡ non produci per Se corpus, Sed per acet- deI S, quia alio corporis sicut desinitet corrumpitur, corrupto aere, in quo Dj0jtigod by
43쪽
existit ita etiam goneratur producto igne, ut ad ignem contrahitur. corpii γ Unde si quodcumquo aliud corpus di
ia su et emum ab igne, an nihilaretur adhuc in
igne salveretur ratio corporis quoad existentiam ergo illam quam accepit a generante ignem, ergo vel nunquam ratiocGrporis nata est per se produci. Vel per se producitur, quando quodcumque corpus determinatum producitur mediante enim hoc aut illo, tantum competit existentia naturae ommuni Praeterea sicut se habet ad existentiam, ita etiam ad productionem, qua recipi esse vel ergo corseu nunquam per Se existit, sed tantum per accidens vel per se producitur ea roductione, qua producitur hoc et illud corpus, quia nec aliter produci, aut existere potest.
Iis i. - Doctor ad alteram probationem D Th0mae, qua probat illam propositionem, nem9Θ, esse absolute esse proprium G cium Dei, e terminum creationis, et reducit rationem in oppositum ut patet ex littera adjungi aliam propositionem eae lib. de causis, quae est quarta, talem
Primum rea'um creatarum est esse. Re
sol iur spondet, vel Secundum aliquos intelligi primam Intelligentiam pr0ximam De J, vel sumitur creatio extendendo ad primam productionem Secundum rationem, et primitas entis sumitur secundum di-Stinctionem rationum sormalium in esse-ctu, et secundum Originem, non Secundum persectionem, ut sensus sit quod eo modo quo esse in effeci distinguitur a persectionibus essentialibus, ipsum est terminus prim i productionis Secundum rationem. Haec litisera videtur aliquantulum obscura, quid intelligendum si per primum esse, quid per perfectiones essenιμates, quid per primam productionem secundum rationem.
Pro cujus intelligentia advertendum est
quaedam priora esse Secundum ordinemniaturae se Originis et generationis, quaedam Vero priora sequndum ordinem per-s00tionis. Hunc diversum ordinem explicat bene Doctor in l. i. . . . progreSSUSsse eundum priorem est a potentia ad actum, set ab impos sectiore ad persectius econtra procedi Ordo persectionis, nempe ab actu ad potentiam, et ab eo quod porsectius est ad impersectius Ens ergo Secundum prioritatem naturae et originis seu generationis est primum, u ratione, aut ex natura rei distinguitur a reliquis persectionibus superadditis et essentialibus, ut substantiae corporis, etc.
Ex qu patet quid intelliga per prirnum
esse, nempe rationem entis perfectiones essentiales sunt Substantia, corpus, homo, etc. Productio ergo sic ut equitur naturam sui termini, ita potest considerari secundum varios ejus gradus essendi, quocumque modo distinguantur, SiVe ratione, sive formaliter et juxta diversum illum ordinem, quo inter se gradus entis comparantur hic enim agitur de productione materialiter pro re acta, Seu
effectu ipso in fieri. Sicut ergo in factoeSSe re consideratur juxta diversum illum ordinem nempe Originis et persectionis, in quo primum in uno, St 0-Sιremum in altero, sic eadem res in fieri et productione, ut transfertur de non osse ad esse, admittit utrumque ordinem. Ita ergo productio secundum riginem est primum ipsius esse, secundum persectionem est primum esse de torminati in priori sensu intelligitur propo siti illa de causis Primum rerum creatarum es ipsum esse, etc. videlicet ordine generationis; non intelligitur autem abstrachum AE transcendens AESse,
18. Exponitur responsio DoctoriS.
Secundum rationem Seu ordinem.
