장음표시 사용
151쪽
ster statis tempestatum vicissitudinibus sit obnoxius. quae Cerea quadam lege velut in orbem redeant . patebit id prouenire a solis in ecliptica
reuolutione. Instectens autem sol cursum . in-- quit Cicero. tum ad septemtriones, tum ad me-- ridiem . aestates . et luemes emcit, et ea duo is tempora, quorum alterum hiemi Cenescenti ad-- iuncium eii, alterum actitati. Ita ex quatuoris temporum mutationibus omnium. quae terra, in marique gignuntur . initia . Caussatque ducum tur Finge solem moueri conflanter is aequatore; nulla erit tempestatum vicissitudo: linge insistere; nulla dierum. et noctiuin variatio e litinge immenso interuallo a tellure disiungi ; gelu . ac frigus perpetuum terram obtinebit, CunctaqUe animalia. et plantas interimete nullae rerum erunt procreationes, ted onmia frigore quodam adamantino deuincta obri sescent. Ratio 'igitur . Cur praetens naturae Curius locum in tellure habeat.
a sole petenda est. Docetur autem a Physicis in ceteris quoque planetis eiusdem solis beneficio easdem tempestatum vices, alternosque status haberi ; et cum his ergo sol Connecti, illorumque caussa conditus Censeri debet. Quodsii iam ite blae inerrantes. soli huici nostro quam simillimae. suis et ipsae planetis gaudeant. eodem plane argu
mento effCIctur mutua eorum Connexio . Ut adeo
de nexu siderum . quae sunt maiora mundi Corpora, nulla, superesse dubitatio videatur. Non minus autem eluCCt minorum corporum inter se colligatio. Vt vel una planta gignatur de semine. nonne terra . aqua, aer. ignis suam velut syllabolam conferre debent 2 Iam ut corpus nostrum nutriatur , quot non rebus indiget 8 Verum uniuerse nihil demonstrat luculentius naturalem rerum omni Um Corporearum vinctionem. atque vires illae minimis corporum eIementis insitae. ac interuallo
quouis agenteS, de quibus infra dis Jeremus: hino enim fieri necessse est. vi vel saltum pulicis omne uniuersum Persentiscat. ,
152쪽
asC. Per indiuidua haeo, et non alia entia simultanea, ac successiva, hac, et non alia ratione ConneXa, mundus qui- libet est hic, et non alius mundus(8d . Quare constituto alio rerum earundem Ordine, ac nexu, aliuS Emergit mun
e. g. Concipe seriem a , b. c, d. e, in qua singula entia per caus Ias effectrices . et sinales imter se Copulentur e tum finge eadem entia sic Commutari, ut nouus hic Consurgat ordo, d. a. e. e, b: sane haeC series. entiumque connexio multum dissidebit a priore. Coi ML Si ergo aliae Caussae essitientes. et finales . aliaque earundem ponatur Conjugatio . alius utique ponetur mundus.
23 T. Mundi cuiusuis essentia sita est in modo, quo res simultaneae, et successsiuae inter se sociantur. Rei enim Cuiusuis essentia illud est, quo res aliqua est haeo, et non alia res (3a : mundus autem quiuis per indiuiduam hanc simultaneorum , et successivorum connexionem est hic mundus (praec. : asserti ergo veritas manifesta est.
Coroll. Eorum ergo ratio. quae mundo Conueniuut . aut Conuenire pollinit . a modo , quo parteS eius Connectuntur, arcessenda est.