44쪽
sseundum quia sic non St terminus productionis, sed singulare sentis, verbi gratia, in Omine prius natura est singulare entis quam Singulare corporis aut hominis, juxta ea quae Doctor infra determinat d. 8. quaest. 2. explicans Ormam corporis
Christi, ubi dicit quod hoc, supponat pro singulari entis, illudque demonstrato supponi praedicat corpus meum, et
i et . I perinde saei ad praesens, sive dicas cum
M'0xum quibusdam nostrae scholae, quemlibet gradum Metaphysicum habere in quolibet propriam haeccei talem diversam ab haec-cei late alterius, verbi gratia, en propriam singularitatem diversam a singularitate animalis et hominis sive dicas per unam reddi omnes singulares, ut volunt alii, quia sive Sic, sive aliter dicatur, productio non respicit sigularitatem ut terminum formalem, sed naturam et essentiam cui singularitas est conditio essendi et agendi. s. r0ducti ergo secundum ordinem originis respicit primo ara dum sentis, ut affectum singularitate, vel propria, Vel communi, deinde reliquos gradus prout accedunt ad ens. Haec autem productio dicitur creati, date sumpta secundum appropriationem, non secundum proprie -
'ss'φιψ' magis appropria tum causae universali et tur primar, cuius actio dicitur creatio, quam
generali causae particulari, non quod esse eius in
et quares Se divisus Sit, quia et gradus particularis ejus est a causa universali, sicut etiam gradus universalis causa sarticulari,
sed propter quamdam appropriationem, quia gradus universalis in effectu magis imitatur virtutem univsrsalem et illimitatam causam, eamque in modo essendi commimi et illimitato magis adaequat per modum objecti, seu termini, quam gradux particularis, qui sequitur naturam causae determinatae, quae ex ne suo et principio agendi ordinatur ad producendum sibi simile et en determinatum;
quamvis, ut d xi, haec secundum appropriationem Vera Sint, non vero Secundum proprietatem, accommodando sibi invicem causam ei effectum, Secundum proportionem cujusdam imitationis, ex quo non habetur, quod creatura non possit creare aliquod saltem determinatum eSSe.
Ex dietis patet reliquum quod sequitur in littera Doctoris quia in praecedentibus eam in discursu explicuimuS. 0 Quod etiam additur de inurumento, Bh etc. Ex ratione praemissa D. Thomae, dum ἡ ζhzmc0nclusiones ab ripso eliciuntur. Prima ' 2.es'
est, nempe creaturam ut causam princi-D- 'bona. palem non posse creare; secunda vero
est, quod neque ut causa instrumentaliS. Prima jam examinata est, clare quoad consequentiam suam quoad veritatem principii. Secundam etiam conclusionem hi rejicit quoad consequentiam, et rau-0neS, quibus probat, ut quod instrumentum non participet actionem cauSae prin Ratiocipalis, nisi agat per aliquod sibi proprium P hQmM. ad effectum proprium causae principalis; et intolligitur de actione dispositiva, ut patet in exemplo adducto, im securi disponente ins scamni formam, sed in isti .hi
datur aliquid quod posset disponi, quia creationis. non supponitur aliquod subjectum, quod disponeretur cum si productio intis primo et ex nihilo. llespondet ergo Doctor interpretando majorem, ita ut particula per aliquod proprium, designet actionem propriam, et si major esso salsa per rationem quam infra subjungit, quia in quacumque actione, quamluberet non in virtute principalis agentis in illa, non esset instrumentum, sed principale agens, quia scilicet neque actionem ipsam, neque principium actionis participaret ab agenio Dj0jtigod by
45쪽
principali, et hoc deno at illa particula
muriam adiisnem, etc. e Sic non esse: instrumentum, quod ut motum movet,
neque habet principium agendi in esse quieto, sed in actuali motione, loquendo de instrumento proprie, et non late, ut
extenditur ad causam secundam respectu Dei, vel ad accidens respectu substantiae.
Intelligitur ergo quod instrumentum per aliquod sibi proprium agat ad effs-ctum causae principalis, et tantum dispositive. Prima pars hujus copulativae concedi potest uni suis proba ιionibus; altera vero, nempe quod agat dispositive, licet aliquando sit vera, universaliteriamen intellectu ost salsa, quia per ipsum sanctum Thomam in hac divi quaest. 4. lnstrumentum attingere potest effectum causae principalis et patet in multis instrumontis et effectibus artis, in quibus artifex per instrumentum inducit formam principalem, seu ultimo intentam, ut monetarius impressionem armorum in mο-nε tam sigillator in ceram impressionem sigilli tunc ergo vera est major in iis instrumentis, quorum usus Si respectu alicujus actionis prioris et sub ordinatae ad actionem formae ultim intentae, ut patet etiam in exemplo de securi, quod adhibet D. Thomas. Propositio ergo universaliter sumpta si salsa ex dictis sumpta autem particulariter, videlicet adjecta hac limitatione, nempe quod instrumentum per aliquod sibi proprium agat semper dispositive ad effectum causae principalis, quando nequi attingere eumdem effectum in virtute causae principalis, non probatur et sic etiam assumpta minori committitur fallacia consequentiS. Impugnationem hanc aliqui approbant moderni, ut Molina et Vasque l. parι indiciam quaeuionem, art. D. Nomas, ille resputatione 2 hic disput. 76. cap. 2. et difficil0m putant alii rationem praemissam . homae, quin etiam olina asserit aegre responderi posse ad rationem Scoti. Hic praecis tangam ipsam rationem Doctoris remittendo in sua loca quae de instrumentis dicit, earumque actione, ut infrs, hac ipsa quaestione, e quaestione 4 d. i. q. 5.llespondet errariensis duplicem esse effectuin instrumenti et actionem unum qui proprius est ipsius instrumenti, exsorma propria et permanente alium qui est effectus et actio ejus, in virtute agentis principalis, per Virtutem agendi superadditam, et sic attingit aliquid supra propriam virtutem, ita tamen ut semper agat aliquid ex propria forma, quod dispositive se habet ad effectum causae principalis, putat actiones has esse realiter diversas, quia procedunt a diversis principiis, et ad diversos terminos. Cajetanus autem perinde eamdem doctrinam Sequitur, nisi quod neget actiones esse diversas, sed eamdem, ut procedita causa principali et instrumentali, ita tamen ut procedat ab instrumento dupliciter. Primo secundum propriam Virtutem, quae influi in actionem quamdam ejus modificationem seu modum; et Θ-cundum prius natura aetto, ut modificata est prior, et dispositio ad ipsam, ut est a principali agente deinde procedit ab instrumento, ut altingit terminum principaliter intentum, inquantum elevatur per virtutem communicatam sibi ad hoc a principali agente. Uterque ergo dicit instrumentum semper habere actionem propriam, quam non habet in virtute agentis principalis, sed ex propria Orma, quae semper St activa, alias frustra assumeretur, si sic prima propositi Doctoris corruit cum Sua probatione. Secundo dicunt, quod actio pro-
46쪽
ratio Doctoris. Responsio ad exempla
23. Probatio primae prinpositionis
ponsionem. Ex Sententia D. Thomae.
pria instrumonti universaliter est dispositiva ad effectum causae priri ei palis, et Sic negatur secunda propositio Doctoris huic opposita, vel ejus conSequenti3, quia non sequitur : attingit effectum causae principalis ergo non dispositive, quia primo disponit, secundo attingit. Exemplum auisem illud do se euri, quod impugna Docior dicunt non adduci adprobationem sed ad explicationem tanquam magis notum. Alia etiam exempla. quibus Doctor proba instrumenta attingere effectum causae prinoi palis, ut 8tet de uipressione sigilli, dicunt quod haec etiam habent aclionem propriam, quia dividunt materiam inqui Ferruriensi S Contra, probatur prima propositica Octoris hic agitur de instrumento proprie sumpto, quod movet inquantum
motum, et per Virtutem rec0ptam a causa
principali, ut pate ex littera S. hornae. Contingit autem, quod aliquid participet
actionem propriam alicujus alterius, non virtute propria, sed nStrumentaliter, inquantum agit in virtute alterius sicut aer per virtutem ignis liabet calosa core et ignire, etc. Sic etiam intendunt alii, quos impugnat, nempe per virtutem