, IJ8. E nexu mundanorum entium in
telligitur nihil in natura per saltum effet. I a
153쪽
iga DR Cos MOLOGIA Por saltum enim essici quidpiam dicitur,
cum fieri sine ratione susscienti concipitur , seu cum effectus ita contingit, Vt non praecedant omnia illa adiuncta , et mutationeS , quae phaestando ei effectui sunt necessaria ; atqui nexu rerum posi
to nihil fit sine ratione suffciente (66. 6d :
holion. Sunt . qui saltum tunc haberi dicant. Cum ab uno extremo ad alterum . non transitis intermediis . fit transitio. Et quidem saltum abso-Iutum vocant. Cum effectus absque omni omnino Caussa . et ratione produci fingitur . qualis estet defectio QIis neque a Deo, neque a Caussis naturalibus proueniens. Respectivum saltum adpellant. Cum mutatio quaedam Cum ratione quidem susti-cienti . breuiori tamen tempore peragitur . quam natura postulet, ut quum Apostoli linguarum peritiam repente Consequuti sunt: Neutrum hune saltum haberi in natura validissimis argumentis pro pugnat Boscouichius. Nos abstinet operi proposita breuitas . ne eam quaestionem uniuerici Pro pugnandam suscipiamus e saltum tamen in mutationibus velociitatum admitti non posse, infra specia tim ostendemUS.
ag s. Ex eodem nexu omnis e natu- ira cclvs , et fortuna submouetur. Nam casu, et fortuito euenire dicitur, quod omni prorsus ratione praeuia destituitur; atqui constabilito rerum mundanar Im ne-Xu res quaelibet habet rationem sui ius
ficientem (66. 6 : nihil ergo casu, et
154쪽
Seholion. Dum casu quiddam euenisse vulgo dicimus . id solum intelligi volumUS . rati em. tuae este utique aliqua debet. PerspiCientiae norae haud patere. - Fortunam adpellant. ait i-- Cero. quod ossiciat multa improuisa haec, neciis osnata nobis propter obscuritatem . ignorationemque Caussarum is. Vnde sapienter Iuuenalis: Sod te Nos 'facimus fortuna Deam. Coeloque loca
quaedam autoriS sapientia. Partes enim sapientiae cumprimis sunt media ad finem apte ordinare : constituto autem rerum mundanarum neXu , datur apta mediorum ad finem ordinatio (233 : indubblata est ergo assertio.
uerso mutationes, quae non motu ali
quo perficsantur. Nam quaecunque in mundo lab sensus cadunt , composita
sunt (simplicia quippe iisdem subducuntur): non ergo obseruantur mutationes, nisi quae . compositis accidant. Enimis uero in compositis mutatio omnis motione fit (188 : igitur et in mundo.
certis continetur legibus. Cum enim absque sufficiente ratione nihil sit (aa , adesse debet ratio, cur motus huius potius, quam alius modi sit: cur hac po-
155쪽
gd Cos MOLOGIAtius , quam alia directione, et celeritate gaudeat. Quoniam itaque in casu quouis e rationis huius praescripto mo
tus determinatur (ag), patet suis illum
legibus contineri Quid Ma- 2 3. Machinam hoc loc6 adpellopns Compositum , cuiuS mutationes beneficio motus secundum naturam hompositionis, ac legibus certi S peraguntur.
An mundus aqq. Mund VS Vera quaedam machisit machi- est Esst enim ens compositum (2 SQ , in quo omnes mutationeS secundum naturam compositionis (2gZ , et secundum certas motus leges eueniunt (2 I. 'ada . Mundus igitur est vera machina(praec. .
Corali. Hi ergo mechanice de rebus in mundo exstantibus philosophantur. qui mutationes . quae Corporibus accjdunt, e Conformatione. et iunctura partium PCundum regulas motus intelligenter explanant. Quare niuria obiici Newtonianis quasi mechanice non philosoplientur, facile quisque videt. qui in eo philosophiae genere versatus sit. Scholion. Wolffus uniuersum comparatione sane luculenta horologio ct retiastris Confert. Si Enim partes horologii r ferant corpora mundi stabilia. motus vero earundem exhibeant mutationes in mundo euenientes . eadem in mundo . atque horologio pleraque obtinebunt. Imprimis enim quemadmodum in hoc quilibet rotarum situs. quem Certo quovis tempore habent, et quaevis positio indicis in orbe horarum determinatur a conformatione partium, motuque rotarum . quae
adpenso Poudere impelluntur . quamdiu scilicet
156쪽
eadem structura . idem pondus manete ita plane
in mundo mutationes omnes Ex indole compositionis . et motus . cuius ope eueniunt. determinantur . quamdiu a Caussa quapiam extrinea nihil de structura mundi. motuue Corporum immutatur. Deinde sicut non repugnat . ut in Contarmatione horologii, inque motione rotarum, ac praesertim indicis . mutatio quaedam a Caussa externa indu-
CatUr . Cum et ea Conformatio. et motus sit mutabilis : lsic fieri profecto potest . ut in structura
mundi. et Corporum . inque eorum motionibus Caussa extranea quidpiam demutet; unde tum ab horologio . tum a mundo absoluta eventorum ne- Cessitas omnino exulat. Praeterea sicut indicis. Et rotarum situs per omne tempus Consequens alius plane futurus eii. si causa externa indicem retro agat, aut Promoueat. vel in Conformatione interna quidpiam commutet, quam fuisset nulla interueniente mUtatione: ita. Consequens muudi status longe futurus est alius. quam fuisset. si a caussa extranea quidpiam mutetur: ut si tempore patientis Christi solis defectio idcirco euenisset. quod luna motu miraculoso adducta fuerit ad coniunctionem . eademque deinceps sibi relicta fuisset. plenilunia. Et novilunia ad hodiernum usque diem aliis Contigissent temporibus , quam si facta ea mutatio non esset. Uenique sicut in horologio omnes Consequentes indicis positiones a prima Pendent, prima autem non a tiructura horologii, quae Cum quouis eiusdem situ cohaeret. sed a Caussa extranea determinatur . ab artifice scilicet.
qui sic indicem dirigit . ut ii deinceps situs in eodem sequantur. quos postulat finis horologio byraestitutus; ita prorsus in mundo rem sese habere acile quisque intelliget. Atque istuc sane est . cur primus Pythagoras . teste aelutarcho. mundum
hune reo riuoy adpellauerit et a perfecta nimirum . a, solutaque elegantia. quae magis si eodem elucet, quam In quavis alia machina.
157쪽
quotuplex Progressas in ii mitis tum An dari
De mundi Ex sentia, Fatoque multissici.
a s. Neries caussarum effcientium, et subordinatarum absque ulla prima dicitur progressus in insilitum: estque vel rectilineus , si nempe a quocunque termino in eadem. assumto perpetua fiat digressio; vel circularis, si confecto Ci cultu iterum ad terminum Veniatur, Unde facta digressio est.
e. g. qui Contenderet homines ab hominibus absque generis autore Deo proCreari, progressum defenderet rectilineum i qui vero ouum de galibna. gallinam de ovo . idque sine fine generari diceret , progressum admitteret circularem.
a G. Progressis in infinitum secum ipso pugnat. Cum enim tota series caussarum in progressu illo subordinatarum sit contingens (I 6 cor. , habeat, necesse est caussam a se distinctam (a oo , Ea porro caussa Vel contingens est, vel necessaria. Si contingens, habet Utique et ipsa caussam a se distinctam c cit.) ; pertinet proinde ad seriem progressum constituentem, nec ab eadem distincta est. Sin autem est necessaria , est a se ipsa
158쪽
(I62 eor. I , nec habet rationem suae exsistentiae in alio, atque adeo caret Caussa , cui subordinetur : prima ergo est,
Coroll. Nequit ergo admitti progressus in infinitum in constituenda huius uniuersi origine. Quare Cum mundus sit series entium mutabilium sago , atque adeo contingentium (rG8. IGI) . a caussa quapiam prima, atque ueCeltaria estbctus sit opor
Seholion. Bomouichius mundum a necessitate soluta hunc in modum vindicat. - di imirum ma A teria licet ponatur eiusmodi, ut habeat necessi A riam, et sibi essentialem vim inertiae . et virium is activarum legem . adhue. ut quouis dato tem-- pore posteriore habeat determinatum statum.