communicatam instrumentum agerct, ut creaturam ad creationem, aerem ad igniendum et calefaciendum in virtute caloris, quem recipi ab igno. Hic autem a se nullum habet effectum proprium, Sed mere materialiter se habet, sic Sacramenta, quae Sunt, in Sententia D. homae, instrumenta phySic gratiae, nullam habent actionem dispositivam priorem et naturalem ex propria forma physica, quae sit dispositio ad gratiam, quae etiam in sententia ejus crseatur. Ergo, etiam idem dici posset de creatura, in quantum ei communicaretur Virtus, qua attingeret ministerialiter suinstrumentaliter effectum creationis. Alia etiam exompla in sententia D. ThOmae adduci Vasqueet in quibus ad effectum causae principalis, concurrunt in-Strumenta sine ulla actione dispositiva praevia ad effectum causae principalis, ut humanitas Christi ad miracula, verba ejus ad infundendam gratiam justificantem, adtollenda peccata etiam physice, ut infra patebit, ut illa : Dimittuntur tibi peccatat ita, etc. phantaSma Sic per eumdem,
agit instrumosi taliter ad pro duetionem speciei intelligibilis cujus nulla actio est praevia dispositiva, cujus terminus assignari potest. Si di eas quod si Sacramentis et aliis
instrumentis Supornaturalibus detur actio physica, in qua perficiuntur, ut otio aquae Baptismalis, prolati Verborum, te. contra, haec nihil faciunt sex natura rei ad gratiam, quia perinde sine ipsis produci poss0 f. et solum habet cum eis conneXionem ex Voluntate principalis agentis, quae denotat institutionem et Virtutem communicatam, sive physica sit, sive tantum moralis, ut intra discernetur ergo nullam habent actionem ex
propria forma dispositivam ad iratiam
Dices, ut quidam volunt, non requiri ut actio dispositiva ex natura rei habeat cotilleXionem cum effectu principalis agentis. Contra, hoc ostruit totum fundamentum sententiae oppositae de instrumentis, quia ideo SSumuntur instrumenta particularis, quia ubent sex forma propria actionem dispositivam ad effectum cauSae principalis alias frustra 3SSumerentur, inquiunt ergo neceSSarium est instrumentum habere ex propria sorma actionem dispositivam, Θ frustra esset asSumptum, Sine quo ali O-
quin absque tali ejus usu fieret ffectus, sequitur quod actio illa si etiam x natura rei dispositio, alias si nihil ex natura rei conducit. frustra requiritur
47쪽
propria, et principium ejus in instrumento ex natura rei praerequisitum. Et si ratio reducatur ad exemplum propositum a D. homa, de securi requisita ad dolandum ligna, ut disponantur ad sormam artificialem scamni aut arcae, quae nequi in rudi materia induci Per artificem, quia coire non potest in dispositione tali ad compagem requisitam artificii lio idem probare et intendere
conStat, ergo non cohaeret doctrinae D. hornae, instrumentum universaliter
non habere actionem dispositivam ad effectum agentis principalis ex propria larma, ac proinde melius Doctor explicatulam propositionem ejus, quam priae satiquoad sensum, quo Vera Sse OSSet, quamvis nec sic infert intentum. Secundo confundunt doctrinam de in-Strumentis, quasi universaliter idem sit modus operandi omnium instrumentorum, quae ne univoce quidem conveniunt, neque secundum eumdem modum di- cutitur instrumenta. Propriissime enim dicuntur instrumenta physica, ea quae Sunt artis, alia seri proportionem ad muri in haec, quia artis instrumenta habent Sub -
rum Ordinationem ad principale agens a
aereptio i quin recipiunt principium ractionis, et
Strument cooperatur in motione actuali ad quemcumque effectum attingit. Iaec duo in aliis instrumontis simul non in-Veniuntur, sed separatim, et secundum nota pro Portionem, ut in causa Secunda, quae ciet uisu dicitur instrumentum Dei, recipit a' Deo virtutem cum entitate, quam habet in esse quieto, et ex propria forma, in quo differt ab instrumento prim modo Sum Pto, cujus virtus est sup ruddita in ipsa actuali motione et concurrit etiam Deus cum causa secunda in ipsa actuali operatione, sed aliter quam principalis, eum instrumento artis, quia haec per in
fluxum immediate impressum instrumento altingit effectum, instrument deserente influxum ad passum, ut quando manus mediante calamo scribit. Deus
autem cum causa secunda agens, non
influit in ipsam, sed coagit in passum immediate, seu ad effectum. Et ii ser-Vatur major proportio ad instrumentum proprie, non tamen similitudo formae, aut modi secundum univocationem. Portio modo accidentia agunt in virtute substantiae, disponendo ad sormam substantialem. Hic invenitur tantum subordinatio actionis ad actionem, et dependentia formae accidentalis ad substantiam, in quaeSt, et a qua emanat sine concursu, et