- quem nabet, debet determinari ad ipsum a sta-- tu praecedenti, qui si fuisset diuersus . diuersus A esset et subsequens; neque enim lapis . qui sinis quenti tempore est in tellure, ibi esIet. si imme-- diate antecedenti fuisset in luna. Quare status A ille . qui habetur tempore sequenti. nec a se
is ipso. um a materia. nec ab ullo ente materialiis tum exsiliente habet determinationem ad exsisten-- dum, et proprietates. quas habet materia peren-- nes. indifferentiam per sese Continent. neci vb., Iam determinationem inducunL Determinationem
is igitur . quam habet ille status ad exsistendum, ac-- cipit a statu praecedentL Porro status praece-- deus non potest determinare statum sequentem , , nisi quatenus ipse determinate exsistit. Ipse au-- tem nudam itidem in se habet determinationem is ad exsistendum. sed illam accipit a praecedente. - Ergo nihil habemus adhuc in ipso secundum sese Considerato determinationis ad exsistendum po-- stremo iIli statui. Quod de secundo diximus.., dicendum de tertio praecedente. qui determina-- tionem debet accipere a quarto. adeoque in seo nullam habet determinationem pro exsistentia suli
159쪽
A nec idcirco ullam pro exsistentia postremi. Ve-- rum eodem pacto progrediendo in infinitum, - habemus infinitam seriem statuum . in quorum A singulis habemus merum nihil in ordine ad de-- terminatam exsistentiam postremi status. Summata autom omnium nihilorum. utcunque numero in-- finitorum. est nihil: iam diu enim constitit . il-- lum Guidonis Grandi. vi ut summi seometrae. - paralogismum fuisse . quo ex expressione seriei Parallelae . ortae per diuisionem . intulitta summam infinitorum gero esse reuera aequalem is dimidio. Non potest igitur illa series per se de-- terminare exsistentiam. Cuiuscunque certi sui ter-- mini, ad quo nec tota ipsa potest determinate A exsistere . niti ab ente extra ipsam polito deter-- mmetur Phil. Nat. S. Sas.
ad p. Mundus nequit esse aeternus. Effectus enim cum sit ( prae C. Cor. , Vtique necesse est , ut ab aliquo temporis principatu ortus iit. Sane si aeternus po. natur mundus , series sibi succedentes semper erant in mundo, adeoque tempus nunquam non fuit ( Ia . . quod absu
Seholion. Perspicuum ergo est . nullam haberi necessitatem. ut host uniuersum e successivis rerum simultanearum seriebus Connexis resultans exstet . seu ut haec simultanea in has series. hae series successiuae in hoc uniuersum Conflatae sint: proinde plures mundos . siue plures rerum Connexiones esse omnino possibiles.
I S. Sed neque materia ipsa, ex qua
corporeuS hic mundus coaluit, aeterna est.
160쪽
DE Cos MOLOGIA I gyEam enim diuersissimis coniugari modis, variisque motibus percieri posse et constat per sese , et ex iis, quae dicemus,
adparebit: statum ergo materia mutare
potest (168. : non igitur continet in se
rationem suae exsistentiae, sed ab ente alio procreata est. Si enim ex se haberet, ut sit, ex se profecto etiam haberet, Vt Certo quodam, atque immutabili modo fit. Praeterea si a se exsisteret materia , foret ens absolute necessarium , infinitum , persectissimum, quemadmodum ex iis, quae de ente necessario diximus, est manifestum.
Scholion. I. Multa sunt alia, qua e Contra aeternitatem materiae aciferri possunt, ut illudi si materia cum his virium. legibus iam ex omni aeternitate exstitisset. fuissent motus aeterni, et liniae a singulis materiae punistis percursae iam forent in infinitum protentae (Isi b: linea autem infinite producta haberi nequit cisa.) Praeterea cum extensio esse infinita non possit (cit. . finitam esse oportet materiae exsistentis massamivi quae finito spatio reali contineri debeat. Quamobrem. Cur haec potius massae quantitas in rerum natura Exstet . quam alia. nulla profecto ratio proferri potest . praeter arbitrium eius. qui illam Condiderit. Quis enim . qui quidem famis sit serio indutat in animum . in quadam determinata massae quantitato inesse exsistendi necessitatem potius . quam in quavis alia i Eleganter concinit Eminentissimus poeta e Materies porro, seu mssam intelligis omnem.