motione actuali substantiae respectu dispositionis inductae minor ergo proportio ad instrumentum proprie dictum. Quarto dicitur instrumentum, quando a causis liberis applicantur activa passivis, ad finem alterius effectus ab ipsis intenti, ut artifices applicant, talis est virtus ignis in excoquendis et macerandis metassis; hic autem minus servatur proprietas instrumenti, quia nec ignis in virtute applicanti Operatur, neque recipit ullum influxum, nec acti ejus eidem subordinatur sex natura rei, sed tantuni quia utitur ejus actione ad alium effectum intentum, dicitur instrumentum. Quod ergo proprium est instrumenti quarto et tertio modo, hi Ductores transferunt ad rationem cummunem instrumenti, quod est agere e propria forma, et dispositive ad effectum cauSae principatis, quod est procedere ab uno equivocorum ad alia. Probatur ergo propositionis illius salsitas in ea universalitate, sicut ipsi conci dunt sex sorma activa iustrumenti opera tionem propriam ejus a sensu contrario)ubi nulla est sorma activa instrumenti propita, nulla etiam est ejus operatio dispositiva sed instrumenta artis nullam
Tortia acceptio. Quarta acceptio. 26. Responsio impugu
48쪽
Instemmen- habent formam activam propriam, ergo non haber neque actionem propriam et distinctam,
pri,peiam. Sallem realiter, ut dicit errariensis, neque modaliter, ut Cajetanus. Probatur subsumptum, verbi gratia, in serra vel securi, in quibus praeter motum agentis nulla est forma activa, quia in ipsis es tantum quantitas, figura et durities. Quantitas non est activa Secundum omnes Philosophos, est namque expulsiva alterius quantitatis ex eodem loco Figura similiter non est activa, quia est terminus quantitatis, et nihil superaddit superficiei praeter respectum partium, qui non est activus. Durities et mollities non sunt qualitates activae, sed aciunt tantum ad resistentiam vel non resistentiam in impressione corporum, et exclusionem a loco alterius advenientis, non cedendo,
ut durities facit vel cedendo duriori, sicut mollities ergo in serra non est aliquod principium proprium activum, quod faciat ligni scissuram, ergo in instrumentis proprio dictis fallit illa universalis. Aliud ergo est, instrumentum habere propriam formam, quae laciat inquantum mota ad effectum principalis agentis; aliud vero quod illa sorma sit activa, nam dentes e subtilitas in Serra conducunt ad effectum, inquantum per impressionem moventis lacilius dividit, quominus habeat
objectum corpus, quod Secundum minores partes facilius cedit et comminuitur, quam secundum majores facit etiam ad intentum artificis, quo forma artis inducitur sic, et non aliter scindendo, secundum plures partes, quibus abscissis non habere debitam proportionem et inten- inna, Secundum quantitatem et figuram ad compagem Operis. Confirmatur, quia aeque inducitur effectus scissionis per Serram, Sive motus impressionis recipiatur in serram, sive in
ipsum lignum, impingendo lignum in ser-Forma cin,
a quid sacitiris m, ipsumque sic sensim et minutim atterendo sed instrumentum non agit actionem dispositivam etiam per adversarios, nisi inquantum movetur a principali agente ergo. Tertio, alia est actio dispositiva instrumenti, alia qua attingit effectum causae principalis, ut ipsi admittunt ergo potest dicta virtute manere actio posterior sine priori. Negant Cadetanus et annes consequentiam, quia actio illa dispositiva se habet ex parte causae materialis, quam Deus nequit supplere. Contra, magis innui in effectum actio, inquantum ipse effectus attingitur in virtute ausae principalis, quam illa quae est dispositiva et extrinseca; sed hanc Deus, supplere poteSt, . . producere gratiam absque Sacramentis, vel aliud hujusmodi potest
sacere arcam sine serra aut Securi, aut
omni actione ipsorum ergo a fortiori potest assumere instrumentum ad effectum principalem, sine eo quod Supponatur altera actio propria instrumenti. Item, p0les Deus Supplere ipsam causam materialem reSpectu formae potest inducere formam in mattriam absque dispositione praevia, educendo ipsam Ormam immediato ex potentia materiae in instanti, sine praevia dispositione accidentali, quae requiritur tantum ad corruptionem qualitatum sormae praeexistentis et adveniente altera simul cum priori sorma corrumpitur talis dispositio, qua in tuto subjectatur, ex sententia scholae D. Tho
Accedit quod etiam mediante causa Secunda, potest eductio haec flori spotentia absoluta, absque praevia altsratione per qualitatem, quamvis de potentia ordinaria prius agat alterando quam igniendo, . . ignis ergo a fortiori potest suppleri actio illa dispositiva instrumenti, quamvis materialiter se habeat ad effe-27. Tertia probatio. Cristan.
49쪽
ctum causae principalis Antecedens probatur, quia si praerequiratur alteratio, potest divinitus induci in instanti, et tunc causa secunda assumi ad productionem formae substantialis, sine praevia actione alterati-Va, quae sit ab ipsa, Vel omnino non requiritur talis alteratio, nisi procedetido per Viam motus ex imperfectione virtutis causae secundae. Haec autem ratio desinit, causa superiore supplente illum defectum, et si B. Virgo concurrit in instanti ad generationem filii, concurrente Spiritu sancto, ut patet ex tertio d. 4. q. unio. Sic infra, quidam dicunt cum S.Ilio ma quod materia in ultimo instanti alterationis
speciorum sacramentalium creata a Deo, informatur virtute causae naturalis applicatae in sodem instanti Major autem vide tur connexio inter actionem alterativam et substantialem causae secundae quam
inter dispositivam instrumenti, et eam qua attingi effectum causae principalis, ergo de potentia absoluta illa potest suppleri; et tunc non probatur per illam
rationem, qui creatura possit attingere effectum creationis. Confirmatur primo per exempla praemissa a Doctore, in quibus instrumentum attingit causae principalis effectum, ut sigillum sine praevia actione dispositiva. Responsio autem errariensis jam est impugnata per rationem de Serra, quia divisio materiae fit in virtute causae principalis per actualem impulSum, et per quantitatμm in materia ferrea, et dura sigilli aut clialybis, cui cedit materia mollis, et hic ipso est effectus principalis. Confirmatur secundo, quia potest concurrere cum causa principali motum instrumentum, absque eo qu0 concurrat ad aliquam actionem, quae convenia instrumento ex forma sua propria, quia haesunt differentes causae ordinatae ad disserentes formas, exigentes differentes concursus, ut est forma propria instrumenti, o propriae causa principalis imprimens impulsum, 'ipseque impulsus. In eo casu ageret instrumentum per virtutem impressam ad effectum principalis agentis, quia quantum ad formam naturalem et entitatem, mere passive se habet; quantum ud virtutem receptam et motum principalis agentis, ne stessario ageretur, et illa neceSSario ageret, quia solum dependereta virtute immanente agentis principalis, ejusque influxu, ab instrum0nto ut Subjecto tantum ergo in eo casu attingeret effectum agentis principalis, sine actione propria dispositiva, ac proinde ratio corruit in eo quod exigat universaliter actionem praeviam dispositivam instrumenti. Confirmatur tertio eatenus praeeXigere 30.
tu talis actio dispositiva qua tonus osso ''clus causae principalis ab eadem dependeret, Vel quatenus instrumenti forma nequeat producere dispositi0nem, misi in praejacente materia.
Primum est salsum, et petit prineipium, Testitue quia agitur de offectu creationis, qui nul β' 'R
lum diei ordinem, aut dependentiam a materia. materia, ut ii loquimur de creatione; ergo minus ad dispositionem materialem, quia haec per se non migitur, sed inquantum est de torminatio materiae ad recipiendam orniam, quae primo et per Se dependet a materia ut causa a dispositione tantum in genere conditionis tollentis impedimentum, quod obstat, ne materia sit in proxima polentia respectu formae. Primum submovetur in effectu creationis, nempe materia ergo et secundum Sicut ergo effectus non dependeret a materia, aut dispositione ejus, sic etiam neque actio, qua attingeretur ipse effectus, ab actione qua disponeretur materiari sublato namque ordine inter effectus, tollitur ordo qui esset actionum. Dj0jtigod by
50쪽
strumenti. Forma naturalis, impreSSast instrumenti eodem modo
31. Eodsm modo etiam depondotacti per
utrumque. Frustra assignari causam im
Secundum etiam nihil salvat, quia non magis repugnat instrumento agere ex forma propria independenter a materia, quam agere per Virtutem impressam et communicatam independenter a materia, ideo namque primum repugnat, quia forma innata et propria instrumenti, in SSedependet a maioria, vel quia est causa creata, cujus actio dependet semper subjecto sed primum delicit in instrumentis spiritualibus et subsistentibus, ut Angelo aut anima Separ3ta. Loquendo etiam de materialibus instrumentis, perinde concludit praeiens ratio de actione instrumenti dispo Si liva, eam
dependere a materia, ac de ea quae convenit per virtutem impressam a cauSaprincipali, quia haec virtus inest et recipitur in ipso instrumento, et quidquid recipitur in aliquo, per modum recipientiS
recipitur nempe modo extenso et quantitativo, et per modum accidentis inhaeret instrumento materiali ergo perinde repugnat ipsi agere inde pendenter a materia, vel attingere effectum sine tali dependentia ergo frustra recurrunt adversarii adactionem dispositivam instrumenti, ut Salvent ordinem ad materiam, cum in actione altera, qua attingit effectum principalis agentis, idem servare debeant. In utroque autem petitur principium, quia licet instrumentum de potentia et concursu Ordinariis, nequeat habere essectum formae naturalis, demus talem SSP, aut certe effectum attingere causae principalis in quo praefati Doctores non statuunt dependentiam ad materiam, sed recurrunt ad priorem, ut causam repugnantiae, qua sublata admittunt secundum non equitur, quin in alio ordine causandi, et in diverso concursu, qui dari possit de potentia absoluta, non possit aliter agere, verbi gratia, si homo generans, ut inStrumentum respectu creationis animae rationalis, per formam naturalem disponat corpus, deinde attingat creationem animae, tunc solvatur totum quod exigunt. Ex his ergo patet, propositionem illam DOctoris eram esse, quia neque instrumentum assumptum agit dispositive adessectum principalem. Eaedem rationes laciunt contra Meta- Excluditur
num quamvis ille unam etionem OnSti Cristant.
tuit, et efficaciam ac virtutem propriam instrumenti intendere dicat ad modum, tamen modus ille sparabilis est a substantia actionis, ut attingi terminum principalem. Rectius philosophatur errarien- Sis, relinquo etiam quae ibidem particulariter dicat Metanus, et sunt acilis impugnationis. Alii aliter interpretantur praemiSSam rationem D. homae, nempe actionem illam dispositivam esse determinationem actionis cauSae principalis, et intelligi propositionem de instrumento naturali tantum sed hoc ad intentum D. homae non facit,
qui iti tondit illam dispositi0nem faciam ΜΨ esis
ab instrumento per formam propriam, eSS circa materiam, et non determinationem aliquam circa effectum aut actionem cauSae principalis, Sed omnino prae
Viam, in quo neque Metanus mihi videtur recte assequi mentem sancti Doctoris, qui intendit ex praelato fundamento colligere
mentum creationis, quia instrumetitum debet agere dispositive circa materiam exsorma propria materia autem non Supponitur ad creationem. SCHOLIUM. RHicit secundam rationem de infinita di
stantia, quia distantia tanta est, quantum est medium interjacens, vel Si non est medium,
quantum est extremum, et Omne ens P
abile oppositum nihilo est finitum, igitur distantia ejus a nihilo finita. Dj0jtigod by